FİN202U-FİNANSAL YÖNETİM-II

Ünite 1: Orta ve Uzun Vadeli Finansman





Orta ve Uzun Finansmanın Özellikleri ve Türleri
İşletmeler sermaye maliyetini minimum kılan finansman bileşiminin bulunmasını arzularlar. Bununla beraber; finansman temel prensibi olan dönen (kısa süreli) varlıkları kısa vadeli kaynaklardan, duran (uzun süreli) varlıkları ise uzun vadeli kaynaklardan finanse edilmesi kuralını baz alırlar.
Orta vadeli finansmanın ortak özellikleri ise; Kredinin süresi, kredinin geri ödeme planı ve kaynak ile sağlanan fonların güvencesidir.

• Süresi genelde 1-10 yıl arasındadır (Ekonomik konjonktüre göre 1-5 yıl arası olabilir).
• Esnek ödemeler sunabilir (Yıllık taksitlerin yansıra).
• Hesaplamak için anuiteden yararlanırdır.

PVAN = R(PVIFA[SUB]!.![/SUB])
R = PVAN
PVIFA[SUB]!.![/SUB]
Eşitlikte; PVAN = Anünite şimdiki değerini,
R = Eşit taksit ödemelerini, PVIFA = Her yıl, yılsonunda elde edilecek 1 TL’nin bugünkü değeri, i = Faiz oranı, n = Dönem sayısını ifade etmektedir.

• Krediyi talep eden ve kredi veren kurum arasında belirli anlaşmalar (sözleşmeler) yapılır (s:5, örnek çözüm)

Orta vadeli krediler genellikle krediyi talep eden ve kredi veren kurum arasında belirli anlaşmalar yapılarak sağlanmaktadır. Kredi veren kurumlar, kredinin geri ödenmesini garanti altına almak için belirli sözleşmeler yaparak kredi vermeyi tercih ederler. Zamanın uzaması dolayısıyla belirsizliğin ve buna bağlı olarak riskin artması nedeniyle bu sözleşmelerde işletmenin finansal riskinin artmasını önleyen (geleceğe yönelik borç kotası şartı gibi) hükümler ile kredi sağlanır.
Orta Vadeli Finansman Kaynakları
Literatürde orta vadeli finansman kaynakları genellikle orta vadeli banka kredileri, orta vadeli yatırım malları kredileri, rotatif krediler, forfaiting ve leasing şeklinde incelenmektedir.
Orta vadeli banka kredileri: İşletmeler mevduat yoluyla fon toplayan ve bu fonları belirli bir faiz ödemesi karşılığında kullanıma sunan bankalardan, uzun vadeli kredileri arazi, bina, makine gibi sabit varlıklar finansmanında kullanılmak üzere kullanır. Likidite sıkıntısında ise orta vadeli krediler kullanılmaktadır. Temel koşullar:

• Projenin düzenli fon yaratacak nitelikte olması.
• Firmanın sermaye yapısına uygun olması.
• Uzun süreli satış ve kâr tahminlerinin yapılabilmesi.
• Firmanın yeterli güvence sunabilmesi.

Orta vadeli yatırım malları kredileri: İşletmeler sağlanan fonları, sabit kıymetleri almak için kullanıyorsa bu krediler ortaya çıkmaktadır.
Rotatif kredileri: İşletmelere gerekli fonu, belirli teminatlar karşılığı belirli limitler çerçevesinde kullandırılan, faizi günlük işletilen ve 3 ayda bir tahakkuk ettirilen kredilerdir. Faiz değişkendir; düştüğünde avantaj, yükseldiğinde ise artı faiz riski oluşturur.
Forfaiting: Bankanın (forfaiter), ihracatçı şirketin vadesi 3-4 yıla kadar olan emre yazılı senetlerini satın aldığı orta vadeli ihracat finansmanı yöntemidir.

• Mal ve hizmet ihracatından doğan senetlerin gelecekte tahsil edilecekken vadeden önce satılarak tahsil edilmesidir.
• Forfaiting işleminde uygulanacak iskonto oranı, senedin vadesi, ithalatçının ve garantör banka kredi notuna göre değişmektedir.

Forfaiting işleminin temel unsurları şu şekilde sıralanabilir:

• Alacağın ihracat kaynaklı olması.
• İhracattan doğan alacağın banka garantisi ile güvenceye alınması.
• Söz konusu satışların kendisine rücu hakkı olmaksızın üçüncü kişilere devredilebilmesi. (s:8, Şekil 1.1.)

Yararları ise:

• Ekonomik ve politik tüm riskler forfaiter’a yansıtılmaktadır. Ayrıca ihracatçı tahsil yükümlülüğünden kurtulmaktadır.
• Maliyet önceden belirlendiğinden, ihracatçı uzun vadeli faaliyet planı yapabilmektedir.
• Vadeli satışlar anında paraya çevrilebildiğinden, ihracatçının kredili satışlar için kaynak aramasına gerek kalmamakta ve likidite durumu iyileşmektedir.
• İhracatçı, forfaiting işlemi ile kur, transfer ve faiz risklerini forfaiter’a devretmektedir.
• İhracatçı, alıcının kredi değerliliğini saptama, alacakların yönetimi ve tahsili için zaman ve kaynak ayırma gereğinden kurtulmaktadır.

Leasing: Belirli bir süre için kiralayan (lessor) ve kiracı (lessee) arasında imzalanan, kiracı tarafından seçilen, kiralayan tarafından satın alınan, mülkiyeti kiralayanda, kullanımı kiracıda bırakan sözleşmelerdir. Her türlü taşınır taşınmaz mal leasing konusu olabilir (marka, patenet, lisans hakkı, yazılım hariç).
Leasing şirket türleri:

• Kiralayan ve kiracı aynı ülkede ise yurtiçi; Türkiye dışında ise uluslararası kiralama,
• Kiralama dönemi sonunda kiracıya piyasa değerinden düşük fiyata satın alma opsiyonu veriyorsa finansal kiralama,

1


FİN202U-FİNANSAL YÖNETİM-II
Ünite 1: Orta ve Uzun Vadeli Finansman

• Dönülebilir nitelikte, kiralayanın varlığın satın alınması ve sigortalanmasından sorumlu olduğu opsiyonel kiralama,
• Satıcı ile kiracı aynı kişi ise satma ve geri kiralama denir. (s:9, Şekil 1.2)

Avantajları:

• Düşük maliyet,
• Kiraların gider yazılması ve vergi avantajı,
• Likiditenin artması,
• Planlama kolaylığı ve sabit maliyet,
• Bilanço dışı işlem olması,
• Riskin azaltılmasıdır. Dezavantajları:
• Hurda değer,
• İpotek verilememesi,
• Maliyet,
• Amortisman,
• Kur farkıdır.

Uzun Vadeli Finansman Kavramı ve Özellikleri
İşletmeler duran varlıkları finanse edebilmek için uzun vadeli finansman kaynaklarını kullanılar. Borçlanma maliyetini minimize eden, koşulları ağır olmayan ve diğer borçlanmalar için maksimum esnekliği olan araçlar tercih edilmelidir. En temel ayrımı borç ve özsermayedir.
Hisse Senetleri
İşletmelerin sermaye piyasasından uzun vadeli fon sağlamada kullandıkları en önemli finansman araçlardan biri hisse senedidir. Sağladığı haklar şu şekilde sıralanabilir:

• Şirket yönetimine katılma hakkı ve oy kullanma hakkı,
• Şirket karından pay alma hakkı,
• Rüçhan hakkı,
• Tavsiyeden pay alma hakkıdır.

Bu haklar ile birlikte gelen sorumluluklar, kuruluş ve sermaye artırımında tahahhüdü yerine getirmek ile yükümlü olmaktadır.
Hisse senedinin üzerine yazılan fiyat nominal, sermaye piyasasında alınıp satıldığı fiyat ise piyasa fiyatıdır. (s:14- 15, örnek çözüm)
Dolaşımlarına göre; nama ve hamiline yazılı olarak ikiye; sahiplerine sağladığı çıkara göre adi hisse senedi, imtiyazlı hisse senetleri, primli ve primsiz hisse senetleri, bedelli ve bedelsiz hisse senetleri, aydan yoksun hisse senetleri olarak ta beşe ayrılır.
Otofinansman
Karların dağıtılmayarak işletmede bırakılması yoluyla sağlanır. Yedek akçeler, amortismanlar ve uzun vadeli karşılık ayrılması yoluyla elde edilen finansmana otofinansman denir.

Yedek akçeler yoluyla oto finansman kanuni, ihtiyari, olağanüstü ve gizli yedek akçe ayırma yoluyla gerçekleştirilir.
Amortisman yoluyla otofinansman aktiflerde zamanla meydana gelen değer düşüklüğünü karşılamak üzere ayırma yoluyla gerçekleştirilir.
Uzun süreli karşılık ayrılması yoluyla otofinansman hesap dönemi sonunda karşılaşılması olası giderler için ayrılması yoluyla gerçekleştirilir.
Tahviller
Tahvil; ihraççı şirketin, tahvil yatırımcısına, belirlenen tarihlerde anapara ve faiz ödemelerini gerçekleştirmekle yükümlü olduğu, uzun dönemli bir borçlanma aracıdır.

• Genellikle 5 yıl ve daha uzun vadeli olarak çıkar.
• Faiz ödemeleri 3 ayda bir, 6 ayda bir ve yılda 1 olarak yapılabilir.
• Halka açık ve halka açık olmayan olarak ayrılır. Tahvilin değerini etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir:
• Tahvilden sağlanacak gelir,
• Tahvili çıkaran işletmenin gelir,
• Tahvilin risk durumudur.

Tahvil türleri kendi içlerinde farklı kriterlere bağlı olarak
şu şekilde sıralanabilir:

• Nama ve hamiline yazılı tahviller,
• Devlet ve özel sektör tahvilleri,
• Primli ve primsiz tahviller,
• Garantili ve garantisiz tahviller (şirket, bu borcu karşılayacak malvarlığı göstermiyorsa zayıf bir tahvil, şirketin tahvillerinin anapara ve faizlerini karşılayacak gücü yoksa çürük tahvil (junk bond) söz konusudur),
• Sabit ve değişken faizli tahviller,
• Endeksli tahviller,
• Kâra iştirakli tahviller olarak ayrılır.

Hibrit Enstrümanlar
BASEL II ile zorlaşan banka kredilerine ulaşma şartıyla beraber, büyüyen ve yeni kurulan şirketler dış kaynaklı finansman ihtiyacını bu araçlarla sağlarlar. Bu enstrümanlardan biri olan varyant, belli bir varlığı, önceden belirlenmiş fiyat üzerinden, belirlenmiş bir tarihte veya öncesinde, alma veya satma hakkı veren bir menkul kıymettir.

• Kolay alınır ve satılırlar.
• Türünü dayanak varlıklar belirler (hisse senedi, endeks, döviz, emtiya vb.).
• İşletmeler için alternatif bir finansman aracı, sermaye piyasaları için çeşitliliği arttıran finansal araçtır.
• İkincil piyasada işlem görebilirler.
• Sahibine hisse senetlerini sabit bir fiyattan alma imkanı sağlarlar.