Moderator
- Mesajlar
- 419
- Tepkime puanı
- 28
- Puanları
- 18
DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR BİLGİSİ
6. ÜNİTE
İCRA VE İFLAS HARÇLARI
İhkak hak olarak tanımlanan kendi hakkını zorla alma eski TCK. da suç sayılmıştır. Yeni TCK ise kendiliğinden hak arama amacı ile işlenen; hırsızlık, yağma, dolandırıcılık, belgede sahtecilik, suçlarında bu amaç hukuka uygunluk nedeni değil hafifletici neden olarak dikkate alınmıştır.
Kişi ulaşamadığı haklara kavuşabilmek için ancak yargı mercilerine başvurarak hakkının zorla alınmasını isteyebilir. Bunun için her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra ve iflas daireleri kurulmuştur. Aksine bir hüküm yoksa, bütün harç ve masraflar borçluya aittir.
İCRA HARÇLARI
İCRAYA BAŞVURMA HARCI= Alacaklı ilamlı ve ilamsız olarak iki takip yolundan biri seçer. İcra takipleri takip talebi ile başlar.
Alacak sona erince ipotekli taşınmazın maliki, alacaklıdan ipoteği terkin ettirmesini isteyebilir. Alcaklıya ulaşamaz veya alacaklı haklı bir sebep olmaksızın alacağı almıyorsa (alacaklının temerrüdü) icra dairesine müracaatla durumu beyan ederse, icra dairesi alacaklıya 15 gün içinde daireye gelerek parasını almasını ve ipoteği çözmesini tebliğ eder.
Gelmezse veya parayı almazsa, ipoteği çözmekten kazınırsa icra dairesi borcun tamamının icra dairesine yatırıldığında ipotek kaydının terkinine (kaldırılmasına) karar verir.
İcra dairesi borçlu açısından tevdi yeri görevini yürütmektedir. Borçlunun icra dairesine yaptığı bu başvuru, icraya başvurma harcının konusudur.
İCRAYA BAŞVURMA HARCINA TABİ OLMAYAN İŞLEMLER
ÖDEME EMRİNE İTİRAZ= Devletten, bir hizmetin yapılmasını değil, devletin aleyhine yapmakta olduğu hizmeti durdurma amacına yöneliktir. Yeni bir işlem tesisine yönelik değil, mevcut işlemin işleyişine dairdir.
TAKİP YOLUNUN DEĞİŞMESİ= İcra takibinde üç yol vardır= haciz yolu, iflas yolu, rehnin paraya çevrilmesiyle takip
Bu yollardan birini seçen alacaklı bir defaya mahsus takip yolunu değiştirebilir. Bu durum harçtan istisna tutulmuştur.
İHTİYATİ HACİZ KARARININ UYGULANMASI= Dava açılmadan veya icra takibine başlamadan önce ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı; haczin takibinden ve haciz gıyabında yapılmışsa haciz varakasının kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde takip talebinde bulunmaya veya dava açmaya mecburdur. Aksi halde haciz kendiliğinden kalkar. Açacağı icra takibinde icraya başvurma harcı ödeyecektir.
İCRA ALACAĞI İLE SATILAN TAŞINMAZIN TAHLİYESİ VE TESLİMİ
Taşınmazlarda alacaklı, haciz edilen taşınmazın hacizden itibaren 1 yıl içinde satılmasını istemesi gerekmektedir. İcra dairesi borçlu yerine geçerek borçları, faiz, harç ve masraflarını karşılamak üzere borçlunun taşınmazını açık artırma suretiyle satabilecektir. Borçlunun malvarlığını satma yetkisini kullanan icra dairesi satmış olduğu taşınmazı alıcısına üzerindeki sınırlamaları kaldırarak teslim etmesi gerekmektedir.
İcra vasıtasıyla satılan taşınmazların satışı sonrasında alıcıya teslim için yapılacak tahliye işleminden herhangi bir harç alınmayacaktır.
PEŞİN HARÇ
İlama dayanmayan takip isteklerinden alacak miktarının binde beşi peşin alınacaktır. Peşin harç sadece ilamsız takipler içindir. İcra harçları içerisinde değer üzerinde alınan harçlar tahsil harçlarıdır. O halde tahsil harcı alınacak işlemler, peşin harcında konusudur=
İtirazın iptali ve itirazın kaldırılmasına müracaatta bulunmak zorunda kalan, peşin alınan harç kendisine iade olunabileceği gibi mahkemeye yaptığı başvuruda ödediği mahkeme harçlarınıda mahsup ettirebilecektir.
Harçlar kanununda harçtan muaf tutulanlar ve istsna edilen işlemlerden harç alınmayacağı belirtilmiştir.
İCRANIN YERİNE GETİRİLMESİ HARCI
İcra takibi sonunda talebin yerine getirilmesini ikiye ayırarak talep konusunun para ile ölçülebilmesi halinde ---- nispi tahsil harcı, bir değer ile ölçülemeyen hallerde---- maktu icranın yerine getirilmesi harcına tabidir.
TAHSİL HARCI
Talebin kısmen veya tamamen başarılı olması sonucunda alacaklıya bir fayda sağlandığında ortaya çıkmaktadır.
. hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan yüzde 9,10
. haczedilen veya rehinli malın satılıp paraya çevrilmesiyle tahsil olunan paralardan yüzde 11, 38
. memur, hizmetli maaş, ücret, gündelik vs. hizmet gelirlerinin haczinden tahsil olunan paralardan yüzde 4,55
. takip talebi bulunmayan alacaklılarda ödenen paralardan yüzde 2,77
. gayrimenkullerin ve gemilerin tahliye ve tesliminde= icra emrinin tebliğiyle tahsilde yüzde 2,27--- tahliye ve teslim icra marifetiyle olduğu takdirde yüzde 4,55
. menkul tesliminde= icra emrinin tebliğiyle tahsilde yüzde 2,77--- icra marifetiyle teslimde yüzde 4,55
İCRA TAKİBİNDEN VAZGEÇME= Mal haczedilip paraya çevrilmeden veya ifa yerine getirilmeden önce alacaklı, icra takibinden vazgeçerse tahsil harcının yarısı tahsil edilir.
CEZAEVİ (YAPI) HARCI
Kanunda harç ismi belirtilmemiş olmakla birlikte kanun adında harcın alma gerekçesi ceza evleriyle mahkeme binaları inşaası olarak belirlenmiş olduğundan uygulamada cezaevi yapı harcı olarak isimlendirilmektedir. Bir hizmet karşılığında alınmamaktadır. Ancak tahakkuku icra dairesince yapılacak tahsile bağlanmış olduğundan icra harcı olarak kabul edilir. İlamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın %2 si ve kıymetli muayyen olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı nispetinde alınır.
İFLAS HARÇLARI
İflas, alacaklılarının alacağının tahsili için borçlunun tüm mal varlığı üzerinde gerçektleştirilen cebri tahsil ve tasfiye yöntemidir. İflas yolu ile takip sadece iflas yoluyla taibe tabi şahıslara karşı yapılabilir. Bunlar=
. ticaret kanunu gereğince tacir sayılan veya
. tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar
. özel kanunlarına göre tacir olmadıkları halde iflasa tabi olanlar
İflasın açılmsında maktu harç alınır. Alacaklıların alacaklarını almaları için masaya katılma istemleride maktu masaya katılma harcına tabidir. Paraya çevrilen iflas masası malları, masa alacaklıları arasında paylaştırılır. İflasta paylaşılan para üzerinden yüzde 4,55 iflas harcı alınır.
KONKORDATO HARÇLARI
Konkordato ile borçlu borcunun tamamını ödeyemeyeceğini, belli bir kısmını ödeyebileceğine dair alacaklılarla yapılan bir anlaşmadır. Bu anlaşma alacaklıların üçte ikisinin imzasıyla kabul edilir. Kararlaştırılan tutarlar alacaklılara ödenir. Bu ödeme üzerinden binde 11,8 konkordato harcı alınır.
7.ÜNİTE
YARGILAMA HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
HARÇLARDA YÜKÜMLÜLÜK
Kamu maliyesi tanımından bakıldığında harcın yükümlüsü harca tabi bir hizmeti talep edip kendi menfaatine bir fayda bekleyen kişi olarak tanımlanır.
Anayasal dayanak bakımından harcın kimin tarafından ödeneceği kanunlar ile belirlenecektir. Ancak mükellefiyete veya sorumluluğuna ilişkin kişiler arasında akdedilecek özel sözleşmeler ile mükellefin değiştirilmesi alacaklı idareyi bağlamayacaktır.
Harçlar kanununu incelediğimizde özü itibariyle 9 ayrı harcın tek kanun altında toplanmış olduğunu görmekteyiz. Genel bir mükellefiyetten ziyade her türü için mükellef tanımı ayrı ayrı yapılmıştır. Mükellefiyeti etkilenen hukuk bakımından=
. konsolosluk harçları
. pasaport, vize, ikamet tezkeresi ve dışişleri bakanlığı tasdik harçları ve yabancılara verilecek çalışma izin belgesi harçları
. imtiyaz name, ruhsatname ve diploma harçları ile trafik harçlarıdır
Bu harçların mükellefi harca tabi işlemi talep edenlendir.
Harca tabi işlemi talep edenlerin dışındaki kişilerinde hukukunu etkileyen işler ile ilgili harçlar ise=
. yargı harçları
. vergi yargısı harçları
. tapu ve kadastro harçları ile
. gemi ve liman harçlarıdır.
Bu harçları da kendi aralarında harca tabi hizmet ile anlaşmalı etkilenen haklar ve hükmi etkilenen haklar olarak ikiye ayırabiliriz. Anlaşmalı etkilenen haklar ile ilgili harçlar= tapu ve kadastro harçları ile , gemi ve liman harçlarıdır. Bazı harca tabi işlemler ise rızası olmaksızın başkasının hukukunu etkileyecek niteliktedir. Bu harçlar ise= yargı harçları ile , vergi yargısı harçlarıdır.
YARGILAMA HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
YARGI HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
Genel olarak yargı harçlarını davayı açan veya harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle yükümlü tutulmuştur.
Yargı harçları,
. mahkeme harçları
. icra ve iflas harçları
. ticaret sicili harçları olmak üzere üç ana guruba ayrılır.
Tek taraflı bir hukuku etkileyen ticaret sicili harçları ile çekişmesiz yargı işlerinde harcın yükümlüsü harca konu işlemi talep eden kişiler olacaktır.
Hizmet sonunda verilecek hükmi veya icrai karar ile bakiye harçlarının ödenmesinden aleyhine hizmet talep edilen mükellef haline gelecektir.
Harcın ödeme mükellefiyeti bakımından kanun koyucu işlemi talep eden haklı olsa bile yükümlülüğünü kaldırmamış, sadece ödemiş olduğu harcı aleyhine işlem talep edilenden alma hakkı vermiştir.
Vergi yargısı harçlarında mükellef harca mevzu olan işlemlerden dolayı vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve danıştaya başvuralan tarafından ödenir.
Harçlar bakımından harçlar kanunu genel, genel usul kurallarını içerse de usul kanunları özel kanun olarak dikkate alınacaktır.
VERGİ YARGISI HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
Vergi yargısı da İYÜK hükümlerine tabi olmakla birlikte vergi davaları yargı harçları dışında tutulmuştur. Davacı olabilmek için menfaatin ihlal edilmesi gerekmektedir. Vergi uygulamaları ile menfaat ancak vergi mükellefinin hakkını ihlal edebilir. Vergi yargısında başvurma harcının mükellefi dava açan vergi mükellefidir.
Harçlar kanunun 55. Maddesinde ise nispi ve maktu harçların, ihbarname esaına göre, ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili vergi dairesine ödeneceğine yer verilmiştir.
Belirtilen ihbarname 2 nolu ihbarnamedir. Reddedilen dava değerinin mükellefe bildirildiği ihbarnamedir.
ÖDENEN HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ
Rücu hakkı kavramı yeni düzenlemelerde dönme hakkı olarak değiştirilerek, kişiyi yük altına sokan anlaşma hükümlerinden sözleşmeden dönerek kurtulması anlamına da gelmektedir. Kişi yapmış olduğu masrafı devletten iade alamıyor ise en azından yüklenmiş olduğu hizmet harç ve masraflarını bunların yapılmasına sebep olan kişiye rücu ederek alabilmelidir. Öte yandan haksızlık tespit edildiği andan itibaren de kişi harca tabi hizmetin devamı için harç yükümlülüğünden de kurtarılmalıdır.
HUKUK DAVALARINDA HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
HMK da sadece celse harcı ile karar ve ilam harcı yargılama giderleri arasında sayılmıştır. Kanunda yazılı haller dışında, yargılama giderlerinin aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verilecektir, eğer davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa mahkeme, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştıracaktır.
Davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hallerde, hakim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmedecektir.
Feragat ve kabul, talep sonucunun sadece bir kısmına ilişkin is yargılama harçlarından mahkumiyet diğer bir ifade ile yükümlülük de ona göre belirlenecektir.
Tarafların sulh olması halinde iki durum ortaya çıkabilir. Taraflar sulh koşullarını hükme bağlatmak isteyebilirler veya sadece kendi aralarında anlaşarak mahkemenin bir karar vermesini istemeyebilirler. Eğer taraflar sulh sözleşmesini hükme bağlamak isterler ise yapılan anlaşmada yer alan ve harcı kimin tarafından ödeneceğine dair bir anlaşma hakim tarafların talep sonuçlarıyla bağlı olması ilkesi gereğince hakimi de bağlayacak ve yargılama giderine resen değil sözleşmeye göre karar verecektir.
Eğer taraflar mahkemeden sulh koşulları konusunda bir karar vermesini istemezler ise o zaman mahkemece karar verilmesine yer olmadığına karar verilecek ve mahkemece bir değere hükmedilecektir.
İDARİ DAVALARDA HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İdari davaların taraflarından en azından biri idare olarak karşımıza çıkar. Özel bir düzenleme yapılmamış bu konuda yargılama giderleri konusunda hukuk muhakemeleri kanununun uygulanacağı belirtilmiştir.
İCRA TAKİPLERİNDE HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İcra işlemleri harçları başvuru, sonuçlandırma ve yönetim şeklinde üç konuda harca tabi tutulmuştur. Kural olarak icra işleminin yapılmasını isteyen kişiler icra harçlarını ödemekle yükümlüdürler. Kanunda hilafı yazılı değilse, bütün harç ve masraflar borçluya aittir. Harçların borçludan tahsil edilebilmesi için ayrıca bir hüküm ve takibine gerek yoktur.
İcra dairesi başvuru harcı ile peşin harcı işlemi isteyenden alacak ancak tahsil harcını cebren yaptığı tahsilattan doğrudan kendisi kesecektir.
İcranın yerine getirilmesi harcının konusu para olmayan işlemler ile ilgisi olmadığından, icra dairesince yapılacak cebri işlemler neticesinde borçludan bir tahsilat yapılma olanağı yok ise alacaklının rücu hakkı saklı kalmak kaydıyla alacaklı tarafından sorumluluk çerçevesinde ödenecektir.
İcraya itiraz edilmesi nedeniyle takip durması halinde veya açılacak itirazın iptali vey itirazın kaldırılması davaları sonucunda işlemi isteyenin haksız çıkması durumunda harçlar ödeme yapan üzerinde kalacak ve mükellefi durumuna gelecektir.
İFLAS VE KONKORDATO HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İflas ve konkordato harçları bakımından da kural, işlemin yapılmasını isteyen kişilerin harçları ödemekle yükümlü olmasıdır. Konunu değeri üzerinden alınacak harçlar bakımından ise iflasın alması veya konkordato isteği ve masaya katılma harcı işlemin yapılmasını talep eden tarafından ödenecektir.
İflas tacirin varlıklarının borçlarını karşılamaya yetmiyor olması, diğer bir ifade ile borca batık olması halidir.
İcra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği her bir işlem için alınan haciz, teslim ve satış harcı da, borçludan alınmak üzere hizmeti talep eden tarafından ödenecektir.
YARGILAMA HARÇLARINDA İSTİSNA VE MUAFİYET
YARGILAMA HARÇLARININ HESAPLANMASI VE ÖDENMESİ
Harçlar tarifelerde yazılı işlemlerden=
. değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden,
. işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacaktır.
Harçları hesaplayabilmek için öncelikle nispi esas mı, yoksa maktu esas mı olarak belirlendiğine bakmak gerekmektedir. Maktu esasa bağlanmış işlemin parasal değerinin bir kıymeti yoktur. Her işlem için bir maktu harç alınacaktır. Hizmet talep eden kaç defa hizmet talep etmiş ise o sayıda harç ödemek zorunda olacaktır. Maktu harç miktar bakımından daha düşük gibi görünse de pratikte daha ağır bir mali yük haline de gelebilir.
Harçların maktu olarak belirlenmiş olması her işleme aynı tutarın uygulanacağı anlamına gelmemektedir.
Tarifelere göre maktu esasa göre işlemin nevi ve mahiyeti bakımından harç alınan hizmetler şunlardır
Parasal talepler açısından değeri tespit etmek mümkün iken bir değeri olmakla birlikte gerçek değerinin tam olarak bilinemediği durumlar da olabilir.
Değer gösterilmesi mümkün olan hallerde dava dilekçelerinde değer gösterilmesi zorunlu tutulmuştur.
Harçların oranları tarifelerde yer almaktadır. Davadan feragat veya davayı kabul veya sulh, yargılamanın ilk celsesinde gerçekleşirse karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınacaktır. Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçilmesi halinde vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı, haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilmişse tahsil harcı tam olarak alınacaktır. Burada tarife ile belirlenen oranın kendisi de belli oranda azaltılarak yeni bir oran haline gelmektedir.
Taşınmaz veya gemilerin tahliye veya teslimine dair icralarda tahsil harcının tahsil harcının 1 sayılı tarifede yazılı miktarlarının yarısı oranınca alınacağı belirtilmesine rağmen tarifede tahsil harı genel anlamda değil, özel durumlarda dikkate alınarak belirlenmiştir.
YARGILAMA HARÇLARININ ÖDENMESİ
Başvuru harcının iade veya mahsubu söz konusu değildir.
Harcın konusu işlemin başlayabilmesi için talep yeterli olmayıp bu talebi konu hizmetin karşılığı harcın da ödenmesi gerekmektedir.
ÖDEME USULÜ
Harcın makbuz karşılığında ödeneceği düzenlenmiştir. Harcın, ödeyen açısından ödendiği ancak bu makbuzla ispat edilir.
Olayın özelliğine göre maliye bakanlığı makbuz karşılığı ödem yerine basılı damga vurulması veya sair şekilde tahsilat yapma konusunda ilgili dairelere yetki de verebilecektir.
Kanunlarda eğer harç, belediye gelirleri kanununda yer aldığı gibi belediye veya başka kuruma ait bir gelir olarak tanımlanmadığı sürece merkezi yönetimin bütçesinin bir parçası olacaktır. Gelir idaresi başkanlığının teşkilat ve görevleri hakkında kanun gereğince devlet gelirlerini toplamak maliye bakanlığınca kurulan gelir idaresi başkanlığına verilmiştir.
ÖDEME YERİ
Gelir idaresi başkanlığı harçların toplanma yetkisini kendi bünyesinde tutmaktadır.
Vergi yargısı harçları için özel bir hüküm olmamakla birlikte harca mevzu olan işlemleri yapan daireler tahsile yetkili tutulduğundan, vergi mahkemeleri de aynı şekilde tahsilata yetkili olacaktır.
İcra iflas kanunu; devlet’e, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi feri amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevelli olan diğer alacakları ile bunların takip masrafları hakkında uygulanamayacaktır.
İcraya harç ödenmez ise icra dairesinin yapabileceği tek şey verilen icra veya iflas hizmetlerini durdurmaktır.
Vazgeçme veya sulh, haricen ödeme gibi vazgeçmiş sayılma hallerinde alınması gereken tahsil harcının icra dairesine bir ödeme yapılmadığından tahsil edilme olanağı olmadığından icra dairesince tahsil harcı da kesilemeyecektir.
Vergi yargısı harçları bakımından ise nispi ve maktu harçlar, ihbarname esasına göre, ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde ilgili vergi dairesine ödeneceği belirlenmiştir.
Maliye bakanlığının izniyle makbuzla tahsilatta bulunan memurlar bir aya ait tahsilat tutarlarını ertesi ayın beşinci günü akşamına kadar en yakın vergi dairesine yatırmakla mükelleftirler. 500 Türk lirasını geçen tahsilat bu süre ile bağlı olmaksızın derhal yatırılır.
ÖDEME ZAMANI
Devletin nizasız harç alacağına kavuşma olanağına sahip olabilmesi için harcın kesinleşmesinin diğer bir ifade ile tahakkukunun neye bağlı olduğunun da tespit edilmesi gerekir.
Maktu harç alınmasına karar verilen harçlar, kural olarak işlemin yapılmasından önce peşin olarak ödenir. Vergi yargısı harçları dava dilekçesinin verilmesi sırasında peşin olarak ödenecektir.
Mahiyetleri icabı maktu olarak belirlenmiş olan ve işin sonunda hesap edilip alınması gereken harçların ise harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir.
Maktu harçlar peşin veya süresinde ödenmemiş ise sonraki işlemlere ancak harç ödendikten sonra devam edilecektir.
Kural olarak harç ödenmeden sonraki işleme devam edilemeyeceği kuralı bakiye karar ve ilam harcı bakımından değiştirilmiştir.
Nispi alınan kara ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenecektir.
İcra tahsil harcı bakımından ise icra takiplerinde tahsil harcı alacağın ödenmesi sırasında kesinti suretiyle tahsil olacaktır. Ödeme yapılmayan hallerde kural olarak harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenecektir. Nispi tahsil harcına bağlanmış gayrimenkullerin ve gemilerin tahliye ve teslimi ile menkullerin tesliminde icra yerine getirildiğinde doğacağından 15 günlük ödeme süresi de bu tarihten başlayacaktır. Konunun değeri üzerinden alınacak iflas harçlarında da uygulama aynı şekilde gerçekleştirilecektir. Maktu olmakla birlikte depozito defter tutma ve miras işlerine ait harçlar işin sonundan itibaren 15 gün içinde ödenir.
İlama dayanmayan alacaklar ise ileride tahsilat yapılırsa tahsil harcına mahsuben alacak miktarının bide beşi peşin alınacaktır.
HARCIN DİĞER TARAFÇA ÖDENMESİ
Diğer tarafı zarara uğratmasını engellemek bakımından kanun koyucu diğer tarafa harcı ödeyerek işlemin devamını sağlatma hakkı tanımıştır. Diğer tarafın karşı tarafın yerine yapmış olduğu ödeme mükellefiyetlerde bir değişiklik yapmamaktadır. Bu yolla devletin harç alacağı bakımından diğer taraf yerine ödeme yapan diğer tarafı devlete karşı sorumlu olmaktan kurtaracak ve harç borçluluğu sona erecektir.
Haklı çıkması halinde diğer tarafa mahkemece resen yüklenmesine karar verilerek diğer tarafa rücu imkanı verecektir.
6. ÜNİTE
İCRA VE İFLAS HARÇLARI
İhkak hak olarak tanımlanan kendi hakkını zorla alma eski TCK. da suç sayılmıştır. Yeni TCK ise kendiliğinden hak arama amacı ile işlenen; hırsızlık, yağma, dolandırıcılık, belgede sahtecilik, suçlarında bu amaç hukuka uygunluk nedeni değil hafifletici neden olarak dikkate alınmıştır.
Kişi ulaşamadığı haklara kavuşabilmek için ancak yargı mercilerine başvurarak hakkının zorla alınmasını isteyebilir. Bunun için her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra ve iflas daireleri kurulmuştur. Aksine bir hüküm yoksa, bütün harç ve masraflar borçluya aittir.
İCRA HARÇLARI
İCRAYA BAŞVURMA HARCI= Alacaklı ilamlı ve ilamsız olarak iki takip yolundan biri seçer. İcra takipleri takip talebi ile başlar.
- İlamsız takiplerde takip konusu alacağın kaynağı olan senet, senet yoksa borcun kaynağının gösterilmesi gerekmektedir.
- İlamlı takiplerde ise takibin dayanağı ilamdır.
- Harçlar kanununda icraya başvurma harcı bakımından ilamlı ilamsız ayrımı yapılmamıştır.
- Haciz talebi yasal süresi içinde yapılmaz veya geri alındıktan sonra bu müddet yenilenmezse dosya işlemden kalkar.
- İcra işlemlerine karşı yapılan itirazın iptali, itirazın kaldırılması için yapılan başvurular mahkeme harcına tabi tutulmuştur.
Alacak sona erince ipotekli taşınmazın maliki, alacaklıdan ipoteği terkin ettirmesini isteyebilir. Alcaklıya ulaşamaz veya alacaklı haklı bir sebep olmaksızın alacağı almıyorsa (alacaklının temerrüdü) icra dairesine müracaatla durumu beyan ederse, icra dairesi alacaklıya 15 gün içinde daireye gelerek parasını almasını ve ipoteği çözmesini tebliğ eder.
Gelmezse veya parayı almazsa, ipoteği çözmekten kazınırsa icra dairesi borcun tamamının icra dairesine yatırıldığında ipotek kaydının terkinine (kaldırılmasına) karar verir.
İcra dairesi borçlu açısından tevdi yeri görevini yürütmektedir. Borçlunun icra dairesine yaptığı bu başvuru, icraya başvurma harcının konusudur.
İCRAYA BAŞVURMA HARCINA TABİ OLMAYAN İŞLEMLER
ÖDEME EMRİNE İTİRAZ= Devletten, bir hizmetin yapılmasını değil, devletin aleyhine yapmakta olduğu hizmeti durdurma amacına yöneliktir. Yeni bir işlem tesisine yönelik değil, mevcut işlemin işleyişine dairdir.
TAKİP YOLUNUN DEĞİŞMESİ= İcra takibinde üç yol vardır= haciz yolu, iflas yolu, rehnin paraya çevrilmesiyle takip
Bu yollardan birini seçen alacaklı bir defaya mahsus takip yolunu değiştirebilir. Bu durum harçtan istisna tutulmuştur.
İHTİYATİ HACİZ KARARININ UYGULANMASI= Dava açılmadan veya icra takibine başlamadan önce ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı; haczin takibinden ve haciz gıyabında yapılmışsa haciz varakasının kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde takip talebinde bulunmaya veya dava açmaya mecburdur. Aksi halde haciz kendiliğinden kalkar. Açacağı icra takibinde icraya başvurma harcı ödeyecektir.
İCRA ALACAĞI İLE SATILAN TAŞINMAZIN TAHLİYESİ VE TESLİMİ
Taşınmazlarda alacaklı, haciz edilen taşınmazın hacizden itibaren 1 yıl içinde satılmasını istemesi gerekmektedir. İcra dairesi borçlu yerine geçerek borçları, faiz, harç ve masraflarını karşılamak üzere borçlunun taşınmazını açık artırma suretiyle satabilecektir. Borçlunun malvarlığını satma yetkisini kullanan icra dairesi satmış olduğu taşınmazı alıcısına üzerindeki sınırlamaları kaldırarak teslim etmesi gerekmektedir.
İcra vasıtasıyla satılan taşınmazların satışı sonrasında alıcıya teslim için yapılacak tahliye işleminden herhangi bir harç alınmayacaktır.
PEŞİN HARÇ
İlama dayanmayan takip isteklerinden alacak miktarının binde beşi peşin alınacaktır. Peşin harç sadece ilamsız takipler içindir. İcra harçları içerisinde değer üzerinde alınan harçlar tahsil harçlarıdır. O halde tahsil harcı alınacak işlemler, peşin harcında konusudur=
- Belli parayı almaya yönelik takip taleplerinde
- Taşınmazların ve gemilerin tahliye ve teslimi taleplerinde
- Menkul teslimi taleplerinde
İtirazın iptali ve itirazın kaldırılmasına müracaatta bulunmak zorunda kalan, peşin alınan harç kendisine iade olunabileceği gibi mahkemeye yaptığı başvuruda ödediği mahkeme harçlarınıda mahsup ettirebilecektir.
Harçlar kanununda harçtan muaf tutulanlar ve istsna edilen işlemlerden harç alınmayacağı belirtilmiştir.
İCRANIN YERİNE GETİRİLMESİ HARCI
İcra takibi sonunda talebin yerine getirilmesini ikiye ayırarak talep konusunun para ile ölçülebilmesi halinde ---- nispi tahsil harcı, bir değer ile ölçülemeyen hallerde---- maktu icranın yerine getirilmesi harcına tabidir.
TAHSİL HARCI
Talebin kısmen veya tamamen başarılı olması sonucunda alacaklıya bir fayda sağlandığında ortaya çıkmaktadır.
- Ödeme emrinin veya icra emrinin tebliği üzerien borçlunun ödeme yapması, haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunur.
- Değer ölçüsüne göre nispi harca tabi tutulan tahsil harçlarına ilişkin oranlar=
. hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan yüzde 9,10
. haczedilen veya rehinli malın satılıp paraya çevrilmesiyle tahsil olunan paralardan yüzde 11, 38
. memur, hizmetli maaş, ücret, gündelik vs. hizmet gelirlerinin haczinden tahsil olunan paralardan yüzde 4,55
. takip talebi bulunmayan alacaklılarda ödenen paralardan yüzde 2,77
. gayrimenkullerin ve gemilerin tahliye ve tesliminde= icra emrinin tebliğiyle tahsilde yüzde 2,27--- tahliye ve teslim icra marifetiyle olduğu takdirde yüzde 4,55
. menkul tesliminde= icra emrinin tebliğiyle tahsilde yüzde 2,77--- icra marifetiyle teslimde yüzde 4,55
İCRA TAKİBİNDEN VAZGEÇME= Mal haczedilip paraya çevrilmeden veya ifa yerine getirilmeden önce alacaklı, icra takibinden vazgeçerse tahsil harcının yarısı tahsil edilir.
CEZAEVİ (YAPI) HARCI
Kanunda harç ismi belirtilmemiş olmakla birlikte kanun adında harcın alma gerekçesi ceza evleriyle mahkeme binaları inşaası olarak belirlenmiş olduğundan uygulamada cezaevi yapı harcı olarak isimlendirilmektedir. Bir hizmet karşılığında alınmamaktadır. Ancak tahakkuku icra dairesince yapılacak tahsile bağlanmış olduğundan icra harcı olarak kabul edilir. İlamlı ve ilamsız alacaklardan tahsil olunan paranın %2 si ve kıymetli muayyen olmayan ilamların icrasından tahsil harcının yarısı nispetinde alınır.
İFLAS HARÇLARI
İflas, alacaklılarının alacağının tahsili için borçlunun tüm mal varlığı üzerinde gerçektleştirilen cebri tahsil ve tasfiye yöntemidir. İflas yolu ile takip sadece iflas yoluyla taibe tabi şahıslara karşı yapılabilir. Bunlar=
. ticaret kanunu gereğince tacir sayılan veya
. tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar
. özel kanunlarına göre tacir olmadıkları halde iflasa tabi olanlar
İflasın açılmsında maktu harç alınır. Alacaklıların alacaklarını almaları için masaya katılma istemleride maktu masaya katılma harcına tabidir. Paraya çevrilen iflas masası malları, masa alacaklıları arasında paylaştırılır. İflasta paylaşılan para üzerinden yüzde 4,55 iflas harcı alınır.
KONKORDATO HARÇLARI
Konkordato ile borçlu borcunun tamamını ödeyemeyeceğini, belli bir kısmını ödeyebileceğine dair alacaklılarla yapılan bir anlaşmadır. Bu anlaşma alacaklıların üçte ikisinin imzasıyla kabul edilir. Kararlaştırılan tutarlar alacaklılara ödenir. Bu ödeme üzerinden binde 11,8 konkordato harcı alınır.
7.ÜNİTE
YARGILAMA HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
HARÇLARDA YÜKÜMLÜLÜK
Kamu maliyesi tanımından bakıldığında harcın yükümlüsü harca tabi bir hizmeti talep edip kendi menfaatine bir fayda bekleyen kişi olarak tanımlanır.
Anayasal dayanak bakımından harcın kimin tarafından ödeneceği kanunlar ile belirlenecektir. Ancak mükellefiyete veya sorumluluğuna ilişkin kişiler arasında akdedilecek özel sözleşmeler ile mükellefin değiştirilmesi alacaklı idareyi bağlamayacaktır.
Harçlar kanununu incelediğimizde özü itibariyle 9 ayrı harcın tek kanun altında toplanmış olduğunu görmekteyiz. Genel bir mükellefiyetten ziyade her türü için mükellef tanımı ayrı ayrı yapılmıştır. Mükellefiyeti etkilenen hukuk bakımından=
- Harca tabi işlemleri sadece hizmeti talep edenlerin hukukunu etkileyenler ve
- Harca tabi işlemi talep edenlerin dışındaki kişilerin de hukukunu etkileyenler olarak ikiye ayırabiliri. Sadece harca tabi işlemi talep eden kişilerin hukukunu etkileyen işlerle ilgili harçlar=
. konsolosluk harçları
. pasaport, vize, ikamet tezkeresi ve dışişleri bakanlığı tasdik harçları ve yabancılara verilecek çalışma izin belgesi harçları
. imtiyaz name, ruhsatname ve diploma harçları ile trafik harçlarıdır
Bu harçların mükellefi harca tabi işlemi talep edenlendir.
Harca tabi işlemi talep edenlerin dışındaki kişilerinde hukukunu etkileyen işler ile ilgili harçlar ise=
. yargı harçları
. vergi yargısı harçları
. tapu ve kadastro harçları ile
. gemi ve liman harçlarıdır.
Bu harçları da kendi aralarında harca tabi hizmet ile anlaşmalı etkilenen haklar ve hükmi etkilenen haklar olarak ikiye ayırabiliriz. Anlaşmalı etkilenen haklar ile ilgili harçlar= tapu ve kadastro harçları ile , gemi ve liman harçlarıdır. Bazı harca tabi işlemler ise rızası olmaksızın başkasının hukukunu etkileyecek niteliktedir. Bu harçlar ise= yargı harçları ile , vergi yargısı harçlarıdır.
YARGILAMA HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
YARGI HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
Genel olarak yargı harçlarını davayı açan veya harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle yükümlü tutulmuştur.
Yargı harçları,
. mahkeme harçları
. icra ve iflas harçları
. ticaret sicili harçları olmak üzere üç ana guruba ayrılır.
Tek taraflı bir hukuku etkileyen ticaret sicili harçları ile çekişmesiz yargı işlerinde harcın yükümlüsü harca konu işlemi talep eden kişiler olacaktır.
Hizmet sonunda verilecek hükmi veya icrai karar ile bakiye harçlarının ödenmesinden aleyhine hizmet talep edilen mükellef haline gelecektir.
Harcın ödeme mükellefiyeti bakımından kanun koyucu işlemi talep eden haklı olsa bile yükümlülüğünü kaldırmamış, sadece ödemiş olduğu harcı aleyhine işlem talep edilenden alma hakkı vermiştir.
Vergi yargısı harçlarında mükellef harca mevzu olan işlemlerden dolayı vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve danıştaya başvuralan tarafından ödenir.
Harçlar bakımından harçlar kanunu genel, genel usul kurallarını içerse de usul kanunları özel kanun olarak dikkate alınacaktır.
VERGİ YARGISI HARÇLARINDA YÜKÜMLÜLÜK
Vergi yargısı da İYÜK hükümlerine tabi olmakla birlikte vergi davaları yargı harçları dışında tutulmuştur. Davacı olabilmek için menfaatin ihlal edilmesi gerekmektedir. Vergi uygulamaları ile menfaat ancak vergi mükellefinin hakkını ihlal edebilir. Vergi yargısında başvurma harcının mükellefi dava açan vergi mükellefidir.
Harçlar kanunun 55. Maddesinde ise nispi ve maktu harçların, ihbarname esaına göre, ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili vergi dairesine ödeneceğine yer verilmiştir.
Belirtilen ihbarname 2 nolu ihbarnamedir. Reddedilen dava değerinin mükellefe bildirildiği ihbarnamedir.
ÖDENEN HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ
Rücu hakkı kavramı yeni düzenlemelerde dönme hakkı olarak değiştirilerek, kişiyi yük altına sokan anlaşma hükümlerinden sözleşmeden dönerek kurtulması anlamına da gelmektedir. Kişi yapmış olduğu masrafı devletten iade alamıyor ise en azından yüklenmiş olduğu hizmet harç ve masraflarını bunların yapılmasına sebep olan kişiye rücu ederek alabilmelidir. Öte yandan haksızlık tespit edildiği andan itibaren de kişi harca tabi hizmetin devamı için harç yükümlülüğünden de kurtarılmalıdır.
HUKUK DAVALARINDA HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
HMK da sadece celse harcı ile karar ve ilam harcı yargılama giderleri arasında sayılmıştır. Kanunda yazılı haller dışında, yargılama giderlerinin aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verilecektir, eğer davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa mahkeme, yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştıracaktır.
Davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hallerde, hakim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmedecektir.
Feragat ve kabul, talep sonucunun sadece bir kısmına ilişkin is yargılama harçlarından mahkumiyet diğer bir ifade ile yükümlülük de ona göre belirlenecektir.
Tarafların sulh olması halinde iki durum ortaya çıkabilir. Taraflar sulh koşullarını hükme bağlatmak isteyebilirler veya sadece kendi aralarında anlaşarak mahkemenin bir karar vermesini istemeyebilirler. Eğer taraflar sulh sözleşmesini hükme bağlamak isterler ise yapılan anlaşmada yer alan ve harcı kimin tarafından ödeneceğine dair bir anlaşma hakim tarafların talep sonuçlarıyla bağlı olması ilkesi gereğince hakimi de bağlayacak ve yargılama giderine resen değil sözleşmeye göre karar verecektir.
Eğer taraflar mahkemeden sulh koşulları konusunda bir karar vermesini istemezler ise o zaman mahkemece karar verilmesine yer olmadığına karar verilecek ve mahkemece bir değere hükmedilecektir.
İDARİ DAVALARDA HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İdari davaların taraflarından en azından biri idare olarak karşımıza çıkar. Özel bir düzenleme yapılmamış bu konuda yargılama giderleri konusunda hukuk muhakemeleri kanununun uygulanacağı belirtilmiştir.
İCRA TAKİPLERİNDE HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İcra işlemleri harçları başvuru, sonuçlandırma ve yönetim şeklinde üç konuda harca tabi tutulmuştur. Kural olarak icra işleminin yapılmasını isteyen kişiler icra harçlarını ödemekle yükümlüdürler. Kanunda hilafı yazılı değilse, bütün harç ve masraflar borçluya aittir. Harçların borçludan tahsil edilebilmesi için ayrıca bir hüküm ve takibine gerek yoktur.
İcra dairesi başvuru harcı ile peşin harcı işlemi isteyenden alacak ancak tahsil harcını cebren yaptığı tahsilattan doğrudan kendisi kesecektir.
İcranın yerine getirilmesi harcının konusu para olmayan işlemler ile ilgisi olmadığından, icra dairesince yapılacak cebri işlemler neticesinde borçludan bir tahsilat yapılma olanağı yok ise alacaklının rücu hakkı saklı kalmak kaydıyla alacaklı tarafından sorumluluk çerçevesinde ödenecektir.
İcraya itiraz edilmesi nedeniyle takip durması halinde veya açılacak itirazın iptali vey itirazın kaldırılması davaları sonucunda işlemi isteyenin haksız çıkması durumunda harçlar ödeme yapan üzerinde kalacak ve mükellefi durumuna gelecektir.
İFLAS VE KONKORDATO HARÇLARIN RÜCU EDİLMESİ VE YÜKÜMLÜLÜK
İflas ve konkordato harçları bakımından da kural, işlemin yapılmasını isteyen kişilerin harçları ödemekle yükümlü olmasıdır. Konunu değeri üzerinden alınacak harçlar bakımından ise iflasın alması veya konkordato isteği ve masaya katılma harcı işlemin yapılmasını talep eden tarafından ödenecektir.
İflas tacirin varlıklarının borçlarını karşılamaya yetmiyor olması, diğer bir ifade ile borca batık olması halidir.
İcra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği her bir işlem için alınan haciz, teslim ve satış harcı da, borçludan alınmak üzere hizmeti talep eden tarafından ödenecektir.
YARGILAMA HARÇLARINDA İSTİSNA VE MUAFİYET
- Değeri 50 Türk lirasını geçmeyen dava ve talipler ancak ticari senetlere ait takiplerde bu istisna uygulanmayacaktır.
- Kişi haklarının kullanılması için zorunlu olan vasi tayini ve azli ile yargılama düzeninde hakimin reddi talebinin kabulü ve hakimin davadan çekilmesine ait kararlar da istisna tutulmuştur.
- Ayda 100 Türk lirasını geçmeyen nafakalara ait dava ve takipler için istisna öngörülmüştür ancak bu tutarı geçtiği anda istisna dışı kalacaktır.
- İcra ve iflas dairelerinin kusuru yüzünden yanlış yapılmış olan işlemlerin ıslahı ve iptaline dair icra mahkemeleri kararıyla, bu iptal veya ıslah dolayısıyla yeniden yapılacak işlemler tarafların kusuru olmadığından istisna tutulmuştur.
- Ticaret sicilinde resen yapılan düzeltmeler de bir talebe bağlı yapılmadığından harç uygulaması dışında tutulmuştur.
- İcra ceza mahkemelerinin kararlarıyla bu kararların temyizi işlemleri de istisna tutulmuştur
- Kira alacaklıları ile ilgili olarak hapis hakkının kullanımı için yapılacak defter tutma işlemleri de harçlardan istisnadır.
- Yetkili makamların isteyecekleri ilam ve çeşitli evrak suretlerini talep eden makamların yapacakları resmi işlemlerde kullanılacak belgelerden suret harcı alınmaması için bu belgelerin suretleri harçtan istisna edilmiştir.
- Kamu adına Cumhuriyet savcıları tarafından hukuk mahkemelerine açılan davalar ve kanun yolu başvuruları ile ceza mahkemelerinden verilen kararlara karşı konun yolu başvuruları da istisna edilen konular arasındadır.
- İş mahkemeleri tarafından işçiler lehine hükme bağlanmış olan hak ve alacakların takibinde işçilerden hiçbir haç alınmadan gerekli işlemler yapılmalıdır
- Harçlar kanunun 14. Maddesi ile erler ve ihtiyaçları devlet tarafından üstlenilen ve karşılanan onbaşı ve çavuşlar adliye işlemlerinden ötürü harçtan muaf tutulmuşlardır.
YARGILAMA HARÇLARININ HESAPLANMASI VE ÖDENMESİ
Harçlar tarifelerde yazılı işlemlerden=
. değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden,
. işlemin nevi ve mahiyetine göre maktu esas üzerinden alınacaktır.
Harçları hesaplayabilmek için öncelikle nispi esas mı, yoksa maktu esas mı olarak belirlendiğine bakmak gerekmektedir. Maktu esasa bağlanmış işlemin parasal değerinin bir kıymeti yoktur. Her işlem için bir maktu harç alınacaktır. Hizmet talep eden kaç defa hizmet talep etmiş ise o sayıda harç ödemek zorunda olacaktır. Maktu harç miktar bakımından daha düşük gibi görünse de pratikte daha ağır bir mali yük haline de gelebilir.
Harçların maktu olarak belirlenmiş olması her işleme aynı tutarın uygulanacağı anlamına gelmemektedir.
Tarifelere göre maktu esasa göre işlemin nevi ve mahiyeti bakımından harç alınan hizmetler şunlardır
- Sulh, icra hukuk, asliye, idare, vergi, bölge adliye veya bölge idare mahkemeleri, yargıtay, Danıştay ve askeri yüksek idare mahkemesine ve anayasa mahkemesine dava açmak için başvuruda bulunanlar
- Belli bir değer bulunmayan davalarda duruşmanın ertelenmesine sebep olunması
- Para ile ölçülemeyen davalarda karar verilmesi, davanın reddedilmesi, karar düzeltme talebinin reddi
- İcranın geri bırakılmasına karar verilmesi
- Delil tespiti, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kararlarının verilmesi
- Bölge idare mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerine istinaf başvurusu
- İcraya başvurma
- Değeri belli olmayan icra takiplerinde, icranın yerine getirilmesi
- Haczedilen gayrimenkullerin idaresi, kira mukaveleleri düzenlenmesi ve hesap tutulması
- İcra ve iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirilmesi
- Ticaret sicilinde tescil ve ilan yapılması, kayıt silinmesi
- Örnek verilmesi
- Sicil tasdiknamesi verilmesi
- Suret verilmesi
- Borcu alacağına denk miras işlerinde defter tutulması
- İflas dairesi tarafından defter tutulması
Parasal talepler açısından değeri tespit etmek mümkün iken bir değeri olmakla birlikte gerçek değerinin tam olarak bilinemediği durumlar da olabilir.
Değer gösterilmesi mümkün olan hallerde dava dilekçelerinde değer gösterilmesi zorunlu tutulmuştur.
Harçların oranları tarifelerde yer almaktadır. Davadan feragat veya davayı kabul veya sulh, yargılamanın ilk celsesinde gerçekleşirse karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınacaktır. Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçilmesi halinde vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı, haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilmişse tahsil harcı tam olarak alınacaktır. Burada tarife ile belirlenen oranın kendisi de belli oranda azaltılarak yeni bir oran haline gelmektedir.
Taşınmaz veya gemilerin tahliye veya teslimine dair icralarda tahsil harcının tahsil harcının 1 sayılı tarifede yazılı miktarlarının yarısı oranınca alınacağı belirtilmesine rağmen tarifede tahsil harı genel anlamda değil, özel durumlarda dikkate alınarak belirlenmiştir.
YARGILAMA HARÇLARININ ÖDENMESİ
Başvuru harcının iade veya mahsubu söz konusu değildir.
Harcın konusu işlemin başlayabilmesi için talep yeterli olmayıp bu talebi konu hizmetin karşılığı harcın da ödenmesi gerekmektedir.
ÖDEME USULÜ
Harcın makbuz karşılığında ödeneceği düzenlenmiştir. Harcın, ödeyen açısından ödendiği ancak bu makbuzla ispat edilir.
Olayın özelliğine göre maliye bakanlığı makbuz karşılığı ödem yerine basılı damga vurulması veya sair şekilde tahsilat yapma konusunda ilgili dairelere yetki de verebilecektir.
Kanunlarda eğer harç, belediye gelirleri kanununda yer aldığı gibi belediye veya başka kuruma ait bir gelir olarak tanımlanmadığı sürece merkezi yönetimin bütçesinin bir parçası olacaktır. Gelir idaresi başkanlığının teşkilat ve görevleri hakkında kanun gereğince devlet gelirlerini toplamak maliye bakanlığınca kurulan gelir idaresi başkanlığına verilmiştir.
ÖDEME YERİ
Gelir idaresi başkanlığı harçların toplanma yetkisini kendi bünyesinde tutmaktadır.
Vergi yargısı harçları için özel bir hüküm olmamakla birlikte harca mevzu olan işlemleri yapan daireler tahsile yetkili tutulduğundan, vergi mahkemeleri de aynı şekilde tahsilata yetkili olacaktır.
İcra iflas kanunu; devlet’e, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi feri amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevelli olan diğer alacakları ile bunların takip masrafları hakkında uygulanamayacaktır.
İcraya harç ödenmez ise icra dairesinin yapabileceği tek şey verilen icra veya iflas hizmetlerini durdurmaktır.
Vazgeçme veya sulh, haricen ödeme gibi vazgeçmiş sayılma hallerinde alınması gereken tahsil harcının icra dairesine bir ödeme yapılmadığından tahsil edilme olanağı olmadığından icra dairesince tahsil harcı da kesilemeyecektir.
Vergi yargısı harçları bakımından ise nispi ve maktu harçlar, ihbarname esasına göre, ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde ilgili vergi dairesine ödeneceği belirlenmiştir.
Maliye bakanlığının izniyle makbuzla tahsilatta bulunan memurlar bir aya ait tahsilat tutarlarını ertesi ayın beşinci günü akşamına kadar en yakın vergi dairesine yatırmakla mükelleftirler. 500 Türk lirasını geçen tahsilat bu süre ile bağlı olmaksızın derhal yatırılır.
ÖDEME ZAMANI
Devletin nizasız harç alacağına kavuşma olanağına sahip olabilmesi için harcın kesinleşmesinin diğer bir ifade ile tahakkukunun neye bağlı olduğunun da tespit edilmesi gerekir.
Maktu harç alınmasına karar verilen harçlar, kural olarak işlemin yapılmasından önce peşin olarak ödenir. Vergi yargısı harçları dava dilekçesinin verilmesi sırasında peşin olarak ödenecektir.
Mahiyetleri icabı maktu olarak belirlenmiş olan ve işin sonunda hesap edilip alınması gereken harçların ise harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir.
Maktu harçlar peşin veya süresinde ödenmemiş ise sonraki işlemlere ancak harç ödendikten sonra devam edilecektir.
Kural olarak harç ödenmeden sonraki işleme devam edilemeyeceği kuralı bakiye karar ve ilam harcı bakımından değiştirilmiştir.
Nispi alınan kara ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenecektir.
İcra tahsil harcı bakımından ise icra takiplerinde tahsil harcı alacağın ödenmesi sırasında kesinti suretiyle tahsil olacaktır. Ödeme yapılmayan hallerde kural olarak harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenecektir. Nispi tahsil harcına bağlanmış gayrimenkullerin ve gemilerin tahliye ve teslimi ile menkullerin tesliminde icra yerine getirildiğinde doğacağından 15 günlük ödeme süresi de bu tarihten başlayacaktır. Konunun değeri üzerinden alınacak iflas harçlarında da uygulama aynı şekilde gerçekleştirilecektir. Maktu olmakla birlikte depozito defter tutma ve miras işlerine ait harçlar işin sonundan itibaren 15 gün içinde ödenir.
İlama dayanmayan alacaklar ise ileride tahsilat yapılırsa tahsil harcına mahsuben alacak miktarının bide beşi peşin alınacaktır.
HARCIN DİĞER TARAFÇA ÖDENMESİ
Diğer tarafı zarara uğratmasını engellemek bakımından kanun koyucu diğer tarafa harcı ödeyerek işlemin devamını sağlatma hakkı tanımıştır. Diğer tarafın karşı tarafın yerine yapmış olduğu ödeme mükellefiyetlerde bir değişiklik yapmamaktadır. Bu yolla devletin harç alacağı bakımından diğer taraf yerine ödeme yapan diğer tarafı devlete karşı sorumlu olmaktan kurtaracak ve harç borçluluğu sona erecektir.
Haklı çıkması halinde diğer tarafa mahkemece resen yüklenmesine karar verilerek diğer tarafa rücu imkanı verecektir.