ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
1.Ünite (Etkili iletişim ve Doğru Anlamak)

1_ Evde ya da iş yerlerindeki ilişkilerimizde bir iletişimsizlik yaşandığında da genellikle neden şikayet ediyoruz
"insan ilişkilerinin çok zor olduğundan" ya da
"anlaşmamızın çok zor olduğundan".
2_ İletişim Nasıl Bir Üründür? İletişim hem özel yaşamdaki bir insanın, hem kurumlarda çalışan yöneticinin/personelin hem de kurumların ta kendisinin varlıklarını sürdürme biçimlerinin bir ürünüdür.
3_ Zıllıoğlu Tarafından yazılmış kitabın adı nedir? 1994 yılında Zıllıoğlu tarafından yazılmış "İletişim Nedir?" kitabında 4560 tane iletişim tanımının varlığından bahsedilmektedir. Herhalde 2010 yılında olduğumuz bugünlerde bu tanımların sayısı çok daha da artmıştır.

4_ Dolayısıyla sizce (kitaplara göre değil) iletişim nedir?
• İletişim aslında her şeydir.
• İletişim televizyondur, gazetedir.
• İletişim yazınsal bir eleştiridir.
• İletişim mağara duvarlarındaki yazıdır.
• İletişim saç biçimimizdir, giyim tarzımızdır.
• İletişim bazen araya mesafe koymaktır.
• İletişim bazen susmakt ır.
• İletişim bazen bakmaktır
• İletişim bazen gülmektir.
• İletişim bazen yazm ak'tır.
• İletişim bazen Bilboard'lardaki reklam panolar ıdır
• Görüldüğü gibi iletişim her şeydir.
5_ Bilgi paylaşma faaliyeti olan iletişim, kişilerin kendini ifade edebilme ve kendilerini dinletme gereksinimleri sonucunda ortaya çıkar. Bu tanı mlar doğrultusunda iletişim konusunda şunları söyleyebiliriz
• İletişim toplumun temelini oluşturan bir sistem,
• Örgütsel ve yönetsel yapının düzenli işleyişini sağlayan bir araç,
• Bireysel davran ışları görüntüleyen ve etkileyen bir teknik,
• Sosyal süreçler bakımından zorunlu bir bilim ve
• Sosyal uyum için gerekli olan bir sanattır.
6_ iletişimin temel özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
• İletişim, iki tarafında aktif olduğu bir alışveriştir.
• İletişimde mesajlar sö zlü ve sö zsüz olarak iletilir.
• Bu mesajları ne şekilde aldığımız, algılarımız tarafından belirlenir.
• İletişim kişiye değil, kişiyle yapılır.
• İletişim, her zaman her yerdedir.
• İletişimde amaç çevre üzerinde etkin olmaktır.
• İletişim anlamların paylaşılm asıdır.
• İletişim değişik katmanlarda gerçekleşir
• Özetle iletişim tarafların bilgi/sembo l üreterek birbirlerine iletme ve bu iletileri anlama, yorumlama sürecidir.
7_ İletişim, kelimeler, ses tonu ve beden dilinden oluşan bir bütündür. % de kaç rol
oynar? Kelimeler %10, ses %30 ve beden dili de %60 oranında rol oynar.
8_ Doğru ve başar ılı anlamak için karşımızdaki kişide ne önemli ? Ses tonu ve konuşmasının akıcılığı, beden duruşu, mimikleri ile mesafe ve bedensel temas önemlidir.
9_ Algı Nedir? Duyu organlarımızdan beynimize ulaşan verilerin ö rgütlenmesi, yorumlanması ve anlamlandırılmasıdır
10_ Algıyı belirleyen ya da etkileyen en önemli süreçlerden biri nedir? Dikkattir
11_ Algı nasıl tanımlanır? İletişimden kuvvetle etkilenen bireyin kendisine özel çevresinin farkına varına hali olarak tanımlanmaktadır



ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ


12_ Algının Farklılaşmasının nedenleri:
• Fizyolojik nedenler: Gözümüzün görebilmesi, kulağımızın duyabilmesi, beynimizin işleyebilmesi
• Özgeçmiş: Deneyimlerimizin, algımızı etkileyecek derecede iz bırakm ış olması
• Kültürel değerler: Yorumlarımızı etkileyen kültürel bir birikime ve yargılara sahip olunması
• Güncel duygu durumu: Gün içinde yaşamış olduğumuz bir o layın anlık tepkilerimizde ve algılarımızda etkili olm ası. • Çevresel faktörler: Sosyal bir varlık olan insanın, içinde bulunulan saptama ve yorumlamayı etkileyen dış çevredeki
etmenler.
13_ algının seç icilik filtresinden kurtulmak için dikkati ç ekecek bazı yöntemlerden yararlanmak
gerekiyor. Bu yöntemler şunlardır?
• Ses ve ışık gibi güçlü fiziksel uyarıları kullanma,
• Duygu uyandırma,
• Beklenmeyenle karşılaştırma,
• Eski bilgileri tamamlama,
• Gereksinimlerin karşılanma vaadi sunma ve bir yarar sağlama yer almakta.
• İletişimin her alanında olduğu gibi iletişim sektö rlerinde de algı yönetimi çok önemli.
14_ Etkin dinlemede üç unsurun başarılı bir biçimde bir arada tutulabilmesine bağlı dır.
Bunlardan birincisi, niyet, ikincisi bilgi ve üçüncüsü de gayrettir
15_ Dinlemek nedir? Önem vermektir, bağlantı kurmaktır.
16_ Etkin dinleme yaparak hala ne olur?
• Karşımızdakini onaylamama özgürlüğüne sahibiz.
• "Evet" ya da "hay ır" diyebiliriz.
• Söyleyecek sö zümüz var demektir.
17_ İyi bir dinleme için düzeltmek zorunda olduğumuz alışkanlıklarımız aşağı da sır alanmıştır:
• Dinliyor Gibi Görünmek: Dakikada ortalama 150 kelime söyleyebiliriz; buna karşın, ortalama 500 kelime dinleyebiliriz.
Bu durum, dinlemekten sıkılmamıza sebep olur. Sonuçta da büyük ihtimalle başka şeyler düşünür, hayal
kurınaya başlarız. Bu tür bir alışkanlığımız bizim iyi bir dinleyici olmamızı olumsuz bir biçimde etkiler.
• Seçmek: İyi bir dinleyici olmak için anlatılanları kaçırınadan genelini dinlemek gerekir. Ama sadece kendimizi ilgilendiren kısımları dinleriz. Çünkü doğam ız gereği insano ğlu en çok kendisiyle ilgilidir. Bu da başarılı bir dinlemeyi olumsuz biçimde etkiler.
• Prova Yapmak: Karşımızdaki kişi konuşurken, onu kesintisiz bir biçimde dinlemek yerine, konuşması bittiğinde ona verebileceğimiz cevabımızı düşünürüz. Karşımızdakinin söylediğine cevap ararken de dinlemeyi unuturuz.
Aradığımız cevap, genellikle kendi bakış açımızı yansıtan bir tavsiye ya da ne kadar bilgili olduğumuzu gösteren bir kanıt içerir. Bu tür bir yaklaşım, etkili bir dinlemeye zarar verir.
• Akıl Okumak: Karşımızdaki kişi konuşurken, onu yüreğimizi açarak dinlemek yerine, daha ilk kelimeden, cümlenin devam ının nasıl geleceğini kestirmeye çalışırız. Genellikle bunu başardığımızı düşünür, düşündüklerimizde haklı olduğumuzu düşünür, karşımızdaki kişiyi dinlemeye değer bulmayız. Dolayısıyla bize anlatılanların bir kısm ını kaçırırız.
• Karşıl aştırmak: Söylenenleri kendi başımıza gelen bir olayla ya da başkalarından duyduklarımızla karşılaştırmaya başlarız. Bu biçimde bir dinleme bizi anlamak noktas ında başarısızlığa götürü r.

• Şüphelenmek: Konuşmanın başında karşımızdakinin

"abarttığına", "şımarıklık yaptığına" ya da "doğru

söylemediğine" karar veriyoruz.

Digger

bir deyişle, ö nyargıyla yaklaşıyoruz. Bu da etkin bir dinlemenin

gerçekleşmesi karşısında büyük bir engel olarak karşımıza çıkıyor.
18_ İyi bir dinleyici nasıl dır? Konuşmacının sadece söylediklerine değil, beden diline de dikkat eden dinleyicidir. 19_ Etkin dinlemede amaç nedir? Çoğu zaman bir sorunun anlaşılması ve çözülmesi için gerçekleşir.
20_ İyi bir dinleyici olmak için ne yapmalı?
• Mekan seçiminin yanı sıra anlatan kişi ile göz teması kurmak,



ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
Tüm dikkatini karşı tarafın söz ve beden dili hareketlerine odaklamak,
Sö z kesmemek,
Anlatılanı onaylamak ve
Anlatılmak istenenlerin içeriğin niyetini doğru algılamak gibi hususlara da ö nemle dikkat etmek gerekir.

21_ Empati nedir? Bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır
22_ Çevremizde birçok insan vardır. Bunların baz ıları empatik insanlar dır. Bazıları ise empati gösterme becerisinden yoksun kişilerdir.
-Hakkında şöyle düşündüğümüz kişiler, empati göstermeyi bilen kişilerdir:
• "Keşke onu daha once tanısayd ım"
• "Ben derdimi en iyisi gidip ona açayım"
• "Keşke sohbet edecek daha fazla zamanımız olsa"
-Hakkında şöyle düşündüğümüz kişiler ise empati göstermeyi bilmeyen ve beceremeyen kişilerdir:
• "Aman bunu duym asın, yine bir konferans dinleriz"
• Ne zaman susacak, off. .. "
• "Artık gitse de ben de kendimle başbaşa kalsam"
23_ Empati üç aşamadan oluşur. Bunlar:
• Birinci Aşama: Olayları karşımızdaki gibi algılamaya çalışmak
• İkinci Aşama: Karşımızdakinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlamak
• Üçüncü Aşama: Kendisini anladığımızı karşımızdakine sözlerimizle, ses tonumuzla ve beden dilimizle ifade etmek. 24_ Empati gösteren kişinin özelliklerini ise şu biçimde sır alayabiliriz:
• Beden dili, ses tonu, sözleri ve duygular ı uyumludur.
• Tüm enerjisi, karşısındakinin ne söylediğine ve "aslında ne söylemek" istediğine odaklanmıştır.
25_empatik tepki nasıl verilir? Bunun başlıca iki yolu vardır.
• Birinci yol, yüzümüz ve bedenimizle, karşımızdaki bireyi anladığımızı ve yanında olduğumuzu ifade etmektir.
• İkinci yolu, sözlü olarak onu anladığımızı ifade etmek ve onun yanında olduğumuzu ona hissettirecek
kelimeleri yoğunlukta kullanmaktır
26_ Yüzyılımızın başlarında sempatik ac ı çekmek adını kim vermi ştir? Mcdougall (1908) bu duruma "sempatik acı
çekmek" adını vermiştir.
27_ Empatik iletişimde başarılı olup karşımızdaki kişiyi doğru anlamak içi n şu iki noktaya dikkat etmek gerekmektedir: • Karşınızdakinin sadece sö zlerini değil, ses tonunu ve beden dilini de göz önüne alarak duygular ıyla ilgili
ipuçları yakalamaya çalışın; başka bir deyişle, "satır aralarını okuyun".
• Karşınızdakinin yaşadığına benzer deneyimlerinizi hatırlamaya çalışın. Kendinizin ya da aynı durumla karşı
karşıya kalmış yakınlarınızın duygu ve düşüncelerini hatırlamak, karşınızdakini daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.
28_ İyi bir iletişimin temeli nedir? İnsanın kendisi
29_"Duyu organlarım ızdan beynimize ulaşan verilerin örgütlenmesi, yorumlanması ve anlamlandırılmasıdır" açıklaması kavramı anlamı nedir? Algı

2.Ünite (Etkili iletişim ve Doğru
Anlatma)
30_Bireylerin iletişim becerilerine sahip olmaları hangi ilişkilerin gelişmesine yardımcı olur?
• Aile içi ilişkilerinde,
• Eşiyle olan ilişkilerinde,
• Öğretmen öğrenci ilişkilerinde,
• İşyerindeki çalışma arkadaşları,
• Astları ve üstleri ile olan ilişkilerinde,
• Sağlıklı ve uzun süreli ilişkilerin geliştirilmesine ve sürdürülmesine olanak sağlar
31_İletişim becerisi Şahir ı'e göre; saygıyı ve empatiyi temel alarak nasıl olur?
• Etkin dinleyebilme,


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
Somut konuşarak uygun bir biçimde kendin i açabilme,
Duygu ve düşünceleri karşıdaki kişiye maske takmadan ben dili ile iletebilme,
'ben' savaşımı vermeden, başkalarını küçük gö rmeden kendi haklar ını koruyabilme,
Sö zel mesajlarla sözel olmayan mesajları uyumlu olarak kullanabilme biçiminde bireyin karşısındaki kişilerle doyum verici ilişkiler kurabilmesini sağlayan,
Başkalarından olumlu tepkileri getiren ve bireyin toplum içinde yaşam asını kolaylaştıran ö ğrenilmiş davranışlar olarak tanımlanabilir.

32_ Kişilerarası ilişkiler nasıldır?
• Birbirlerinde anlam bulan ve ilişkileri kişisel olmayandan kişisel olana doğru ilerleme eğiliminde olan bireyler
arasında gelişen ve sürekli değişen etkileşimsel bir paylaşımdır. ,
• Kişilerarası ilişkilerin başlaması, gelişmesi, sürdürülmesi ve sona ermesinde kişilerarası iletişim, anahtar bir
rol oynamaktadır
33_ En az iki kişiyle gerçekleştirilen kişilerarası iletişimde hedef ve kaynak nedir ? İnsandır.
34_"Ben dili" nedir? bireyin karşısındaki kişiyi suçlamadan, küçültmeden, bir konuya ilişkin, duygu ve düşüncelerini iletmesidir
35_kendini açma davranışı nedir? Kişilerarası ilişkilerin sağlıklı bir şekilde yürütebilmesinde önemli olan faktö rlerden biri de kendini açma davranışıdır.
36_ Çetin kaya'nın da ç alışması nda bahsetti ği üzere, kendini açma davranışı nedir? Kişilerarası ilişkilerin açıklığı, gelişimi ve sürdü rülebilirliği açısından en ö nemli faktörlerden biridir.
37_ Bir kavram olarak kendini açma bilimsel olarak ilk kez kim ele almıştır? Sydney M. Jourard tarafından ele alınmıştır. 38_ Jourard' a (1958) göre, kendini açma davranışı nedir? Kişinin düşündüklerinin, hissettiklerinin ve isteklerinin dolays ız bir şekilde iletilmesi, bireyin kendini karşısındakine tanıtması yönünde atılmış en etkili adımdır.
39_ Kızgınlık da organizmada bazı fizyolojik değişikliklere yol açar bunlar nedir?
• Kalbin daha hızlı çarpmasına,
• Kan basıncının yükselmesine,
• Enerji veren hormonların salgılanmasına sebep olur
40_kızgı nlığa sebep olan olaylar nedir?
• Etkili bir iletişimi sağlayabilmenin en ö nemli yolu da duygu kontrolüdür.
• Karşılaştığımız olumsuz olaylar,
• Beklenmedik bir durum,
• Hayal kırıklığı gibi etmenler kızgınlığa sebep olur
41_ Kızgınlık olgusu ne zaman devreye girer? insanlar beklenmedik, istenmeyen durumlarla karşılaştıklarında
Freud'un boşaltım sistemine benzetti ği kızgınlık olgusu devreye girer.
42_ Neden ve Nasıl Kızarız? Kızgınlık içerisinde karmaşık hisler barındırmaktadır. Kızgınlık; sinirlenmemize, hiddetlenmemize,
öfkelenmemize, engellenmiş ve hatta incinm iş hissetmemize neden olan farklı tepkilerden meydana gelmektedir.
43_ Kızgınlığa yönelik tepkilerimizi nasıl veririz? Vücudumuzla, davran ışlarımızla ve düşünce süreçlerimizle veririz.
44_ Kızgınl ık oluştuğunda ortaya çıkan tipik olaylar dizisi sıralanmıştır.
-Kızgınlık bir olay ya da kışkırtılma sonucu tetiklenir.
-Kızgınlık düşünceleri geliştirir.
-Bunu izleyen davranışlar, kızgınlık düşünceleri üzerine temellenir.
-Kızgınlık beslenir ve artar. Kızgınlık duygusu eğer kontrol edilemezse şiddetlenir ve yapıcı eylemlerle kontrol edilmesi giderek güçleşir.
-Kontrol altına alınamayan kızgınlık, uzun süren, şiddetli, acı verici ve tahrip edici bir dizi öfkeli düşünce ve eylemleri başlatır.
45_ Etkili bir iletişimi sağlayabilmenin en önemli yolu nedir? Duygu kontrolüdür.
46_ Kızgınlık ç oğunlukla ne zaman ortaya çıkmaktadır? bir haksızlığa uğradığınıza inandığınızda, birisi kendi çıkarı için sizden faydalandığında ya da sizin için ö nemli bir şeyi kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığınızda ortaya çıkmaktadır_ 47_ Kızgınlık nasıl tepki veririz? basit bir irkilme, sıkıntı hissi ya da günlük problemlere verdiğimiz tepki olarak kendini gösterebilir.



ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ

48_ Peki bizler neden kızarız ? Bizden ya da d ışarıdan ve karşımız daki kişinin tutumundan kaynaklanan durum ve olaylar kız gınlı ğa yol açar. Yap ılan ça lı şmalar, insan oğlunun genel olarak 2 nedenden dolayı kız dı ğın ı ortaya koymaktadır. Bunlar;
-Bize g öre d oğr u, bize göre adil veya bize göre dürü st olmayan durumlarla karşılaşt ığı mızda bizler kız arız. Diğer bir deyi şle, ortadaki bir olay veya duruma bizim gibi bakmayan insanlarla karşılaştığ ı mızda bizler onlara kız arız. Çün kü bir olay veya durumla ilgili olarak herkesin algı sı ve değ erlendirmesi farklıd ır. Al gımız ve değ erlendirmelerimiz de farklı olduğuna göre, evde ya da işyerindeki karşımız daki kişinin de bizim gibi algılaması n ı, düşün mesini ve davranmasın ı beklemek bizde kızg ın lığın olu şmasına neden olur.
-Kızmam ıza neden olan diğ er bir unsur da beklentilerimizdir. Bizim özel hayatı mızdaki ve iş hayatımızdaki kişilerden beklentilerimiz vard ır. Bizler, bu beklentilerimiz karşılanmad ığında ya da gerçekle ş medi ğinde kız arız. Bu sebeple, kendimizden ya da ba şkalar ından beklediklerimizi gerçekç i temellere dayandırmalı yız .
49_ Öfke duygusuna en sık yol açan nedenlerden birisi nedir? Hedefe yönelik davranışlarımızın engellenmesidir
50_ Çocuklarda öfke duygusu ç oğu kez nasıl olur? Bağırma, kendini yerden yere atma, tekmeleme, itme vb. gibi
saldırgan durumlara yol açar
51_ Yetişkinlerde saldırganlık nasıl olur? Çocuklarda olduğu gibi her zaman doğrudan doğruya değil, çoğu kez
dedikodu yapma, laf atma ve benzeri gibi dolaylı yollarla ifade edilir
52_ İnsanları öfkelendiren sebepler nedir? Engellenme, önemsenme, aşağılanma, keyfi bir tutumla karşılaşma ve
saldırıya uğramaktır
53_ İnsanları Çocukluktan yaşlılığa kadar neler öfkeye sürükler?
-Çocukluk döneminde eğitim, terbiye ve çocuğun isteklerinin karşısına dikilen yasaklar onu öfkeye sürükler.
-Ergenlik döneminde genç, iki temel istek arasında sıkışır. Bir taraftan ailesinden kopmak, bağımsız olmak isterken, diğer taraftan güv ensizlik ve yetişkinlerin desteğine duyula ihtiyaç, çatışma ve öfkeye sebep olur.
-Yetişkinlikte rekabet şartlar, sorumlulukların getirdiği zorunluluklar insanı engeller ve ö fke doğurur. Bu
arada reddedilme duygusu, ister toplumdan olsun, ister aile ve arkadaşlar tarafından olsun, insanda
şiddetli bir öfke doğmasına sebep olur.
-Orta yaştan ileri yaşa geçenlerde gelecekle ilgili güvensizlik ve bunun getirdiği belirsizlik, yaşın getirdiği sınırlamalar engelleme duygusuna ve öfkeye yol açar.
54_ Babanın beyninde bu iki ayrı düşüncenin oluşmasına sebep olan 2 ayrı yer vard ır.
-Bunlardan birincisinin adı amigdalad ır.
-Amigdalanın yanında bir başka yer daha vardır. Oranın adı ise prefrontal lobdur.
55_ Amigdala bizim konuşmaya an ında gebe kalmamız ı sağlayan yerdir.
56_ Amigdalamızı a ldırsak, hayat daha mı mutlu ve huzurlu yaşanır? Amigdalada oluşan düşüncemizi doğrudan ağzımızdan
çıkardığımızda
kırıcı olma ihtimalimiz çok yüksektir. Ama amigdalada oluşan düşünceyi bir süzgeç niteliğinde olan prefrontal lobtan
geçirerek ifade edersek ilişkilerimizde yapıcı olmayı başarmış, sağlıklı bir iletişim kurmuş oluruz.
57_ kızgınlığımızı bastırdığımızda bazı psikosomatik problemler yaşar ız bunlar nedir? (yüksek tansiyor, baş ağrısı, mide ağrısı, ritim bozukluklar ı, depresyon gibi) yaşamaya başlarız
58_. Kızgı nlığımızı ifade ederken kulland ığımız bazı sağlıksız dışa vurma yöntemlerinden bazıl arı şunlard ır
-Suçlu hissettirmek: İmalı yollarla karşımızdaki kişiye bizi neden mutsuz ettiğini ya da kızdırdığını suçlu hissettirerek anlatmaya çalışırız.
-Akıl okumak: Karşımızdakinin "aslında ne demek istediğini" bildiğimizi zanneder, bunu ona öğretmeye çalışırız.
-Tuzak kurmak: Karşımızdakini "açık konuşmaya" davet eder, o bunu yapınca da alınır ve bozuluruz.
-Kaçınmak: Konuşmaktan kaçmak için uyumak, başka şeylerle meşgul olmak gibi davran ışlar gösteriririz.
-İma etmek: Karşımızdaki kişiye neden kızdığımızı imalı yollarla belli ederiz, ama neden kızdığımızı söylemeyiz.
-Eleştirmek: karşımızdakini hırpalamak amacıyla onun farklı davran ışlarını eleştiririz.
-Öç almak: karşımızdaki kişiyi önemsediği bir şeyden mahrum bırakma
59_Dolayısıyla, kızınca kızgınl ığımızı doğru kişiye, doğru biçimde, doğru düzeyde, doğru zaman ve ortamda ve doğru nedenden dolayı ifade etmeyi başarmamız gerekmektedir. Bu anlamda bize yardımcı olacak iletişim dili ise "Ben Dili"dir
60_ Ben" dili, ki sinin o anda karşıl aş tığı durum veya davranış karsisinda, kisisel tepkisini duygu ve düşüncelerle açiklayan bir ifade tarzidir. Duygu ve düsüncelerimizi içtenlikle ifade etmemizdir.




ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ

61_ Sen" mesajı ne yapar? iletişimi engeller. Sen mesaji, sen dilidir ve genellikle kızgınlık ifadesi için kullanılır. Sen
mesajları, bizim hakkimizda bir ileti göndermez, odak hep karsimizdaki kisidir
62_"Ben" mesaj ı ise bizde olumsuz duygular oluşturan durumun tanımı nı, bizde yarattığı etkiyi ve duyguları içerir . "Ben" mesajı ile karşımızdakini yargılamadan davran ışı tanımlar, yorumlarımızı kişiye değil, davranışa yö neltiriz. "Ben" mesajı tehdit, suçlama ve yargılama içermediği için karşımızdaki savunmaya geçmez aksine dinlemeye ve anlamaya başlar. Bu da iletişimi başlatan açısından doğru ve etkili anlatmanın önemli bir sonucudur
63_ İletişimde etkili ve doğru anlatabilmek için kullanmamız gereken dil nedir? Ben dili
64_ Bireylerar ası ileti şimde karşım ızdakini eleştirmemize, yargılamamıza ve sın ırlar ı na girmemize sebep olan dil tipi nedir? Sen dili 65_ Biz insanları n kızmamıza sebep olan yer neresidir? Amigdala
66_ Beynimizde yer alan, kız gınlı ğım ızı ve düşüncelerimizi doğru anlatmada bize yardımcı olan süzgeç hangisidir? Prefrontallob
3.Ünite ( Sanal
iletişim)
67_ Sanal iletişim nedir? Özellikle de bilgisayarların devreye girmesi ile birlikte iletişim artık sanal iletişim
olarak algılanmaktadır.
68_ İletişimi nasıl açıklarız? İletişimi bir ya da birden fazla bireyin katılımı ile gerçekleşen, bir bağlam içerisinde oluşan, bazı etkileri olan ve çevredeki gürültüden az ya da çok etkilenen ve sonucunda da bazı geribildirim olanakları sunan bir tür eylem olarak açıklayabiliriz
69_ İletişim bağlamı nı daha iyi anlayabilmek için bağlamın üç boyutunu incelemek gerekmektedir. İleti şim bağlamı nın üç boyutu; fiziksel, sosyo-psikolojik ve zamansal boyut olarak sınıflandırılır
70_ İletişim bağlamı nın sosyo-psikolojik boyutu neleri kapsamaktadır? Bireyler arasındaki sosyal statü farklarını, oyunlardaki rolleri, toplumlardaki tö re ve gelenekleri, bazı durumlardaki arkad aşlık ilişkilerini, kurallı ya da kurallı olmayan durumları, yine bazı durumlardaki ciddiyeti ya da şakaları kapsamaktadır.
71_ İletişim bağlamı nın zamansal boyut'u nedir? iletişimin gerçekleştiği gunun ve tarihin zamanı olarak açıklanabilir
72_ İletiş imin kaynak-alıcı arası ndaki bu ikili işlevini birbirinin yerine geçme olarak vurgulayabiliriz. Genel olarak iletilerimizi konuşarak, yazarak, mimik hareketlerimizle ya da gülerek göndeririz. Bize gelen iletileri de dinleyerek, okuyarak, koklayarak, dokunarak vb. yollardan alırız. İletileri almamızda en önemli unsur beş duyumuzdur.
73_ Kodlama ve Kod Açma nedir?
• İletişim çalışmalarında konuşma ve anlama, ya da yazma ve yazılanları okuyarak anlama süreci kodlama ve kod çözm e işlemleri olarak tanımlanmaktadır.
• Konuşma ve yazma diğer bir deyişle iletiş imde ileti üretme süreci, iletişim çalışmalarında, iletiyi kodlama
olarak
tanımlanmakta
dır.
• Görüş ve fikirleri bir biçimde konuşmaya veya yazıya dönüştürmek iletileri kodlama anlamına gelmektedir.
• Kodlanmış iletileri diğer bir deyişle ses ya da yazı biçimine dönüştürülmüş iletilerin kodlarını çözme işlemine de iletinin kodunu çözmek veya kod açma denir.
74_ Gönderilen ve alı nan iletilerin iletildiği kanalları ne olarak tanı mlıyoruz? İletişim ortamları olarak tanımlıyoruz
75_ John Naisbitt Megatrends (Megatrendler) isimli kitabında neden bahseder? Endüstri toplumundan bilgi
toplumuna geçişteki toplumsal değişmelerden bahseder.
76_ Kaynağa geri gönderilen bilgi ya da iletiye ne denir? yansıma diyoruz.
77_ Yansıma hem olumlu hem de olumsuz biçimde olabilir.
• Olumlu yansıma kaynağa gönderdiğin iletiler yerine ulaştı ve olumlu bir izlenim yarattı mesajını iletir.

• Olumsuz yansıma ise kaynağa başka deyişle iletileri

gönderene şunu der: "Gönderdi ğin iletiler karşı tarafta

olumsuz bir izlenim yarattı, iletinin biçimini ya da davranışını değiştir." Olumsuz yansıma, kaynağa iletinin değiştirilmesi ve yeniden yapılandırılması gerektiğini söyler.
78_ Yansımada anındalık nedir? Bireyler arası ve kitle iletişimini birbirinden ayıran en ö nemli unsurlardan biridir. Bireylerarası
iletişimde aldığımız yansıma genelde anında olur






ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
79_ Gürültü Üç Ana Başlı k Altında İncelenebilir Bunlar hangilerdir?
• Fiziksel Gürültü,
• Psikolojik Gürültü,
• Anlamsal (Semantik Gürültü) Gürültü
80_ Psikolojik Gürültü nedir? Önyargılar, yanlılık, peşin hükümler, yanlış varsayımlar, kapalı görüşlülük ya da fikirlilik ve benzer zihinsel engeller iletiyi almada ve işlemede sorun çıkaran durumlardır. Açıklanan ve benzeri zihinsel engeller
ile tişimin tam manası ile yapılm asına engel olur. Bu gibi zihinsel engellere iletişimde psikolojik gürültü adı verilir.
81_ Fiziksel Gürültü nedir? Fiziksel gürültü ileti ya da sinyalin iletimi sırasında bozulmaya uğraması durumudur.
82_ Anlamsal gürültü nedir? iletişimde kaynak taraf ın dan üretilen iletilerin alı cı taraf ından tam olarak anlaş ılamaması durumudur 83_ Yanlış anlaşılma ya da anlaşılamama durumlarına bir diğer örnek ise şu durumlar olabilir : Din, eğitim, ölüm,
komünizm, kapitalizm vb. tartışmalı konu başlıklarında kaynak ve alıcı arasında görüş farklılıkları olabileceğinden iletişim sırasında anlamsal bir gürültü oluşabilir.
84_ Bilgi toplumu olma düşüncesi ve bazı toplumla rın artık bilgi toplumu olduğu görüşü hangi devletlerde ve ne zaman çı ktı? Kuzey Amerika, Avrupa ve Japonya' da benzer zamanlarda ortaya atı lmıştı r. Bu benzer zamanlar 1960' lı yılların sonu ile
1970'li yılların sonu arasındaki 10 yıllık zaman dilimi kapsar. Bilgi toplumu olma düşüncesi, bilginin ve bilgi üretiminin na sıl zaman içinde oransal olarak değiştiğini ve anlamlı bir biçimde artma gösterdiğini açıklayan deneysel (bilimsel)
çalışmaların sonucunda ortaya çıkm ıştır.
85_ Bilgilendirmek ya da bilgilendirme süreci olarak dilimize terc üme edilebilecek "informatisation" terimi bilgi toplumu kuramcı ları tarafından, o yıllarda, ne olarak kullanı lmaktaydı? Sosyo-ekonomik yapıdaki değişimleri
açıklamak için kullanılmaktayd ı
86_ Amerika Birleşik Devletleri'nde bir yönetim gurusu (gurn: bir çal ışma alanında en yetkin kişi olarak kabul gören birey) olan Peter Dmeker 1968 yılında yazdığı kitabın adı nedir? The Age of Discontinuity (Süreksizlik çağı) adlı eserinde modem ekonominin temel zenginliğinin yaratıcısı olarak bilgi ekonomisini vurgulamaktaydı.
87_Bilgi Toplumu terimi hangi ülkelerde ne anlama geliyordu?
• Amerika Birleşik Devletleri'nde endüstri, araştırına ve politika üçgeninde konuşulan konular arasına girmiştir.
• İngiltere'de Tom Stonier'in Wealth of Information (1983) (Bilginin Zenginliği) isimli eserinde bilgi ve iletişim teknolojilerinin yeni sosyal, ekonomik ve biyolojik sinerjiyi nasıl yar atacağı konusunda öngörüler
bulunmaktayd ı.
• Bunun paralelinde Japonya'da Umesao isimli yazar "informatisation" terimini kullanarak
88_Batı dünyasında, yazar ve araştırmacıların biraz daha fazla öne ç ıkanı kimdir? Daniel Beli'dir. Daniel Bell bilgi ve
enforınasyon miktarındaki hızlı değişimi ve bu değişime bağlı olarak toplumun karşılaşacağı değişiklikleri önceden kestirme ve belgeleme yeteneği açısından öne çıkan bir sosyologtur
89_1973 senesinde yayımladığ ı çalışmasında, Prof. Bell hangi makalesini yayınlam ıştır? Toplumsal Gelecek Üzerine Deneme isimli makalesinde gelecek 30-50 sene içinde kendisinin "the post industrial society" olarak tanımladığı
Türkçemize endüstri ötesi toplum olarak çevirebileceğimiz toplumsal gelecek yapılanmasını değerlendirmiştir. Daha sonra, Bell endüstri ötesi toplum terimi yerine bilgi toplumu "information society" terimini kullanmaya başlamıştır.
90_1973 senesinde yayımlanan ç alışmasında Bell birden fazla düşünürden etkilendiğini belirtmiştir bu düşünürler
kimdir? Bu düşünürlerden ilki olan Joseph Schumpeter teknolojiyi açık bir denize benzetmiştir. Etkilendiği diğer ö nemli
fizikçi ve tarih bilimci Gerald Holton
91_ George Wilhelm Friedrich Hegel'den etkilenen düşünürler kimdir? Karl Marx, çok önceden, kapitalizmin etkisi ile
oluşacak sınıfsız toplumdan söz etmişti. Karl Marx'ın yanı sıra bu düşünürlere Adam Smith'i de ekleyebiliriz.
92_ Bell'e göre modem toplum üç parçaya bölünmüştür ve her bir parça farklı ilkelerle yönetilir.
• Birincisi ekonomik, teknolojik ve mesleki ya da tabakasal sistemleri içeren sosyal yapıdır. Batı toplumlar ında görülen bu sosyal yapı kaynakları düşük fiyat, optimizasyon (en uygun duruma getirme) ve maksimizasyon (azami ö lçülere çıkarma, genelde üretimdeki kazancı) ilkeleriyle kullanma düşüncesindedir.
• İkinci parça yönetim biçimidir. Bu yönetim biçimi, bireyin ya da grupların gereksinimlerine göre yönetimin
dağılımını ayarlar. Bell ' e göre bu yönetim biçimi katılım' a odaklıdır ve tabandan (geniş halk kitlelerinden) gelen isteklerle biçimlenir.



7


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Üçüncü parça ise kültürdür. Bell'e göre kültürün amacı bireyin arzu ve isteklerini tamamlamak ya da
artırarak genişletmektir.
• Bell bu üç parçanın, diğer bir deyişle modem toplumu oluşturan parçaların 1. Sosyal yapı, 2. Yönetim biçimi ve 3. Kültürün modem toplumu oluşturduğu düşüncesindedir.
93_ Bell'e göre bilgi toplumunun en önemli özellikleri aşağıda listelenmiştir:
• Mal üretiminden hizmet üretimine geçen bilgi toplumunda sağlık, eğitim, araştırma, devlet hizmetleri ve
yüksek teknoloji endüstrileri hızlı bir yükseliş gösterm işlerdir.
• Yüksek teknoloji ve yeniliklerin üretilmesine verilen destek ile, ö zellikle !BM (International Business Machines- Uluslararası İş Makineleri) firması 20. yüzyılın bilime dayalı firmaları arasında en ünlü olanı olarak
gösterilmektedir. Bunun yanı sıra, üniversiteler de endüstri ötesi toplumun yani bilgi toplumunun en ö nemli kurumlarıdır.
• Bilgisayarlaşma ile gelen yeni süreç soyut sembol sistemlerin yasalarla ve standar tlaşmayla somutlaştırılması yeni akıllı teknolojilerin doğmasının önünü açm ış ve bilgisayarlaşma ile yeni ekonomik modeller geliştirilmiştir. Bu
bağlamda, bilgisayarla ya da diğer bir deyişle sanal iletişimin de yaygınlaşması ve hayatımızda önemli bir yer alması sağlanmıştır. Ünitenin ilerleyen bölümlerinde bu sistemlere somut örnekler verilecektir.
• Bilim ve bilişsel değer lerin güç kazanması ve bu bağlamda da bilimin saygınlığının artması, bilimin ve araştırmanın bilgi toplumunun temel gereklerinden olduğu düşüncesinin ö n plana çıkması nı sağlamıştır.
• Karar alma süreçlerinde yaşanan değişikliklerle bilim uzmanlığı ve bilimsellik ön plana çıkm ıştır. Hizmet sektörünün de bilgi toplumunda hızla gelişme göstermesiyle, hizmet sektö rünün ve çalışanlarının ö n plana çıkması beraberinde
hemen hemen tüm sektö rlerde ekonomikleşme davran ışının yerini sosyalle şme davranışının almasına neden olmuştur.
• Bu değişimler çoğu sektö rde ve toplumda liyakati ön plana çıkarmıştır. Diğer bir deyişle bir işi uzmanının ve
ustasının yapm ası bilgi toplumunda ön plana çıkan değerdir. Bilgi toplumunda liyakat ile işlerin yapılm asına verilen önem mülkün ve zenginliğin önüne geçmiştir. Bu durumu dilimizde yorumlamaya çalışırsak, paranın ve malın yerini bilginin aldığını görmekteyiz. Günümüzde de dünya zenginlerinin listesine baktığımızda bilgi ile kazanılan zenginliklerin ö n plana çıktığını gözlemlemekteyiz.
• Teknik konularla ilgili entellektüelliğin yaygınlaşması da, bilgi toplumunda şu tartışmayı ön plana çıkarmıştır. Teknik entellektüellik mi yoksa edebiyat ve sanat alanında entellektüellik mi daha ön planda olmalıdır?
94_Geleneksel medya olarak da tanımlanan kitlesel medya hangilerdir? Kitle iletişimi için kullanılan gazete ve dergi gibi basılı yayınlar; radyo, sinema, televizyon gibi sesli veya hem sesli hem de görüntülü iletileri taşıyan ortamlard ır denilebilir 95_ ilk fotoğrafçıl ık ne zaman oldu? Olayı Medyanın kısa tarihçesine göz attığımızda 19 Ağustos 1839'da Paris'te meraklı kalabalığın bakışları arasında Louis Degauerre'un müthiş buluşunu halka tanıttığını gözlemliyoruz. Degauerre'nin
bulu şuna ilk ticari foto ğraf işleme ünitesi denilebilir
96_İlk film stüdyosu ne zaman ve kim tarafından kuruldu? 1893 yılında ilk film stüdyosu olan Edison 'u medya tarihinin kilometre taşları arasında gözlemliyoruz
97_ Kitabın seri olarak basılması ne zaman oldu? 1456 yılında matbaanın bulunm asına kadar gider.
98_ İlk gazete ne zaman yayınlandı? 1609 yılında ilk gazetenin yayınlam asına şahit oluyoruz.
99_ ilk ses kaydı ne zaman ve plaklar ne zaman yayınlandı ? 1877 yılında yapılmıştır. Ses kayıtlarını büyük kitlelere taşımak için de 17 yıl beklenmişti. Tahmin edeceğiniz gibi ses kayıt larını taşıyan plaklar 1894 yılında üretilmeye başlanmıştır.
100_ radyo hangi yıl bulunmuştur? 1920 yılında bulunmuş
101_ Ülkemizde de henüz yaygınlaşmaya başlayan IPTV Internet Protocol Television (İnternet protokolü üzerinden (TCP/IPV4
- IPV6) görüntü ve ses aktarımı ile çalışan cihaz) televizyon izleyicilerine yayımcı ile etkileşimli bir iletişim sağladığı için kitle iletişimin temel kurallarını değiştirec ek bir ortam olarak adından sö z ettirmektedir.
102_ Yeni medya araç ları ile yapılan iletişime ne denir? Sanal iletişim adını vermekteyiz.
103_ Yeni medya iletişim ortam ve araçlarını nelerdir? Akıllı taşınabilir ortamlar, internet, internet uygulamaları ve ara yüzleri ve sayısal görsel oyunlar olarak sıralayabiliriz.
104_ Mobil iletişimde iletiler neyle taşınır? PDA'ler, cep telefonları ya da tablet bilgisayarlar ile taşınabilir



8


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
105_ Türkçe olarak kişisel sayısal yardımc ı adı verilen ve İngilizce kısaltması PDA olan bu teknolojik ürünler nelerdir? Bilgisayar, cep telefonu, sayısal müzik çalar ve kameradan oluşan taşınabilir bir ortamdır.
106_ Web üzerinde çeşitli adres uzantı ları bulunmaktadır . Bu uzantıl ar sahip oldukları alana ve paylaşt ıkları bilgi
türüne göre sınıflandırılmışlardır. Örneğin
• Eğitim kurumlarına "edu"
• Hükümet kurulu şlarına "gov",
• Ticari işletmelere "com",
• Kişisel sitelere "gen",
• Ağ anlamındaki network "net",
• Vakıf, demek, oda ve sivil toplum örgütlerine " org",
• Askeri kurumlara "mil" ve
• Uluslararası kurulu şlara "int" uzantısı verilir.
• Televizyon şirketlerine ise "tv" uzantısı verilmiştir.
• Amerika Birleşik Devletleri dışındaki ülkelerin ülke kodları da web adreslerinin sonuna eklenir.
• Türkiye için "tr" uzantısı adresin sonuna eklenmelidir. Örneğin, Anadolu Üniversitesinin web adresi: https://www.anadolu.edu.tr/dir. Bir eğitim kurumu olduğu için de adresinde "edu" uzantısı vardır.
107_ İkinci kuşak web hizmetleri kısaca şunlard ır:
• Blog: Türkçede internet günlüğü olarak adlandırılan (Web Log) teriminin kısaltm asıdır
• RSS: ingilizce Really Simple Syndication kelimelerinin kısaltmasıdır. Web kullanıcılarının içerikte yapılan
değişikleri otomatik olarak almalarını sağlayan bir tür güncelleme sistemidir
• Wiki: Wiki Türkçe "çab uk" kelimesinin Hawicesidir. Kullanıcıların web içeriği oluşturmalarına ve
düzenlemelerine olanak veren bir tür yazılımdır
• Sosyal Ağlar : En çok kullanılan sosyal ağlar Facebook, Twitter, Linkedin, Myspace, Badoo, Xing vb. olarak
sıralanabilir
108_ İletişim bağlamının kaç tür boyutu vardır? 3 BOYUTU VAR
109_ İletişimde ileti üretme sürecine ne ad verilir? İletiyi kodlamak
110_ Eşzamanlı iletişimde kaç kanaldan iletişim gerçekleşmektedir? 4
111_ İletişim sürecının unsurlarından biri olan gürültü kaç biçimde incelenir? 3
112_1893 yılında kurulan ilk film stüdyosunun ismi nedir? Edison
113_ İlk televizyon yayını hangi tarihte yapıldı? 1936

4.ÜNİTE (Etkili İleti şim ve Toplumsal
Cinsiyet )

114_ Bandura toplumsal öğrenme kuramı yoluyla ne öğrendiklerini ileri sürer? Çocukların anne ve babalarını
gözlemleyerek ve onlardan aldıkları olumlu ve olumsuz tepkilerden yo la çıkarak cinsel rolleri öğrendiklerini ileri sürer 115_ Ataerkil toplumlarda başat olan geleneksel ideolojinin cinsiyetç i işbölümü, kadını neden sorumlu tutar? Ev
işlerinden
ve çocuk bakımından sorumlu tutar.
116_ Erkek ve kadınların Davranış ve karakter olarak nas ıl olur?
• Erkeklerin hırslı , güçlü, kararlı, risk alan, bağımsız, rasyonel, aktif ve atak olması,
• Kadınların ise şefkatli, neşeli, sevecen, duygulu, duyarlı, yumuşak nazik, sadık, sabırlı, anlayışlı olması beklenir 117_ Kadınlar daha ç ok evde yaptıkları işlerle uyumlu ya da evdeki sorumluluklarını aksatmayacak işlere yönlendirilir bu meslekler? (hem şirelik, hasta bakıcılık, ev temizliği ya da öğretmenlik gibi) yönlendirilir.
118_Yakınlı k nedir ? Bireyin karma şık dostluk ağl arın ın pazarl ığın ı yaptığ ı, farklılıkları en aza indirgemeye ç alıştığı, fikir birliği elde etmeye u ğraştığı, farklılıklar ı vurgulayacak üst ünlü k görünü mlerinden kaçı ndığı , ba ğlan tılardan oluşan bir dünyan ın anahtarıdır
119_ Bağımsızl ık nedir? Mevki dünyasının anahtarıdır, çünkü mevki sahibi olmanın başlıca yollarından biri, diğer insanlara ne
yapacaklarını söylemektir, emir almak ise düşük mevkinin bir göstergesidir.





9


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
120_ Yetişkin erkekler kadınlarla iletişim halindeyken nasıl harekete başvurur ? Daha dominant (bask ın) ve daha buyurgan jestlere baş vurmaktadır. 121_Kadınlar ise erkeklerle iletişim içindeyken aksi bir yol izlemektedirler. Bu hareketler
şunlardır? Pek ç ok araştırına göstermektedir ki,,
• Kadınlar erkeklerle iletişime girdiklerinde daha az alan kaplama,
• Bedenlerini olabildiğinde küçültme,
• Dinlerken ya da konuşurken daha fazla baş sallama,
• Saçlarıyla erkeklere nazaran daha fazla oynama ya da düzeltme,
• Ellerini kucaklarında tutma,
• Bacaklar ve dirsekler yoluyla kapanma hareketleri yapma,
• Otururken bacakları ve ayakları birbirine bitişik tutma,
• Daha fazla göz kırpma ve daha fazla aşağıya yönelik bakışlara sahip olma eğilimi gösterdikleri saptanmıştır. Erkeklerin ise daha fazla ve doğrudan baktıkları,
• Daha fazla alan kapladıkları,
• Başlarını dik tuttukları, ayaktayken,
• Otururken bacaklarını açtıkları,
• Çenelerini daha çok sıvazladıkları,
• Daha büyük ve geniş jestler yaptıkları,
• Bacak ve ayaklarını daha fazla hareket ettirdikleri ve
• Kollarını bedenlerinden daha uzakta hareket ettirdikleri bulgulanmıştır
122_ Leathers, kadınlık ve erkekliğe ilişkin oluşturulmuş olan kalıp yargıl arın kadın ve erkeklerin beden dillerine,
sözs üz iletişim kodlarına da yansıdığı nı ileri sürer. Bu kalıp yargılara göre ikisinin de ki hareketleri nasıldır?
• Kadınlar , uysal, itaatkar, bağımlı, alıngan/aşırı hassas, kaprisli, çabuk parlayan, çabuk telaşlanan, havai, çenesi
düşük,
çekingen, sevecen, düşünceli, saygılı, işbirliğini seven, destekleyici ve duyarlıdır.
• Erkekler, görev bilinci olan, rasyonel, aktif, mantıklı, gayretli, keskin zekal ı, kurnaz, kendinden emin, güçlü,
baskın, palavracı, inatçı, kibirli, sö z dinlemez ve fırsatçı olarak öne çıkar
123_ Örgüt ortamındaki ç atışma ise nasıldır? Bireyler ve grupların birlikte çalışma sorunlarında kaynaklanan ve
normal etkinliklerin durmasına veya bozulm asına neden olan olaylar olarak dile getirilebilir
124_ mobbing terimini nasıl nitelendirilir? Kurbanı yalıtan ve ümitsizlik nedeniyle intihara kadar götürebilen bir
davranış olarak nitelendirmiştir
125_ Mobbing nedir? Duygusal bir saldırıdır. Bir kişinin, diğer insanları kendi rızalarıyla ya da zorla başka bir kişiye karşı etrafında toplaması ve sürekli kötü niyetli hareketlerde bulunma, ima, alay ve karşısındakinin toplumsal itibarını düşürme gibi yollarla, saldırgan bir ortam yaratarak onu işten çıkmaya zorlamasıdır
126_Leymann, çatışma ve mobbing kavramlarının hangi sonuçlar olduğunu belirlemiştir? Birbirinden farkının, o layın "ne olduğu" ya da "nasıl olduğu" değil; olayların sıklığı, süresi ve olayların etkisiyle açık bir şekilde ortaya çıkan
psikolojik, psikosomatik ve patolojik sonuçlar olduğunu belirtmiştir
127_ Mobbing Kimler Üzerinde Etkilidir ve Nasıl işler? Mobbingin mağdurlarının kimler olduğuna bakıldığında genel
olarak şunu sö ylemek olanaklıdır: Mobbing mağduru çalıştığı kurum içinde bir sebeple farklı olan kişidir. İyi eğitim almış, işinde çok başarılı olan biri, yaşı ilerlemiş bir çalışan, tamamı kadınlardan oluşan bir kurumdaki tek erkek ya da tamamı erkeklerden oluşan tek kadın gibi kişiyi çalıştığı ortamda farklı kılan bir nitelik o kişinin dışlanmasına, mağdur edilmesine yo l açabilir.
128_ Mobbingin pek çok davranışsal boyutu bulunmaktad ır. Bunlar
• İletişime yönelik saldırılar,
• Sosyal ilişkilere yönelik saldırılar,
• Sosyal imaja yönelik saldırılar,
• Mesleki ve özel konuma yönelik saldırılar,
• Sağlığa yönelik saldırılar olarak sıralanabilir.
• Kişinin kendini ifade etmesine izin verilmemesi,





10


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Sözlü ya da yazılı tehditlere maruz kalm ası iletişime yönelik saldırılardan bazılarıdır.
• Sosyal ilişkilere yönelik saldırıya verilebilecek en temel örnek kişinin içinde bulunduğu ortamdan, diğer
çalışanlardan dışlanması, görmezden gelinmesidir.
• Kişi hakkında dedikodu çıkarılması, ruhsal sorunlarının olduğunun sö ylenmesi, dünya görüşüyle, inanc ıyla alay edilmesi,
gülünç duruma düşürülmesi ve benzeri davranışlar mağdurun sosyal imajına yönelik saldırılar arasında yer almaktadır.
• Çalışanın kapasitesinin çok altında işlerde çalıştırılması, yaptığı işlerin ve işe dair önerilerinin küçümsenmesi mesleki ve özel konuma yönelik saldırılar arasındadır.
• Kimi durumlarda mağdura fiziksel şiddet de uyguland ığı görülmektedir. Kişinin işyerindeki eşyalarına veya kendisine zarar verilmesi sağlığa yö nelik saldırılardandır
• Mağdur zaman içinde kendisi hakkında söylenenlerle baş edememeye başlar. İşinden verim alamaz ve işten
çıkarılma noktasına gelir. Böylece işyerinde duygusal taciz döngüsü tamamlanmış olur.
129_ Toplumsal cinsiyet kalıplarının oluşturulması nda sosyal süreç beklentilerinden birisidir? Değer beklentileri
130_ Davranış olarak erkeklerden beklenenler arası nda yer alır? Hırslı
131_ Davranış olarak kadınlardan beklenenler aras ında yer alır? Duyarlı
132_Duygu ve düşüncelerimizi, grup yaşadı klarımızı karşımızdakilere sözcükleri seslendirerek gönderme, iletme işi hangisidir? Konuşma
133_ Toplumsal cinsiyet ve etkili iletişim açısından bakıldığında konuşma bir erkek için hangisinin yoludur? Rekabet 134_ Bireyin kişisel tercihlerini hemen dışa vuran en temel toplumsal cinsiyet göstergesi hangisidir? Giysi
135_ Kadın ve erkek arasındaki en temel çatışma alanları ndan biri aşağıdakilerden hangisidir? Özgürlükler
136_ Bir kadının sık sık yakın ç evresindeki bir erkeğ e ne yapacağını söylemesi erkek tarafından nasıl algılanır?
Özgürlüğün kısıtlanması
137_ İyi yönetildiğinde iletişimi olumlu yönde etkileyebilir? çatışma
5.Ün ite(İletişimde
Kalite)
138_ İnsanlar bir şeyleri farklı yollar ve yöntemlerle anlatmak ister. Bu yollardan bazıl arı nelerdir? Takılar, rozetler,
eşyalar, sözlerle, odadaki renklerle karşıdaki insan ya da topluluğa bir şeyler anlatılmak amaçlanır.
139_Bireylerarası etkileşim ve olumlu iletişimi engelleyen etmenleri şöyle sıralayabiliriz: kendi düşünce ve fikirlerimizi tek do ğru olarak benimsemek, başkalarının fikir, düşünce ve duygularını görmezden gelmek ve önemsememek, onlara saygı göstermemek. Bu tür engellerle iletişim kurmaya çalışmak, takdir edersiniz ki, çatışmalara neden olacak ve
başarısızlıkla sonuçlanacaktır
140_Çocuklar benmezkezcidir neden? "egosantrik"tir, yani benmerkezcidir. Diğer bir deyişle, dünyayı ve çevrelerini sadece kendi bakış açılarından görürler. Diğer insanların da kendileriyle aynı şeyleri gördüğünü ve aynı şekilde
düşündüğünü zannederler. Başkalarının, olayları farklı açılardan gördüklerinden ve farklı algıladıklarından habersizdirler 141_ Benmerkezcilik (egosantrizm) nedir? Başkalarının varlığını ve çıkarlarını göz ardı ederek kendini ve sorunsalını her şeyin merkezine koyma tutumu ve davranışıdır. Benmerkezcil ik, başkasının görüşlerini ve bakış açılarını anlamada yetersiz olma, kendi gördüğü ve düşündüğü şeyleri herkesin gördüğünü zannetmektir. Benmerkezci düşünme, insanların doğal olarak başkalarının hak ve ihtiyaçlarını görmemeleri gibi bir talihsizlikten kaynaklanır.
142_ Egosentrizm nedir? Kısaca benmerkezciliktir. Diğer bir deyişle, bireyin kendini merkeze almasıdır. Her şeyde kendini esas almak, her şeyi kendine dayandırmak, her işi kendine bağlamak, kendine indirgemek, her olayı, her düşünceyi kendi görüş açısından yorumlamak ve kendi fikrini, mantığını, duygusunu hareket noktası olarak seçme olarak tanımlanır. 143_ Bazıları benmerkezcilikle bencilliği karıştırsa da, far klı ama ilişkili iki kavram olduğu görülür. Bu anlamlar şunlard ır?
• Bencillik; her olayda, her işlemde kendi menfaatını düşünme ve her işten çıkar sağlama düşüncesidir.
• Benmerkezcilik ise dünyayı "ben"e dayanarak algılamaya ve yorumlamaya karşılık gelir.
144_Eğitim bilimciler bencillik ve benmerkezcilik düşüncesinin genel olarak hangi yaşlarda kazanıldığını söyler? 2-7
yaşları arasındaki evrelerde kazanıldığını söylemektedir. Daha sonraki yaşlarda ise bu çok ö zel benlik duygusu
olgunlaşarak kişinin kendisini bir güneş gibi hissedip, dünyanın 365 gün kendisinin etrafında döndüğünü sanmasına
dönüşmesidir.



11


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
145_ Benmerkezcilik dönemi (egosantrizm dönemi), insanda hangi yaşta sona erer? 6 yaş civarında sona erer.
146_ Günümüzde "empati" denildiğinde akla hangi düşünür gelir? Carl Rogers ve onun konuya ilişkin çalışmaları gelir 147_ Empati nedir? Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o
kişinin duygular ını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecine "empati"
adı verilir.
148_ Empati tanımı üç temel öğeden oluşmaktadır. Bir insanın karşısındaki bir kişi ile empati kurabilmesi ıçın gerekli olan bu
öğeleri şöyle sıralayabiliriz
• Birinci öğe, empati kuracak kişi kendisin i karşısındakinin yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla bakmalıdır. Başka bir söyleyişle, empati kurmak isteyen kişinin karşısındaki kişinin fenomonolojik alanına girmesi gereklidir. Fenomenolojik alan nedir? Psikolojideki fenomenolojik yaklaşıma göre her insan ın bir fenomenolojik alanı verdır. Her insan gerek kendisini gerek çevresini, kendisine özgü bir biçimde algılar; bu algısal yaşantı özneldir (subjektiftir); kişiye özgüdür. Yani her insan dünyaya, kendine özgü bir bakış tarzıyla bakar. Eğer bir insanı anlamak istiyorsak, dünyaya onun bakış tarzıyla bakmalı, gerçekleştirmek için de empati kurmak istediğimiz kişinin rolüne girmeli, onun yerine geçerek adeta olaylara onun gözlüklerinin gerisinden bakmalıyız. Karşımızdaki kişinin rolüne girerek empati kurduğumuzda, o kişinin rolünde kısa bir süre kalmalı, daha sonra da bu rolden çıkarak kendi rolümüze geçebilmeliyiz. Aksi halde empati kurmuş sayılmayız. Karşımızdaki ile özdeşim kurmak (ona benzemek) veya ona sempati duymak, empatiden farklı şeylerdir.
• İkinci öge, empati kurmuş sayılmam ız için, karşımızdaki kişinin duygular ını ve düşüncelerini doğru olarak
anlamam ız
gereklidir. Karşımızdakinin yanlızca duygularını veya yanlızca düşüncelerini anlamış olmak yeterli değildir. Empatiyi tanımlarken bu noktayı vurguladığımızda, empatinin iki temel bileşeninden söz etmiş oluyoruz. Bunlar empatinin bilişsel ve duygusal bileşenleridir. Karşımızdakinin rolüne girerek onun ne düşündüğünü anlamamız, bilişsel nitelikli bir etkinlik (bilişsel rol alma bilişsel perspektif alma), karşımızdakinin hissettiklerinin aynısını hissetmemiz ise duygusal nitelikli bir etkinliktir (duygusal rol alma/duygusal perspektif alma). Bilişsel rol alma duygusal rol almanın ö n şartı sayılabilir. Empatinin bileşenlerinin ne olduğu konusunda araştırmacılar arasında, bazı görüş farklılıkları vardır. Örneğin Hoffman'a (1978) göre empatinin, bilişsel, duygusal ve güdüsel (motivasyonel) olmak üzere üç bileşeni vardır. Bazı araştırmacılar empatinin bilişsel yönünü, bazıları ise duygusal yönünü vurgulamaktad ır. Fakat çoğunluğun üzerinde uzlaştığı görüş, empatinin bilişsel ve duygusal bileşenlerden oluştuğu yolundadır.
• (üçüncü) öge ise, empati kuran kişinin zihninde oluşan empatik anlay ışın, karşıdaki kişiye iletilmesi davranışıdır. Karşımızdaki kişinin duygularını ve düşüncelerini tam olarak anlasak bile eğer anladığımızı ifade etmezsek empati kurma sürecini tamamlamış sayılmay ız. Araştırm acılar, insanların zihinlerinde kurdukları empatiyle, karşılarındaki kişiye ilettikleri empati arasında farklılık olduğunu belirtmektedirler. Karşımızdaki insanlara empatik tepki vennenen iki yolu vardır: Yüzümüzü/bedenimizi kullanarak onu anladığımızı ifade etmek. Empatik tepki vermenin en etkili yolu herhalde bu ikisini birlikte kullanmak tır. Bir sıkıntımız olduğunda, bizimle konuşan kişi, dostça bir gülümsemeyle kolumuza dokunup sıkıntımızı sözelleştirirse, örneğin "son günlerde çok bunalmışsın" derse, rahatladığım ızı hissedebiliriz.
149_ Empatik iletişimi gerçekleştiren ebeveynler kimlerdir?
• çocuklarına güven duygusunu kazanmış,
• onların duygu ve düşüncelerini anlatmasında dinleme becerisini geliştirm iş,
• çocuklarının yaşının getirdiği psiko-sosyal sorunlara çözüm bulmuş ailelerdir.
• Bu ailelerde demokratik tutum ve davranış kazan ılm ış olup, sağlıklı ve başarılı çocuklar yetiştinnektedirler.
• Empati kurulamadığında, benmerkezcilik arttığında, çocuklar anne ve babasından uzaklaşmakta, çevresindeki
kötü niyetli kişilerle iletişim kurmaktadırlar. Okullarda şiddetin artması, uyuşturucuya yönelim tüm bu tutum
ve davran ışların temelinde empatik iletişimin geliştirilmemesi nedendir
150_ Benmerkezcilik kavramı kim ortaya çıkarmıştır? Piaget tarafından ortaya atılmıştır. Piaget çocukların benmerkezci davrandıklarını savunmuştur. Konuyla ilgilenen bütün araştırmacılar empati kurmada benmerkezci davran ıştan
uzaklaşmanın önemini vurgularlar.
151_ Ford'a göre üç tür benmerkezcilik vardır. Bunlar;




ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Görsel benmerkezcilik
• Bilişsel benmerkezcilik
• Duygusal benmerkezcilik
152_ Kurdek ve Rodgon üç tür perspektif alma şekli tanı mlamışlardır. Bunlar;
• Algısal perspektif alma (diğer kişinin bakış açısını fark etme),
• Bilişsel perspektif alma (diğer kişinin ne düşündüğünü fark etme),
• Duygusal perspektif alma (diğer kişinin yaşamakta olduğu duyguların neler olduğunu fark etme).
153_ Anlaşmak için bireyler ne yapmalı?
• Anlaşma niyetine sahip olmal ıdırlar.
• İletişim tekniklerini bilmelidirler.
• Gayret göstermelidirler
154_ Claude Lavi Strauss kültür ve ç eşitlilik üzerine inceleme ve çal ışmalarda bulunmuştur. İnsanı, doğayı ve evreni salt özelliklerinde değerlendiren düşünür, farklılığın ve ç eşitliliğin korunmasından ve saygı duyulmasından yana olmuş ve düşüncelerini şu sözlerle dile getirmi ştir: "Üç veren buğdaya kulak kabartmak, gizli kalmış potansiyelleri yüreklendirmek, tarihin saklı tuttuğu tüm bir arada yaşama eğilimlerini dürtüklemek ve ayrıca alışılagelmiş şeyler sunması kaçınılmaz olan bütün bu yeni toplumsal ifade biçimlerini şaşırmaksızın, tiksinmeksizin, karşı çıkmaks ızın karşılamaya hazır olmak gerek". Yazarın bu sözlerinden, var olanın duruluğunu asla unutmadan, süre gelen çeşitliliği anlamaya çalışarak, özü bozmadan yaşayabilmek değerlemesini yapabiliriz.
155_ Mevlena'nın "kar taneleri ne güzel anlatıyor, birbirine zarar vermeden de birlikte yol almanın m ümkün olduğunu!" sözü farklılığın toplumsal uyum için ne kadar önemli olduğunu gözler önüne sermektedir. Farklılıklara tahamm ül, hoşgörü, sevgi, saygı deyince hemen aklımıza Mevlana , Hacı Bektaş -ı Veli, Yunus Emre gelir
156_ İnsanlar farklıdır; çünkü,
• Farklı giyinirler,
• Farklı düşünürler,
• Farklı konuşurlar,

•
•
•
•

Farklı yaşarlar,
Farklı inançları vardır, Farklı yollarda yürürler, Farklı takım tutarlar,

157_ Benlik nedir değişik tanımlar var bakalım
• Yalın bir tanımla benlik nedir? kişinin sahip olduğu tüm zihinsel yapının ve dış özelliklerinin bir bütünüdür
• Bir başka anlatımla benlik; kişinin kendini sevebilmeye olan yatkınlığı ve kendini sevmeye olduğu kadar "sevilmeye" de
layık görüp görmemesidir

•

Kısaca benlik, bireyin özellikleri, yetenekleri, değ er yarg ı lar ı, amaç ve ideallerine ili şkin kanıların ın dinamik bir ör üntü s üdür.

• Benlik, çeşitli deneyimler sonunda öğrenilen ve sürekli olarak gelişen, kişiyi kendi içinden gözetleyen,
yarg ılayan, değerlendiren ve davran ışlar üzerinde düzenleyici ve yönetici bir etkisi olan potansiyel bir olgu,
bir süreçtir
158_ Ben" ç ocuğun ilk yaşlarında doğru ve yanlı şlarla başlar ve benlik gelişimi bireylerde yaşlara göre farklılı k gösterir bu yaş
nedir? 7-12 yaş dönemini sakin geçiren birey ergenlik dönemiyle benlik arayışına girer ve ilgileri çoğalır.
159_ Benliğin insan yaşamındaki görevi ise şunlardır
• İçgüdülerden ve dürtülerden kaynaklanan güdüleri engellemek, denetlemek ve düzenlemek
• Çevredeki nesne ve kişilerle bağlantı kurmak
• Gerçeği tanımak, denemek, anlamak
• Gerçeğe uyum sağlamak
• Çevreden gelen uyarımları sınırlamak, sıralamak, zamanlamak
• Algılamak, saklamak, hatırlamak, düşünmek, karşılaştırmak, çıkarımlar yapmak, yargıya varmak





13


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Kavramları birleştirmek ve bütünleştinnek
• Kişinin karşılaştığı engelleri aşabilecek güçleri toplamak
• Geleceğe ilişkin beklenti ve amaçlar saptamak
• Kişiliği kaygıdan kurtaran savunma düzenlerini kullanmak
160_Toplumsalla şma sürecinde kitle iletişim araçlarının önemi büyüktür neden? Dolayısı ile bireylerin değer yargıları, idealleri, kendisi ile ilgili yeteneklerinin olup olmadığını anlamaları ve bunları geliştirerek benlik oluşumunu sağlamaları için iletişim olmazsa olmaz bir ko şuldur
161_ Transaksiyonel Analiz kim tarafından ortaya atıldı? Eric Berue tarafından ortaya atılmış olan Transaksiyonel Analiz (TA),
162_Transaksiyonel analize göre, insanın kişiliği üç bölümden oluşur. Bu kişilikleri şunlard ır? "ego-durumları"
olarak da adlandırabiliriz. Bunlar ana baba (ebebeyn), çocuk ve yetişkin benlik durumlarıdır. Bu benlik durumla rına
kişisel roller de diyebiliriz
163_ Ebeveyn ego-durumu ne zaman oluşmaya başlar? Çocukluk dönemindeki başta anne-baba olmak üzere tüm otorite figürlerine ait kayıtlarından oluşur
164_ Ana baba benliği, koruyucu ve yargılayıcı, olmak üzere iki biçimde kendisini gösterir.
• Koruyucu ana baba, karşısındaki kişiyi kaç yaşında ve toplumsal konumu ne olursa olsun onu korumaya, kollamaya yönelen bir
benliktir
• Eleştirici, yargılayıcı ana baba benliği ise toplumsal kuralları ve değerleri korumaya, bunlara uymayanları
eleştirıneye ve gerektiğinde cezalandırmaya yönelik bir benliktir
165_ Ana-baba benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle neler yapar?
• Yargılar,
• Denetler,
• Ders verir,
• Akıl öğretir,
• Korur ve kollar,
• Sahip çıkar,
• Problem çözer,
• Kısıtlar ve
• Önyargı ve kalıpları vardır.
166_ ana-baba benliği ne sahip kişiler iletişimlerind e ağırlı klı olarak şu ifadelere yer vererek konuşurlar:
• "Olmam ış!"
• "Böyle yap!"
• "Merak etme ben hallederim!"
• "Olmaz öyle şey!"
167_ Çocuk benlik durumu, "doğal çocuk" ve "uyarlanmış çocuk" diye iki bölümden oluşur.
• Doğal çocuk, kişiliğin eğitilmemiş yani olarak kabul edilir. İçinden nasıl geliyorsa öyle davranır. Fiziksel ihtiyaçlarını her zaman ö nde tutar.
• Uyarlanmış ç ocuk ise, doğal çocuğun az ya da çok eğitilmesiyle ortaya çıkar. Az eğitilenler "asi çocuk" olup kanun ve kurallara karşı çıkar. Çok eğitilenler ise "uslu çocuk" olup kanun ve kurallara uyum sağlar. Bütün insanlar doğal çocuk olma sürecinden geçerek ya asi çocuk ya da uslu çocuk olurlar.
168_ Çocukluk çağının içgüdüleriyle duygusal olarak tepki veren çocuk benliği, doğal, küçük profes ör ve uyum
sağlamış olmak üz ere üç farklı şekilde karşımıza çıkar.
• Doğal çocuk ilkel , fevri, kontrolsüz ve yardım bekleyen yani "çocuk gibi çocuk" diyeceğimiz türden bir kişilik özelliği taşır. Bu çocuk, sevmediği kişilere "seni sevmiyorum" der, "İlle de bana bu oyuncağı alac aksın "diye tutturarak annesini çarşıda zor duruma düşürmekte bir sakınca görmez. Kıskançlığını, nefretini, sevgisini en yalın biçimde gösterir. Duygularını bilincinin süzgecinden geçirmeden olduğu gibi yansıtan bu benliği bir yetişkin olarak yaşamak, belki de zaman zaman yaşamak hepimizin ortak arzusu olmasına karşın toplumun kural ve yasalarından
çekindiğimiz için açıkça değil, çeşitli ö rtülerle gizleyerek yaşamaya çalışırız



14


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Küçük profes ör olarak adlandır ılan çocuk benliği, yaratıcı, sezgileri güçlü ve başkalarını kendi istekleri
doğrultusunda idare edebilen bir benlik sergilerler. Örnek vermek gerekirse, bunlar, anne ve babalarını birbirine düşürüp karşılarında kıs kıs gülen çocuklardır. Sezgileri oldukça gelişmiş bu çocukların aynı zamanda yaratıcılık
dü zeyleri de oldukça yüksektir. Küçük profesörler, bu ö zellikleri nedeniyle doğal olarak anne babaları tarafından gereğinden fazla şımartıldıklarında, başkaları ile karşılaştırılıp övülüp, şımartıldıklarında, kendilerin i üstün,
başkalarını da aşağıda görmeye başlarlar
• Uyum sağlamış ç ocuk ise "Ne diyorsam onu yap" terbiye anlayışı ile büyütülmenin izlerini taşıdığından, suçluluk, isyan ya da itaat ve uzlaşma özellikleri gö sterir. Bu çocuk benliğinde, otoriteye hemen hemen kayıtsız şartsız bir boyun eğme söz konusudur. İçe dönük, uysal bir kişilik özelliği sergileyen bu kişilerin, otoriteye ve onun koyduğu kurallara ne zaman karşı çıkacağı ise hiç belli olmaz.
169_ Çocuk benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle bunlar ı yapar?
• Kontrolsüzdür,
• Sorumsuz davran ır,
• Sabırsızdır,
• Merak eder,
• Yaratıcıdır,
• Hazza yöneliktir,
• İçinden geldiği gibi davranır ve
• Benmerkezcidir.
170_ Çocuk benliğine sahip kişiler iletişimlerind e ağırlı klı olarak şu ifadelere yer vererek konuşurlar:
• "Banane!"
• "Hemen!"

•

"Nasıl?"

• "Istiyorum!"
171_Yeti şkin benliğin en önemli özelliği nedir? Belirli bir sorun ya da durumla ilgili bilgi toplaması, bunları
değerlendirmesi, olasılıklar üze rinde durarak sorunu çözme si ya da durumu anlaması, duygular ve önyargılar üzerinde değil, gerçekler üzerinde yoğunlaşmasıdır
172_Bencil bir davranış sergilemeyen, başkalarıyla birlikte işbirli ği içinde sorunları çöz meye ya da durumu anlamaya ç alı şan yetişkin benliğin c ümlelerinedir?
"ben" örneğin, "yaptım, çözdüm, başardım" biçiminde birinci tekil değil
"biz",örneğin, " yaptık, çözdük, başardık" gibi birinci çoğul kipiyle kurulur
173_ Yetişkin benliğine sahip olan kişi iletişim kurarken genellikle
• Akılcıdır,
• Paylaşır,

•
•
•

Anlar,
Geliştirir ve
Çözüm bulmaya yöneltir.


174_ Yetişkin ego-durumu kim tanımlamıştır? Eric Berue tarafından kişinin "mantıkl ı" ve "sağduyulu" yanı olarak tanımlanmıştır. Yetişkin ego-durumu çevreyi objektif olarak değerlendiren, deneyimleri çerçevesinde olasılıklan hesaplayan ego-durumudur. Yetişkin ego-durumunun belki de en önemli özelliği "şimdi ve burada"ki gerçeği göz önüne alarak, verilere dayalı hareket etmesidir.
175_ Yaşam pozisyonu adı verilen kendimizi diğerleri karşı sında, diğerlerini kendimiz karşısında yerleştirme açısından dört durum söz konusudur bunlar?
• ben + sen + (ben iyiyim, sen iyisin),
• ben + sen - (ben iyiyim, sen iyi değilsin),
• ben - sen + (ben iyi değilim, sen iyisin),
• ben - sen - (ben iyi değilim, sen iyi değilsin)





15


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
176_ İnsanlar ilişkilerinde genellikle üç temel yaklaşımdan birini benimserler bu yaklaşımlar şunlardır?
• Saldırgan davranış biçimi
• Çekingen davranış biçimi ve
• Güvenli davran ış biçimi
177_ Egosentrik olmak ne demektir ? Benmerkezci olmak
178_ Yazar Robert Burns'un "Tanrı bize bizi başkalarının gördüğü gibi görme yeteneği verseydi, bu bizi birçok saçma hatadan ve fikirden kurtarırdı" sözü iletişim kurarken dikkate almamız gerektiğine dair önemli bir sözdür bu sözün anlamı nedir? Ben merkezli olmamak ve olaylara sadece kendi açımızdan bakmamamız
179_ Mevlena'nın "kar taneleri ne güzel anlatıyor, birbirine zarar vermeden de birlikte yol almanın m ümkün olduğunu!" sözü,
başarılı bir iletişim kurmak ve toplumsal uyumu sağlamak açısından ö nemli olduğunu vurgulamaktadır bu sözün anlamı nedir? Farklılığa saygı ve hoşgörü
180_ Bireyleraras ı iletişim gerçekleştirirken "her şeyde kendini esas almak, her şeyi kendine dayandırmak, her işi kendine bağlamak, kendine indirgemek, her olayı, her düşünceyi kendi gö rüş aç ısından yorumlamak ve kendi fikrini, mantığı nı, duygusunu hareket noktası olarak seçmek" hangisi ile açıklanmaktadır? Egosentrik olmak
181_ İletişimde "bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygular ını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması işidir" ifadesi kelimeden hangisinin açıklamasıdır? Empati
182_ Diğer kişinin bakış açısını fark etme ifadesi perspektiflerden hangisini açıklamaktadır? Algısal perspektif
183_ Bireylerarası iletişimi gerç ekleştirirken, konuşma esnasında "merak etme ben hallederim!" ifadesi ile
konuşmak benliğe örnek olarak verilebilir? Ana-baba benliği
184_ İletişim sırası nda genellikle kontrolsüz, sorumsuz, sabırs ız ve sadece içinden geldiği gibi bir davranış ve
yaklaşım sergileyen kişi aşağıdaki hangi benliğe örnek olarak verilebilir? Çocuk benliği
185_ İletişim kurarken genellikle daha akılc ı ve mantıklı olan ve çözüm bulmaya odaklı benlik tipi hangisidir? Yetişkin benliği

186_"Duygu ve düşüncelerini ifade etmede zorlanırlar.

Benlik saygılan düşüktür. Sürekli bir kaygı ve endişe

iç indedirler. Kendi içlerinde suç luluk ve öfke duygusu yaşarlar. İleti şimlerinde gönderdiği mesajlarla sürekli olarak

karşısındaki kişiye "ben önemli değilim, sen önemlisin" mesajını verir. Çekingen

Kendisini inkar eder." Anlamı nedir?


6.Ünite (Etkili İleti şimde Konuşma ve
Dinleme)
187_ İletişim; bir başkası ile konuşmaktır,
188_ İletişime iki değişik bakış açısı söz konusudur.
• İlk bakış açısı ile yapılan yaklaşım, kaynak ile alıcının iletiyi nasıl kodlad ığı ve kod açımının nasıl yapıldığı ile ilgilenir. • İkinci yaklaşım, iletişimi anlamların oluşturulması ve değişimi olarak görür. Bu yaklaşım, iletilerin veya metinlerin
anlam oluşturmak için insanlarla nasıl etkileşimde bulunduğuna bakar.
189_Bir anlamda iletişimin alt türleri nedir? Burada iletişimi bir insani edim olarak ele almak gerekecektir. "Duyusal sesler, çığlıklar, nidalar, jestler, hatta basit nişan koymalar insandan daha alt türlerden olan canlı türlerinde de
görebildiğimiz, bir anlamda iletişimin alt türleridir
190_ Duyusal sesler, çığlıklar ve nidalardan geliştirilmi ş dile geçebilen tek canlı türü hangisidir? İnsandır
191_ Yapısal olarak ya da kullanılan kodlara göre iletişim ikiye ayrı lır:
• Sözel İletişim (Verbal Communication)
 Konuşma-
Dinleme
 Yazma-
okuma
• Sözsüz İletişim (Non-verbal Communication)
192_ İletme nedir? Yalın bir tanımla konuşma, duygu ve düşüncelerimizi, gö rüp yaşadıklarımızı karşımızdakilere
sözcükleri seslendirerek gönderme, iletme işidir.





16


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
193_ Konuşma güç lüğü çekip çekmedi ğimizi anlayabilmek için kendimize sorabileceğimiz birtakım sorular şunlardır? • Söylediklerimi karşımdakiler kolayca anlayabiliyor mu?
• Düşüncelerimi açık ve etkili bir biçimde belirtebiliyor muyum?
• Sözcükleri söylerken söy leyiş ve dil yanlışları yapıyor muyum?
• Sesimi duygu ve düşüncelerimi besleyecek, zenginleştirecek bir yönde kullanabiliyor muyum?
• Tekdüze mi, yoksa canlı ve hareketli bir biçimde mi konuşuyorum?
• El ve yüz hareketlerimi kullanırken başka deyişle konuşmamı sözsüz iletişimle desteklerken birtakım
yapmacık durumlara düşüyor muyum?
• Beni dinleyenlerin ilgisini dağıtacak ayrıntılardan, laf kalabalığından kaçınabiliyor muyum?
• Anlattıklarımın önemine, değerine öncelikle ben inanıyor muyum?
• Sözü başka alanlara kaydırıyor, amaçtan ve konudan sapıyor muyum?
194_ Konuşma doğuştan getirilen bir yetenek değil, sonradan kazanılan bir beceri ve alışkanlıktır.
195_ Konuşmay ı Oluşturan Etmenler hangileridir?
• Ses
• Boğumlanma (Telaffuz)
• Konuşma Dinamiği
• Sözcük Hazinesi
• Biçem (Üslup)
196_ Ses nedir? Genel anlamıyla hava titreşiminin kulakla duyulmasına "ses" denir.
197_ İyi bir konuşma sesinin özellikleri şöyle sıralanabilir : İşitebilirlik: Akıcılık: Hoşa giderlik:
198_ Hoşa gitmeyen sesler nedir? Bir sesin hoşa giderliği, o sesin tınısı ile ilgilidir. Katı, kulak tırmalayan, hırıltılı, madensel, tiz,
burunsal hışıltılı, buğulu, çok yumuşak, gevrek, biçimden yoksun sesler hoşa gitmeyen seslerdir
199_ En kısa tanımıyla üslup nedir? Deyiş-söyley iş özelliğidir.
200_ Konuşmay ı oluşturan öğeler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
• Dinleyici
• Ortam
• Konuşmanın Nitelikleri
201_ Dinleyicilerin temel özelliklerini şöyle sıralanabilir: Yaş durumu, cinsiyet, sayı, dinleyicilerin iş ve uğraş durumu,
eğitim düzeyleri ve bilinebiliyorsa dünyaya bakışları.
202_ Ortam konusu ele alınırken şu noktalara dikkat etmek gerekmektedir:
• Toplant ının Niteliği: Kimi zaman da konuşma toplantı, belirli günler, anma ve kutlama tö renleri için gerçekleştirilir. Konuşmanın amacını toplantının niteliği belirler. Bu açıdan konuşmanın günün hangi saatlerinde yapılacağı da çok önemlidir.
• Toplant ının Programı: Dinleyenler üzerinde belli bir etki ve uyarım yaratılabilmesi toplantının programına ve konuşmacının bu program içindeki yerini iyi değerlendirmesine de bağlıdır. Burada da konuşmacının cevap araması gereken bazı sorular vardır: Toplantının tek konuşmacısı ben miyim? Benden başka konuşmacılar da varsa, onların ele aldıkları konular nedir ve nasıl konuşmaktadırlar? Toplantının bütünlüğü içinde konuşma ana bir yer mi tutuyor, yoksa ayrıntı niteliğinde midir? Toplantının amacı açısından yapılacak katkının ne olacağı öğrenilmelidir.
• Toplantının Süresi: Genellikle konuşmacıların en büyük eksikliği süreyi iyi ayarlayamamalarıdır. Birden çok
konuşmacının yer aldığı toplantılardan kimi konuşmacılar, daha konular ına girmeden kendilerine ayrılan
zamanı doldururlar. Konuşmacının ayrılan zamanı iyi ayarlama sı, bu zamana göre konuyu sınırlandırıp, gerekli noktaların gereken yol ve biçimde yeteri kadar üzerinde durması gerekir.
• Konu ve Konuşmacı: Burada konuşmanın öğelerinden olan konu ve konuşmacıyı birlikte ele alarak iyi bir
konuşmanın nasıl olması gerektiği, başka deyişle, iyi bir konuşmada dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulacaktır.
203_ Konuşmanın Nitelikleri nedir?
• İyi Bir Konuşma Sağlam Bilgilere Dayanır:





17


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• İyi Bir Konuşma Yıkıcı Değil Yapıcıdır:
• İyi Bir Konuşma, Konuşmanın Temel Öğelerini Çözümleyerek Oluşur:,
• İyi Bir Konuşma, Dinleyicilerin İlgi ve Dikkatini Toplar:
• İyi Bir Konuşma Canlı Bir Dil, Hareketli Bir Üslup Gerektirir
• İyi Bir Konuşma, Etkili Ses Tonu, El Yüz Hareketleriyle Geliştirilir
• İyi Bir Konuşmada, Konuşmacı Ahlaksal Sorumlulukları Bulunduğunu Hatırdan Çıkarmaz:
• İyi Bir Konuşmada, Konuşmacı Gözlem Gücünü Geliştirmiş Olmalıdır:
• İyi Bir Konuşma, Konuşmacının Kişiliği İle Bütünleşir:
• İyi Bir Konuşma, İlginç ve Değerli Konular ı Kapsar:
• İyi Bir Konuşma, Belli Bir Amaca Yö neliktir:
204_ Yapıcı konuşma nedir? Dinleyicilerin dünya görüşlerini, inançlarını, değer yargılarını, düşüncelerini olumlu bir
yönde değiştirmeyi amaç edinir.
205_ Çoğunlukla amaç belirleme konusunda birbiriyle örtüşen iki kategori söz konusudur. Bunlar bilgilendirme ve ikna etmedir. Eğlendirme için konuşma da bir başka kategori olarak değerlendirilebilir.
206_Özel amaç belirlemede şu genel ilkelere uymak gerekir:
• Amaç cümlesini geniş zamanda ve açıklamalı olarak yazmalı,
• Parça halde bırakmamalıdır;
• Amacı bir soru halinde değil cümle halinde açıklamal ı;
• Am aç cümlesinde sayısal anlatımlardan kaçınmalı;
• Am aç cümlesi tek bir bağımsız cümle ile sınırlı tutulmalıdır;
• Amacın çok genel kalmamasına dikkat etmelidir
207_ Özel amaç belirlerken konuşmacı kendisine belli bazı sorular sormalı, alacağı cevaplara göre özel amaç saptanmasının kolaylaşacağını unutmamalıdır. Bu sorular şunlardır:
• Amacım görevle örtüşüyor mu?
• Verilen zamanda amacıma ulaşabilir miyim?
• Amaç dinleyici için uygun mu?
• Amacım dinleyici için çok hafif ve saçma mı?
• Amaç izleyici için çok teknik mi?
208_ ana fikir cümlesi nedir? Konuşma yapıldıktan sonra konuşmacının, dinleyicinin aklında kalmasını istediği özet
cüm ledir biçiminde tanımlanabilir
209_ her konuşma iki ileti içerir bunlar nedir? Konuşmacı tarafından gönderilen ileti ve dinleyici tarafından alınan ileti. 210_ Demografik özelliklerden konuşma açı sından önem taşıyan bazıları şunlardır : Yaş, cinsiyet ve toplumsal cinsiyet, din ve inançlar, dünya görüşü, ırksal, etnik ve kültürel yapı ve grup üyelikleri.
211_ Bireylerle görüşme en az aşağıdaki dört durum iç in etkin bir materyal toplama yoludur:
• Taze ve anında bilgiye ulaşmak için;
• Gazete veya diğer basılı malzeme için çekici olmayan çok özel ve dar bir konuda bilgiye ihtiyaç duyulduğunda;
• Bilgisini paylaşabilen ve belli bir konuda uzman birisine ulaşıldığında;
• Belli bir insanın görüş ve düşüncelerinin konuşmaya güç ve ilginçlik katacağına inanıldığında.
212_ Kütüphanelerde aranan bilgiye ulaşmada yol gösterecek ç eşitli kişi ve düzenlemeler vardır. Bunlar hangilerdir? • Kütüphaneciler,
• Kart kataloğu (kartoteks),
• Referanslar bölümü (ansiklopedi, yıllık, sözlük, atlas ve periyodik indekslerinin bulunduğu bölüm) ve
• Bilgisayarlı araştırma servisleri ve internet arama motorlarının kullanılmasıdır.
213_ Genellemelerin konuşmada ağırlı klı olması izleyicide şu üç soru yol açar: "Ne demek isteniyor?" "Neden inanay ım?"

"Peki, sonra

?!" Söz konusu sorulara yanıt vermeye yarayan üç tür destekleyici materyal vardır:

214_ Konuşmalarda kullanılabilen değ işik örnek türleri söz konusudur. Bunlar şu biç imde sınıflandırılırlar: • Açık örnekler (Konuşmacının açık ve kısa bir biçimde konuyla ilgili olarak verdiği örnekler)
• Genişletilmiş örnekler (örnek olaylar, anılar ve ilgili hikayeler bu türe girer.)



18


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Varsayımlı örnekler: Aslında açık ve genişletilmiş örnekler ya somut ya da varsayımlıdır. Aslında çoğu ö rnek gerçekten olmuş açık ö rnektir. Ancak gerekli durumlarda hayali başka deyişle varsayımlı ö rnekler kullanılır. Başka deyişle konuyu destekleyebilmek amacıyla örnekler türetilebilir. Ancak, bu ö rneklerin gerçek hayattan kopuk olmaması, dinleyenlerin benzerlerini çevrelerinde gözlemleyebilir olması ö nemlidir.
215_ Örneklerin doğru ve yerinde kullanımı için şu noktalara dikkat etmek gerekir:
• Örneklerin görüşleri açıklamak amacıyla kullanılması;
• Örneklerin görüşleri desteklemek amacıyla kullanılması;
• Örneklerin düşüncelerin kişiselleştirmesi amacıyla kullanılması;
• Örneklerin canlı, ilgi çekici ve zengin bir yapıda olmasına dikkat edilmesi;
• Genişletilmiş örneklerin belli ve somut bir sonuca ulaşmasına dikkat edilmesi.
216_ Konu şmada sayı ve istatistikler kullanmak gerektiğinde onlar ı şu sorunlar ın ışığı nda değerlendirip karara varmak gerekir
• Sayılar ve istatistiklerin temsil yeteneği var mı?
• İstatistiksel ölçüler doğru kullanıldı mı?
• İstatistikler güvenilir bir kaynağa mı dayanmaktadır?
• Konuşmanın geneli içerisinde sayı ve istatistiğin ağırlığı ne?
• Sayı ve istatistikler amaca uygun olarak seçildi mi?
• Kanıtlar (Uzman Kanıtları)
217_ İyi bir konuşmada dikkat edilmesi gereken noktaları ele aldıktan sonra, konuşmal arda önem taşıyan diğer bazı önemli noktalar da şunlard ır:
• Konuşmadan ö nce söylenecekler düşünülmeli ve planlanmalıdır. Konuşmaya nasıl giriş yapılacağı, nasıl
sürdürülece ği, hangi araç gereç lerle desteklenec eği, nasıl biteceği, sonuçta ne şekilde özetlenerek dinleyicinin
aklında kalması sağlanacağı planlanmalıdır.
• Konuşurken dinleyicilerle sanki karşılıklı bir konuşma yapıyormuş gibi davranılmalıdır. Böylece cümle kurma
şeklindeki
resmiyet gider, konuşmaya sıcak ve canlı bir hava getirilir.
• Konuşurken dinleyicilerin gözlerine bakılmalıdır. Bu durum özellikle geri bildirimi feed-back) alınabilmesi için gereklidir.
• Konuşurken sö zlere tat katılmalıdır. Unutulmamalıdır ki "Ne söylediğiniz değil, nasıl söylediğiniz daha önemlidir." 218_ Konuşmada önem taşıyan kelimeler şiddetli, önemsiz kelimeler normal söylenmelidir.
• Dinleyicilerin dinlediklerini anlayıp, hatırda tutmala rı konuşmacının konuşmasında bu ö zelliği kullanmasına bağlıdır. Böylece dinleyicinin önem vermesi gereken kelimeler hakkında dikkati çekilebilmektedir.
• Gerektiği zaman ses perdesi değiştirilmelidir. Uygun durumlarda ses perdesinde değişikliğe gidildiğinde bu durum etkili konuşmaya yardımcı olmaktadır.
• Yine gerektiğinde konuşmanın şekli değiştirilmelidir. Konuşmanın şekli değiştirilerek ifade kuvvetlendirilebilir ya da gerekiyorsa dikkat başka bir yere çekilebilir.
• Önemli fikirleri söylemeden önce ve söyledikten sonra duraklamalıdır. Susulacak doğru yer ve zamanı bilmek, en az konuşma içinde sözleri akıllıca kullanmak kadar değer lidir. Susmanın yeri ve süresi de çok önemlidir.
219_ Konuşma Türleri nedir?
• Bilgilendirici Konuşma-Bilgilendirme için Konuşma
• Objeler Hakkında Konuşma
• Süreçler Hakkında Konuşma
• Kavramlar Hakkında Konuşma
• Olaylar Hakkında Konuşma
220_ Süreçlerle ilgili bilgilendirici konuşma türleri nedir? Dinleyicilerin bir süreci daha iyi anlamasına yönelik
konuşma ve dinleyicilerin herhangi bir süreci kendilerinin daha iyi gerçekleştirmelerine yönelik konuşmadır.
221_ Söz lüklerde olay "olan ya da olacağı düşünülen her şey" biçiminde tanımlanmaktadır. Bu tanım bağlamında şu başlıklar olaylar hakkında gerçekleştirilebilecek bilgilendirici konuşma başlık örnekleridir:
Işı klandı rmanın etkileri, uyuma bozuklukları, televizyon seyretme, final sınavları, iş görüşmeleri
vb.



19


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
222_ Bilgilendirici konuşmanın üç temel ölçütünü aşağıdaki sorularla belirlemek mümkündür: Bilgilendirici konuşmada; • Bilgi doğru bir şekilde iletiyor mu?
• Bilgi açık bir şekilde iletiliyor mu?
• Bilgi alıcı için anlamlı ve ilgi çekici bir hale getirilm iş mi? ölçütleri temel alınmalıdır.
223_ pek çok bilgilendirici konuşmada içine düşülen hatalar temel ilkeler olarak sıralanabilir:
• Dinleyicinin Çok Şey Bildiğini Sanmamak
• Konuyu Do ğrudan Dinleyicilerle ilintilendirmek
• Çok Teknik Olmamak
• Soyutlamalardan Kaçınmak
• Düşünceleri Kişiselleştirmek
• Özel Durumlarda Konuşma
224_ bir konuşmac ı şu ölçütleri aklı nda tutmalı ve konuşmasını bunlara göre şekillendirmeli ya da konuşmasını yaptıktan sonra kendini değerlendirirken bu sorular ışığında konuşmayı tekrar ele almalıdır:
-Bilgi doğru bir şekilde iletiliyor mu?
• Bilgi açık bir şekilde iletiliyor mu?
• Bilgi alıcı için anlamlı ve ilgi çekici hale getirilmiş mi?
225_ Giriş konuşmasında dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
-Açık olmak,
-Girişin tam olarak doğru olmasına dikkat etmek,
-Özel durumun gerekliliklerine uygun olmak,
-Giriş konuşmasının asıl konuşmacıya yol açıcı olmasına özen göstermek ve
-Dinleyicinin yapısını ve orada bulunma nedenlerini dikkate almak.
226_ Sunuş Konuşmaları en ç ok kaç Dakka söz söylemek yeterlidir? üç-dört dakika sürecek sö zler söylemek yeterlidir. 227_ Kabul konuşmalarının üç temel ayırt edici özelliği şunlard ır: Kısa olması, alçak gönüllü olması ve nazik olması.
228_ Anma konuşmaları kutlamalarda veya övgü amaçlı toplantılarda yapılan konuşmal ardır. Ülkemizde 19 Mayıs, 29 Ekim tö ren konuşmaları,I O Kas ım'larda gerçekleştirilen konuşmalar vb. anma konuşmalarıdır.
229_İkna edici konuşma; belli birtakım sözel tartışmalar oluşturma, oluşturulan bu sö zel tartışmaları özel ve belli dinleyicileri
harekete geçirme, istendik değişimler ortaya çıkarmak amacıyla düzenleme sanatıdır
230_ Araştırmac ılar inanılırlığın birçok boyutlarını ortaya koymuşlardır. Burada bizim için önemli olan boyutlar nedir? konuşmacının bilgisi/uzmanlığı, güvenirliği, kişiliği, tutumlar ı ve sosyo-kültürel ortamdır.
231_ İkna edici iletilere karşı izleyicinin tepkisi analiz edildiğinde bazı kavramların dikkate alınması gerekir ki
bunlar tutumlar, inanç lar, değerler, düşünceler ve davranışlardır
232_ Konuşma Perspektifi hangilerdir?
-Tutum Değişiminde Öğrenme Kuramı Perspektifi: Belli bazı düşünce akımları insanlardaki tutum değişimin
"bir öğrenme deneyimi" sonucunda oluştuğunu ileri sürer.
-İknaya Algısal Kuram Yaklaşı mı: Konuyla ilgili bir başka düşünce akımına göre tutumlar, ikna edici iletişimin dinleyiciler için olan anlamları tarafından etkilenmektedir.
-İkna Konusunda Tutarl ılık Yaklaşımı: Tutarlılık kuramına göre kişiler bir bireysel tutumu, kendi inanç sistemlerindeki içsel uy umu sağlamak ve dengelemek üzere ayarlarlar. Bu kurama gö re tutum değişimi bazı olay, davran ış veya olguların sistemde tutarsızlık yaratması sonucu oluşur.
233_ Tutum ve davranışları etkileme yolunu seçenler, mutlaka bu sorumluluklar ını fark etmeli ve
sorumlu davrandıklarından emin olmal ıdır. Anılan sorumluluklar şöyle sıralanabilir:
-Konuşm acıların Söylediklerinden Doğan Sorumluluktan
-Dinleyiciye Serbest Seçim imkan Verme Sorumlul uğu
-Konuşmacınım Kendisini Sınırlandırma Sorumluluğu
234_ Konuşmacının sorumluluğu iki şekilde ortadan kalkar.
-Birinci yol konuşmacının somut delillere dayanmasıdır.
-İkinci yol ise sö zü edilecek olayları dinleyicinin incelemesine sunmaktır.



20


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ

235_ İkna Edici Konuşmal arda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
-Hedef Dinleyici
-Hedef Dinleyicinin Duygulanma Seslenme
236_ İkna Edici Konuşma Türleri nelerdir?
-Var Olan Tutum ve inancı Pekiştiren Konuşmalar
-Bir Tutum ve inanç Oluşturan Konuşmalar
-Bir Tutum ve inancı Değiştirmeye Yö nelik Konuşmalar
-Dinleyici/eri Bir Harekete Yönlendiren Konuşmalar
237_ İkna edici konuşma türleri bir bak ıma iletişimin genel etkilerine benzer bir yapı gösterir. iletişimin etkileri şu biçimlerde ortaya çıkar:
-Alıcı/hedefin bilgi düzeyinde ortaya çıkan değişme
-Alıcı/hedefin tutumunda ortaya çıkan değişme
-Var olan tutumun pekişmesi
-Var olan tutumun değişmesi
-Yeni tutum oluşması
-Alıcı/hedefin açık davranışında ortaya çıkan değişme
238_ Dinleme ile ilgili olarak üç kavram önem taşımaktadır.
-Dinleme işitme Değildir
-Dinleme Becerisi Doğal Değildir
-Bütün Dinleyiciler Aynı iletiyi Almazlar
239_ Dinleme nedir? Gelen seslerin, iletilerin kod açımının yapılması ve anlamlandırılması ile ilişkili iken, işitme sadece ses dalgalarının belli işitme düzenekleri ile beyne iletilmesinden ibarettir
240_ Dinleme sürecinin belli bir takım basamaklarla gerç ekleştiğini söyleyebiliriz. Bu basamaklar
-İşitme
-İletiye odaklanma
-İdrak (anlama) ve yorumlama
-Çözümleme ve değerlendirme
-Cevaplama
-Hatırlama
241_ İletişim sürecinde gürültüye dönüşen dinleme türleri şunlardır:
-Görünü şte Dinleme: Konuşan kişiyi dinliyormu ş gibi g ö rünüp, dinleyenlerin kafaları ndaki ba şka şeylerle ilgilenmeleri durumudur.
-Seçerek Dinleme: Baz ı insanlar konu şmanın sadece kendileri ile ilgili kı sı mlar ın ı seçerek dinler, d iğer söylenenleri ihmal ederler . -Saplanmış Dinleme: İçinde bulunulan toplumsal yapılanmalarda duygusal yönden saplantılı bazı insanların
olduğu bilinir. Bu insanlar sürekli olarak belirli bir duygusal tonu taşımak ister ve ne söylenirse söylensin ondan
üzülece k, sıkılacak bir şey bulmaya ya da gülünecek bir espri çıkarmaya çalışırlar.
-Savunucu Dinleme: Bu tip dinleyiciler, ne duyarlarsa duysunlar her söyleneni kendilerine yöneltmiş bir saldırı olarak saptar ve hemen savunmaya geçerler. Bu savunmanın yapılandır ılması süreci de söylenen diğer şeylerin
hiç dinlenmemesine yol açacaktır.
-Tuzak Kurucu Dinleme: Bu tür dinleyiciler hiç seslerini çıkarmazlar, çünkü bunlar dinledikleri bilgilerden yararlanarak karşısındakini zor duruma sokacak fırsatlar
ararlar.
-Yüzeysel Dinleme: Bu tür dinleme ö zelliğine sahip kişiler konuşanın kullandığı kelimelerin yüzeyinde kalır. Asıl altta kalan anlama ulaşamazlar ya da ulaşmaya çabalamazlar.
242_ Niçin Dinlemiyoruz? Burada öncelikle dinleme hakkında yaygın olarak yapılan birtakım yanlışlıkları sıralamak gerekir: -Dinleme benim problemim değil!
-Dinleme ile işitme aynı şeydir!
-İyi okuyucular iyi dinleyicilerdir!
-Daha zeki insanlar daha iyi dinler!
-Dinleme becerisi yaş ilerledikçe artar!





21


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
Oysa yaş ilerledikçe;
-Başkalarını dinlememe öğrenilir ve bu yöndeki eğilim artar.
-Konuşanı dinlemek yerine ne söyleyeceğini düşünme eğilimi artar
-Dinlenilmesi gereken yerde konuşma eğilimi artış gösterir.
-Söylenenleri duymak yerine duyulması beklenenleri duyma eğilimi artar.
-Not paying attention
-Dikkat azalır ya da dikkat etmeme eğilimi artar. (kaygılar, önyargılar, ben-merkezcilik ve basmakal ıp
yaklaşımlardaki artış nedeniyle)
-Dinleme becerilerini öğrenmek zordur.
243_ İnsanların dakikada ne kadar kelime söyleme sayısına çıkmış? 600 kelimelik bir konuşma hızına kadar
ulaşabilmesidir. ancak dinleyenler bunun sadece 100-140 kelimesini anlayabilir. Bu demektir ki 15 dakikada 9000 kelimesini söylenebiliyorsa bunun 6900 kelimelik kısım insanların zihninde boş kalmakta, en çok 2100 kelime tam olarak anlaşılabilmektedir.
244_ Aktif dinleme nedir? Yüz yüze iletişimde yansıma mutlaka vardır. Geri bildirim ögesini kullanarak dinlemenin anlamaya o denli büyük katkısı vardır ki bu davran ışa "aktif dinleme" denilir.
245_İl etişim sürecinde alıcı konumundaki dinleyenlerin dinlediğini tam olarak anlayabilmesi ya da bunu gö sterebilmesi için konuşma sürecinin en önemli ögelerinden biri olan geri-bildirim ö gesinin işe ko şulması gerekir
246_ Dinleme Düzeyleri nelerdir?
-Dalgın gözle bakma
-Otomatik tepki verme
-Son kelimeleri yineleme
-Sorulara cevap verme
-Başka kişiye söyleme
-Birilerine öğretebilme
247_ insanlar Neden Dinlemez?
-Konu ilgilerini çekmez
-Kendi kendilerine konuşurlar
-Kaynak tarafından beden dili uygun kullanılmaz
-Göz teması eksiktir
-Konuşmak için beklerler
-Kişisel savunmaya çekilirler
248_ Soru ve Sorunlara Verilen Cevap Türleri
-Yargılama
-Çözümleme
-Soru Sorma
-Rahatlama-Rahatlatma
249_ soru sormak bir strateji olarak ortaya çı kmıştır. Soru sormak ya da yorum yapmak için uygun zamanlar şunlar olabilir:
-Önemli bir cümleyi açmak istediğinizde,
-Konuşan kişi, dikkat etmesini istediğiniz ö nemli bir şeyler söylediğinde,
-Daha fazla açılm ası gerektiğini düşündüğünüz bir konu olduğunda,
-Konuşmacıya karşı olmanın önemli olduğunu hissettiğinizde,
-Konu şmacın ın onaylanmas ın ı n önemli olduğ unu hissetti ğinizde. Ay rıca, soru sormak iç in uygun olmayan zamanlar da vard ı r 250_ Aktif dinlemenin daha yararlı oluşunun nedenleri üç noktada toplanabilir.
-Her şeyden önce, dinleyenin, konuşanı gerçekten anlamak amacıyla bütün dikkatiyle dinlemesi ve bunu
gö stermesi ona büyük bir huzur ve güven sağlar
-Aktif dinlemenin ikinci üstün yanı örtük anlamları ortaya çıkarmak için iyi bir olanak sağlamasıdır.
-Aktif dinlemeni n üçüncü üstün yanı, bir kimseyi iyi tanımaya olanak vermesidir
251_ Sözel olmayan davranışlara da dikkat edilmelidir. Unutulmamalıdır ki; söz yalnızca iletişimin %lO'unu açıklar:



22


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
"Ne söylendiği kadar, nasıl söylendiği de önemlidir. "
252_ Etkin (Aktif) Dinleme Engelleri hangilerdir?
-Çevresel Engeller
-Fizyolojik Engeller
-Psikolojik Engeller
-Seçici Dinleme
-Olumsuz Dinleme Tutumları
-Kişisel Tepkiler
-Kötü güdülenme
253_ Aktif etkin) dinleyici olabilmek için neler yapması gerektiğini de ele almak gerekir. Nasıl etkin dinleyici olunur? -Dinleme Hakkında Ne Düşünüyorsun?
-Dinlemenin karm aşıklıklarını anlamak
-Dinlemeye hazırlanmak
-Durum ve şartları ayarlamak
-Fikirler veya anahtar noktalar üzerine yoğunlaşmak
-Sürat farklılıklarını aktifleştirmek veya uyumlaşmak
-Öğrenme için araçları düzenlemek ve hazırlamak.
254_ Dinleme Hakkında Ne Hissediyorsun?
-Dinleme isteğine sahip olmak ya da bunu geliştirmek.
-Yargılamayı geciktirmek
-Önyargıları kabul etmek.
-Alakasız konulara "takılm amak".
-Anlamak için sorumluluklar ı kabul etmek.
-Konuşmacıyı konuşmaya ya da konuşmanın devamına özendirmek, yüreklendirmek.
255_ Dinleme İle İlgili Ne Yapıyorsun?
-Konuşmacı ile göz teması kurun!
-Etkin biçimde notlar alın!
-Dinlerken fiziksel olarak da ilginizi gösterin!
-Olumsuz ve yapmacık tavırlardan m ümkün olduğu kadar ka çının!
-Vücudunuzun dinlemeyle ilgili kaslarını çalıştırın!
256_ İnsan için dinlemenin değeri konusunda şu yargıları da akılda tutmak gerekir:
-Başkalarını dinlemek zarif ve zevkli bir sanattır.
-İyi bir dinleme kibarlık ve iyi bir tavrı yansıtır.
-Üstlerin yönergelerini dikkatle dinlemek yetenek ve performansı geliştirir.
-Kötü dinleme becerileri işte, görevlerde ve toplumsal ilişkilerde iletişim kazaları sonucunda ortaya çıkabilecek "felaketlerle" sonuçlanabilir.
-İş hayatında iyi dinleme becerisi çalışanların mağduriyetlerini belli anlamda ortadan kaldırabilir.
-İyi dinleme becerisi toplumsal ilişkileri ve diyalog yolunu geliştirip güçlendirebilir.
-Dinleme edilgen ve olumsuz bir aktivite olmaktan çok olumlu bir aktivitedir.
257_ Etkin Dinleme Ne Sağlar?
-Karşıdaki kişiyle etkin iletişim kurmayı sağlar.
-Yargılanmadığını fark eden kişi, iletişimin başlangıcında söylemeyi düşündüğünden fazlasını söyler.
-Karşı tarafın kendini daha kolay ifade etmesini sağlar.
-Kişinin konuyu daha açık anlatm asını, daha yak ın bir ilişki kurulmasını sağlar.
-Konuşmacının anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmesini sağlar.
-Karşıdaki kişiye destek olmayı sağlar,
-Konuşulan konuya yo ğunla şmayı sağlar,
-Karşıdaki kişi, "anlaşıldım" duygusu yaşar, o da dinlemeye ve anlamaya hazır hale gelir,
-Dinleyen kişi kendisiyle ilgili sorunların farkına varabilir ve bunlar a çö züm bulabilir.



23


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
258_ Dinlemenin sağl ıklı biçimde gerçekleşmesini engelleyen ve bazen dinleyenin kontrolünde olmayan bazı engeller söz konusudur. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür
-Fiziksel engel ve rahatsızlıklar
-Düşünce hızı
-Önyargılar
-Bölünm eler
-Konuşanı suçlamaya yönelme davranışı
259_ İyi bir dinleme davran ışı gösterebilmek için yapılması gerekenler şu şekilde sır alanabilir
-Dinleyici her şeyden ö nce kaynağın aktarmak istediklerini ya da anlamak, bilmek, öğrenmek istediği temel
iletiyi saptamalıdır. Başka deyişle, dinleyici kaynaktan gelen türlü iletiler arasında hangisini seçeceğini
bilmelidir.
-Dinleyici yalnızca bakışları, baş sallam ası, jest ve mimikleriyle dinler gözükmemeli ya da kaynaktan gelen iletilerin yüzeyinde kalmamalıdır. Konuşmayı yapanın aktarmak istediği duygu ve düşünceyi kavramaya çalışmalıdır.
-Kaynağın, konuşanın, verdiği ileti onun yüzüne hatta gözlerine bakarak izlenmeli, sözleri, mimikleri, hareketleri bir bütün olarak algılanm alı ve çözümlenmeye çalışılmalıdır.
-Dinleyici karşınızdakini dinlerken zaman zaman sözlü olarak, onun konuşma akışını bozmayacak biçimde,
"Anlattıklarınızı dikkatle izliyorum", "Anlamak için dikkat ediyorum" biçiminde geri bildirim sağlayacak
bilgiler vermelidir. Zaman zaman bunu baş, boyun, göz ya da el hareketleriyle de ortaya koyabilir.
-Kaynağın bilgi aktardığı, ileti verdiği süre içinde dinleyici olarak kalınmalıdır. Yalnız, kaynaktan gelen iletilerde
çözülmeyen bölümler varsa, "Ben bu söylediklerinizi böyle anladım ya da yorumladım" biçiminde sözlü
yansımadan yararlanıp sorular sorulabilir
-Kaynağın aktardığı bilgi, ortaya koyduğu öneriler bittikten sonra cevap verilmesi gerekiyorsa, bu sürecin de
işletilmesi
gerekir. Eğer dinleyen aktarılan bilgi ve önerileri benimseyip kabul ediyor, paylaşıyorsa ya da tersine kabul etmiyor ve paylaşmıyorsa bu durumu da açık seçik belirtmelidir
-Kaynağın, konuşanın aktardığı bilgiyi, verdiği iletiyi nasıl anlayıp çözdüğünü dinleyici önce kendi kendine sormalı; bu bilgi ve iletileri kendine göre yorumlamamalıdır.
-Söylenenlerin anlamına ilişkin olarak dinleyicide kuşku ve duraksama olmamalıdır. Dinleyenin anlamını kendine
göre yorumladığı sözcükler varsa, konuşmacı bu sözcüğü kullanırken hangi anlamı verdiğini ve hangi bağlamda kullandığını açıklamaya yönlendirilmelidir.
-Dinleyici karşısındakini dinlerken alayed en, küçümseyen, küçük düşüren, kötüleyen mimikler, jestler ya da
sözcükler kullanmaktan ö zenle kaçınmalıdır.
-Kaynağın, konuşanın açığını yakalama, kişiliğinin gücünü, üstünlüğünü göstermek amacıyla tuzak kuran bir dinleyici olmaktan kaçınılmalıdır. Etik anlamda dinleyici, iletişim süreci sırasında karşındakinin bir açığını, bir çelişkisini yakalasa bile hemen üzerine gitmemelidir.
-Aynı şekilde dinleyici kaynaktan gelen tüm iletileri kendisine yöneltilm iş bir saldırı olarak kabul etmemeli ve hemen savunmaya geçmemelidir.
-Daha önce de açıklandığı gibi, anılan türdeki iletişim yapılanmala rı kaynakta ya da alıcıda kaçma ya da saldırma
biçiminde davranışlara dönüşecek ve savunma düzenlerinin işlerlik kazanm asına yol açacaktır. Kendisine
saldırıldığını anlayan kaynak, dinleyicinin durumuna, rolüne, kendisinde bunlara ilişkin olarak oluşmuş değişmez davranış kalıplarına göre ya iletmek istediği bilgiyi, gerçek sorunu gizleyecek, dinleyenin beğenisini kazanmak
amacıyla iletişimi sürdürecek ya da o da karşı saldırıya geçecek, alıcının kişiliğini hedef alan kırıcı, aşağılayıcı sözlü ve sözsüz iletiler verecektir

260

İyi bir dinleyici olabilmek için ek olarak ayrıca dinlerken ne yapmak gerek? -Susun
-Konuşanı rahatlatın
-Dinlemek istediğinizi gösterin
-İlgi duyduğunuzu gösterin.
-Karşı çıkmak yerine anlamak için dinleyin.



24


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-Dikkat dağıtıcı öğeleri uzaklaştırın.
-Anahtarlık, kalem sallamak, kağıtları karıştırmak gibi dikkat dağıtıcı davranışlardan kaçının.
-Yargılayıcı olmayın.
-Eleştirici ve tartışmacı bir tutumdan kaçının. Bu konuşanı savunucu olmaya yö neltir ve öfkelendirir.
-Karşınızdaki kişiye "empati" gösterin
-Önemli bilgiye işaret eden ipuçlarına dikkat edin. L. Konuşmacıya zaman tanıyın
-Sözünü kesmeyin, kendisini ifade etmesine imkan verin.
-Öfke ve diğer olumsuz duygularınızı kontrol edin.
-Kızgın bir insan çoğunlukla karşısındakini yanlış anlar ve kendini güç durumda bırakacak tepkiler verir. Bu sebeple hemen karşılık vermeyin.
-ın. Soru sorun. Soru sormak ilgi duyduğunuzu gösterir ve konuşmayı sürdürmek konusunda cesaretlendirir.
261_ İnsan hayatının neredeyse bütün gözeneklerine nüfuz etmi ş olan yazı , düşüncenin belli işaretlerle tespit edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır.
262_ Etkili ve doğru bir şekilde yaz ılı iletişimin gerçekleşmes inde dikkat edilmesi gereken önemli noktaları şu
şekilde açı klayabiliriz.
-Kişiliğinizi ortaya koyun:
-Basit bir dil kullanın
-Açık seçik, anlaşılır yazın:
-Sözcük haznenizi geliştirin
263_ İyi bir konuşma sesinin özellikleri aras ında hangisi yer alır? Akıcılık
264_ Dinleyici, ortam, konu ve konuşmacı aşağıdakilerden hangisini oluşturan öğelerdir? Konuşma
265_ hangisi bir dinleme türü olarak kabul edilmez? Savunucu dinleme
266_Bilgilendirme iç in konuşmanın ölçütleri arasında hangisi yer almaz? Bilginin üstü kapalı iletimi
267_ hangisi bilgilendirici konuşma türlerinden değildir? Gerçek-üstü öğelerle süslü masal anlatma
268_ Olaylar hakkında konuşma konula rına örnek aşağıdakilerden hangisidir? TV'nin çocuklara etkileri
269_ bilgilendirici konuşma ilkeleri arasında yer almaz? izleyiciyi dikkate almamak
270_ Bir konuşmanın özel amacını belirlemede uyulması gereken ilkeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer
almaz? amaç cümlesi tek bir cümle ile sınırlanmalıdır.
271_ İkna edici konuşmanın öğelerindendir? ikna edici konuşma inanılır değildir
272_ İkna edici konuşmada taşınması gereken sorumluluk hangisidir? izleyiciye serbest seçim imkanı vermeme

7.Ünite (Etkileme, Etkili iletişim ve ikna Edici Konuşma)

273_İknanın düşünürü kimdir? Aristo
274_ Çağdaş iknan ın temellerinin nerede atıldı? Antik Yunan'da atıldığını söylemek yanlış olmayacaktır.
275_ Aristo iletişimi ne olarak tanımlamaktadır? "ikna etmenin bütün uygun anlamları" biçiminde tanımlamaktadır 276_ İkna kavra mı ise sözlükte şöyle tanımlanmaktadır: "Kanaat ettirme, kanaat verebilme; kandırma, razı etme; inandırma." Bu tanımdan hareketle iknayı; istendik amaçların ortaya çıkarılması için gerçekleştirilen bir iletişim biçimi olarak ele almak yanlış olmayacaktır.
276_ İletişimin etkileri nelerdir?
-Alıcının bilgi düzeyinde meydana gelen değişme
-Alıcının tutumunda meydana gelen değişme
-Alıcının açık davranışında meydana gelen değişme.
277_ İkinci aşamada gündeme gelen tutum değişm esi de yine üç biçimde hayata geçer
-Var olan tutumun pekişmesi veya güçlenmesi
-Var olan tutumun değişmesi
-Yeni tutum oluşması
278_ Değişkenler kaç başlık altında toplanır? iki başlık altında toplamaktadır. Bunlar "bağımlı değişkenler" ve



25


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
"bağımsız değişkenler" olarak adlandırılır.
279_ Bağımlı ve bağımsız değişkenlere bir arada ne denir? ikna edici iletişim matrisi adı verilmektedir.
280_ Bağımsız değişkenler konusunda üzerinde durulması gereken temel konu iletişimde nedir? "kim, kime, neyi,
hangi oluktan (kanaldan), ne tür etkilerle söylemiştir" temel sürecinin işlemesidir. Her ikna edici iletişim durumunu
oluşturan bağımsız değişkenler bu durumda karşımıza "kaynak, ileti, oluk (kanal), alıcı ve amaç" olarak çıkar.
281_ İkna edici iletişim matrisinin bağımlı değişkenleri, kişinin ikna edildiği yeni davran ış, olay ve olguların özelliğine göre altı basamağa ayr ılır.
-Öncelikle ikna edici iletinin sunulmuş olması gerekir.
-İkinci basamak, iletişime iletiye hedef olan kişinin katılm asıdır ve bu kişinin neyin tartışılacağını kavraması gerekir. Daha
sonra
-Üçüncü olarak gönderilen iletinin sonucunu kavrayana kadar alıcının iletişimi desteklemesi ö nemlidir.
-Dördüncü basamak ise, iletinin kavranılmasının yanında alıcının bunu kabul etmesi ya da en azından sö zel
düzeyde uyum sağlam asıdır.
-Beşinci basamak en temel gerekliliktir. Bu basamak, etkinin ölçülebildiği zamana kadar kabullenmenin
varlığını sürdürebilmesidir.
-Altıncı ve son basamak ya da bağımlı değişken ise, hedef kişinin yeni davranışı açık davranış olarak
282_ İkna etme karşıdaki kişinin düşünce davranış ve tutumlar ını istenilen biçimde etkilenme ya da değiştirme sürecidir. İkna çabasında amaç açıkça belli edilmesine karşın etkilemede daha gizli ve uzun dönemli bir iletişim stratejisi vardır.
İkna etme daha açık ve maksatl ıdır. Oysa etkilenme daha kapalı bazen maksatsız ve tipik olarak daha dolaylı olarak gerçekleşir. İknada belirli psikolojik ve davran ışsal hedefler vardır. Etkilemede ise çok genel ve çok iyi tanımlanmam ış hedeflerin varlığı söz konusudur. Ayrıca etkilenme daha çok kişileraras ı etkileşimde ikna ise daha çok kitle iletişimi ile ilgili görülmektedir
283_ Etkilenme konusunda birç ok tanım bulunmaktadır. Bu tanımlar etkilenme sürecindeki üç ana kavram üzerinde durmaktadırlar.
-Bunlardan birincisi, etkileyen kavram ıdır. Etkileyeni bir anlamda kaynağı temel alan tanımlamalar kaynağın
güvenirliği ve saygınlığı gibi kavramlar üzerinde yo ğunlaşmaktadır.
-Diğer tanımlamalar ise mesaj üzerinde yo ğunlaşmaktadır. Bu tanımlamalar "ne söylendi" ve "nasıl söylendi"
üzerinde yoğunlaşmaktadır.
-Üçüncü üzerinde durulan konu ise "süreçte etkilenen olan" yani "alıcılar" üzerinde yoğunlaşm aktadır. Bu
tanımlamalar
alıcının tutumları, değer leri ve davranışları üzerinde yoğunlaşma ktadır.
284_ Etki Taktikleri nelerdir?
-Rasyonel-akılcı ikna:
-Arkadaşlık ya da kişisel çekicilik:
-Koalisyon:
-Pazarlık:
-Baskı-Israr:
-Bir Üst Otoritenin Kullanımı
-Tasdik:
285_. Rasyonel taktik nedir? örgütlerde çok kullanılan bir taktiktir ve hem üstleri hem de astları etkilemek
istendiğinde ilk başvurulan taktiktir.
286_ Etki Stratejilerinin Sınıflandırılması nedir?
-Birincil Stratejiler: Rasyonel, arkad aşlık ve pazarlık. Bu stratejiler öncelikle kullanılan stratejilerdir.
-İkincil Stratejiler : Koalisyon, baskı-ısrar, tasdik, bir üst otoriteye başvurma. Bu stratejiler yedek stratejilerdir. Birincil stratejiler işe yaramadığında kullanılırlar.
287_ Etkin bir etkileyen olabilmek için duruma uygun en uygun etki stratejilerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için şu beş sorunun cevaplan ması önemlidir.
-Güdülen amaç kişisel mi yoksa örgütsel mi?





ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-Etkilemek istenilen kim yada kimler? (kişilik türü, konumu, birincil ihtiyaçları)
-Etkileyen, etkilenene sunabileceği hangi kaynaklar sahip?
-En etkili stratejiyi seçebilmek için etkileyenin gücünün temeli ne?
-Stratejiye etki edebilecek örgütsel faktö rler nelerdir.
288_ Örgüt nedir? Bir grup insanın, bir iş bölümü içerisinde, otorite ve sorumluluk hiyerarşisi altında; belirli bir ortak
amacı veya hedefi gerçekleştirmek amacıyla gerçekle ştirdikleri, akılcı, planlı ve eşgüdümlü bir yapılanmadır. Bu beraberliğin kilit kavramlar ı "ortak bir amacı gerçekleştirmek", "iş bölümü" ve "otorite ve sorumluluk hiyerarşisi"dir. 289_ Karar" kavramı nedir? yönetim alanında çalışanların eskiden beri kullandığı bir kavramdır.
290_ örgütlerde karar verme davran ışını etkileyen etmenleri başlıca üç grupta toplamak mümkündür
-Bireyler ve Gruplar:
-Örgütün Yapısı:
-Örgütün Çevresi:
291_ Örgütsel karar toplumsal bir süreç tir ve örgütlerde karar verme davranışını etkileyen etmenleri başlıca üç grupta toplamak mümkündür: Bireyler ve Gruplar, Örgütün yapısı, Örgütün çevresi.
292_ Güç nedir? Astların, liderin emirlerini yerine getirip getirmediğinin belirleyicisidir. G ücü şu ana ba şlıklar altında inceleyebiliriz -Ödüllendirme Gücü: Liderin astlarını ödüllendirme gücüdür.
-Cezalandırma Gücü: Ödüllendirme gücünün tam tersi olan bir güç türüdür
-Uzmanlık Gücü: Liderin göreve ilişkin belli bir bilgi ve becerisinin olması sonucunda ortaya çıkan güç türüdür.
-Beğeniye Dayanan Güç (Karizmatik Güç ): Liderin kişilik özellikleri ile ilgili bir güçtür.
293_ Liderlerin astlarını belirlenen amaçlar doğrultusunda etkilemelerine, başka bir ifadeyle amaçlar doğrultusunda ikna etmelerinde etkili olan temel özellik güçtür. Güç, başkalarını etkileyebilme kapasitesidir. Güç, astların, liderin emirlerini yerine getirip getirmed iğinin belirleyicisidir.
294_ Kişilikle ilgili olarak bir çok tanım yapılmıştır. Bu tanımlar ı dikkate alarak geniş kapsamlı bir tanım yapmak mümkündür; Kişilik, insanın, konuşma, düşünme, hissetme, olaylara ve insanlara bakış şekilleriyle, doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı, onu diğer insanlardan ayıran özelliklerin tümünün oluşturduğu bir bütündür
295_ Kişilik kaç temel dilimden oluşur? tek bir olgu olarak ele alınmamalı, birden fazla olgunun ö zel bir bütünleşmesi olarak görülmelidir. Kişilik, "karakter", "miz aç(huy)" ve "yetenek" olmak üzere üç temel dilimden oluşmaktadır
296_ İkna Edici Mesaj nedir?
Aslında her ikna edici mesaj şu dört amaçtan bir tanesine sahiptir:
-Benimsetme: Benimsetme mesajları alıcıları bir şey yapmaya ikna etmeye çalışır. Örneğin işyerinin yerini
değiştirmeyi amaçlayan bir şirket, bu değişimi çalışanlara benimsetmek zorundad ır. Beklide kurum içi halkla
ilişkiler aracılığı ile bu
çaba içerisine girecektir.
-Süreklilik: Süreklilik mesajları var olan davranışın devamını teşvik eder. Özellikle kurum kültürün yerleştirilmesi için istendik davranışların oluşturulması ve devamı için kullanılır.
-Kesilme: Kesilme mesajları var olan davranış ın değişimi amaçlar
-Engelleme (Caydırma): Engelleme mesajları bir eylemenin oluşmasını engellemeye çalışır. Örneğin grev sürecinde olan çalışanlar ile yö neticilerin yaptıkları görüşmeler.
297_ Akılc ılık nedir? farklı biçimler deki delillerin kullanımını içerir. Sayısal olmayan gerçekler, istatistikler, uzman gö rüşleri gibi.
298_ Üç tür güvenilirlik biçimi mesajın başarılı ya da başarı sız olmasında etkilidir:
-Başlangıç taki Güvenilirlik: Okuyucunun ya da alıcını hali hazırda konu hakkında ne bildiği.
-Türetilmiş Güvenilirlik: Mesajın sunumu sırasında yaratılan güvenilirlik. Türeti lmiş güvenilirlik, sunumun
mantıksal oluşumundan, sunulan delillerin gücünden, duygusal çekicilikten, hatta dokumanın
form atından etkilenir.
-Son Güvenilirlik: Bu güv enilirlik, okuyucu ya da alıcı mesajı okuduktan sonra kaynağı değerlendirmesi ile ortaya çıkar.
Önceki yaratılan tüm tepkilerin toplamıdır.
299_ Motivasyon nedir? İnsanlar sızın ıçın bir şeyler yapacaklar ve bunun için iyi hissedecekler ve inanacaklar ki, kendi



27


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
çıkarları için harekete geçmekteler ve kendi kişisel amaçlarını gerçekleştirmekteler. Buna motivasyo n adı verilir.
300_ Maslow'un Motivasyon Kuramı nedir? İhtiyaçlar Hiyerarşisi
301_ Motivasyon konusunu ilk inceleyen yönetim uzmanlarının başında kim gelir? Abraham H. Maslow gelmektedir. 301_Maslow, insan ihtiyaçları ile ilgili olarak 1943 yılında yazdığı bir makalesinde insan ihtiyaçlarını beş kategoriye
ayırmıştır. Maslow, insan ihtiyaçlarını hiyerarşik olarak ele almış ve en alttaki ihtiyaçların karşılanma sının ardından insanın bir üstteki ihtiyaçlar kategorisine doğru yöneldiğini ifade etmiştir.
Maslow' un ihtiyaçlar hiyerarşisi şu şekildedir:
-Fizyolojik ihtiyaçlar: İnsanlar ın doğuştan sahip oldukları ve arzu ettikleri temel ihtiyaçlardır. Yemek, uyumak, hava teneffüs etmek vs. ihtiyaçl ar bu katego ri için örnek olarak gösterilebilir.
-Güvenlik ihtiyaçları: İnsanlar, can ve mal varlıklarının korunmasını isterler. Aynı şekilde insan, doğası gereği
özgürlüğü ve mülkiyeti seven bir yaratıktır. Bu nedenle, tüm insanlar baskıya ve zorlamaya karşı kendilerini
korumak isterler. Bunların dışında yaşlılık, hastalık, işsizlik vs. durumlara karşı da insan, geleceğinin güvenlik
içerisinde olmasını arzular.
-Sevgi ve aidiyet ihtiyac ı: Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarından sonra insanın sosyal yönü ağırlık taşıyan ihtiyaçları ortaya çıkar. Örneğin, sevme, sevilme, bir gruba mensup olma, şevkat, yardımseverlik vs. türünden ihtiyaçlar bu gruba
ö rnek olarak gösterilebilir.
-Saygı ihtiyacı: İnsanlar sevmek, sevilmek dışında saygı duyulmak da isterler. İnsanlar temel fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını ve ardından sevgi ve aidiyet ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra tanınma, sosyal mevkii ve statü sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme, saygı görme vs. türden ihtiyaçlara ilgi gösterirler. Maslow bu gruptaki ihtiyaçları saygı görme (esteem) ihtiyaçları olarak sınıfland ırmaktadır.
-İdeallerini ve yeteneklerini gerç ekleştirme ihtiyacı: Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını ve diğer belirtilen
türdeki ihtiyaçlarını karşılam ış olan birey son aşamada ideallerini ve yeteneklerini gerçekleştirme ihtiyacı duyar. Bu son aşamada birey, ideallerini gerçekleştirmeye, başarmaya ve haz duymaya daha fazla önem
verir
302_ Herzberg'in Motivasyon-Hijyen Kuramı
303_ Motivasyon konusunda geliştirilmiş teorilerden birisi de Frederick A. Herzberg' in "Çift Faktör Teorisi" ya da "Motivasyon-Hijyen Kuramı" olarak bilinen yaklaşımıdır. Herzberg motivasyonu belirleyici iki faktörden sözetmektedir:
-Motivasyonel faktörler : Başarı, tanınma, takdir edilme, yapılan işin niteliği, yetki ve sorumluluk sahibi olma, ilerleme ve yükselme imkanlar ının olması vs. motivasyonel faktörler arasında say ılabilir.
-Hijyen faktörler: İşletme politikası ve yönetimi, çalışma koşulları, ücret düzeyi, ö zel yaşamdaki mutluluk düzeyi, organizasyonda alt-üst arasındaki ilişkiler vs. unsurlar "hijyen faktö rler" olarak adlandırılır. Hijyen faktörler mevcut olduğunda iş tatmini gerçekleşir ve bireyleri çalışmaya motive edebilir. Hijyen faktö rlerin negatif olması durumunda ise (örneğin, çalışma ko şullarının çok iyi olmaması, aile yaşamının çok düzenli olmaması) motivasyonel etki ortadan kalkar. Herzberg' e göre hijyen faktö rler pozitif ise bu sadece çalışanlar tarafından kabul görür, motive edici olabileceği gibi motive edici etki gö stermeyebilir.
304_ McCleland ve Aldeter'in Motivasyon Kuramı
305_ Motivasyon konusunda bir başka teori geliştiren yönetim uzmanı ise David C. McCleland' dır. Bir psikolog olan Cleland, Maslow ve Herzberg' den farklı olarak insanların farklı ihtiyaçlara yöneldikleri ve bu ihtiyaç ları karşılandı ğı ölçüde tatmin olacakları görüşünü savunmuştur. McCleland, Maslow' dan farklı olarak üç tür insan ihtiyacı üzerinde durur: Başarı ihtiyacı, sosyal ilişkilerde bulunma ihtiyacı, güç ihtiyacı.
306_ Clayon Alderfer ad ındaki yönetim uzman ı ise insan ihtiyaçlar ın ı üç farkl ı kategoriye ayırmaktadır Varlık ihtiyaç ları. Bunlar
-İnsanların doğuştan itibaren sahip oldukları ihtiyaçlardır. Yiyecek, içecek, barınma ihtiyaçları vs. bu konuda
öruek gösterilebilir.
-Sosyal ilişkiler ihtiyacı. İnsanlar, başka insanlarla bir arada olmak, duygu ve düşüncelerini onlarla paylaşmak isterler. -Gelişme ihtiyaçları. İnsanların kendilerini geliştirme ihtiyaçlarıdır. Başarı elde etme, tanınma, kabul edilme vs. bu
tür ihtiyaçlara ömek gösterilebilir.
Alderfer' e göre varlık ihtiyaç ları karşılandıktan sonra ikinci basamak ihtiyaçların, daha sonra da üçünc ü basamak ihtiyaçlar ın kar şılanmasına çalışılır. 307_ İkna sürecinin beş karakteristik özelliğe bağlı ilerlediğini varsayar(Yüksel, 2004, s.9) :



28


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-Dikkat: İkna edilmek istenen kişi ya da kitle iletiye dikkat etmezse, başka bir deyişle ileti ikna olması hedeflenen
kişi ya da kitlenin dikkatini çekecek şekilde verilmezse ikna zorlaşır.
-İdrak: İkna edilecek kişi ya da kitle iletiyi idrak edemez ya da etmezse ikna zorlaşır.
-Kabul : E ğer ikna edilecek kitle, iletinin vermek istedi ğine karşı gelip, kabul etmezse iknanın gerçekle şmesi imkansızlaşır .
-Alıkoyma: çoğu zaman insanlar ikna olduktan sonra kendi davran ışlarına bir takım sınırlamalar getirir. İkna edicilerin yapm ası gereken bu sürecin kendi istekleri doğmltusunda gerçek leşmesini sağlamaktır
-Davranış: Dört karakterin sonucudur. Davran ış ikna edenin istediği şekilde oluşmuşsa bu sürecin diğer dört basamağının istenilen şekilde yürümüş olduğuna iş aret eder. İşte "iknaya direnme" kavramı, bu özelliklerden 'kabul' ile ilgilidir; direnmenin olması, kabulün gerçekle şmemiş olması anlam ına gelir. Öte yandan ikna edici iletişimin başarısı, kendisiyle yarışan enformasyonlara olan direnci değerlendirebilme kabiliyetiyle de ölçülebilir
308_ McGuire'ın kuramı nedir? 'aşılama kuramı'dır.
309_ Fransız yazar ve düşünür Albert Camus, insanı insan yapan temel özelliğin ne olarak söyler? başkaldırmak, kabul etmemek olduğunu vurgular
310_ İkna Edici Konuşma Perspektifleri nelerdir?
-Konuşmacı Perspektifi:
-Izleyici Perspektifi
-Konuşma Perspektifi
311_İkna edici konuşma türlerini hangileridir?
-Var olan inancı Pekiştiren Konuşmalar:
-Bir inanç Oluşturan Konuşmalar:
-Bir inancı Değiştirmeye Yönelik Konuşmalar:
-İzleyicileri Bir Harekete Yönlendiren Konuşmalar:
-Biçiminde sıralamak mümkündür
312_ İkna Edici Konuşmanın Yapısı
-Problem çözme modeli:
-Karşılaştırmalı fayda modeli:
-Ölçüt doyum modeli:
-Artık model:
-Güdüleyici model:
313_ Problem çöz me modeli uygularken göz önünde bulundurul ması gereken 4 farklı husus vardır:
-Çözülmesi hedeflenen problemler, herhangi bir sisteme zarar vermekte midir ya da rahatsızl ık yaratmakta mıdır? -Konuşma ihtiyacı karşılamakta mıdır?
-Konuşma problemi ortadan kaldırıcı bir nitelik taşır mı?
-Konuşma en iyi çözümü sunmakta m ıdır?
314_ İkna Edici Konuşma Girişleri amaçlarını şu şekilde sır alamak mümkündür: "dikkati toplama, sesin tonunu ayarlama, iyi niyet yaratma ve dinleyicilerin dikkatlerini iç eriğe yöneltme "dir. Genellikle kısa konuşmalarda kullanılan giriş cümleleri: "Şaşırtıcı-ürkütücü ifadeler, soru sormak, hikaye anlatmak örnek vermek, kişisel atıf, alıntı ve şüphe uyandırmak"tır
315_ İkna Edici Konuşma Sonuç türleri nedir? "özet, hikaye, harekete yöneltme, duygusal etki"dir.
316_ İkna Edici Konuşmada Başlık Yazma Çoğunlukla başlık, konuşma amacının kısaltılmış halidir. İkna edici
konuşmada başlıklar; konunun "konunun sade bir ifadesi, soru ve yaratıc ı başlık" olmak üzere genelde 3 farklı şekilde oluşturulmaktad ır
317_ İkna Edici Konuşma Planı nın Oluşturulması nasıldır?
-İzleyici ilgisini artırma stratejileri:
-İzleyici bilgisini uyumlaştırma stratejileri:
-İzleyici tutumlar ını uyumlaştırma stratejileri:
-Yandaşlar:
-Fikri olmayanlar:
-Karşıtlar:
-Konuşmacının inanılırlığı konusundaki izleyici algısını etkileme stratejileri:




ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-İzleyicilerin güdülenmesini artırma stratejileri:
318_ güdüleme stratejilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
-Ortak taban yaratmak: Hissettirilmeye çalışılan duygu, konuşmacının dinleyicilerle, aynı deneyimlerden yola çıkarak,
aynı değer sistemlerini
paylaştıklarıdır.
-Dinleyicilerin teşvik edilmesi: Belli bir konuda güçlü bir biçimde teşvik edilen dinleyici, harekete geçme
konusunda daha iyi güdülenebilmektedir.
-Dinleyici değerlerini uyarlarna : Güdüleme için, değerlere yaklaşmakta dinleyicilerin sahip oldu kları değerlerin
abartılmadan övülmesine muhakkak dikkat edilmelidir.
-Dinleyici ihtiyaç ları nı uyarlarna : Bu ihtiyaçlar: psikolojik, güvenlik, ait olma, sevgi, saygınlık ve var olma
ihtiyaçlarından oluşan Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisinin yanında zenginlik, otorite, diğer insanların davranışlarına uygunluk, memnuniyet ve mutluluktur.
-Konuşmacının Çekiciliği Konusundaki İzleyici Algısını Arttırma:
-Duygulara Yaklaşımda Uygun Dil Seçimi:
319_ Etkili bir ikna edici konuşmada giri şin önemini şu dört nokta belirler:
-Dikkati Toplama: Konu şmacı izleyicilerin konu şmaya karşı temel bir ilgisi oldu ğunu belirledi ğinde, dikkati toplayıcı bir
b içimde konu şmasına ba şlam alı d ır. Etkili bir kaç cü mle izleyicinin ilgisini konuşman ın ü zerine yoğ unlaştırmada yardımc ı olacaktır.
-Sesin Tonunu Ayarlama: Dikkati toplaman ın yanısıra ilk birkaç cümle genellikle konuşmanın tonunu da belirleyecektir.
Konuşmacı ne tür bir ton kullanacağını bilirse giriş de o tona uygun olacaktır. Eğer hafif bir ton kullan ılacaksa esprili bir giriş, eğer ciddi bir ton konuşmaya hakim olacaksa ciddi bir giriş uygun olur.

-İyi niyet

Yaratma: Konuşmanın girişi konuşmacının izleyicilerin

onu nasıl görmelerini

istiyorsa

o biçimde

sunm asındaki ilk şansıdır. Iyi niyet yaratma bağımsız bir cümle ile olabileceği gibi, konuşmacının sesi, vurgulamaları, dış görünüşü ile hareketleri de bu konuda belirleyicidir.
-İçeriğ e Yöneltme: Giriş yoluyla izleyicinin ilgisi konuşma amacına yöneltilir. Karşıt görüşlü izleyiciler dışındaki
tüm izleyiciler konuşma amacını giriş bölümünde arayacaklard ır. İzleyicileri, dikkatleri tam toparlanana kadar konu hakkında havada bırakmakta bir yöntemdir. Ancak bu sadece belli durumlarda uygulanmalıdır. Tipik
Girişler

320_ Aşağıdaki giriş türleri çoğunlukla kısa konuşmalarda kullanılır.
-Şaşırtıcı -Ürkütücü ifadeler: Özellikle kısa konuşmalarda izleyicinin dikkatini kısa zamanda toparlamak gerekir. En iyi yollardan birisi izleyicileri şaşırtacak-ürkütecek bir cümle ile giriş yapmaktır. Örneğin okur-yazarlık konusunun ele alınacağı bir konuşmaya şöyle bir cümle ile başlamak çok çarpıcı olacaktır: "Ülkemizde 1992 yılında ortaokuldan mezun olan 1.400.000 öğrenciden 360.000'i okuma-yazma bilmemektedir..."
-Soru: Soru sormak, izleyicilerin konuşmacının düşünceleri hakk ında kafa yormalarını sağlamada bir başka yoldur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta sorunun izleyici için anlamlı olması gereğidir.
-Hikaye Anlatmak-Örnek Vermek: Konuşmacıya dramatik bir yöntem izleme şansını açılışta küçük hikayeler
anlatmak verir. Ancak unutulmaması gereken nokta dikkati toplarken izleyiciyi konuşmanın ana düşüncesine
yöneltme gereğidir. Eğer konuşmacının hikayesi bunun ikisini de yapabiliyorsa giriş çok iyi olmuş demektir. Ancak hikaye ana fikir ile uyuşmuyorsa konuşmacı onu başka bir yerde ve konuşmada kullanmalıdır.
-Kişisel Atıf: Konuşmacının kullanacağı kişisel atıf ya da kendinden örnek vermesi daha girişte dikkati
toplamanın yanısıra izleyici ile konuşmacı arasında bir iyi niyet köprüsü oluşturmay ı da sağlayabilir.
-Alı ntı: Uzunluğu ne olursa olsun yapılacak bir alıntı çok iyi bir gırış sağlar. Alıntıları izleyicilerin iyi tanıdığı ve iyi üne sahip uzman kişilerden yapmak izleyicilerin konuşmacıya ve konuya hakimiyetine olan güveni de pekiştirir.
-Şüphe Uyandırmak: Konuşmacının girişinde dikkati yoğunlaştırmanın en iyi yollarından birisi de şüphe
uyandırmaktır. "Konuşmacı ne yapmak istiyor?" sorusu izleyicilerin kafasında uyandırıldığında onların bütün
konuşmayı tam olarak izlemesi sağlanır.
321_Konuşmanın sonuç bölümünün iki temel amacı olmal ıdır:
-Konuşmayı izleyicilerin konuşmanın bütününde ne söylendiğini hatırlam ası için toparlamak.





30


ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-İzleyicilerin ne söylendiğini unutmam ası için vurgulamak.
322_ Sonuç konuşmanın kısa bir bölümünü oluşturmalıdır. Genellikle konuşma süresinin %5'ini sonuca ayırmak yeterli olur. Özet, hikaye, harekete yöneltme ve duygusal etki genellikle kullanılan sonuç türleridir.
-Özet: Bir konuşmayı sonuçlandırmanın en kolay yolu özet yapmaktır. Özet ayrıntılardan arındırılmı ş ana fikir
aktarımıdır. Sonuç bö lümü konuşmanın duygusal etkisini arttırmada da önemli olduğundan, konuşmacı özet yaparken izleyici üzerinde daha çok etki yapacak bazı şeyleri de sonuca ekleyebilir.
-Hikaye: Hikaye ve benzeri malzemeler konuşma girişi kadar konuşma sonucu için de önemlidir. Etkili ve doğru
bir biçimde seçilen hikayeler konuşmanın ana fikrini destekler ve dinleyicilerce unutulmamasını sağlar.
-Harekete Yöneltme: Harekete yöneltme ikna edici bir konuşmayı sona erdirmede çok başvurulan yollardan biridir. Yö neltme, konuşmacının tartışmalarını dinleyen izleyicilerin konuşmacının istediği davranışı göstermeleri
olarak tanımlanabilir.
-Duygusal Etki : Hiçbir sonuç türü duygu yüklü sonuç cümleleri kadar etkili olamaz
323_ ikna edici konuşmada konuşmanın gövdesi kadar önem taşıyan ve başarıya ulaşmayı etkileyen bölümler giriş ve sonuç bölümleridir. Giriş bölümünün dört amacı vardır : Dikkati toplama, sesin tonunu ayarlama, iyi niyet yaratma ve iç eriğe yöneltme. Özellikle kısa süreli konuşmalarda kullanılan tipik giriş türleri; şaşırtıcı -ürkütücü ifadeler kullanmak, soru sormak, hikaye anlatmak, örnek vermek, kişisel atıflar yapmak, alıntı yapmak, şüphe uyandırmak biçiminde yapılan girişlerdir.
324_ önceden planlanarak oluşturulan satış kampanyalarının hazı rlık safhası 4 aşamadan oluşmaktadır:
-İlk aşamayı tüketime sunulan ürün ya da hizmet hakkında potansiyel müşteride bir farkındalık yaratma
çabaları oluşturmaktadır.
-2. aşaması olan kabul ve tercih etmenin sağlanm ası aşamasında artık bir farkındalığın yaratıldığı müşterilere bilgiler sunulabilmektedir
-Satın almanın kışkırtılması aşamasında ise, artık konuşma ürünün satın alınm asına odaklanmaktadır.
-Son aşamay ı oluşturan güçlendirme veya değerlendirme aşaması ise; ürün veya hizmet satıldıktan sonraki süreci içerir
325_ Etkin bir satış elemanında bulunması gereken özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
-Ürün veya hizmet konusunda bilgili olmak,
-Müşteri ihtiyaçlarına duyarlılık,
-Ürün ve hizmet konusunda co şkulu olmak,
-Satışın ahlaki yönlerine dikkat etmek,
-Kolay anlaşılır bir iletişimci olmak
326_ Satış elemanı şu soruları doğru yanıtladığında daha kolay başarıya ulaşabilir:
-Müşterinin ihtiyaçları nelerdir? Başka deyişle müşteri hangi amaçlara ulaşmak istemektedir?
-Bu ürün potansiyel müşterinin ihtiyaçlarını karşılayabilir mi?
-Ürün müşteri için kullanışlı mı?
327_ Kişisel süreçte ikinci aşamayı ne oluşturmaktadır? "öğrenme" oluşturmaktadır. Öğrenme "tekrar, deneme
yanılma, taklit ya da model alma" yollarıyla bireylerin davranışında ortaya çıkan oldukça sürekli değişme biçiminde
tanımlanmaktadır.
328_ Kişisel sürecin son aşamasında ne vardır? , "güdüleme" vardır. Güdüler kişilerin davranışlarının temelinde yatan ihtiyaçları gidermede etkili rol oynar, karara varmalarını sağlar
329_ Davranış sürecinde yaşanan ikinci aşamayı oluşturan nedir? "kişisel olmayan etkiler" zaman, yer ve ortam olarak sıralanabilmektedir. Son aşamaya ise "karar verme süreci" denmektedir. Tüketiciler ihtiyaçlarını karşılamak
330_ Pazarlama basamakları konusunda yapılan tartışmalarda ç oğunlukla "merdiven" terimi tercih edilir. Burada bu merdivenin sadece dört basamağı olduğ u kabul edilecektir. Bu basamaklar aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
• Ürünün farkına vardırılması,
-Kabul ve tercih etmenin sağlanması,
-Satın almanın kışkırtılması,
-Satın alma ediminin güç lendirilmesi veya başarısızlığın değerlendirilmesi.







ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
8.Ünite (Söz süz iletişim: Etkili iletişimin
Temeli)

331_ İletişimin alt türleri nedir? Duyusal sesler, çığlıklar, nidalar, jestler, hatta basit nişan koymalar insandan
daha alt türlerden olan canlı türlerinde de görebildiğimiz, bir anlamda iletişimin alt türleridir.
332_ Kültür kelimesinin kökeni nereden gelmektedir? Latince bir deyim olan Çultura'dan (colere: ekip, biçmek) gelmektedir.
333_ Toplumsal gelişmenin belli bir evresine kadar kültür ile uygarlı k kavramlar ı birbirinden tamamen farklı olgular olarak nitelendirilmiştir. Oysa, bu iki kavram artık belli bir iç -iç elik hatta eş -anlamlılık göstermektedir. Kısacası ;
-Bilimsel alanda kültür; uygarlıktır,
-Toplumsal anlamda kültür ; eğitim sürecinin ürünüdür,
-Estetik alanda kültür; güzel sanatlardır ve
-Maddi (teknolojik) ve bilimsel alanda ise kültür ; üretme, tarım, çoğaltma ve yetiştirmedir.
334_ Türk Dil Kurumunca yayınlanan Toplumbilim Terimleri Söz lüğünde kültür nasıl tanımlanır? «Tarihsel toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, kullanmada, sonraki kuşaklara iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların tümü» olarak tanımlanmaktadır.
335_ Antropolojik aç ıdan kültür nedir? insanın bir toplum üyesi olarak edindiği bilgi, inanç, sanat, ahlak, hukuk ve törelerle her
türlü beceri ve alışkanlıklarını içeren karm aşık bir bütündür».
336_ Kültür nedir? el değmemiş (bakir) doğaya karşı, insan varlığının ve etkinliğinin vazgeçilmez ve ayrılmaz bir
parçası ve ürünüdür. Kısacası kültür insanın ortaya koyduğu ve içinde insanın var olduğu tüm gerçeklik biçimidir.
337_ Kültür çerçeveleri ya da alanları en kapsamlısından başlamak üzere nasıl sınıfland ırılır? ideolojik, antropolojik, toplumsal ve artistik olarak sınıflandırılabilir.
338_ kültürü oluşturan ögeleri kaça ayr ılır? Maddi kültür öğeleri, manevi kültür öğeleri olarak ikiye ayrıldığı söylenebilir. 339_ Maddi Kültür Öğeleri nedir? Bir toplumun teknolojik gelişmişlik durumu, eserleri ve aletleri o toplumun maddi kültürü olarak gösterilir
340_ Manevi Kültür Öğeleri nelerdir? Bir toplumda, maddi kültür öğeleri dışında yer alan diğer kültür öğelerini genel anlamda manevi kültür öğeleri olarak nitelendirmek mümkündür. Bunlar: dil; estetik; bazı kültürel değerlerin öğrenilmesi anlamında eğitim; din, inançlar, tutumlar, gelenekler toplumsal kurallar ve değerler; toplumsal organizasyon ve toplumsal kurumlardır.

341_ Kültür Çeşitleri nelerdir?
-Genel Kültür
-Alt Kültür (Subculture)
-Karşıt Kültür (Counter Culture-Contraculture)
342_ Genel kültürünü oluşturan parçalar nelerdir? Herhangi bir ülkenin ve toplumun hakim inançları, değerleri,
hareket tarzları ve yaptırımlarının türleri temelde o ülkenin genel kültürünü oluşturan parçalardır.

343_ Alt-kültür genel kültürdeki birtakım değerlerin ve inanışların paylaşılm ası, fakat, aynı zamanda bazı kişilerle,
yine o toplum içinde başka değerlerin de paylaşılması biçiminde tanımlanabilir.
344_Örnek olarak etnik yapı nedir? yerleşim yöreleri, yaş grupları verilebilir. Bu ortak paydaların oluşturduğu kültüre «alt- kültür» adı verilebilir.
345_ Alt-kültür şu şekilde tanımlanabilir: «Genel kültürdeki birtakım değerlerin ve inanışların paylaşılması, fakat, aynı zamanda bazı kişilerle, yine o toplum içinde başka değerlerin de paylaşılm ası». Alt kültürün bir başka açıdan yapılan
tanı mlaması şöyledir: «Her modern toplumda var olan birtakım gruplar bazı kültürel öğeleri paylaşırlar. Bu öğeler toplumun bütünü tarafından paylaşılmayabilir
346_ En basit anlamda karşı t kültür nediR? toplumun birtakım değerlerine ters düşen bir kültür alt grubudur
biçiminde tanımlanabilir
347_ Yapısal olarak ya da kullanılan kodlara göre iletişim ikiye ayrılır:






ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-Sözel İletişim (Verbal Communication)
Konuşma-Dinleme
Yazma-Okuma
-Sözsüz İletişim (Non-verbal Communication)
348_Sözsüz iletişim nedir? söz dışındaki sesleri de içeren, sözel (verbal) olmayan göstergelerden oluşan iletişim kodlarıdır. 349_ Sözsüz davranışlar nedir? deneyimler başka deyişle sözsüz iletişim tüm bir gün boyunca, televizyon, sinema, radyo, gazete, dergi, topluluk önünde konuşma, özel görüşme, sınıf içinde kısacası hayatın her anında ve alanında vardır ve etkilidir.
350_Kısaca kelime kullanmadan bilgi aktarım ı olarak tanımlanabilecek sözsüz iletişim genel iletişimin yaklaşık kaçını oluşturur? %93 'ünü oluşturur. Bu oranın içinde genel iletişime oranla % 55'in yüz ifadeleri, vücut hareketleri, takılar, mesafe algısı olduğu kabul edilirken %38'in ise ses tonu yoluyla gerçekleştirildiği ileri sürülmektedir
351_ Sözel Ve Sözsüz İleti şim Karşılaştırması
• Yapılandırılmış veya Yapıland ırılmamış Olmak
• Linguistik Olmak ya da Linguistik Olmamak
• Sürekli Olmak ya da Sürekli Olmamak
• Doğuştan Getirilen veya Öğrenilm iş Olmak
• Beynin Sağ ya da 501 Lobunda işlenme
352_ Belli bir verili çıkış noktasından hareket edilmedik çe sözsüz iletişim kodları farklı durumlarda ve zamanlarda farklı anlamlara gelebilir. Bunun en tipik örneği insanların mutluyken de üzüntülüyken de ağlayabilmeleri ve neşeli olduklarında veya sinirli olduklarında gülebilmeleridir.
353_ Söz süz İletişimin İşlevleri nelerdir?
• Tamamlama
• Çelişmel Yalanlama
• Tekrarlama
• Düzenleme
• Yerini Alma
• Vurgulama
354_ sözsüz iletişim kodlarının ortak özelliklerini şu biçimde sıralamak mümkündür:
• İleti şim yokluğunu olanaksız kılmak: Daha önce de değinildiği gibi iletişim sürecinin tarafları aynı mekanda
bulunduğu sürece sözsüz iletişim kesintisiz olarak sürdüğünden iletişimin kapatılm ası ve durdurulması söz konusu değildir.
• Duygular ı ve coşkuları yetkin biçimde dile getirebilmek: Bazı durumlarda kelimeler bazı duygu ve coşku ları hissedilen düzeyde aktarmakta yetersiz kalabilir. Bir bakış, bir dokunuş vb. sözsüz iletişim kodları çok daha yetkin bir ifade gücüne sahip olabilir.
• İnsanlar arası ilişkileri tanımlamak ve belirlemek: Bazı sözsüz iletişim kodları o kişi ya da kişilerin kim olduğu ve toplumsal konumu hakkında bilgi verir. Örneğin askerlerin rütbelerini simgeleyen işaretler ve sınıflardaki kürsüler vb.
• Sözel içerik hakkında bilgi vermek: Özellikle konuşurken yer yer vnrgulamak istediğimiz ya da dikkat çekmek istediğimiz vb. noktaları sözsüz iletişim kullanarak ifade ederiz. Örneğin parmağımızla sanki bir cümlenin altını çizer gibi yaparız ya da parmağımızla o sözcüğün üstüne basar gibi yapar ız. Bu yolla sözel iletinin içeriğinin ö nemi konusunda sözsüz iletişimle bilgi verilmiş olacaktır.
• Güvenilir iletiler sağlamak: Sözel iletişim görece olarak güvenilir olmayan bilgiler aktarmada daha kolay
kullanılabilir.
Oysa sözsüz iletişim bu konuda daha az imkan verir. Bakışlar, duruş, yüze temas vb. kolaylıkla karşıdaki kişilere güvenilmez iletiler aktarıldığı konusunda ipuçları verebileceğinden sözsüz iletişim güv enilir iletiler sağlama konusunda sözel iletişime göre daha öndedir.
• Kültüre göre biçimlenmek: Sözsüz iletişim her toplumun kültürüne göre farklı biçimlerde anlamland ırılır. Örneğin bir renk bir hareket vb. bir toplumda belli bir anlama gelirken bir başka toplumda tamamen farklı biçimde





ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
yorumlanabilir. Ayrıca bir toplumdaki alt kültür gruplarına gö re de sözsüz iletişim farklı biçimlenebilir. (Zıllıoğlu, s. 179-183).
355_ Genel olarak sözsüz iletişim kodlarını aşağı daki biçimde sınıflandırmak mümkündür:
-Fiziksel Görünüm -Vücut Biçimi, Tipi, Büyüklüğü
-Giyinme, Aksesuarlar, Takılar ve Maddeler
-Vücut Hareketleri ve Vücudun Duruşu
-Mimikler (Yüz İfadeleri) ve Gözler
-Çevre, Kişisel Mekan Algısı ve Kalabalık
• Dokunma
-Ses Karakteristikleri, Nitelikleri ve Susma-Ses Dili
-Koku ve Tat
-Kültür ve Zaman
-Renk ve Renk Tercihleri
356_Toplumsal hayatta hemen herkes şu ya da bu biçimde "çekici" olarak algılanmak ister. Çekicilik üç açıdan değerlendirilir: -Kişiyi başkaları nasıl çekici olarak değerlendirir?
-Kişi kendisini nasıl çekici olarak değerlendirir?
-Kişi diğer insanların onu nasıl algıladığını ve değerlendirdiğini düşünür?
-Bu üç perspektif de insanın kendisini ve kişiliğini geliştirmesi için önemli bileşenler olarak karşımıza çıkar.
357_ Üç çekicilik türü vardır:
-Fiziksel çekicilik
-İş-statü çekiciliği
-Sosyal çekicilik
358_ Üç vücut tipi üzerinde uzlaşmıştır: İnce narin (Ectomorfik), kaslı (mesomorfik), ağır, yuvarlak (endomorfik). Bunlar ın yanı sıra saç, deri rengi, boy da önemlidir
359_ Beden dili (vücut dili) işaretlerinin işlev açısından sı nıflandırması aşağıdaki biç imde gerç ekleştirilebilir:
-Amblemier: Bu tür hareketler el sallama, el kaldırma, parmak veya yumruk gö sterme gibi anlamı tam olarak
açık ve belirgin olan, kendi başlarına kullanıldığı bağlamda bile açık bir anlam ifade eden hareketlerdir.
-Betimleyiciler: Bazı durumlarda vücut hareketleri sözle söyleneni açıklamak ya da göstermek için kullanılır
-Duygu Göstergeleri: Duygu ve hislerin ifadesi genellikle yüz ile ilişkilendirilir. Buna bağlı olarak gülme, ağlama, bağırma,
susma ve diğer bazı yüz ifadeleri iletişimde ki şilerin duygular ını ve değerlendirmelerini işaret eden göstergelerdir. -Düzenleyiciler: Bunlar ı iletişim sırasını ve süresini belirleyen hareketler olarak tanımlamak mümkündür
-Uyumlandırıcılar: Uyumlandırıcılar bireyin, tutumları, endişe düzeyi, kendine gü veni vb. konusunda di ğer tü rlere göre daha fazla veri ta şır. Kayuak bunlar ı kasıtla yapmaz ve ço ğu zaman fark ında da değildir. Rahatsız vü cut hareketleri, tır nak yeme, parmak kü tletmek, ritm tutmak, insan ların ellerini ceplerine sokup bozuk parayla oynamala rı, sağa sola yürü meleri, b aşlar ın ı kaşı maları, kra vatları n ı dü zeltmeleri, sa çl arı nı elleriyle taramaları uyumland ırıcılara örnek olarak verilebilir
360_ Kullanım" açısından kodların bilinçsiz ya da amaçlı ve kasıtlı yapılıp yapılmadığı na göre bir sınıflama yapılabilir. "Kodlama" açısından bakıldığında ise kodun türünün vücut işaret leri ile onun işaret ettiği şey arasındaki ilişkiyi belirleme si açısından ö nemli oluşudur.
361_ Vücut hareketlerinden bazıl arı şunlard ır:
-Eli bele koymak
-Oturuş biçimleri ve bacak bacak üstüne atmak
-El hareketleri
-Parmak hareketleri
-Yüz ve çeneye dokunmak
-Kolların duruşu (çapraz bağlı vb.)
362_. Bir iletişim ortamındaki kişilerden örneğin güç lüyü ifade eden özellikleri şöyle sıralanmak mümkündür:
-Rahat bir duruş
-Dik bir v ücut pozisyonu






ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
-Dinamik ve amaçlı jestler
-Durağan ve doğrudan bakışlar
-Konuşma ritminde değişiklikler
-Duruş pozisyonlarında çeşitlilik
-İlişkiye göre duruş şekli değiştirmek
-Dokunmak konusunda rahat olmak
-İletişimi kesmek konusunda rahat olmak
-Dik bakmak
-Diğerine göre, yakın durmak konusunda daha rahat olmak.
363_ Beden dili (vücut dili/kinesics) v e vücut hareketleri iletişimde bulunan insanların birbirlerine karşı olan durumlarının da
ifadesi olabilir.
364_ Yapılan araştırmalar insanla rın yüzleri ile yaklaşık kaç değişik ifade gerçekleştirmi ş? 250.000 değişik
ifadeyi gerçekleştirebileceklerini göstermiştir.
365_ Yüz ifadelerinin işlevlerini şu biçimde sıralamak mümkündür:
• Gerçek bir duyguyu yo ğunlaştırmak
• Gerçek bir duygunun yo ğunluğunu azaltmak
• Gerçek bir duygu anında nötr görünmek
• Gerçek bir duyguyu maskelemek
• Gerçek bir duyguyu yönetmek
366_ Esas Jest ve Mimikler kendi içinde üçe ayrılır:
• Anlatım jest ve mimiklerk Özellikle yüz ifadelerinde ortaya çıkan, biyo-psikolojik kökenli temel duygula rı dile getiren hareketlerdir. Mutluluk, korku, öfke, şaşkınlık, üzüntü, tiksinti vb.
• Toplumsal jest ve mimikler: Toplumsal gereklere bağlı olarak gerçekleştirilenlerdendir.Bireyin toplumsal konumu ve rolü gereği olarak yaptığı ve yapmak zorunda olduğu hareketleridir. Yorgun olunsa bile misafire güler yüz
takınmak, selamlaşmak, işyerinde üstü girince toparlanmak, ayağa kalkmak vb. mimik ve jestler bu grupta yer
alırlar.
• Mİmİk jestler: Bu gruba, tiyatro oyuncularının, pandomim sanatçılarının oyun gereği olan hareketleri; genellikle ses çıkararak ya da elle yapılan kuş sesi, uçma hareketi gibi taklit hareketleri; eli ağıza götürerek sigara içmenin dile getirilmesi gibi bir durumu, bir olayı, bir eylemi özet olarak anlatan şematik jestler ve belli bir işi, mesleği
yapanların, - örueğin borsad a çalışanların, trafik polislerinin- jestleri işleriyle ilgili olarak teknik kod ve işaretlerden oluşur.
367_ Yüzde okunması gereken öğeler şunlardır:
• Alın
• Kaşlar
• Göz kapakları
• Gözler
• Burun
• Dudaklar
• Çene ve ten.
368_ Sözsüz iletişimde gözlerin işlevlerini şu alanlarda değerlendirmek mümkündür:
• Dikkat işlevi (İlgi, dikkat ve uyanıklık-tahrik derecesini gö sterir.)
• İkna edici işlev (Tutum değişimi ve ikna sürecini etkiler)
• İçtenlik ve samimiyet işlevi (Yakın ilişkilerin başlamasına, tanımlanmasına ve devamına destek olur)
• Düzenleyici işlev (Etkileşimi düzenler)
• Etkileme işlevi (Duygular ın iletimini sağlar)
• Güç işlevi (Güç ve statü ilişkilerini tanımlar)
369_Ç erçevede ç evre; makro ve mikro olmak üzere ikiye ayr ılmıştır.





ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
• Makro ç evre, mevsimler, kıtalar, yerleşim yerleri, coğrafi bölgeler, kentler biçiminde ele alınırken;
• Mikro ç evre restoranlardan çalışma ofislerine kadar odalar, eşyaların konumu, renkler gibi bağlamlarda ele
alınabilir.
Oda genişliği; koku; renk ve ışıklandırma her örgütlü mekanda, amaca göre az veya oldukça ayrıntılı bir
şekilde düşünülerek yapılır
370_ Söz süz iletişim açısından iki tür alan algısından söz edilebilir:
• İnsan Hakimiyet Alanı : Bir tek ya da bir grup insanın sürekli etkileşimde bulunduğu, hakimiyeti altında tuttuğu belli bir bölgeyi belirtir. İnsan hakimiyet alanı 3 ölçüt temelinde sınıflanır: Bölgenin büyüklüğü; sahibine göre bölgenin
ö nemi; bölgede oluşan, ortaya çıkan etkileşim türü.
• Kişisel Alan: İkinci bir bölge tanımı "kişisel alan" dır. Vücudu bir cam küre gibi sardığı varsayılan alana verilen isimdir. Bu da, cinsiyete, statüye ve kültüre göre değişiklik gösterir.
371_ Toplumların kültürel yapıl anmalarına bağlı olarak farklı yaklaşımlar söz konusu olsa da kişisel alan düzeyleri şu
biçimde sınıflandırılabilir:
-İçli-Dışlı (Intimate) Mesafe Yaklaşık olarak gö vdeden itibaren 35-40 cm çapında bir alan olarak belirtilmiştir.
-Samimi, Kişisel (Personal) Mesafe G ö vdeden itibaren 40-80 cm arasında deği şir. Yak ın arkadaş, akrabalar ve d i ğer yakı nlar
için uygundur. Belli kültü rlerdeki el, omuz tutmak gibi davranışlar ve fiziksel yakı n lıklar bu mesafede çok görülü r .
-Toplumsal (Social) Mesafe Resmi ve ikincil ilişkilerin gerçekleştiği alandır. Vücuttan itibaren 80 cm ve 2m arası olarak kabul edilir. Bu mesafe içinde, ilişkinin başlangıcında ve sonunda yer alabilen el sıkışma gibi bir temas dışında fiziksel yakınlık söz konusu değildir.
-Yabancılar İçin, Kamusal (Public) Mesafe
372_ Çevre ve İletişim" içerisinde alt başlı klara ayırarak incelendiğinde bunlar;
-Doğal çevre,
-Mimari,
-Kalabalık ve
-Yo ğunluk olarak sıralanabilir.
373_ Kalabalık algısını etkileyen faktörler şunlardır :
• Çevresel faktörler: Azalan alan, istenmeyen gürültü, ihtiyaç duyulan kaynaklar ın azlığı ya da onları elde etme yetisinde azalma, egemenlik alanını belirleyenlerinin yokluğu.
• Kiş isel Faktörler: Cinsiyet farklılığı, sosyal ilişki isteği, kontrol, bask ınlık, düşük özgüven gibi kişilik karakteristikleri yansıtan olgular ve yüksek oranda ilgili olumsuz tecrübeler.
• Sosyal faktörler: Aynı alan içinde bulunan yakın insanlardan istenmeyen derecede fazla sosyal ilişki ve bu durumları değiştirme yoksunluğu, farklı bir grup içinde etkileşim ve rekabetçi, düşmanca ve diğer istenmeyen etkileşimler.
• Amaç ilişkili faktörler: İsteneni başaramamak ya da bunlar ı tamamlama yeti ve yetkisinden yoksun kalınan durumlar.
Bu alandaki birçok çalışmanın birleştiği ana tema; fiziksel ve sosyal çevreyi kontrol ve etkileme yetkisinde bir düşüş olduğunda, kalabalık algısının artma eğiliminde olduğudur.
374_ Dokunmak toplumda değişik işlevler üstlenir:
• Kendini açıklamada kolaylık
• Şakalaşmak
• Güç ve kontrol
• Törensellik (tokalaşma vb.)
• Profesyonel olarak işlevsel
• Toplumsal olarak nezaket
• Arkadaşlık, sıcakkanlılık
• Aşk, sevgi, yakınlık ve seksüel etki uyandırmak, cinsellik
375_Ses kodları birçok işlev de yerine getirirler . içe dönüklük ya da dışa dönüklüğü, baskınlık ya da bastırılmışlığı,
hoşlanmayı ya da hoşlanmamayı, iletişimde sıra düzenini ve toplumsal cinsiyet, yaş, ırk hakkındaki bilgilerin aktarı lmasını sağlar ya da destekler




ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ

376_ Ses kodları birçok işlevi yerine getiriyorsa da en temelde üç iletişimsel işlevinden bahsedilebilir:
• Duygular ı Aktarma İşlevi: Ses kodları duygusal iletişimin ö nemli bir ortamı olarak kabul edilir. Bazı araştırmacılara göre aktarıl an duygusal bilgilerin %38 i ses kodlarına, %55 yüz ifadesine %7 si kelimelere atfedilir. Ancak, ses
kodlarının
insan iletişiminde ve sözsüz iletişimde önemli bir yer tutması onun herkes tarafından iyi kullanıldığı anlam ına gelmez.
• İzlenim Yönetimi İşlevi: izlenim yönetim i üzerinde ses kodlarının fiziksel görünümden bile daha fazla etkisi vardır. Ses kodları iletişimin çekicilik düzeyi konusunda da belirleyicilerden birisi olarak karşımıza çıkar. Ayr ıca ses kodları kişilik özellikleri hakkında da önemli bilgiler taşır. Ses kodlar ı iletişimde iki türlü işlev görür: ilk olarak ses kodları sesin perdesi, tonu vb. özellikleri ile iletişimde bulunan kişilerin kişilik özelliklerini yansıtırlar. ikinci olarak ise üç temel imaj boyutunda işlev görür: inanılırlık, bireylerarası çekicilik ve baskınlık.
• Düzenleme işlevi: iletişim ortamını düzenlemekte ses kodları sesin perdesinin, ritminin ve ses tonunun değişmesi ile işlev görür.
377_ Bir kişinin sesine kendine has olma özelliklerini kazandıran bazı temel nitelik ve özellikler şunlardır :
• Sesin Yüksekliği ve Şiddeti:
• Ses Tonu
• Rezonans:
• Sesin Perdesi:
• Sesin Ritm Hızı
• Süre:
• Nitelik:
• Düzenlilik:
• Boğumlama (Telaffuz):
• İşitilebilirlik:
• Akıcılık:
• Hoşa gitme
• Anlamlılık:
• Bükümlülük:
• Sessizlik ve Susma:
378_ Susmanın işlevlerine göre susma tiplerini şöyle sıralanabilir:
• Psikolinguistik Susma: Bu susmanın işlevi iletişimin iki tarafına da düşünme süresi tanımaktır. Konuşma içinde dilsel zorunluluklar yüzünden duraklamakt ır. Başka deyişle; konuşma süreci içinde sözlerin gerekli yerlerde ve
değişik biçimlerde durdurulması ya da ayrılması olarak tanımlanabilir. Psikolinguistik susma, kısa süreli ve uzun süreli olmak üzere ikiye ayrılır.
• Kısa süreli susma: Dilin gramatik ö zellikleri yüzünden ortaya çıkar. Örneğin noktalama işaretleri veya cümle sonları bu bağlamda değerlendirilebilir.
• Uzun süreli susma: Zihinsel süreçler le ilgili olarak, anlatılan yaşantının derinliği, bellekteki bilişsel
malzemenin karm aşıklığı ölçüsünde susma süresi uzar.
• Etkileşimsel Susma: Bu susma kaynak ile alıcı arasındaki etkileşimden temelini alır ve üç grupta incelenir:
• Karar verme ile ilgili susma: Konuşmaya kimin başlayacağına karar verememek gibi durumlarda ortaya çıkar. Konuşmaya kimin başlayacağı rastlantısal bir karar değildir. Statü farkı, tarafların birbirini tanımaması, ne
söyleyeceğine karar verememek gibi durumlar da burada ele alınabilir. Neyin, nasıl söyle nmesi gerektiğinin belirlenmesi de karar verme sürecinde etkilidir. Kuşkusuz bu, iletişimin içinde yer aldığı kültür ortamı ile
yakından ilgilidir.
• Akıl yürütme ile ilgili susma: Alıcının kaynağın söylediklerini kav ray ıp anlamaya, yorumlamaya, amacını kavramaya yönelik olarak gerçekleşen susma türüdür.
• Denetim kurma amacıyla susma: Dikkati çekmek, ya da otoriteyi sağlamak için gerçekleştirilir. Bu tip susma gönderilen ya da biraz sonra verilecek iletinin önemini vurgulamak için gerçekleştirilebileceği gibi, kişinin kendi




ETKİLİ İLETİŞİM VE TEKNİKLERİ
önemini ve gücünü hissettirmek için başvurabileceği sessiz yollardan biridir. Sosyo-Kültürel Susma:

379_ Koku ve tadın sözsüz iletişim bağlamındaki gerçekleştirdikleri ve genel işlevleri ise şunlard ır:
• Koku ve tadın çekici/itici ileti verebilmesi: Burada koku ve tadın maruz kalan insanda uyandırdığı iyi ya da
rahats ızlık verici sonuçlardan bahsedilmektedir.
• Koku ve tadın hatırlatıcı ileti verebilmesi: Bazı koku ve tatlar geçmiş deneyimlerimizle ilişkili olabilir ve benzer koku ve tatlarla karşılaşıldığında benzer olgu, durum ya da kişi hatırlanabilir.
• Koku ve tadın özdeşleşmiş iletiler verebilmesi: Belli koku ve tatlar belli bazı kişi, dudum ve olgularla
ö zdeşleşmiş olabilir. Hatırlatıcı iletiye benzer bir biçimde işlev görür. Örneğin; hastane kokusu, okul kokusu
vb.
380_ Kadınlar ve erkeklerin sözsüz davranış farklılıklarının açıklanması nda en yaygı n düşünce kimindir? Henley'in (1977) cinsiyet-statü kuramıdır
381_ kadın ver erkek cinsiyetlerinin farklılı kları şu şekilde özetlenebilir:
• Kadınlar erkeklerden daha fazla gülümserler;
• Etkileşime girdiği kişiye daha fazla bakarlar;
• Daha fazla (onaylama anlamında) baş sallar ve eğilirler;
• Başkalarına daha fazla yaklaşırlar;
• Daha fazla jest yaparlar;
• Kendilerine daha sık dokunurlar ve yüz ifadeleri duygularını ifade etmede daha anlamlıdır ve daha doğrudurlar.
Diğer
yandan erkekler daha raha tsız (kıpırdanma gibi) vücut hareketleri yaparlar;
• Daha yüksek sesle konuşurlar;
• Daha fazla konuşma hataları (kelime tekrarları, unutmaları, dil sürçmeleri, cümle düzeltmeleri, eksik cümleler) ve duraklama dolgusu yaparlar (eee, 111, gibi).
• Kadınlar diğerlerinin sözsüz davranışlarını hatırlamakta erkeklerden daha başarılıdırlar.
• Kadınlar başkalarının gö rünümlerini erkeklerden daha iyi hatırlarlar.
• Tüm bunlar bir arada değerlendirildiğinde kadınların başkalarını doğrulukla değerlendirmede erkeklerden daha
başarılıdır denilebilir.
• Sözsüz iletişim işaretlerini okuma becerisi yaşla birlikte artsa da bu konuda kadınların üstünlüğü bebeklikten
çocukluğa ve erişkinliğe kadar devam etmekte, sonrasında da bu üstünlük sürüp gitmektedir.
382_ Kadınlar sözsüz iletişimi kişisel bağlantılar kurmakta kullanırken erkeklerin kullandığı sözsüz iletişim güç ve baskınlığın eşlik ettiği paralel davranışlar olma eğilimi gösterir