- Mesajlar
- 255
- Tepkime puanı
- 24
- Puanları
- 18
Cağdaş toplumsal Süreçler Ünite 1
Geçmişten günümüze insanlık tarihi tarım toplumu, sanayi toplumu ve bilgi toplumu olarak yada geleneksel toplum modern toplum post modern toplum olarak isimlendirilmektir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Postmodernite için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Modernizmin tarihsel ve düşünsel öncüllerine karşı gelişen tepkisel yapılanmayı ifade eder.
b) Postmodernite, sanattan mimariye, edebiyattan tarihe kadar birçok alandaki yeni yapılanmaya karşılık gelir.
c) Modernizme itirazlarıyla varlık bulan postmodernizm, paradoksal olarak onunla birlikte yaşar.
d) Postmodernite etkisini en çok sanat ve tarihte göstermektedir.
e) Modernitenin başarısızlıkları, postmodernite için uygun zemin hazırlamıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi modern toplumun özelliklerinden değildir?
a) Manevi değerlere önem verme b) Maddi değerlere önem verme
c) Aşırı bireyselleşme d) Sekülerleşme
e) Yaşamın bürokratikleşmesi
3. Fizikte Heisberg’in “Belirlenemezlik İlkesi”, matematikte Godels’in “Yanıtlanmamış Kuram Oluşturma Problemi”, bilim felsefesinde Kuhn’un “yanlışlanabilirlik teorisi” postmodernitenin hangi özelliği için bir zemin hazırlar?
a) Kuralsızlık ve ahlak krizi b) Dinsel-etnik köklere yönelim ve cemaatleşme
c) Belirsizlik ve yönsüzlük d) Aşırı tüketim
e) Ekletizm veya melezleşme
4. Postmodern süreci tanımlarken kullanılan “günahkârların olmadığı günah, canilerin olmadığı cinayet, suçluların olmadığı suç” ifadesinde sürecin hangi özelliğine vurgu vardır?
a) Belirsizlik ve yönsüzlük
b) Medyatik olma
c) Aşırı tüketim
d) Kuralsızlık ve ahlak krizi
e) Ekletizm veya melezleşme
5. Postmodern süreç tanımlanırken kullanılan “İnsanın en büyük başarılarından biri sayılan gizlilik ve özel hayat ile kamu hayatı arasındaki sınır etkinliğini kaybetmiştir.” ifadesi kime aittir?
a) Simmel
b) Foucault
c) Thomson
d) Hans Jonas
e) Baudrillard
6. “Heterotopia” kavramı aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?
a) Baudrillard
b) Jameson
c) Foucault
d) Simmel
e) Veblen
7. Hızlı değişim, kısa süreli ilişkiler, korku ve endişeyle karışık güvensizlik postmodernitenin hangi özelliğinin belirginleşmesine neden olmaktadır?
a) Ekletizm veya melezleşme
b) Etnik-dinsel köklere dönüş ve cemaatleşme
c) Aşırı tüketim
d) Belirsizlik ve yönsüzlük
e) Kuralsızlık ve ahlak krizi
8. Postmodern sürecin tüketim boyutuyla ilgili yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?
a) Aşırı ve gösterişçi bir tüketim vardır.
b) Artan gösterişçi tüketim kendi benliğine tutkun, narsist, hazcı ve bencil bir kişilik yaratmaktadır.
c) “Yanlış gereksinmeler” oluşturularak insanlar gereğinden fazla tüketime yönlendirilmektedir.
d) “Tüketim katedrali” olarak nitelendirilen alışveriş merkezleri, modern insanı rahatlatmakta, mutlu kılmaktadır.
e) Tasarruf etme, ihtiyacı kadar harcama yapma postmodern süreçte erdemli bir davranıştır.
9. Alışveriş merkezleri için “tüketim katedralleri” metaforunu kullanan düşünür kimdir?
a) Baudrillard
b) Ritzer
c) Foucault
d) Bauman
e) Veblen
10. Postmoderni yönsüzlük ve bir şey karşısındaki yorumsuzluk olarak tanımlayan düşünür kimdir?
a) J.Baudrillard
b) M. Weber
c) K. Marks
d) E. Durkheim
e) S. Simon
Cevap Anahtarı
1.D, 2.A, 3.C, 4.D, 5.A, 6.C, 7.B, 8.E, 9.B, 10.A
ünite 2
•Kapitalist sisteme dayanan tüketim toplumunda, üretimin sürekliliği tüketimin artışına bağlıdır. Çağımızda tüketimin artırılması için özellikle görsel medyanın merkezindeki televizyon ile reklam bombardımanı etkili olmaktadır. Reklam ve moda sanayileri, bireylerin tüketim alışkanlıklarını değiştirmektedir.
•Bireylerin toplum içindeki statüleri, tükettikleri nesnelerle ölçülmektedir. Bireylerin imajı, tükettikleri nesnelerle tanımlanmaktadır. Moda, sistemin ortak paydasıdır. Moda sürekli değişmekte ve her şey tüketilmektedir. Besin, müzik ve moda alışverişi ile bireyler, kimliklerini ve kişiliklerini tanımlamaktadır.
•Hedonist (hazcı) bir kültür, sürekli zihinlere şırınga edilmektedir. Tüm insani ilişkiler, sevgi, aşk ve dostluk da maddeleşmiştir. Bu bağlamda, Descartes’in “Düşünüyorum,öyleyse varım.” (Cogito ergo sum) mottosu yerine, “Tüketiyorum,öyleyse varım.” mottosu ikame edilmektedir.
•Küreselleşmenin ikonu olan internet, bağımlılık oluşturmakta ve bireylerin zamanlarını boşa tüketmesini getirmektedir. İnternet aracılığıyla tüketim sanallaşmaktadır. Bireyler artık istediklerine internet vasıtasıyla, siparişle sahip olabilmektedirler. Tüketimin döngüsü giderek sanal dünya ile daha da hızlanmaktadır.
•Baudrillard, tüketim toplumunda tükettiğimiz nesnelerin göstergelerini tükettiğimizi ifade eder.
•Neo-liberal ekonomi politikanın tüm dünyada uygulanması, tüketim temelli benzer yaşam tarzları ve modelleri üretmektedir. Türkiye de küresel neo-liberal uygulamalardan etkilenmektedir. Başta İstanbul olmak üzere başka şehirlerde de sürekli yapılan AVM'ler bir "tüketim mabedi" olarak işlev görmektedir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kapitalizmin ruhunun Protestan ahlakı olduğunu irdeleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Marx b) Durkheim c) Weber d) Habermas e) Giddens
2. “Tek Boyutlu İnsan” isimli serinde, kültür endüstrisinin yanlış bilinç geliştirdiğini öne süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Adorno b) Horkheimer c) Habermas d) Marcuse e) Foucault
3. “Tüketim propagandasının yabancılaşmanın kendisini de bir metaya dönüştürdüğünü” ifade eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Marx b) Lasch c) Foucault d) Habermas e) Giddens
4. Tüketimi “göstergeler ve sembol sisteminin” yönlendirdiğini savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Foucault b) Bauman c) Giddens d) Baudrillard e) Ritzer
5. Amerikan yaşam tarzının küreselleşmesi bağlamında “Toplumun McDonaldlaşması” görüşünü öne süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bauman b) Baudrillard c) Giddens d) Foucault e) Ritzer
6. “Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri” eserinde “Pop Hedonizm”i irdeleyen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bell b) Bauman c) Baudrillard d) Ritzer e) Giddens
7. “Kapitalizmin yayılmasıyla “hayatın şiirselliğinden” kopması ve tekdüze olması” konusunu irdeleyen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bauman b) Bell c) Lefebvre d) Ritzer e) Giddens
8. Tüketim toplumu ve kültürünün “kullan-at” davranışını ürettiğini ve “gelecek korkusu” ile “kültürel şok” oluşturduğunu ifade eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Giddens b) Toffler c) Ritzer d) Bell e) Bauman
9. Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan serbest piyasa sisteminin ve liberalizmin kötü taklidinin yaşandığını “liberal yanılgı” kavramı ile ifade eden sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Şerif Mardin
b) Mübeccel Kıray
c) Nilüfer Göle
d) Nilgün Çelebi
e) Fügen Berkay
10. AVM’leri, “tüketim katedrali” olarak betimleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Giddens
b) Bauman
c) Bell
d) Ritzer
e) Baudrillard
Cevap Anahtarı
1.C, 2.D, 3.B, 4.D, 5.E, 6.A, 7.C, 8.B, 9.C, 10.D
Ünite 3
•Hâkimiyetini giderek daha fazla artıran “tüketim toplumu”, D. Bell’in ifadesiyle “gündüz püritan, gece playboy” tipini yaratmıştır. Özellikle 1950’li yıllardan sonra Amerika’da çalışma etiğinin gerilediği konusunda yaygın bir inanç vardır. Daha çok yapısal unsurları incelediği “Post-Endüstriyel Toplumun Gelişi” adlı çalışmasında, endüstri sonrası toplumlara ilişkin olarak “ilerlemeci” ve “iyimser” bir tutum sergileyen Bell, daha içsel faktörleri ele aldığı “Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri”nde oldukça “öfkeli”dir. Post-endüstriyel toplum teorisinde çizdiği, aydınlamacı bir anlayışta, yeni çalışan sınıfı oluşturan bilimsel-teknik elitin öne geçtiği, insanların sıkıcı işlerden özgürleşeceği şeklindeki iyimser tabloya karşın, daha sonraki kültür boyutunu inceleyen çalışmalarında modern kapitalizmi oluşturan değerler sisteminin çözüldüğüne dikkat çekmektedir. Ona göre püritan değerler meşruiyetini kaybetmeye başlamıştır. Kapitalizmin kitle üretimi ve kitle tüketimi, hedonist bir yaşam biçimi pompalamaktadır. Çalışmak ve başarmak gibi püritan değerlerin yerine artık, "Nasıl harcamalı, nasıl eğlenmeli?" tarzındaki normlar öne geçmeye başlamıştır. Çalışma etiğinde en radikal değişmenin ortaya çıktığı iddia edilen ülkelerin başında Amerika gelmektedir. Ancak püritan etiği simgeleyen iş disiplini, kendini denetim, çok çalışıp az tüketme gibi konularda Almanya ve Japonya da dâhil post-endüstriyel dönüşümün yaşandığı toplumların çoğunda benzer gelişmelere tanık olunmaktadır. Bugün “çalışma toplumu”ndan, “boş zaman toplumu”na doğru gidildiğine dair yaygın bir inanç vardır. Nitekim Baudrillard’a göre, endüstri toplumunu simgeleyen makinenin yerini post-endüstriyel toplumda eğlendirici, ancak çoğu zaman faydası olmayan şey anlamına gelen, “gadget” almıştır. Aydınlanma entelektüellerinin kurmak üzere yola çıktıkları aklın yönettiği bir dünyanın sakinini temsil eden püritan, bugün bütün ayrıntılarıyla karşıtına dönmüştür. Yani haz için bile kendini yormaktan kaçınan, “rahatlık ilkesinin” önderlik ettiği, tüketici tipi. Bauman’a göre “üreticiler toplumu”ndan, “tüketiciler toplumu”na, yani çalışma etiğinin yol gösterdiği bir toplumdan, tüketim estetiğiyle yönetilen bir topluma geçiyoruz. Narsisisizm, püritan karşıtı hedonist tüketim toplumun, temel karakteristiklerinden biri hâline gelmiştir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1) Weber' göre modern kapitalizmin ortaya çıkışında asıl belirleyici unsur aşağıdakilerden hangisidir?
a) Protestan Etik
b) Kataliklik
c) Ortodoksluk
d) Yahudilik
e) Budizm
2) Püritan etik, aşağıdaki unsurlardan hangisini yüceltmiştir?
a) Boş zamanı
b) Arkadaşlığı
c) Eğlenceyi
d) Çalışmayı
e) Hiçbiri
3) Weber, “Kesin olarak belirlenmiş pratik bir amaca, eldeki verilerin gitgide daha doğru hesaplanmasıyla metodik olarak varılmasıdır.” diyerek aşağıdaki kavramlardan hangisini ifade etmiştir?
a) Hümanizm b) Rasyonalizm
c) Etnosantrizm d) Metodizm e) Narsizm
4) Aşağıdakilerden hangisi Püritan kişilik tipinin özelliklerinden biridir?
a) Zevke ve safaya düşkündür.
b) Hayat, keyif almak için vardır.
c) Daha çok üretip daha az tüketilmelidir.
d) İnsan, tükettiği kadar vardır.
e) İnsan, içinden geldiği gibi yaşamalıdır.
5) Aşağıdakilerden hangisi post-endüstriyel çalışma kültürünün özelliklerinden biridir?
a) Yaşam boyu istihdamda artış
b) Tam zamanlı çalışmada artış
c) Part-time çalışmalarda artış
d) Ortalama çalışma sürelerinin azalması
e) Emek yoğun çalışmada artı
6) Post-endüstriyel dönemde aşağıdakilerden hangisi insanların çalışmaları için daha etkili bir motivasyon kaynağıdır?
a) İş, hayatta kalmak için gerçekleştirilen bir aktivitedir.
b) Çalışmak, Tanrı buyruğudur.
c) Başkalarının mutlu edilmesi gerekir.
d) İnsan benliğini gerçekleştirmelidir.
e) İş ahlakı edinilmesi gerekir.
7) Aşağıdakilerden hangisi hedonist kültürün özelliklerinden biridir?
a) Çilecilik
b) Çalışkanlık
c) Basiret
d) Tutumluluk
e) Zevk peşinde koşmak
8) C. Lasch’a göre aşağıdakilerden hangisi narsistik kültürün özellikleri arasında yer olmaz?
a) Tarihsel zaman duygusunun gerilemesi
b) Boşluk içinde olunması
c) Siyasetten çok kendini düşünme eğiliminin oluşması
d) İtiraflar ve karşı itiraflar görülmesi
e) Çalışmaya ve tasarrufa verilen önemin artışı
9) Aşağıdakilerden hangisi narsisistik kültürü kışkırtan unsurlardan biridir?
a) Medya b) Aile c) Cemaat d) Okul e) Klise
10) Bauman'a göre günümüz dünyasında nasıl bir topluma geçilmektedir?
a) Tüketim toplumundan üretim toplumuna
b) Üretici toplumundan tüketiciler toplumuna
c) Tüketim estetiğiyle yönetilen bir toplumdan uzaklaşılmaya
d) Feodal bir toplumdan püritan kapitalist bir topluma
e) Tarım toplumu
Cevap Anahtarı 1.A, 2.D, 3.B, 4.C, 5.C, 6.D, 7.E, 8.E, 9.A, 10.B
Ünite 4
•Bir şemsiye kavram olarak sosyolog Eileen Barker tarafından ortaya atılan yeni dinî hareketler; coşkun bir dinî, ruhi ve felsefi yaşantı vaat eden hareketleri tanımlamak adına kullanılmıştır.
•II. Dünya Savaşı'ndan sonra başta ABD olmak üzere sanayileşmiş ülkelerde, gençlik çevrelerinde ve eğitim seviyeleri yükselmeye başlayan orta tabakaya mensup insanlar arasında yayılma eğilimi gösteren dinî bir yönelişin tezahürlerinin bir bölümü din sosyologları tarafından yeni dinî hareketler olarak adlandırılmışlardır.
•YDH’ler önemli ölçüde, dinî canlanma olgu ve süreçlerinin bir sonucu olarak da okunabilir. Hızlı toplumsal değişmeler, aşırı bireyselleşme ve bunun bir sonucu olarak yoğun bir biçimde hissedilen yalnızlık ve yalnızlık duygusuna bağlı olarak kendini gösteren korkular ve benzeri unsurlar YDH’lerin ortaya çıkışı ve yaygınlaşması için uygun bir zemin yaratmıştır.
•YDH’lerin ortaya çıkmasında ve gelişiminde önemi büyük olan unsurlardan biri de, bilimsel ve teknolojik gelişmelerdir.
•YDH’ler pek çoklarınca insanların mevcut toplumsal ve kültürel düzenden uzaklaşmalarına ve alternatif dinî himayelere üye olmaya hazır hâle gelmelerine yol açan "toplumsal kaymanın" bir ürünü olarak görünmektedir.
•Riskler ve risklerin belirsizlik olarak insan ve toplum yaşamına yansıyan yanına eşlik eden korku ve kaygılar YDH’lerin sahip olduğu olağanüstü çeşitlilik ve küresel ölçekteki yaygınlığını açıklayabilmemize yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda YDH’ler, küresel modernlik koşullarına eşlik eden korku kültüründen de beslenirler.
•Çağdaş toplumsal süreçlere bağlı olarak tartışmaya gayret gösterilen YDH’ler ile ilgili olarak vurgulanması gereken özelliklerden biri de bu hareketlerin ekonomik süreçlerle ilgili oluşudur.
•Küresel ekonomik gelişmeler sonucunda insanların alım gücüne bağlı olarak ekonomik yoksullukların ağırlığı azalmış, ancak tüketim kalemlerinin çeşitlenmesi ve harcamaların artmasına paralel olarak oldukça karmaşık, "manevi" olarak ifade edebileceğimiz türden yoksunluklar giderek daha önemli hâle gelmiştir. Tam da bu noktada öznel öznel yoksunluk ve benzeri sorunlarla karşılaşan insanların bir kısmı için YDH’ler bir tür çıkış yolu olarak algılanmıştır.
•Dünyayı insanların gereksinim ve yetilerine göre ve rasyonel olarak tasarlanan bir plan doğrultusunda yeniden yaratmayı deneyen modern projenin başarısızlığının araladığı kapılardan içeri giren YDH’ler, yaşama ve sonrasına ilişkin bir anlam ve açıklama zemini üzerinde yükselen küresel oluşumlardır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Yeni dini hareketler kavramını ilk olarak kullanan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Emile Durkheim b) Anthony Giddens
c) Eileen Barker d) Zygmunt Bauman e) Ziya Gökalp
2. YDH’ler aşağıda verilen hangi tarihsel dönemeçten sonra gelişip yaygınlık kazanmıştır?
a) 11 Eylül Terör Saldırıları b) I. Dünya Savaşı
c) II. Dünya Savaşı d) Berlin Duvarı’nın Yıkılması e) Çernobil Faciası
3. YDH’lerin ortaya çıkmasında ve gelişiminde aşağıdaki kavramlardan hangisi daha etkili olmuştur?
a) Dinî Canlanma b) Dinî Gerileme
c) Sekülerizasyon d) Din Savaşları e) Dinî Diyalog ve Hoşgörü
4. II. Dünya Savaşı ve sonrasında, özellikle de ABD’de, bireylerin ahlaki anlam inşa etme noktasında deneyimledikleri ahlaki kriz aşağıdaki ikili unsurların hangisinin reddi şeklinde bir reaksiyona sebebiyet vermiştir?
a) Sekülerizasyon-Desekülerizasyon
b) Faydacı Bireycilik-(Kitabi) Din
c) Faydacı Bireycilik-Egoizm
d) Egoizm- Sekülerizasyon
e) (Kitabi) Din-Desekülerizasyon
5. Küresel ekonomik gelişmeler sonucunda insanların alım gücüne bağlı olarak ekonomik yoksullukların ağırlığı azalmış, ancak tüketim kalemlerinin çeşitlenmesi ve harcamaların artmasına paralel olarak oldukça karmaşık, manevi olarak ifade edebileceğimiz türden yoksunluklar giderek daha önemli hale gelmiştir
Aşağıdaki kavramlardan hangisi yukarıdaki metinden ifade edilen manevi yoksunluğu karşılamaktadır?
a) Az gelişmişlik b) Tüketimcilik
c) Faydacı Bireycilik d) Göreli Yoksunluk e) Göreli Yoksulluk
6. Mesihî bir hareket olan ve 1914’te göklerde Tanrı’nın krallığının kurulduğuna inanan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Mormonlar b) Moonlar
c) Ahmedilik d) Ananda Marga e) Yehova Şahitleri
7. Armagedon Savaşı ile yeryüzünde de Tanrı’nın krallığının kurulması büyük amacından hareket eden YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Yehova Şahitleri b) Moonculuk
c) 3HO d) Ananda Marga e) Ahmedilik
8. Tüm dünyada Birleşik Kilise olarak tanınan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) 3HO b) Sahaja Yoga
c) Moonculuk d) Mormonlar e) Yehova Şahitleri
9. Herkesi sevmek ve kimseden nefret etmemek şiarından hareket eden ve sembolü beyaz minare olan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ahmedilik b) Kadirilik c) Şiilik d) Sünnilik e) Şafiilik
10. Sağlık ve sağlığı koruma sorununa yönelik çözüm önerilerini içinde barındıran ve YDH’ler kapsamında değerlendirebileceğimiz akımlar aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilmektedir?
a) Greenpeace b) New England
c) New Age d) OECD e) WHO
Cevap Anahtarı
1.C, 2.C, 3.A, 4B, 5.D, 6.E, 7.A, 8.C, 9.A, 10.C.
Ünite 5
•Yenitoplumsalhareketler,temeldeduygusalhareketlerdirvebirprogramyadastratejiylebaşlamazlar.Ortayaçıkışnedenleri,katılımcılarınınkökenlerivesaikleriyleilişkiliolabilecekveyaolmayabileceksiyasi,ideolojikkişiselgündemlerigüçlendirmekamacıyladahasonradagelişebilir.Amapatlakvermeleri,duygununeylemedönüşümüylebirliktebaşlar.
•Sosyalmedyailebüyükbirsinerjikazananvegüçleneniletişimsürecindekiempati,ilkduygusalpatlamayıhareketegeçirenfaktörlerebenzerdeneyimlerlebelirlenir.Bireylerkendileriniaşağılanmış,sömürülmüş,görmezdengelinmişvetemsiledilmemişhissediyorsa,korkularınıaşaraşmazöfkelerinieylemedönüştürmeyehazırdırlar.Korkularını,özdeşlikkurduklarıkişilerinmaruzkaldığıdayanılmazbirolayıöğrendiklerinde,isyanbiçiminialanaşırıbiröfkeifadesiyleaşarlar.Bireyseldeneyimlerinbirbiriylebağlantıkurupbirtoplumsalhareketoluşturmasınınikincikoşuludailetişimsürecidir.Busüreç,nekadarhızlıvenekadaretkileşimedayalıolursa,isyanadayalıveumuttangüçalanbirkolektifeylemsürecininoluşumuokadarmuhtemelhâlegelir.
•İletişim,yenitoplumsalhareketlerinoluşumundavepratiğindeyaşamsalbirroloynar.Bireyler,tahakkümeancakbirbirleriylebağlantıkurarak,öfkelerinipaylaşarak,birlikteliğihissederek,kendilerivetoplumungeneliiçinalternatifprojelerinşaederekmeydanokuyabilirler.Aralarındakibağlantıda,etkileşimliiletişimağlarınadayanır.Günümüzdekigenişölçekliveyatayiletişimbiçiminioluşturaninternetvekablosuzplatformlarüzerindekuruludijitalsosyalmedya,buradakritikbirönemesahiptir.Sosyalmedya;hareketegeçme,örgütlenme,düşünümsellikvetartışmaortamı,koordineolmavekararvermegibikonulardabelirleyicidir.(Castells,2013;27-28,198).
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi Web 2.0 teknolojisi için kullanılamaz?
a) Kullanıcılar kişisel internet sitelerini oluşturabilirler.
b) Web 2.0 kavramı ilk kez 2004 yılında O’Reilly Media tarafından kullanıma sokulmuştur.
c) Kullanıcılar internet sayfalarının içeriği üzerinde değişiklik yapamazlar.
d) Facebook, Linkedln gibi sosyal ağlar Web 2.0 teknolojisinin ürünüdürler.
e) Web 2.0 teknolojisiyle kullanıcılar edilgen tüketici konumundan sıyrılarak etkin üreticilere dönüşmüşlerdir.
2. Web 2.0 teknolojisiyle birlikte, kullanıcıların internet içeriklerini üretebilir konuma gelmeleri, Alvin Toffler’ın hangi kavramıyla açıklanmaktadır?
a) Üçüncü dalga b) Üreten-tüketici
c) Simgesel tüketim d) Karşılıklı etkileşimlilik e) Tüketim kültürü
3. Bireylerin kişisel tecrübelerini günü gününe kayda aldıkları yazı türü olan günlüklerin çevrim içi uyarlamaları olarak da bilinen sosyal medya ortamı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Sosyal paylaşım ağları b) Forumlar
c) Bloglar d) İçerik toplayıcılar e) Medya paylaşım siteleri
4. Sosyal medya ortamlarının ortaya çıkışından çok önce, seslerini duyurmak için interneti kullanan Meksika’daki yerli halk aşağıdakilerden hangisidir?
a) Katalanlar b) Zapatistalar c) Kayapolar d) Mikstekler e) Aborjinler
5. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketler içinde yer almaz?
a) Fransız Devrimi b) Taksim Gezi Parkı Olayları
c) Arap Baharı d) 1968 Öğrenci Hareketleri
e) Occupy Wall Street
6. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkış nedenleri arasında gösterilemez?
a) Polisin dengesiz güç kullanımı
b) Baskıcı ve diktatöryel yönetimler
c) Sınıf mücadeleleri
d) Mahremiyet ihlalleri
e) Çevre sorunları
7. Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışını sadece teknoloji faktörü ile ilişkilendirip diğer boyutlarını görmezden gelen kesimler için kullanılan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
a) Devrimciler
b) Siber-ütopyacılar
c) Anarşistler
d) Diyalektik materyalistler
e) Ütopik sosyalistler
8. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin amaçları arasında yer almaz?
a) Daha yaşanabilir bir çevre arayışı
b) Demokrasinin daha katılımcı ve özgürlükçü bir içeriğe sahip olması
c) Ekonomik eşitsizlik ve sömürünün ortadan kaldırılması
d) Devletin ele geçirilmesi
e) Keyfî ve baskıcı rejimlerin değiştirilmesi
9. Yeni toplumsal hareketlerin oluşum ve ortaya çıkış sürecinde aşağıdakilerden hangisidir önemli değildir?
a) Mekânsal alanları işgal etmek
b) Cemaatler oluşturmak
c) İktidarlardan destek almak
d) Yerel meclisler kurmak
e) Toplumun tüm kesimlerine seslenmek
10. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin karakteristikleri arasında gösterilemez?
a) Kentsel alanları işgal ederler.
b) Birliktelik yaratırlar.
c) Lidersiz ve yatay örgütlenmeye dayalıdırlar.
d) Temel anlamda siyasidirler.
e) Yerel hareketlerdir, küresel özellikler göstermezler.
Cevap Anahtarı
1.C, 2.B, 3.C, 4.B, 5.A, 6.C, 7.B, 8.D, 9.C, 10.E
Ünite 6
•Bilgisayarlarınveotomatiksistemlerin,hayatımızınheralanınıkapladığıgünümüzde,siyasalyapıdaelektronikleşenyenidünyadüzenindennasibinialmıştır.İnternetinsağladığıimkânlarınsiyasalsistemleredoğrudanetkisinianlatmadayardımcıolankavramlardanbiriniteliğindekie-Demokrasi,binlerceyıllıkbirgeçmişesahipolandemokrasikavramının,günümüzdekikarşılığıdır.Bubakımdane-Demokrasiyidahaiyianlayabilmekiçin,demokrasikavramınıniçeriğinibilmekgereklidir.EskiYunan’danberivarolanbukavramın,SanayiDevrimi'ninhızladeğiştirdiğitoplumsaldüzenlerdeyenidenortayaçıktığını,ancakiçeriğininbirazdahakarmaşıklaştığınıgörmekteyiz.Moderntoplum,sadeceekonomikilişkilervetoplumsalyapılarüzerindeetkiliolmaklakalmamış,bunlarlabirliktesiyasalhayatıntümunsurlarınıdadeğiştirmiştir.Değişenyapılardanbirideyöneten-yönetilenilişkilerininiçeriğidir.Yenidüzen,siyasalkararalıcılara,eskisikadarkolaykararalıpkuralkoymaolanağıtanımayıpartıkyönetilenlerinfikirlerinindedikkatealınmasıgerekliliğiniortayaçıkarmışvebudurumsiyasaliletişimkavramınınönemlibirnoktayagelmesiylesonuçlanmıştır.Gelişenteknoloji,seksenliyıllarınsonlarında,bilgisayarağlarınıngenişlemesinesebepolmuştur.Bilgisayarkullanankitleninçoğalması,ağlarınmiktarvehızlarınınartmasıvenihayetinde,yaşamınheralanınainternetinsirayetetmesiylebirlikte,toplumsaldöngülerdefarklılaşmıştır.İştee-Demokrasi,moderntoplumsaldüzendenaldığıyenidemokrasianlayışıvesiyasaliletişimzorunluluğunu,günümüzetaşıyanbirkavramolarakkarşımıza,böylebirsüreçsonucundaçıkmıştır.e-Demokrasiningeçerliliği,kapsamı,içeriğiveetkinliği,ülkelerinvedolayısıylatoplumsalyapılarınsiyasalkültürleriyledoğrudanbağlantılıbiriçeriğesahiptir.Siyasalkültürvee-Demokrasiarasındakibağımlılıkilişkisi,bugünlerdensonraortayaçıkacakteknolojiyleyoğrulmuşyenitoplumsalmodellerindeenönemlibelirleyicisiolacaktır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1) Aşağıdakilerden hangisi e-Demokrasiyle ilgili bir kavram değildir?
a) Demokrasi b) Siyasal iletişim
c) Sanayi devrimi d) Anayasa e) Siyasal karar alma
2) Demokrasi, ilk defa ne zaman ortaya çıkmıştır?
a) Cilalı Taş Devrinde b) Yazının icadıyla
c) Eski Yunan’da d) Fransız İhtilali’yle e) Sanayi Devrimi’yle
3) Sanayi Devrimi’nin etkisiyle değişen toplumsal yapıyı/sistemi/düzeni aşağıdakilerden hangisi adlandırabiliriz?
a) Feodal toplum b) Modern toplum
c) Gelişmiş toplum d) Kalkınmış toplum e) Post-modern toplum
4) Batı Avrupa’da ortaya çıkan Sanayi Devrimi’nin etkilerinin, dünyanın her ülkesinde birbirinin aynı özellikte sonuçlar doğurmamasını, hangi kavramla ilişkilendirebiliriz?
a) Kültür b) Moda
c) Feodalite d) Geri kalmışlık e) Muhafazakârlık
5) Aşağıdakilerden hangisi, iletişimin dört ana faktöründen biri değildir?
a) İletişim janalları b) İletişim sembolleri
c) İletişim türü d) İletişimin kapsayıcılığı e) İletişim teknolojisi
6) Aşağıdakilerden hangisi, siyasal iletişimin gerçekleştiği aktörlerden biri değildir?
a) Devlet b) Siyasal Sistem
c) Yönetilenler / Halk d) Kitle İletişim Araçları / Medya
e) Yöneten / Yönetilen İlişkileri
7) İnternet, ilk kez hangi yıllarda ortaya çıkmıştır?
a) 1960’lı yıllarda b) 1970’li yıllarda
c) 1980’li yıllarda d) 1990’lı yıllarda e) 2000’li yıllarda
8) 2014’ün ortası dikkate alındığında, dünyadaki Facebook kullanıcı sayısı yaklaşık olarak ne kadardır?
a) 100.000 kişi b) 500.000 kişi
c) 1 buçuk milyar kişi d) 4 milyar kişi e) 11 milyar kişi
9) Genel olarak bireylerin siyasal sisteme dâhil oluşları, hangi yollarla gerçekleşmektedir?
a) Talep, öneri ve şikâyetlerle
b) Savaş, barış ve huzurla
c) İlerleme, gelişme ve kalkınmayla
d) Gösteri, yürüyüş ve mitingle
e) Oy verme, siyasal partiye üye olma ve milletvekili olma yoluyla
10) Aşağıdakilerden hangisi, e-Demokrasiyle ilişkilendirilebilir?
a) Facebook’taki siyasetle ilgili paylaşımlar
b) Twitter’daki siyasetle ilgili paylaşımlar
c) Instagram’deki siyasetle ilgili paylaşımlar
d) WhatsApp’taki siyasetle ilgili paylaşımlar
e) Hepsi
Cevap Anahtarı:
1.D, 2.C, 3.B, 4.A,5.E, 6.E, 7.A, 8.C, 9A, 10.E
Ünite 7
•Çağdaş toplumlarda demokrasinin biçimi "temsilî demokrasi"dir. Kitlelerin seçimler yoluyla çoğunluğuna göre yönetimi tayin ettiği bu biçimde, siyasal katılım siyasal partilere üye olmak ve temsilci olmak bakımında aktif ve seçimlerde oy kullanmak bakımından pasif biçimleri vardır. Kitlelerin önemli bir kısmı pasif katılımı temsil eder. Bu bakımdan seçimler yoluyla katılım geleneksel katılım olarak tanımlanır.
•Temsilî demokrasiler son 25 yıldır kitlelerin ilgisizliği ve yabancılaşması gibi sorunlarla karşı karşıyadır. Bu sorunlara tepki olarak geleneksel olmayan katılım yöntemleri yaygınlaşmaya başlamıştır. Ancak kolaylıkla şiddete kayanabilen bu biçimlerin, farklı grupların barışçıl yöntemler kullanarak temsil etmesine dayalı yeni müzakereci biçimler üzerinde fikir yürütülmektedir.
•Sosyal sermaye, çağdaş toplumlarda, katılım ile ilgili sorunların sadece eğitim, gelir ve işsizlik gibi bireysel koşullar ile açıklanabilmesinin yetersiz olduğunu ileri sürmektedir. Bunun yerine klasik kaynaklarda özellikle de Tocqueville'de dikkat çekilen toplumsal ağların etkileri üzerine odaklanılmasını içerir.
•Sosyal sermaye, üzerinde anlaşılmış bir kavramı ifade etmez. Farklı teorik eğilimler, kavrama farklı içerikler atfetmişlerdir. Bu farklı kaynaklar temelde Putnam, Coleman ve Bourdieu'nün analizlerine dayanır. Putnam için sosyal sermaye güven ve normlar üzerinden katılımcı pratikler yoluyla harekete geçen kaynakları içerir. Coleman'a göre ise sosyal sermaye ilksel bağlar ile ifade edilen ulaşılabilir kaynakları içerir. Bourdieu için ise sosyal sermaye diğer iki eğilimdeki gibi genel iyiyi ifade etmez. Aksine ayrıcalıklar yaratır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi modern temsilî demokrasilerin yaygınlaşmasına katkıda bulunan unsurlardan biri değildir?
a) Fransız İhtilali b) Bolşevik Devrimi c) Milliyetçilik akımları d) Kitlesel sınıf hareketleri e) Liberal siyasal fikirlerin yaygınlaşması
2. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel siyasal katılıma dâhil edilebilecek bireysel eylemleri içermez?
a) Siyasete ilgi duymama b) Siyasete ilgi duyma
c) Siyasal partilere üyelik d) Temsilci olmaya talip olma
e) İmza kampanyaları düzenleme
3. Aşağıdakilerden hangisi çağdaş toplumlarda temsilî demokrasilerin yaşadığı krizin nedenlerinden biri değildir?
a) Siyasal kurumlara güvenin azalması
b) Siyasal temsilin sıradan insanların üstlenemeyeceği kadar maliyetli hâle gelmesi
c) Seçim sistemlerinin bireylerin karar verici rollerini pasifleştirmesi
d) Çağdaş toplumlarda artan otoriter eğilimler
e) Küreselleşme süreciyle birlikte ulus devletlerin itibar kaybına uğraması
4. Aşağıdakilerden hangi bireysel tavır, siyasal ilgisizlik (apathy) örneğidir?
a) Seçimlerde kendi eğilimlerini yansıtan bir siyasi partinin olmaması
b) Seçmen kayıtlarını kontrol etmeme
c) Siyasetçilerin kısır çekişmeler içinde olduğunu düşünme
d) Siyasal eylemlerin, herhangi bir toplumsal gelişmeyi etkilemeyeceğini düşünme
e) Çağdaş katılım biçimlerinin etkinsiz olduğuna inanma
5. Aşağıdakilerden hangisi "müzakereci demokrasinin" hedeflerinden biridir?
a) Gelir eşitsizliğinin giderilmesi
b) Siyasetçinin kitleler ile buluşmasını sağlama
c) Aşınan vatandaşlık etiğini iyileştirme
d) Farklı grup ve isteklerin katılımcı eğilimlerini güçlendirme
e) Küreselleşme sürecinin etkilerini ulus-devlet ötesi organizasyonlarla giderme
6. Inglehart'a göre geleneksel katılım biçimlerinin zayıflamasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a) Değer ve kültürel sistemdeki dönüşümler
b) İdeolojik farklılaşmalar
c) Ekonomik krizler
d) Kadınların çalışma ve siyaset hayatında daha fazla temsil edilmesi
e) Siyasal sisteme olan güvenin azalması
7. Alexis de Tocqueville'in modern temsilî demokrasilerin ilk örneği olduğuna inandığı ülke aşağıdakilerden hangisidir?
a) Fransa
b) İngiltere
c) ABD
d) Fransa
e) Almanya
8. Aşağıdakilerden hangisi sosyal sermayenin siyasal katılıma yönelik etkilerinden biri değildir?
a) Bireysel katılım isteklerini arttırma
b) Sivil toplum kuruluşlarının güçlendirilmesi
c) Çoğunluk - azınlık ilişkilerinin kolaylaştırılması
d) Siyasetçilerin manipülasyon yeteneklerini güçlendirme
e) Müzakereci pratiklerin güçlendirilmesi
9. Aşağıdakilerden hangisi sosyal sermayenin karanlık tarafının bir örneğidir?
a) Ailenin dağılmasına etkisi
b) Velilerin eğitim sürecine katılmasını güçlendirmesi
c) Grup içi üyelik duygusunun arttırılması
d) Grupları içe kapalı hâle getirebilmesi
e) Toplumsal içerme süreçlerini güçlendirmesi
10. Bourdieu için sosyal sermaye, ne tür avantajlar yaratan bir kaynaktır?
a) Ayrıcalıklar
b) Finansal zenginlik
c) Vasıflara dair avantajlar
d) Aile kaynaklarının güçlendirilmesi
e) Hiçbiri
Cevap Anahtarı:
1.B,2.E,3.D,4.B,5.D,6.A,7.C,8.D,9.D,10.A
Geçmişten günümüze insanlık tarihi tarım toplumu, sanayi toplumu ve bilgi toplumu olarak yada geleneksel toplum modern toplum post modern toplum olarak isimlendirilmektir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Postmodernite için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Modernizmin tarihsel ve düşünsel öncüllerine karşı gelişen tepkisel yapılanmayı ifade eder.
b) Postmodernite, sanattan mimariye, edebiyattan tarihe kadar birçok alandaki yeni yapılanmaya karşılık gelir.
c) Modernizme itirazlarıyla varlık bulan postmodernizm, paradoksal olarak onunla birlikte yaşar.
d) Postmodernite etkisini en çok sanat ve tarihte göstermektedir.
e) Modernitenin başarısızlıkları, postmodernite için uygun zemin hazırlamıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi modern toplumun özelliklerinden değildir?
a) Manevi değerlere önem verme b) Maddi değerlere önem verme
c) Aşırı bireyselleşme d) Sekülerleşme
e) Yaşamın bürokratikleşmesi
3. Fizikte Heisberg’in “Belirlenemezlik İlkesi”, matematikte Godels’in “Yanıtlanmamış Kuram Oluşturma Problemi”, bilim felsefesinde Kuhn’un “yanlışlanabilirlik teorisi” postmodernitenin hangi özelliği için bir zemin hazırlar?
a) Kuralsızlık ve ahlak krizi b) Dinsel-etnik köklere yönelim ve cemaatleşme
c) Belirsizlik ve yönsüzlük d) Aşırı tüketim
e) Ekletizm veya melezleşme
4. Postmodern süreci tanımlarken kullanılan “günahkârların olmadığı günah, canilerin olmadığı cinayet, suçluların olmadığı suç” ifadesinde sürecin hangi özelliğine vurgu vardır?
a) Belirsizlik ve yönsüzlük
b) Medyatik olma
c) Aşırı tüketim
d) Kuralsızlık ve ahlak krizi
e) Ekletizm veya melezleşme
5. Postmodern süreç tanımlanırken kullanılan “İnsanın en büyük başarılarından biri sayılan gizlilik ve özel hayat ile kamu hayatı arasındaki sınır etkinliğini kaybetmiştir.” ifadesi kime aittir?
a) Simmel
b) Foucault
c) Thomson
d) Hans Jonas
e) Baudrillard
6. “Heterotopia” kavramı aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?
a) Baudrillard
b) Jameson
c) Foucault
d) Simmel
e) Veblen
7. Hızlı değişim, kısa süreli ilişkiler, korku ve endişeyle karışık güvensizlik postmodernitenin hangi özelliğinin belirginleşmesine neden olmaktadır?
a) Ekletizm veya melezleşme
b) Etnik-dinsel köklere dönüş ve cemaatleşme
c) Aşırı tüketim
d) Belirsizlik ve yönsüzlük
e) Kuralsızlık ve ahlak krizi
8. Postmodern sürecin tüketim boyutuyla ilgili yapılan aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?
a) Aşırı ve gösterişçi bir tüketim vardır.
b) Artan gösterişçi tüketim kendi benliğine tutkun, narsist, hazcı ve bencil bir kişilik yaratmaktadır.
c) “Yanlış gereksinmeler” oluşturularak insanlar gereğinden fazla tüketime yönlendirilmektedir.
d) “Tüketim katedrali” olarak nitelendirilen alışveriş merkezleri, modern insanı rahatlatmakta, mutlu kılmaktadır.
e) Tasarruf etme, ihtiyacı kadar harcama yapma postmodern süreçte erdemli bir davranıştır.
9. Alışveriş merkezleri için “tüketim katedralleri” metaforunu kullanan düşünür kimdir?
a) Baudrillard
b) Ritzer
c) Foucault
d) Bauman
e) Veblen
10. Postmoderni yönsüzlük ve bir şey karşısındaki yorumsuzluk olarak tanımlayan düşünür kimdir?
a) J.Baudrillard
b) M. Weber
c) K. Marks
d) E. Durkheim
e) S. Simon
Cevap Anahtarı
1.D, 2.A, 3.C, 4.D, 5.A, 6.C, 7.B, 8.E, 9.B, 10.A
ünite 2
•Kapitalist sisteme dayanan tüketim toplumunda, üretimin sürekliliği tüketimin artışına bağlıdır. Çağımızda tüketimin artırılması için özellikle görsel medyanın merkezindeki televizyon ile reklam bombardımanı etkili olmaktadır. Reklam ve moda sanayileri, bireylerin tüketim alışkanlıklarını değiştirmektedir.
•Bireylerin toplum içindeki statüleri, tükettikleri nesnelerle ölçülmektedir. Bireylerin imajı, tükettikleri nesnelerle tanımlanmaktadır. Moda, sistemin ortak paydasıdır. Moda sürekli değişmekte ve her şey tüketilmektedir. Besin, müzik ve moda alışverişi ile bireyler, kimliklerini ve kişiliklerini tanımlamaktadır.
•Hedonist (hazcı) bir kültür, sürekli zihinlere şırınga edilmektedir. Tüm insani ilişkiler, sevgi, aşk ve dostluk da maddeleşmiştir. Bu bağlamda, Descartes’in “Düşünüyorum,öyleyse varım.” (Cogito ergo sum) mottosu yerine, “Tüketiyorum,öyleyse varım.” mottosu ikame edilmektedir.
•Küreselleşmenin ikonu olan internet, bağımlılık oluşturmakta ve bireylerin zamanlarını boşa tüketmesini getirmektedir. İnternet aracılığıyla tüketim sanallaşmaktadır. Bireyler artık istediklerine internet vasıtasıyla, siparişle sahip olabilmektedirler. Tüketimin döngüsü giderek sanal dünya ile daha da hızlanmaktadır.
•Baudrillard, tüketim toplumunda tükettiğimiz nesnelerin göstergelerini tükettiğimizi ifade eder.
•Neo-liberal ekonomi politikanın tüm dünyada uygulanması, tüketim temelli benzer yaşam tarzları ve modelleri üretmektedir. Türkiye de küresel neo-liberal uygulamalardan etkilenmektedir. Başta İstanbul olmak üzere başka şehirlerde de sürekli yapılan AVM'ler bir "tüketim mabedi" olarak işlev görmektedir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kapitalizmin ruhunun Protestan ahlakı olduğunu irdeleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Marx b) Durkheim c) Weber d) Habermas e) Giddens
2. “Tek Boyutlu İnsan” isimli serinde, kültür endüstrisinin yanlış bilinç geliştirdiğini öne süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Adorno b) Horkheimer c) Habermas d) Marcuse e) Foucault
3. “Tüketim propagandasının yabancılaşmanın kendisini de bir metaya dönüştürdüğünü” ifade eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Marx b) Lasch c) Foucault d) Habermas e) Giddens
4. Tüketimi “göstergeler ve sembol sisteminin” yönlendirdiğini savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Foucault b) Bauman c) Giddens d) Baudrillard e) Ritzer
5. Amerikan yaşam tarzının küreselleşmesi bağlamında “Toplumun McDonaldlaşması” görüşünü öne süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bauman b) Baudrillard c) Giddens d) Foucault e) Ritzer
6. “Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri” eserinde “Pop Hedonizm”i irdeleyen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bell b) Bauman c) Baudrillard d) Ritzer e) Giddens
7. “Kapitalizmin yayılmasıyla “hayatın şiirselliğinden” kopması ve tekdüze olması” konusunu irdeleyen düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Bauman b) Bell c) Lefebvre d) Ritzer e) Giddens
8. Tüketim toplumu ve kültürünün “kullan-at” davranışını ürettiğini ve “gelecek korkusu” ile “kültürel şok” oluşturduğunu ifade eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
a) Giddens b) Toffler c) Ritzer d) Bell e) Bauman
9. Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan serbest piyasa sisteminin ve liberalizmin kötü taklidinin yaşandığını “liberal yanılgı” kavramı ile ifade eden sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Şerif Mardin
b) Mübeccel Kıray
c) Nilüfer Göle
d) Nilgün Çelebi
e) Fügen Berkay
10. AVM’leri, “tüketim katedrali” olarak betimleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Giddens
b) Bauman
c) Bell
d) Ritzer
e) Baudrillard
Cevap Anahtarı
1.C, 2.D, 3.B, 4.D, 5.E, 6.A, 7.C, 8.B, 9.C, 10.D
Ünite 3
•Hâkimiyetini giderek daha fazla artıran “tüketim toplumu”, D. Bell’in ifadesiyle “gündüz püritan, gece playboy” tipini yaratmıştır. Özellikle 1950’li yıllardan sonra Amerika’da çalışma etiğinin gerilediği konusunda yaygın bir inanç vardır. Daha çok yapısal unsurları incelediği “Post-Endüstriyel Toplumun Gelişi” adlı çalışmasında, endüstri sonrası toplumlara ilişkin olarak “ilerlemeci” ve “iyimser” bir tutum sergileyen Bell, daha içsel faktörleri ele aldığı “Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri”nde oldukça “öfkeli”dir. Post-endüstriyel toplum teorisinde çizdiği, aydınlamacı bir anlayışta, yeni çalışan sınıfı oluşturan bilimsel-teknik elitin öne geçtiği, insanların sıkıcı işlerden özgürleşeceği şeklindeki iyimser tabloya karşın, daha sonraki kültür boyutunu inceleyen çalışmalarında modern kapitalizmi oluşturan değerler sisteminin çözüldüğüne dikkat çekmektedir. Ona göre püritan değerler meşruiyetini kaybetmeye başlamıştır. Kapitalizmin kitle üretimi ve kitle tüketimi, hedonist bir yaşam biçimi pompalamaktadır. Çalışmak ve başarmak gibi püritan değerlerin yerine artık, "Nasıl harcamalı, nasıl eğlenmeli?" tarzındaki normlar öne geçmeye başlamıştır. Çalışma etiğinde en radikal değişmenin ortaya çıktığı iddia edilen ülkelerin başında Amerika gelmektedir. Ancak püritan etiği simgeleyen iş disiplini, kendini denetim, çok çalışıp az tüketme gibi konularda Almanya ve Japonya da dâhil post-endüstriyel dönüşümün yaşandığı toplumların çoğunda benzer gelişmelere tanık olunmaktadır. Bugün “çalışma toplumu”ndan, “boş zaman toplumu”na doğru gidildiğine dair yaygın bir inanç vardır. Nitekim Baudrillard’a göre, endüstri toplumunu simgeleyen makinenin yerini post-endüstriyel toplumda eğlendirici, ancak çoğu zaman faydası olmayan şey anlamına gelen, “gadget” almıştır. Aydınlanma entelektüellerinin kurmak üzere yola çıktıkları aklın yönettiği bir dünyanın sakinini temsil eden püritan, bugün bütün ayrıntılarıyla karşıtına dönmüştür. Yani haz için bile kendini yormaktan kaçınan, “rahatlık ilkesinin” önderlik ettiği, tüketici tipi. Bauman’a göre “üreticiler toplumu”ndan, “tüketiciler toplumu”na, yani çalışma etiğinin yol gösterdiği bir toplumdan, tüketim estetiğiyle yönetilen bir topluma geçiyoruz. Narsisisizm, püritan karşıtı hedonist tüketim toplumun, temel karakteristiklerinden biri hâline gelmiştir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1) Weber' göre modern kapitalizmin ortaya çıkışında asıl belirleyici unsur aşağıdakilerden hangisidir?
a) Protestan Etik
b) Kataliklik
c) Ortodoksluk
d) Yahudilik
e) Budizm
2) Püritan etik, aşağıdaki unsurlardan hangisini yüceltmiştir?
a) Boş zamanı
b) Arkadaşlığı
c) Eğlenceyi
d) Çalışmayı
e) Hiçbiri
3) Weber, “Kesin olarak belirlenmiş pratik bir amaca, eldeki verilerin gitgide daha doğru hesaplanmasıyla metodik olarak varılmasıdır.” diyerek aşağıdaki kavramlardan hangisini ifade etmiştir?
a) Hümanizm b) Rasyonalizm
c) Etnosantrizm d) Metodizm e) Narsizm
4) Aşağıdakilerden hangisi Püritan kişilik tipinin özelliklerinden biridir?
a) Zevke ve safaya düşkündür.
b) Hayat, keyif almak için vardır.
c) Daha çok üretip daha az tüketilmelidir.
d) İnsan, tükettiği kadar vardır.
e) İnsan, içinden geldiği gibi yaşamalıdır.
5) Aşağıdakilerden hangisi post-endüstriyel çalışma kültürünün özelliklerinden biridir?
a) Yaşam boyu istihdamda artış
b) Tam zamanlı çalışmada artış
c) Part-time çalışmalarda artış
d) Ortalama çalışma sürelerinin azalması
e) Emek yoğun çalışmada artı
6) Post-endüstriyel dönemde aşağıdakilerden hangisi insanların çalışmaları için daha etkili bir motivasyon kaynağıdır?
a) İş, hayatta kalmak için gerçekleştirilen bir aktivitedir.
b) Çalışmak, Tanrı buyruğudur.
c) Başkalarının mutlu edilmesi gerekir.
d) İnsan benliğini gerçekleştirmelidir.
e) İş ahlakı edinilmesi gerekir.
7) Aşağıdakilerden hangisi hedonist kültürün özelliklerinden biridir?
a) Çilecilik
b) Çalışkanlık
c) Basiret
d) Tutumluluk
e) Zevk peşinde koşmak
8) C. Lasch’a göre aşağıdakilerden hangisi narsistik kültürün özellikleri arasında yer olmaz?
a) Tarihsel zaman duygusunun gerilemesi
b) Boşluk içinde olunması
c) Siyasetten çok kendini düşünme eğiliminin oluşması
d) İtiraflar ve karşı itiraflar görülmesi
e) Çalışmaya ve tasarrufa verilen önemin artışı
9) Aşağıdakilerden hangisi narsisistik kültürü kışkırtan unsurlardan biridir?
a) Medya b) Aile c) Cemaat d) Okul e) Klise
10) Bauman'a göre günümüz dünyasında nasıl bir topluma geçilmektedir?
a) Tüketim toplumundan üretim toplumuna
b) Üretici toplumundan tüketiciler toplumuna
c) Tüketim estetiğiyle yönetilen bir toplumdan uzaklaşılmaya
d) Feodal bir toplumdan püritan kapitalist bir topluma
e) Tarım toplumu
Cevap Anahtarı 1.A, 2.D, 3.B, 4.C, 5.C, 6.D, 7.E, 8.E, 9.A, 10.B
Ünite 4
•Bir şemsiye kavram olarak sosyolog Eileen Barker tarafından ortaya atılan yeni dinî hareketler; coşkun bir dinî, ruhi ve felsefi yaşantı vaat eden hareketleri tanımlamak adına kullanılmıştır.
•II. Dünya Savaşı'ndan sonra başta ABD olmak üzere sanayileşmiş ülkelerde, gençlik çevrelerinde ve eğitim seviyeleri yükselmeye başlayan orta tabakaya mensup insanlar arasında yayılma eğilimi gösteren dinî bir yönelişin tezahürlerinin bir bölümü din sosyologları tarafından yeni dinî hareketler olarak adlandırılmışlardır.
•YDH’ler önemli ölçüde, dinî canlanma olgu ve süreçlerinin bir sonucu olarak da okunabilir. Hızlı toplumsal değişmeler, aşırı bireyselleşme ve bunun bir sonucu olarak yoğun bir biçimde hissedilen yalnızlık ve yalnızlık duygusuna bağlı olarak kendini gösteren korkular ve benzeri unsurlar YDH’lerin ortaya çıkışı ve yaygınlaşması için uygun bir zemin yaratmıştır.
•YDH’lerin ortaya çıkmasında ve gelişiminde önemi büyük olan unsurlardan biri de, bilimsel ve teknolojik gelişmelerdir.
•YDH’ler pek çoklarınca insanların mevcut toplumsal ve kültürel düzenden uzaklaşmalarına ve alternatif dinî himayelere üye olmaya hazır hâle gelmelerine yol açan "toplumsal kaymanın" bir ürünü olarak görünmektedir.
•Riskler ve risklerin belirsizlik olarak insan ve toplum yaşamına yansıyan yanına eşlik eden korku ve kaygılar YDH’lerin sahip olduğu olağanüstü çeşitlilik ve küresel ölçekteki yaygınlığını açıklayabilmemize yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda YDH’ler, küresel modernlik koşullarına eşlik eden korku kültüründen de beslenirler.
•Çağdaş toplumsal süreçlere bağlı olarak tartışmaya gayret gösterilen YDH’ler ile ilgili olarak vurgulanması gereken özelliklerden biri de bu hareketlerin ekonomik süreçlerle ilgili oluşudur.
•Küresel ekonomik gelişmeler sonucunda insanların alım gücüne bağlı olarak ekonomik yoksullukların ağırlığı azalmış, ancak tüketim kalemlerinin çeşitlenmesi ve harcamaların artmasına paralel olarak oldukça karmaşık, "manevi" olarak ifade edebileceğimiz türden yoksunluklar giderek daha önemli hâle gelmiştir. Tam da bu noktada öznel öznel yoksunluk ve benzeri sorunlarla karşılaşan insanların bir kısmı için YDH’ler bir tür çıkış yolu olarak algılanmıştır.
•Dünyayı insanların gereksinim ve yetilerine göre ve rasyonel olarak tasarlanan bir plan doğrultusunda yeniden yaratmayı deneyen modern projenin başarısızlığının araladığı kapılardan içeri giren YDH’ler, yaşama ve sonrasına ilişkin bir anlam ve açıklama zemini üzerinde yükselen küresel oluşumlardır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Yeni dini hareketler kavramını ilk olarak kullanan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?
a) Emile Durkheim b) Anthony Giddens
c) Eileen Barker d) Zygmunt Bauman e) Ziya Gökalp
2. YDH’ler aşağıda verilen hangi tarihsel dönemeçten sonra gelişip yaygınlık kazanmıştır?
a) 11 Eylül Terör Saldırıları b) I. Dünya Savaşı
c) II. Dünya Savaşı d) Berlin Duvarı’nın Yıkılması e) Çernobil Faciası
3. YDH’lerin ortaya çıkmasında ve gelişiminde aşağıdaki kavramlardan hangisi daha etkili olmuştur?
a) Dinî Canlanma b) Dinî Gerileme
c) Sekülerizasyon d) Din Savaşları e) Dinî Diyalog ve Hoşgörü
4. II. Dünya Savaşı ve sonrasında, özellikle de ABD’de, bireylerin ahlaki anlam inşa etme noktasında deneyimledikleri ahlaki kriz aşağıdaki ikili unsurların hangisinin reddi şeklinde bir reaksiyona sebebiyet vermiştir?
a) Sekülerizasyon-Desekülerizasyon
b) Faydacı Bireycilik-(Kitabi) Din
c) Faydacı Bireycilik-Egoizm
d) Egoizm- Sekülerizasyon
e) (Kitabi) Din-Desekülerizasyon
5. Küresel ekonomik gelişmeler sonucunda insanların alım gücüne bağlı olarak ekonomik yoksullukların ağırlığı azalmış, ancak tüketim kalemlerinin çeşitlenmesi ve harcamaların artmasına paralel olarak oldukça karmaşık, manevi olarak ifade edebileceğimiz türden yoksunluklar giderek daha önemli hale gelmiştir
Aşağıdaki kavramlardan hangisi yukarıdaki metinden ifade edilen manevi yoksunluğu karşılamaktadır?
a) Az gelişmişlik b) Tüketimcilik
c) Faydacı Bireycilik d) Göreli Yoksunluk e) Göreli Yoksulluk
6. Mesihî bir hareket olan ve 1914’te göklerde Tanrı’nın krallığının kurulduğuna inanan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Mormonlar b) Moonlar
c) Ahmedilik d) Ananda Marga e) Yehova Şahitleri
7. Armagedon Savaşı ile yeryüzünde de Tanrı’nın krallığının kurulması büyük amacından hareket eden YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Yehova Şahitleri b) Moonculuk
c) 3HO d) Ananda Marga e) Ahmedilik
8. Tüm dünyada Birleşik Kilise olarak tanınan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) 3HO b) Sahaja Yoga
c) Moonculuk d) Mormonlar e) Yehova Şahitleri
9. Herkesi sevmek ve kimseden nefret etmemek şiarından hareket eden ve sembolü beyaz minare olan YDH aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ahmedilik b) Kadirilik c) Şiilik d) Sünnilik e) Şafiilik
10. Sağlık ve sağlığı koruma sorununa yönelik çözüm önerilerini içinde barındıran ve YDH’ler kapsamında değerlendirebileceğimiz akımlar aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilmektedir?
a) Greenpeace b) New England
c) New Age d) OECD e) WHO
Cevap Anahtarı
1.C, 2.C, 3.A, 4B, 5.D, 6.E, 7.A, 8.C, 9.A, 10.C.
Ünite 5
•Yenitoplumsalhareketler,temeldeduygusalhareketlerdirvebirprogramyadastratejiylebaşlamazlar.Ortayaçıkışnedenleri,katılımcılarınınkökenlerivesaikleriyleilişkiliolabilecekveyaolmayabileceksiyasi,ideolojikkişiselgündemlerigüçlendirmekamacıyladahasonradagelişebilir.Amapatlakvermeleri,duygununeylemedönüşümüylebirliktebaşlar.
•Sosyalmedyailebüyükbirsinerjikazananvegüçleneniletişimsürecindekiempati,ilkduygusalpatlamayıhareketegeçirenfaktörlerebenzerdeneyimlerlebelirlenir.Bireylerkendileriniaşağılanmış,sömürülmüş,görmezdengelinmişvetemsiledilmemişhissediyorsa,korkularınıaşaraşmazöfkelerinieylemedönüştürmeyehazırdırlar.Korkularını,özdeşlikkurduklarıkişilerinmaruzkaldığıdayanılmazbirolayıöğrendiklerinde,isyanbiçiminialanaşırıbiröfkeifadesiyleaşarlar.Bireyseldeneyimlerinbirbiriylebağlantıkurupbirtoplumsalhareketoluşturmasınınikincikoşuludailetişimsürecidir.Busüreç,nekadarhızlıvenekadaretkileşimedayalıolursa,isyanadayalıveumuttangüçalanbirkolektifeylemsürecininoluşumuokadarmuhtemelhâlegelir.
•İletişim,yenitoplumsalhareketlerinoluşumundavepratiğindeyaşamsalbirroloynar.Bireyler,tahakkümeancakbirbirleriylebağlantıkurarak,öfkelerinipaylaşarak,birlikteliğihissederek,kendilerivetoplumungeneliiçinalternatifprojelerinşaederekmeydanokuyabilirler.Aralarındakibağlantıda,etkileşimliiletişimağlarınadayanır.Günümüzdekigenişölçekliveyatayiletişimbiçiminioluşturaninternetvekablosuzplatformlarüzerindekuruludijitalsosyalmedya,buradakritikbirönemesahiptir.Sosyalmedya;hareketegeçme,örgütlenme,düşünümsellikvetartışmaortamı,koordineolmavekararvermegibikonulardabelirleyicidir.(Castells,2013;27-28,198).
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi Web 2.0 teknolojisi için kullanılamaz?
a) Kullanıcılar kişisel internet sitelerini oluşturabilirler.
b) Web 2.0 kavramı ilk kez 2004 yılında O’Reilly Media tarafından kullanıma sokulmuştur.
c) Kullanıcılar internet sayfalarının içeriği üzerinde değişiklik yapamazlar.
d) Facebook, Linkedln gibi sosyal ağlar Web 2.0 teknolojisinin ürünüdürler.
e) Web 2.0 teknolojisiyle kullanıcılar edilgen tüketici konumundan sıyrılarak etkin üreticilere dönüşmüşlerdir.
2. Web 2.0 teknolojisiyle birlikte, kullanıcıların internet içeriklerini üretebilir konuma gelmeleri, Alvin Toffler’ın hangi kavramıyla açıklanmaktadır?
a) Üçüncü dalga b) Üreten-tüketici
c) Simgesel tüketim d) Karşılıklı etkileşimlilik e) Tüketim kültürü
3. Bireylerin kişisel tecrübelerini günü gününe kayda aldıkları yazı türü olan günlüklerin çevrim içi uyarlamaları olarak da bilinen sosyal medya ortamı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Sosyal paylaşım ağları b) Forumlar
c) Bloglar d) İçerik toplayıcılar e) Medya paylaşım siteleri
4. Sosyal medya ortamlarının ortaya çıkışından çok önce, seslerini duyurmak için interneti kullanan Meksika’daki yerli halk aşağıdakilerden hangisidir?
a) Katalanlar b) Zapatistalar c) Kayapolar d) Mikstekler e) Aborjinler
5. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketler içinde yer almaz?
a) Fransız Devrimi b) Taksim Gezi Parkı Olayları
c) Arap Baharı d) 1968 Öğrenci Hareketleri
e) Occupy Wall Street
6. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkış nedenleri arasında gösterilemez?
a) Polisin dengesiz güç kullanımı
b) Baskıcı ve diktatöryel yönetimler
c) Sınıf mücadeleleri
d) Mahremiyet ihlalleri
e) Çevre sorunları
7. Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışını sadece teknoloji faktörü ile ilişkilendirip diğer boyutlarını görmezden gelen kesimler için kullanılan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
a) Devrimciler
b) Siber-ütopyacılar
c) Anarşistler
d) Diyalektik materyalistler
e) Ütopik sosyalistler
8. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin amaçları arasında yer almaz?
a) Daha yaşanabilir bir çevre arayışı
b) Demokrasinin daha katılımcı ve özgürlükçü bir içeriğe sahip olması
c) Ekonomik eşitsizlik ve sömürünün ortadan kaldırılması
d) Devletin ele geçirilmesi
e) Keyfî ve baskıcı rejimlerin değiştirilmesi
9. Yeni toplumsal hareketlerin oluşum ve ortaya çıkış sürecinde aşağıdakilerden hangisidir önemli değildir?
a) Mekânsal alanları işgal etmek
b) Cemaatler oluşturmak
c) İktidarlardan destek almak
d) Yerel meclisler kurmak
e) Toplumun tüm kesimlerine seslenmek
10. Aşağıdakilerden hangisi yeni toplumsal hareketlerin karakteristikleri arasında gösterilemez?
a) Kentsel alanları işgal ederler.
b) Birliktelik yaratırlar.
c) Lidersiz ve yatay örgütlenmeye dayalıdırlar.
d) Temel anlamda siyasidirler.
e) Yerel hareketlerdir, küresel özellikler göstermezler.
Cevap Anahtarı
1.C, 2.B, 3.C, 4.B, 5.A, 6.C, 7.B, 8.D, 9.C, 10.E
Ünite 6
•Bilgisayarlarınveotomatiksistemlerin,hayatımızınheralanınıkapladığıgünümüzde,siyasalyapıdaelektronikleşenyenidünyadüzenindennasibinialmıştır.İnternetinsağladığıimkânlarınsiyasalsistemleredoğrudanetkisinianlatmadayardımcıolankavramlardanbiriniteliğindekie-Demokrasi,binlerceyıllıkbirgeçmişesahipolandemokrasikavramının,günümüzdekikarşılığıdır.Bubakımdane-Demokrasiyidahaiyianlayabilmekiçin,demokrasikavramınıniçeriğinibilmekgereklidir.EskiYunan’danberivarolanbukavramın,SanayiDevrimi'ninhızladeğiştirdiğitoplumsaldüzenlerdeyenidenortayaçıktığını,ancakiçeriğininbirazdahakarmaşıklaştığınıgörmekteyiz.Moderntoplum,sadeceekonomikilişkilervetoplumsalyapılarüzerindeetkiliolmaklakalmamış,bunlarlabirliktesiyasalhayatıntümunsurlarınıdadeğiştirmiştir.Değişenyapılardanbirideyöneten-yönetilenilişkilerininiçeriğidir.Yenidüzen,siyasalkararalıcılara,eskisikadarkolaykararalıpkuralkoymaolanağıtanımayıpartıkyönetilenlerinfikirlerinindedikkatealınmasıgerekliliğiniortayaçıkarmışvebudurumsiyasaliletişimkavramınınönemlibirnoktayagelmesiylesonuçlanmıştır.Gelişenteknoloji,seksenliyıllarınsonlarında,bilgisayarağlarınıngenişlemesinesebepolmuştur.Bilgisayarkullanankitleninçoğalması,ağlarınmiktarvehızlarınınartmasıvenihayetinde,yaşamınheralanınainternetinsirayetetmesiylebirlikte,toplumsaldöngülerdefarklılaşmıştır.İştee-Demokrasi,moderntoplumsaldüzendenaldığıyenidemokrasianlayışıvesiyasaliletişimzorunluluğunu,günümüzetaşıyanbirkavramolarakkarşımıza,böylebirsüreçsonucundaçıkmıştır.e-Demokrasiningeçerliliği,kapsamı,içeriğiveetkinliği,ülkelerinvedolayısıylatoplumsalyapılarınsiyasalkültürleriyledoğrudanbağlantılıbiriçeriğesahiptir.Siyasalkültürvee-Demokrasiarasındakibağımlılıkilişkisi,bugünlerdensonraortayaçıkacakteknolojiyleyoğrulmuşyenitoplumsalmodellerindeenönemlibelirleyicisiolacaktır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1) Aşağıdakilerden hangisi e-Demokrasiyle ilgili bir kavram değildir?
a) Demokrasi b) Siyasal iletişim
c) Sanayi devrimi d) Anayasa e) Siyasal karar alma
2) Demokrasi, ilk defa ne zaman ortaya çıkmıştır?
a) Cilalı Taş Devrinde b) Yazının icadıyla
c) Eski Yunan’da d) Fransız İhtilali’yle e) Sanayi Devrimi’yle
3) Sanayi Devrimi’nin etkisiyle değişen toplumsal yapıyı/sistemi/düzeni aşağıdakilerden hangisi adlandırabiliriz?
a) Feodal toplum b) Modern toplum
c) Gelişmiş toplum d) Kalkınmış toplum e) Post-modern toplum
4) Batı Avrupa’da ortaya çıkan Sanayi Devrimi’nin etkilerinin, dünyanın her ülkesinde birbirinin aynı özellikte sonuçlar doğurmamasını, hangi kavramla ilişkilendirebiliriz?
a) Kültür b) Moda
c) Feodalite d) Geri kalmışlık e) Muhafazakârlık
5) Aşağıdakilerden hangisi, iletişimin dört ana faktöründen biri değildir?
a) İletişim janalları b) İletişim sembolleri
c) İletişim türü d) İletişimin kapsayıcılığı e) İletişim teknolojisi
6) Aşağıdakilerden hangisi, siyasal iletişimin gerçekleştiği aktörlerden biri değildir?
a) Devlet b) Siyasal Sistem
c) Yönetilenler / Halk d) Kitle İletişim Araçları / Medya
e) Yöneten / Yönetilen İlişkileri
7) İnternet, ilk kez hangi yıllarda ortaya çıkmıştır?
a) 1960’lı yıllarda b) 1970’li yıllarda
c) 1980’li yıllarda d) 1990’lı yıllarda e) 2000’li yıllarda
8) 2014’ün ortası dikkate alındığında, dünyadaki Facebook kullanıcı sayısı yaklaşık olarak ne kadardır?
a) 100.000 kişi b) 500.000 kişi
c) 1 buçuk milyar kişi d) 4 milyar kişi e) 11 milyar kişi
9) Genel olarak bireylerin siyasal sisteme dâhil oluşları, hangi yollarla gerçekleşmektedir?
a) Talep, öneri ve şikâyetlerle
b) Savaş, barış ve huzurla
c) İlerleme, gelişme ve kalkınmayla
d) Gösteri, yürüyüş ve mitingle
e) Oy verme, siyasal partiye üye olma ve milletvekili olma yoluyla
10) Aşağıdakilerden hangisi, e-Demokrasiyle ilişkilendirilebilir?
a) Facebook’taki siyasetle ilgili paylaşımlar
b) Twitter’daki siyasetle ilgili paylaşımlar
c) Instagram’deki siyasetle ilgili paylaşımlar
d) WhatsApp’taki siyasetle ilgili paylaşımlar
e) Hepsi
Cevap Anahtarı:
1.D, 2.C, 3.B, 4.A,5.E, 6.E, 7.A, 8.C, 9A, 10.E
Ünite 7
•Çağdaş toplumlarda demokrasinin biçimi "temsilî demokrasi"dir. Kitlelerin seçimler yoluyla çoğunluğuna göre yönetimi tayin ettiği bu biçimde, siyasal katılım siyasal partilere üye olmak ve temsilci olmak bakımında aktif ve seçimlerde oy kullanmak bakımından pasif biçimleri vardır. Kitlelerin önemli bir kısmı pasif katılımı temsil eder. Bu bakımdan seçimler yoluyla katılım geleneksel katılım olarak tanımlanır.
•Temsilî demokrasiler son 25 yıldır kitlelerin ilgisizliği ve yabancılaşması gibi sorunlarla karşı karşıyadır. Bu sorunlara tepki olarak geleneksel olmayan katılım yöntemleri yaygınlaşmaya başlamıştır. Ancak kolaylıkla şiddete kayanabilen bu biçimlerin, farklı grupların barışçıl yöntemler kullanarak temsil etmesine dayalı yeni müzakereci biçimler üzerinde fikir yürütülmektedir.
•Sosyal sermaye, çağdaş toplumlarda, katılım ile ilgili sorunların sadece eğitim, gelir ve işsizlik gibi bireysel koşullar ile açıklanabilmesinin yetersiz olduğunu ileri sürmektedir. Bunun yerine klasik kaynaklarda özellikle de Tocqueville'de dikkat çekilen toplumsal ağların etkileri üzerine odaklanılmasını içerir.
•Sosyal sermaye, üzerinde anlaşılmış bir kavramı ifade etmez. Farklı teorik eğilimler, kavrama farklı içerikler atfetmişlerdir. Bu farklı kaynaklar temelde Putnam, Coleman ve Bourdieu'nün analizlerine dayanır. Putnam için sosyal sermaye güven ve normlar üzerinden katılımcı pratikler yoluyla harekete geçen kaynakları içerir. Coleman'a göre ise sosyal sermaye ilksel bağlar ile ifade edilen ulaşılabilir kaynakları içerir. Bourdieu için ise sosyal sermaye diğer iki eğilimdeki gibi genel iyiyi ifade etmez. Aksine ayrıcalıklar yaratır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi modern temsilî demokrasilerin yaygınlaşmasına katkıda bulunan unsurlardan biri değildir?
a) Fransız İhtilali b) Bolşevik Devrimi c) Milliyetçilik akımları d) Kitlesel sınıf hareketleri e) Liberal siyasal fikirlerin yaygınlaşması
2. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel siyasal katılıma dâhil edilebilecek bireysel eylemleri içermez?
a) Siyasete ilgi duymama b) Siyasete ilgi duyma
c) Siyasal partilere üyelik d) Temsilci olmaya talip olma
e) İmza kampanyaları düzenleme
3. Aşağıdakilerden hangisi çağdaş toplumlarda temsilî demokrasilerin yaşadığı krizin nedenlerinden biri değildir?
a) Siyasal kurumlara güvenin azalması
b) Siyasal temsilin sıradan insanların üstlenemeyeceği kadar maliyetli hâle gelmesi
c) Seçim sistemlerinin bireylerin karar verici rollerini pasifleştirmesi
d) Çağdaş toplumlarda artan otoriter eğilimler
e) Küreselleşme süreciyle birlikte ulus devletlerin itibar kaybına uğraması
4. Aşağıdakilerden hangi bireysel tavır, siyasal ilgisizlik (apathy) örneğidir?
a) Seçimlerde kendi eğilimlerini yansıtan bir siyasi partinin olmaması
b) Seçmen kayıtlarını kontrol etmeme
c) Siyasetçilerin kısır çekişmeler içinde olduğunu düşünme
d) Siyasal eylemlerin, herhangi bir toplumsal gelişmeyi etkilemeyeceğini düşünme
e) Çağdaş katılım biçimlerinin etkinsiz olduğuna inanma
5. Aşağıdakilerden hangisi "müzakereci demokrasinin" hedeflerinden biridir?
a) Gelir eşitsizliğinin giderilmesi
b) Siyasetçinin kitleler ile buluşmasını sağlama
c) Aşınan vatandaşlık etiğini iyileştirme
d) Farklı grup ve isteklerin katılımcı eğilimlerini güçlendirme
e) Küreselleşme sürecinin etkilerini ulus-devlet ötesi organizasyonlarla giderme
6. Inglehart'a göre geleneksel katılım biçimlerinin zayıflamasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a) Değer ve kültürel sistemdeki dönüşümler
b) İdeolojik farklılaşmalar
c) Ekonomik krizler
d) Kadınların çalışma ve siyaset hayatında daha fazla temsil edilmesi
e) Siyasal sisteme olan güvenin azalması
7. Alexis de Tocqueville'in modern temsilî demokrasilerin ilk örneği olduğuna inandığı ülke aşağıdakilerden hangisidir?
a) Fransa
b) İngiltere
c) ABD
d) Fransa
e) Almanya
8. Aşağıdakilerden hangisi sosyal sermayenin siyasal katılıma yönelik etkilerinden biri değildir?
a) Bireysel katılım isteklerini arttırma
b) Sivil toplum kuruluşlarının güçlendirilmesi
c) Çoğunluk - azınlık ilişkilerinin kolaylaştırılması
d) Siyasetçilerin manipülasyon yeteneklerini güçlendirme
e) Müzakereci pratiklerin güçlendirilmesi
9. Aşağıdakilerden hangisi sosyal sermayenin karanlık tarafının bir örneğidir?
a) Ailenin dağılmasına etkisi
b) Velilerin eğitim sürecine katılmasını güçlendirmesi
c) Grup içi üyelik duygusunun arttırılması
d) Grupları içe kapalı hâle getirebilmesi
e) Toplumsal içerme süreçlerini güçlendirmesi
10. Bourdieu için sosyal sermaye, ne tür avantajlar yaratan bir kaynaktır?
a) Ayrıcalıklar
b) Finansal zenginlik
c) Vasıflara dair avantajlar
d) Aile kaynaklarının güçlendirilmesi
e) Hiçbiri
Cevap Anahtarı:
1.B,2.E,3.D,4.B,5.D,6.A,7.C,8.D,9.D,10.A
Son düzenleme: