Genel İşletme 1
ÜNİTE 1:
*İşletme
*Fayda
*Üretim Faktörleri *işletme fonksiyonları
*inovasyon
*iş modeli
*sürdürebilirlik
*verimlilik
Genel Özellikleri
• İşletme KAVRAMI
• İşletmenin TANIMI
• İşletmenin AMAÇLARI VE
‹fiLEVLER‹
• İşletme SINIFLANDIRILMASI
• ‹ İşletme lerin BAfiARISININ TEMEL
GÖSTERGELER‹
‹fiLETME KAVRAMI
iflletmecilikle geçmifl y›llardaki iflletmecilik, bugünkü insan yaflam› ile
geçmifl dönemlerdeki insan yaflam› ayn› kalmam›flt›r.
(‹flletmelerde ifllemden geçmifl, ifllenerek haz›rlanm›fl flekilde bulurlar.
‹flletmelerin özgeçmifllerine bakt›¤›m›zda hemen her dönemde yeni beceriler
kazanm›fl veya eski becerilerini gelifltirmifltir. ‹flletmelerdeki bu de¤iflim insanlar›n
kulland›klar›n›, tükettiklerini de¤ifltirmifl, bu da yaflam›n de¤iflmesini sa¤lam›flt›r.
‹nsanlar›n sat›n ald›¤› her ürün ve hizmet onlar›n bir sorununu çözecek, ihtiyac›n› giderecek
ya da iste¤ini tatmin edecektir. ‹nsanlar için sorunlar›n baz›lar› çözülse de baz› ihtiyaçlar
giderilse de isteklerine cevap verilse de bunlar hiçbir zaman bitmeyecektir.
iflletmeler için insan, hem yaflam› kolaylaflt›ran ürünlerin tüketicisi
hem de iflyerlerinde çal›flarak ürünlerin üreticisi konumundad›r. Di¤er bir
deyiflle, iflletmeler için insanlar hem üretici hem de tüketicidirler.
Dünyadaki uygulamalara bak›ld›¤›nda birbirinden farkl› giriflimcilik kültürlerinin ve iklimlerin
yarat›ld›¤› görülmektedir.
‹flletmelerin temel amac› insan ihtiyaçlar› ve isteklerini karfl›lamak için üretim
yapmak ve üretim yaparken de ekonomik anlamdaki üretim faktörlerini kullanmakt›
r.
ekonomik açıdan işletmenin önemi:
1. Işletmelerin üretim üniteleri veya birimleri olmaları,
2. Işletmelerin yaratıcı birer ünite olmaları,
3. Işletmelerin bölgelerin ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaları, .
4. Işletmelerin tasarrufların değerlendirilmesini sağlamaları.
Sosyal açıdan işletmenin önemi:
a) İşletmeler faaliyetlerini sürdürdükleri çevreyi korumak, çevrenin kirlenmesini önlemek gibi bazı sosyal sorumluluklar üstlenmişlerdir. Bu zorunluluğun gereklerine titizlikle uymak durumunda. olan işletmeler, dolayısıyla milli ekonominin kaynaklarını korumuş olurlar.
b) Bunun yanısıra işletmeler çalıştırdıkları personel için konut inşasına yardımcı olmak, sportif tesisler kurmak, eğlence ve rekreasyon imkanları hazırlamak sorumluluğunu da üstlenmişlerdir. Bu sorumluluk işletmelerin milli ekonomide sosyal bakımdan da önemli bir yer tutmalarını sağlamaktadır.
c) Bundan başka her işletme, adil şekilde vergi vermek sorumluluğunu yüklenmiştir. Vergi, devletin kamusal giderlerini karşılayan en önemli kaynaktır. İşletmeler vergilerini adil ve gerçek kazançlarına uygun şekilde ödemek suretiyle, kamu hizmetlerinin, devletin . üstlendiği görevlerin yerine getirilmesine imkan verirler.
‹flletme bilimi bir taraftan karfl›lanmam›fl insan ihtiyaçlar›n› ve isteklerini, çözülmemifl
sorunlar› bulmaya çal›fl›rken di¤er taraftan da bunlar›n en az kaynak kullanarak
nas›l çözülebilece¤i aray›fl› içindedir.
‹flletmelerin üretti¤i her ürün ve hizmet mutlaka bir ihtiyac› giderir,
bir iste¤i karfl›lar, bir sorunu çözer. Biz buna fayda diyoruz. O hâlde fayda, mal
ve hizmetlerin insanlar›n ihtiyaçlar›n› giderme özelli¤ine denir.
‹flletmeler fayda yarat›rlar,
tüketiciler faydaya ödeme yaparlar. ‹flletmeler fayday›, flekil de¤iflikli¤i, zaman de¤iflikli¤
i, yer de¤iflikli¤i ve mülkiyet de¤iflikli¤i ile yaparak müflterilerine sunarlar.
işlletme faaliyetleri ile ortaya ç›kan fayda kavram›n› aç›klay›n›z.
İhtiyaçlar:
‹nsanlar›n davran›fllar›n›n temelinde ihtiyaçlar bulunmaktad›r. Motivasyon teorilerinin
oluflumu da ihtiyaçlara dayanmaktad›r. Bu durum, iflletmeler için iki anlama
gelmektedir. Birincisi, iflletmeler tüketicilerin ihtiyaç duydu¤u ürünleri üretirler.
Giriflimciler ya da iç giriflimci olarak iflletmede çal›flanlar, iflletmenin üretim yetene¤ine bakarak
neyi üretece¤i ile ilgili ifl fikri de¤il, tüketicilerin çözülmemifl ya da giderilmemifl, fark›
na bile var›lamam›fl sorun ve ihtiyac›n› bularak neyi üretece¤i ile ilgili ifl fikri yarat›rlar.
Di¤er taraftan ihtiyaçlar›n iflletmeleri ilgilendiren ikinci yan›, iflletmedeki insan
kaynaklar›yla ilgilidir. ‹flletmeler insan çal›flt›rmaktad›rlar ve bu insanlar›n ihtiyaçlar›
vard›r. Çal›flan insan›n verimlili¤
i eme¤in verimlili¤i demektir. Eme¤in verimlili¤i için de motivasyon tekniklerinin
uygulanmas› gerekmektedir.
‹flletmecilikte en çok kullan›lan ihtiyaç araflt›rmas› Abraham Maslow’un “‹htiyaçlar
Hiyerarflisi”dir.
• Fizyolojik ihtiyaçlar
• Güvenlik ihtiyac›
• Ait olma ve sevgi ihtiyac›
• Sayg› ihtiyac›
• Kendini gerçeklefltirme ihtiyac›
Fizyolojik ‹htiyaçlar:
‹nsan›n canl›l›¤›n›, yani fizyolojik varl›¤›n› sürdürebilmesi için zorunlu oldu¤undan
en temel ihtiyaçlar olarak görülmüfltür. Bütün canl›lar için geçerlidir. Bunlar yemek,
içmek, nefes almak, uyumak, bar›nmak fiilleriyle yerine getirilen ihtiyaçlard›
r.
iflletmeler insan çal›flt›r›rlar. Eme¤in verimlili¤i bak›-
m›ndan çal›flt›rd›klar› insanlar› motive etmeleri, bunun için de onlar›n fizyolojik ihtiyaçlar›
n› yeterince karfl›lamalar› gerekmektedir. Buna d›fl motivasyon denmektedir.
‹flletmeler, insanlar›n fizyolojik ihtiyaçlar›yla ilgili çok çeflitli ürün ve hizmetler
üretmektedir ve bu konuda çok sektör oluflmufltur.
Güvenlik ‹htiyac›:
Fizyolojik ihtiyaçlardan sonra piramidin afla¤›dan yukar› ikinci basama¤›nda güvenlik
ihtiyac› vard›r. Bu ihtiyac›n gündeme gelebilmesi için bundan önceki ihtiyac›
n karfl›lanmas› gerekir.
Güvenlik ihtiyac› iki grupta toplanabilir. Birincisi “Genel Güvenlik” yani mal ve
can güvenli¤i, ikincisi de “Sosyal Güvenlik”tir.
Genel güvenlik: Ülkemizde
ifl ve iflçi sa¤l›¤› konusunda oluflturulmufl mevzuatlar vard›r. Genel mal ve
can güvenli¤i konusunda ise görevi devlet üstlenmifltir. Devlet hem iç tehdit hem
de d›fl tehditlere karfl› tedbirler almakta, insanlar›n›n mal ve can güvenli¤inin garantisi
olarak görülmektedir. Bu durum anayasada da belirtilmifltir.
Sosyal güvenlik: insan›n sürdürülebilir
flekilde do¤ufltan hayat›n›n sonuna kadar, baflta fizyolojik ihtiyaçlar olmak üzere,
di¤er ihtiyaçlar›n›n da karfl›land›¤› bir sistemdir. Yani insanlar›n iflsiz kalmas›,
hastalanmas›, engelli olmas›, ifl kazas› geçirmesi gibi gelir getirici faaliyetlerde bulunamad›¤›
durumlarda insanca yaflamalar›n› sa¤layan sistemlerdir.
Ait Olma ve Sevgi ‹htiyac›:
Piramidin geri kalan basamaklar›nda yer alan ihtiyaçlar toplumsald›r. Davran›fllar›
flekillendiren toplum, insanlar›n varl›¤›n› kabul ederek, onlara toplumda bir yer vererek
ait olma ihtiyaçlar›n›n giderilmesini sa¤lar. ‹nsanlar hiçbir zaman tek bafl›na
toplumun d›fl›nda kalarak kendini di¤er insanlardan ve toplumdan soyutlayarak
yaflayamaz. ‹nsanlar ancak giderilmedi¤inde fark›na
varabilirler. Bu gruplara örnek olarak baflta aile, çeflitli dostluk gruplar›, spor kulüpleri,
iflyeri gruplar›, meslek gruplar›, cinsiyet gruplar›, hemfleri gruplar›, ö¤renci
kulüpleri, proje gruplar›, tak›mlar, ekipler, fan gruplar› ve çeflitli sosyal medya
gruplar› gösterilebilir.
Bu ihtiyaç karfl›lanmad›¤›nda ne olur? ‹nsan›n psikolojik yap›s› ve davran›fllar›
bozulur. Psikolojik ve ruhsal hastal›klar ortaya ç›kar.
Bu ihtiyac›n
giderilmesinde en fonksiyonel gruplar aile ve iyi yönetilen iflyerleridir. ‹flletmelerdeki
insan kaynaklar› yöneticileri çal›flanlar›n ait olma ihtiyac›n›n oldu¤unu, yönetimleri
s›ras›nda bu ihtiyac›n giderilmesi gerekti¤ini bilmelidirler ve ona göre davranmal›
d›rlar.
Sayg› ‹htiyacı:
Sayg› ihtiyac›, itibar, tan›nma, de¤erli hissetme ve takdir edilmeyle ilgilidir. Bunlar›
n da yeterince karfl›lanmas› gerekir. Ayn› zamanda iç motivasyon faktörü olarak
da kullan›l›r.
Sayg› ihtiyac› iki flekilde ortaya ç›kar. Birincisi insan›n kendisine sayg› duymas›,
ikincisi ise baflkalar›ndan sayg› beklemesidir.
Kendini Gerçeklefltirme ‹htiyacı:
‹nsanlar›n hayallerini, ideallerini ve yeteneklerini gerçeklefltirmesi ihtiyac›d›r. Ayr›-
ca yarat›c›l›k, buluflçuluk, kapasite ve potansiyelini ortaya ç›karmak ve bütün bunlar›
gerçeklefltirdikten sonra haz duymak da kendini gerçeklefltirme ihtiyac› kapsam›
nda ele al›n›r.
‹flletmeler çal›flanlar›n›n yarat›c›l›k ihtiyaçlar›n› gidermekle hem onlar› motive ederek verimli
çal›flmalar›n› sa¤layacaklar hem de kendilerinin yarat›c›l›k ihtiyaçlar›n› karfl›layacaklar.
inovasyon, piyasaya ç›kabilen ticari hâle gelen yenili¤e denir.

Küresel rekabet ortam›nda, iflletmelerin sürdürülebilir rekabet avantaj› sa¤layabilmek
için yenilik ve yarat›c›l›k ilkelerini benimsemeleri gerekli midir? Bu ilkelerin iflletmelere
ne gibi katk›lar› olabilir?





Üretim Faktörleri
Do¤al Kaynaklar
Emek
Sermaye
Giriflimcilik

Doğal kaynaklar:
Do¤al kaynaklar, insano¤lunun ilk keflfetti¤i üretim faktörüdür. Temel ihtiyaçlar›n
karfl›lanma zorunlulu¤u bu üretim faktörünü en önce ortaya ç›karm›flt›r. Do¤al
kaynaklar içinde üretim faktörü kapsam›nda hiç ifllenmeden do¤rudan tüketilen
ürünler yan›nda, ifllemden geçen ya da herhangi bir ürünün üretimi için kaynak
olarak kullan›lan girdiler de vard›r. Bunlar›n baz›lar›n›n girdi olarak kullan›labilmesi
için de ifllemden geçmesi, yani üretim faktörleri kullan›larak üretilmesi gerekir.
ekonomik mal; Örne¤in; süt, pasta, telefon, otomobil.
Bir de hiç ifllemden geçmeden
üretim faktörleri kullanmadan do¤ada haz›r bulunan mallar vard›r; su, hava,
gün ›fl›¤› gibi. Bunlar tüketim mal› fleklinde do¤rudan kullan›ld›¤› gibi, bir baflka
ürünün üretiminde de do¤rudan ve çaba sarf etmeden elde edilerek kullan›l›r.
Bunlara da ekonomik olmayan mal denir.
Do¤al kaynaklar yenilenebilmeleri
bak›m›ndan ikiye ayr›l›r; yenilenemez kaynaklar, yenilenebilir kaynaklar:
Yenilenemez olanlara örnek olarak alt›n, bak›r, petrol, do-
¤algaz, kömür gösterilebilir. Yenilenemez kaynaklar belirli bir süre kullan›ld›klar›
nda biter, yani tükenir.



‹kinci do¤al kaynaklar yenilenebilir olanlard›
r. Örne¤in rüzgâr, günefl, hava. Yenilenebilir kaynaklar tüketilince eksilmez çünkü
yerine yenisi konur. Onun için yenilenebilir denmifltir.
Di¤er taraftan konuyla ilgili pek de yeni say›lmayan bir kavram daha vard›r. O
da sürdürülebilirliktir.
Genel işletme

Ünite 2
• işletme Çevresi
• Küresel Çevre
• Genel Çevre
• Sektörel Çevre
• iç Çevre
• Çevresel Belirsizlik
‹fiLETMEN‹N ÇEVRES‹
‹flletmelerin çevresi en genel ifadesiyle iflletme s›n›rlar› d›fl›nda kalan her fley olarak
tan›mlanabilir. ‹flletmeler çevreden kendi faaliyetler için gerekli olan girdileri al›r ve bu faaliyetler sonucunda çevreye çeflitli ç›kt›lar sunarlar.
‹flletmeler taraf›ndan çevreye
sunulan ürünler somut birer ç›kt› ise bu tür ürünlere mal denilmektedir.
her iflletmenin ç›kt›s›n›n somut değidir. Örneğin; üniversite eğitim verir. Bu soyut bir çıktıdır.


“çeşitli boyutları itibarıyla işletmenin çevresi”

B‹R S‹STEM OLARAK ‹fiLETME ÇEVRES‹
Genel Sistem Yaklafl›m› olgu, olay veya sistemlerin incelenmesinde karfl›l›kl› ve çevresel iliflkileri de göz önünde bulundurmaktad›r.

Genel Sistem Yaklafl›m›, Avusturyal› bir biyolog olan Karl Ludwig von Bertallanfy
(1901-1972) taraf›ndan, 1920’li y›llardan itibaren gelifltirilmifl disiplinleraras›
bir düflünce tarz›d›r. “en önemli vurgusu olgu, olay veya
sistemlerin incelenmesinde karfl›l›kl› ve çevresel iliflkilerin de göz önünde bulundurulmas›”

Sistem; çevreyle ve birbirleriyle iliflkili çeflitli parçalardan veya bir baflka deyiflle alt sistemlerden oluflan bir bütün
olarak tan›mlanabilir.

Çevresiyle insan, bilgi, hammade ve enerji al›flverifli olan sistemler aç›k sistem olarak nitelendirilmektedir.
İşletmeler açık sistemdir.

Girdiler:
İnsan
Hammadde
Bilgi finansman

İşletmecilik süreçleri:
Üretim
Pazarlama
Yönetim ve organizasyon ) – çıktılara ilişkin geri bildirim
Araştırma ve geliştirme
Finansal yönetim
İnsan kaynakları

Çıktılar:
Mallar
Hizmetler
Fikirler
Atıklar

‹flletme çevresini iç içe geçmifl bir sistemler bütünü olarak alg›lamak, sistem yaklafl›m›n bize sundu¤u önemli bir kolayl›kt›r. Genel Sistem Yaklafl›m›’yla ilgili olarak iflletmeciler taraf›ndan göz ard› edilmemesi
gereken di¤er kavramlar ise şöyledir;

Sinerji: Bütünün kendisini oluflturan parçalar›n tek bafllar›na yaratabilecekleride¤erlerin toplam›ndan daha fazla bir de¤er yaratmas› durumudur.
Entropi: Do¤adaki tüm sistemlerin yok olmaya mahkûm olduklar› fleklinde aç›klanabilecek bir kavramd›r. Bir sistem olarak iflletmeler,
iflletmecilik süreçleri sonucunda “art› de¤er” yaratarak, entropiyi yenmeye
gayret etmelidirler.
Ekofinalite:yenililçilik

işLETME ÇEVRES‹N‹N TEMEL SEV‹YELERi

*Sistem bak›fl aç›s›yla işlletme çevresi; iflletme içinden bafllayan ve çeflitli katmanlar› olan bir yap›y› ifade eder.

*‹ç çevre; iflletme s›n›rlar› içinde kalan ve iflletmenin misyonunu, vizyonunu, temel yeteneklerini, örgüt yap›s›n› ve örgütsel kültürünü içinde bar›nd›ran bir alt sistemler toplulu¤udur.


*işlletmenin sektörel çevresi, işlletmenin yak›n d›fl çevresi veya iflletmenin mikro çevresi fleklinde de adland›r›lmaktad›r.

*işlletmenin genel çevresi işlletmenin makro çevresi olarak da düflünülebilir. İşletmenin üstündeki etkisi uzun vadede ölçülebilir.
‹flletmenin genel çevresi temel olarak befl bileflenden oluflmaktad›r:
siyasal-yasal çevre,
ekonomik çevre,
sosyokültürel çevre,
teknolojik çevre ve do¤al çevre

Siyasal-Yasal Çevre
Siyasal-yasal çevre faktörlerinin iflletmenin faaliyetleri üzerindeki etkisi oldukça
güçlüdür. Siyasal-yasal çevre iflletmelerin neleri yap›p neleri yapamayaca¤›n› kesin
çizgilerle belirleyen genel bir çerçeve niteli¤indedir.

Ekonomik Çevre
Ekonomik çevre, işlletmelerin var olan k›t kaynaklar› kullanarak, sonsuz insan ihtiyaçlar›n› karfl›layabilmek için üretim yapt›klar› ortamd›r.
‹flletmeler, faaliyette bulunduklar› ekonominin güncel durumunu yak›ndan takip etmelidirler. Güncel ekonomik geliflmeler, iflletmelerin faaliyetlerini k›sa dönemde etkileme gücüne sahiptir.

Türkiye ‹statistik Kurumunun resmi web sitesi olan www.tuik.gov.tr güncel ekonomik verilere
h›zl› ve kolay bir flekilde eriflebilece¤iniz önemli bir kaynakt›r.

Ekonomi büyüme, durgunluk, bunal›m veya iyileflme gibi çeflitli konjontürel evrelerde olabilir. ‹flletmelerin, analiz etmekte en çok zorland›klar› konu; ekonomik çevrede yaflanan de¤iflimlerin uzun dönemli yap›sal de¤iflimler mi, yoksa geçici de¤iflimler mi oldu¤udur.

‹flletmeler ekonomik çevreyi analiz ederken; güncel ekonomik durumu, ekomideki
konjonktürel geliflmeleri ve ekonomik de¤iflimlerin karakterini dikkatle incelemeledirler.

Sosyokültürel Çevre
Sosyokültürel çevre, iflletme çevresindeki toplumsal yap›y› ve iflletmenin faaliyet
gösterdi¤i toplumun kültürel de¤erlerini içeren çevresel bir bileflendir.

Bir ülkedeki nüfusun yap›s›, güncel durumu ve de¤iflim e¤ilimleri demografik özellikler olarak tan›mlanabilir.

Paradigma; bir kiflinin çevresini ve çevresindeki olaylar› alg›lama tarz›n› ifade eder.
Bir sosyal sistemde meydana gelen de¤iflimleri anlayabilmek için, o sistemin kültürel
paradigmas› hakk›nda bilgi sahibi olunmal›d›r.

Bireylerin sahip olduklar› baz› de¤erlerin de¤iflimi zor hatta mümkün de¤ildir. Bu tür de¤erler temel
de¤erler olarak adland›r›lmaktad›r. Fakat her toplumsal de¤er, temel de¤er de¤ildir. Temel de¤er olmayan ve göreceli olarak daha kolay de¤ifltirilebilen de- ¤erler ise ikincil de¤erler olarak an›lmaktad›r.

Sosyokültürel çevre konusunda “kültür” kavram› makro seviyede ele al›nm›flt›r. Kültüre
iliflkin mikro yaklafl›m, iflletmenin iç çevresi konusunda detayl› olarak aç›klanacakt›r.

Teknolojik Çevre
Teknoloji, girdileri ç›kt›lara dönüfltürmek için gerekli olan uzmanl›k, bilgi, araç ve yetenek fleklinde tan›mlanabilir.

Teknolojik yenilikler ürüne ve/veya sürece iliflkin olabilir.

işlletme çevresi, teknolojik yeniliklerin sürekli olarak meydana geldi¤i bir ortamd›r. Bir baflka deyiflle, teknolojik çevre, hem var olan teknolojileri hem de geliflmekte olan teknolojileri içeren bir bütün olarak düflünülmelidir. Bu nedenle iflletmeler teknolojik çevreyi oldukça dikkatli bir flekilde izlemelidirler.

Son olarak iflletmeleri etkileyen teknolojik yeniliklerin iki aç›dan ele al›nabilece¤ ini belirtmek yerinde olacakt›r. Bu yenilikler, ürüne iliflkin teknolojik yenilikler ve sürece iliflkin teknolojik yenilikler fleklinde s›n›fland›r›lmaktad›r.
Var olan bir ürüne yeni bir özellik eklenmesi veya yepyeni bir ürün ortaya konmas›, ürüne iliflkin
teknolojik yenilik olarak tan›mlanmaktad›r. Sürece iliflkin teknolojik yenilikler ise ürünlerin üretim aflamas›ndaki yenilikleri veya iflletmenin genel yönetsel süreçlerindeki yenilikleri ifade etmektedir.

Do¤al Çevre
‹flletmelerin girdi olarak kulland›¤› do¤al kaynaklar ile iklimsel, co¤rafi ve jeolojik etkenler iflletmelerin do¤al çevresini oluflturmaktad›r. Do¤al çevre, iflletmelerin kurulufl yerinin saptanmas›nda ve iflletmecilik faaliyetlerinin verimli bir flekilde sürdürülebilmesinde oldukça etkilidir.

Do¤al afetler iflletmecilik faaliyetlerinin kesintiye u¤ramas›na veya tamamen sonland›r›lmas›na neden olabilir. Çeflitli do¤al afetlerin etkilerini azaltabilmek için tüm iflletmelerin afet an›na ve afet sonras›na iliflkin senaryolar› n yer ald›¤›, afet acil durum planlar› olmas› gerekmektedir.

Küresel Çevre
işlletmelerin tüm çevresini etkileyebilme potansiyeli olan en d›fl çevre iflletmenin küresel çevresidir.
Küreselleflme, ekonomik, siyasal-yasal, sosyokültürel, teknolojik ve do¤al çevre
faktörlerinin uluslararas› etkileflimi sayesinde, ülkeler aras›nda var olan s›n›rlar›
n yok olma e¤ilimine girmesi fleklinde tan›mlanabilir. Birleflmifl Milletler, Dünya
Ticaret Örgütü, Kuzey Atlantik Pakt› Örgütü (NATO), Uluslararas› Para Fonu, Uluslararas›
K›z›lay ve K›z›lhaç örgütleri, say›lar› giderek artan uluslararas› kâr amac›
gütmeyen kurulufllar, çokuluslu iflletmeler ve uluslararas› dan›flmanl›k firmalar›,
küreselleflme e¤ilimini h›zland›ran en önemli aktörler aras›nda say›labilir

Küresel çevre, tüm genel çevre bileflenlerini etkileyebilmektedir. Çin’in dünya
ekonomisindeki varl›¤› ve artan a¤›rl›¤›, tüm iflletmelerin ekonomik çevreleri üzerinde
etkili olmaktad›r.


Genel Çevre Bilefleni Küreselleflme Etkisi
Siyasal-Yasal Çevre Ulus-devlet otoritesinin zayflamas›
Ülkeleraras› s›n›rlar›n gevfletilmesi
Uluslararas› kurulufllar›n öneminin artmas›

Ekonomik Çevre
Küresel sermaye pazarlar›n›n geliflmesi
Teknoloji transferlerinin kolaylaflmas›
Uluslararas› ticaretin yayg›nlaflmas›
Çokuluslu iflletmelerin yayg›nlaflmas›
Uluslararas› ekonomik kurulufllar›n gücünün artmas›

Sosyokültürel Çevre
Medyan›n küreselleflmesi
Popüler kültürün küreselleflmesi
‹ngilizce'nin uluslararas› bir dil hâlini almas›
Çok kültürlülü¤ün yayg›nlaflmas›
Uluslararas› turizm faaliyetlerinin geliflmesi

Teknolojik Çevre
Kiflisel bilgisayarlar›n yayg›nlaflmas›
‹nternet
Cep telefonlar›
‹letiflim uydular›
Yolculuk sürelerinin k›salmas›

Do¤al Çevre
Nüfus art›fl›
Biyolojik çeflitlili¤in azalmas›
Zararl› at›klar
Küresel ›s›nma ve iklim de¤ifliklikleri
Küresel salg›nlar
Geneti¤i de¤ifltirilmifl ürünler

işlletmenin Sektörel Çevresi

Sektörel çevre, iflletmenin iç çevresi ile iflletmenin genel çevresi aras›nda yer alan ve iflletme faaliyetleri do¤rudan etkileyebilen bir yap›d›r.

‹flletmelerin sektörel çevresinin temel olarak befl bileflenden olufltu¤u belirtilebilir.
Bu bileflenler;
• Rakipler ve rekabet,
• Müflteriler,
• Tedarikçiler ve stratejik ortakl›klar,
• Yasal düzenleyiciler ve ç›kar gruplar›
• ‹flgücü piyasas›

Rakipler ve Rekabet
Ayn› veya benzer ürünleri üreterek piyasaya sunan herhangi bir iflletme, ayn› sektörde
faaliyet gösteren bir baflka iflletmenin rakibi olarak tan›mlanmaktad›r. ‹flletmeler
rakipleriyle fiyat, ürün kalitesi, ürün çeflitlili¤i, ürünlerin kolay eriflilebilirli¤i,
ürünlerin özellikleri ve müflterilere sa¤lad›klar› sat›fl sonras› hizmetlerin kalitesi gibi
konularda rekabet etmektedirler.
• Sektörde ifl yapmak için gerekli iflletme hacminin oldukça büyük olmas›,
• Sektörde ifl yapmak için gereken sermaye birikiminin oldukça fazla olmas›,
• Sektörde yer alan iflletmelerin ürünlerinin oldukça farkl›laflm›fl, yenilikçi
ürünler olmas›,
• De¤iflim maliyetlerinin yüksekli¤i,
• Da¤›t›m kanallar›na erifliminin k›s›tl› olmas› ve
• Sektöre giriflte çeflitli yasal engellerin bulunmas› gibi etkenler yer almaktad›

De¤iflim maliyetleri; müflterilerin belli bir iflletmenin sa¤lad›¤› mal veya hizmeti sat›n almak yerine, rakip iflletmelerin sa¤lad›¤› benzer mal veya hizmeti tercih etmeleri durumunda katlanmak zorunda kalacaklar› maliyetler olarak tan›mlanabilir.

Rakipler ve iflletmelerin faaliyet gösterdikleri sektördeki rekabetin fliddeti, iflletmelerin performans›n› do¤rudan
Etkileyebilmektedir.

Michael E. Porter’›n orijinal ad› “Competitive Strategy” olan ve Türkçe’ye Rekabet Stratejisi:
Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri” ad›yla tercüme edilerek yay›nlanan kitab›, rakip ve
rekabet analizi alan›nda klasikleflmifl bir baflvuru kayna¤› niteli¤indedir.

Müflteriler
Bireysel müflteriler, iflletmelerin ç›kt›lar›n› kendi ihtiyaçlar›n› karfl›lamak için talep ederken endüstriyel müflteriler bu ç›kt›lar›
üretim süreçlerinde kullanmak ve/veya yeniden satmak için talep ederler.

Geniflletilmifl ürün kavram›, sat›n al›nan herhangi bir ürünün somut faydas›na
efllik eden sat›fl sonras› hizmetler, garanti koflullar›, ödeme kolayl›klar› ve ürün imaj› gibi etkenleri kapsayan daha bütünleflik bir yap›y› ifade etmektedir.

Tedarikçiler ve Stratejik Ortakl›klar
‹flletmecilik süreçleri için gerekli olan girdilerin önemli bir bölümü tedarikçiler taraf›ndan sa¤lanmaktad›r.

Tedarikçiler taraf›ndan iflletmelere sa¤lanan girdiler oldukça çeflitlidir. Bu girdiler hammadde ve malzeme gibi daha somut girdileri içerebilece¤i gibi deneyim veya bilgi gibi daha soyut girdileri de içerebilir.
Müflterilerin talep ettikleri kaliteyi sa¤layabilen iflletmelerin rekabette bir ad›m öne geçecekleri oldukça aç›kt›r. Kaliteli ürünlerin üretilmesi, tüm iflletmecilik süreçlerinin bu yönde tasarlanmas›yla gerçeklefltirilebilmektedir.
Bu nedenle tedarikçilerle henüz üretime bafllamadan yak›n iliflkiler kurulmas› ve sürdürülmesi, iflletmenin sektörel çevresiyle olan iliflkilerinin etkilili¤i aç›s›ndan oldukça önemlidir.

Günümüzde iflletme ve tedarikçileri aras›ndaki iliflkiler bir de¤er zinciri bak›fl aç›s›yla ele al›nmaktad›r.

• ‹flletmeler kendi yapt›klar› ifle yo¤unlaflm›fl, uzmanl›k alanlar›n›n d›fl›ndaki iflleri, bu alanda uzman, di¤er iflletmelere yapt›rma e¤ilimine girmifllerdir.
• Müflteri ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas›nda h›z›n önemimin giderek artmas›, iflletmeleri tedarikçilerle yak›n iliflkiler kurmaya ve piyasaya sürülmesi planlanan ürünlerin tasar›m süreçlerinden itibaren bir arada çal›flmaya itmifltir.
• ‹flletmelerin girdi sa¤lama konusunda süreklilik talepleri, iflletmelerin az say› da, güvenilir tedarikçiyle yak›n iliflkiler kurmas›na neden olmufltur.
• Küreselleflme, iflletmelerin girdi sa¤lama alanlar›n› oldukça geniflletmifl, en kaliteli girdiyi, en ucuza sa¤layabilen tedarikçilerin bulunmas› önemli bir çaba hâline gelmifltir.

Girdi temelli tedarik zinciri yaklafl›m›na ek olarak, iflletmelerin sektörel çevre içinde daha etkin bir rol almalar› ad›na girifltikleri bir di¤er yol da farkl› iflletmelerle stratejik ortakl›klar kurmakt›r.

‹flgücü Piyasas›
‹flletmenin faaliyetleri için ihtiyaç duydu¤u emek, iŞgücü piyasas›ndan karfl›lanmaktad›r.

• ‹flletmelerin daha bas›k bir yap›ya bürünmesi, bir baflka deyiflle iflletmelerdeki hiyerarflik seviyelerin azalmas›, iflletmelerin daha fazla say›da yar›-zamanl›, geçici veya sözleflmeli iflgücü istihdam edebilmelerine olanak sa¤lamaktad›r.
• ‹flletmelerde orta seviyedeki hiyerarflik kademelerin ortadan kalkmas›, çal›- flanlar›n daha çok ifllevi ayn› anda yerine getirmesini ve daha büyük sorumluluklar›n alt›na girmesini gerekli k›lmaktad›r.
• Küreselleflme nedeniyle iflgücü, eski homojen yap›s›n› kaybetmifltir. ‹flgücünün çeflitlili¤ini etkili ve verimli bir flekilde yönetebilmek iflletmeler için önemli bir sorun hâlini alm›flt›r.

Düzenleyici Kurumlar ve Ç›kar Gruplar›
Düzenleyici kurumlar; devlet taraf›ndan kamu yarar›n› korumak amac›yla kurulmufl, belli uzmanl›
k alanlar›nda faaliyet gösteren, bu alanlardaki uygulama kal›plar›n› belirleyen veya çeflitli düzenlemeler yapan resmi kurulufllard›r.

TÜRKİYE DÜZENLEYİCİ KURUMU : Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)

Düzenleyici kurumlar›n aksine ç›kar gruplar›, devlet taraf›ndan oluflturulmufl resmi bir yap›y› ifade etmemektedir.
Faaliyet amac›n› “çevreyi korumak ve barışa katkı sağlamak” şeklinde ifade eden Greenpeace Örgütü veya “doğal yaşam alanların›n ve türlerin korunmas›n›” amaçlayan Do¤al Hayat› Koruma Vakf› (WWF-Türkiye)

Son y›llarda ‹nternet’in h›zla yayg›nlaflmas›, ç›kar gruplar›n›n yap›s›nda ve ba¤lam›nda çeflitli dönüflümlere sebep olmufltur.
Günümüzde iflletmeleri etkileyen ç›kar gruplar›n›n, daha çok ‹nternet tabanl› sosyal a¤lar üzerinden faaliyet gösterme e¤iliminde olduklar› belirtilebilir.


İşletmenin iç Çevresi

iç çevre, işletme çevresinin en alt seviyeli sistemidir.
Bu bölümde iflletme iç çevresi
misyon, vizyon ve temel yetenekler,
örgüt yap›sı
ve örgüt kültürü
olmak üzere üç alt başlıkta incelenecektir.

Misyon, Vizyon ve Temel Yetenekler

işletmelerin misyon, vizyon ve temel yetenekleri, yapt›klar› iflle ve bu ifli nas›l yapt›klar›yla yak›ndan ilgilidir.

Misyon kavram› iflletmenin bugünüyle, vizyon kavram› ise gelece¤iyle ilgildir.

Bir iflletmenin her konuda uzman olmas› beklenemez. ‹flletmelerin en iyi bildikleri ve yapt›klar› ifller onlar›n temel yetenekleri olarak tan›mlanmaktad›r.

temel yeteneklerinin d›fl›ndaki iflleri ise o alanda uzman olan di¤er iflletmelerden sa¤lamaktad›rlar. Misyon, vizyon ve temel yetenek kavramlar› iflletmelerin d›fl çevre etkileflimlerinde önemli birer yol gösterici niteli¤indedir.

Örgüt Yap›s›
Örgüt yap›s› yetkinin iflletme içindeki da¤›l›m›n›, iflletmedeki iletiflim kanallar›n› ve iflletme amaçlar› aras›ndaki hiyerarflik düzeni betimler.

Örgüt Kültürü
‹flletme içinde paylafl›lan de¤er, norm ve davran›fl kal›plar›, o iflletmenin kültürünü oluflturmaktad›r.
Örgüt kültürü ortak anlam, anlay›fl ve anlamland›rma çabalar›d›r

İŞLETMELER VE ÇEVRESEL BEL‹RS‹ZL‹K
Çevre, iflletmeler için hem f›rsatlar sunmakta hem de tehditler yaratmaktad›r. Çevresel belirsizlikler, iflletmelerin f›rsatlar› ve tehditleri alg›lamalar›n› zorlaflt›rmaktad›r.

Örne¤in belli toplumsal ve kültürel e¤ilimler, yasal çevrede çeflitli de¤iflimlere neden olabilmekte veya iflletmelerin ekonomiye iliflkin alg›lar›, baz› siyasal ad›mlar›n at›lmas›n› sa¤layabilmektedir. Örne¤in yaflanan bir deprem sonucunda bireyleringüvenlik konusundaki tutum ve inançlar› de¤iflmekte, bu durum siyasal iradenin inflaat sektörüne yönelik yeni bir yasal düzenleme yapmas›na neden olmakta, bu yasal düzenleme uyar›nca, inflaat teknolojisinde belli teknolojik yeniliklerin kullan›m› yayg›nlaflabilmektedir. Bu k›sa ve basit örnek bile iflletme çevresinin ne kadar karmafl›k ve iç içe geçmifl bir yap›da oldu¤unu aç›klar niteliktedir.




Genel İşletme
Ünite 3
• Etik
• Etik ‹kilemler
• Etik Kodlar
• Sosyal Sorumluluk
• Paydaş
• Sosyal Denetim
• Üçlü Sorumluluk
ETİK VE SOSYAL SORUMLULUK
• G‹R‹fi
• ET‹K KAVRAMI
• ET‹K VE YASA ‹L‹fiK‹S‹
• ET‹K KARAR ALMA YAKLAfiIMLARI
• ET‹K DAVRANIfiI ETK‹LEYEN
FAKTÖRLER
• ET‹K YÖNET‹M‹ VE ET‹K
YÖNET‹M‹N‹N UNSURLARI
• SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI
VE TEMEL YAKLAfiIMLAR
• SOSYAL SORUMLULUK DÜZEYLER‹
• SOSYAL SORUMLU ‹fiLETME
OLMANIN YOL HAR‹TASI
• ET‹K VE SOSYAL SORUMLULUK
KONUSUNDA YOL GÖSTER‹C‹
‹LKELER VE STANDARTLAR

ETİK KAVRAMI
Etik, bir kifli veya grubun davran›fllar›n›n do¤rulu¤unu ve yanl›fll›¤›n› belirleyen kurallar ve ilkelerdir.

ETİK VE YASA İLİŞKİSİ

Etik ikilem, birbiriyle çat›flan ancak her ikisinin de olas› geçerli etik yönleri olan iki seçenekten birinin seçilmesinin gerekti¤i durumdur.

Küreselleflme, keskin rekabet ve teknoloji, etik meseleler üzerinde de etkili olmaktad›r. Örne¤in iflletmeden tüketiciye ticaretin yeni biçimi olan elektronik ticaretle ba¤lant›l› etik konular aras›nda, “kiflisel bilgilerin gizlili¤i”, “izinsiz ticari e-posta”, “çocuklara yönelik elektronik ticaret uygulamalar›” s›ralanabilir.

ETiK KARAR ALMA YAKLAŞIMLARI

Birisine “yanl›fl yap›yorsun” ya da “do¤ru yap›yorsun” dedi¤inizde, asl›nda bu görüflünüzün arkas›nda do¤ruyu ya da
yanl›fl› tan›mlamakta kulland›¤›n›z birtak›m kurallar ya da ilkelere ba¤l› olarak bu yorumlar› yapt›¤›n›z› hat›r›n›zda tutun.
Afla¤›da ifl eti¤i konusuna yaklafl›mlardan dördüne yer verilmifltir. Bunlar:
1. Faydac›l›k yaklafl›m›
2. Haklar yaklafl›m›
3. Adalet kuram› yaklafl›m›
4. Bütünlefltirici sosyal sözleflme kuram›d›r.

Faydac›l›k Yaklaşımı: 19. yy filozoflar› Jeremy Bentham ve John Stuart Mill taraf›ndan desteklenen bu yaklafl›m, ço¤unlu¤un iyili¤ini üreten karar›n etik karar oldu¤unu savunur.

Haklar Yaklaşımı: Bireyselcilik yaklafl›m› olarak da an›lan bu yaklafl›m›n temel sorusu, “nelere hakk›m var?”d›r. ‹nsanlar›n sahip olduklar› haklar kapsam›nda; özgürlük haklar› ve refah haklar›ndan söz edilir. ‹fade özgürlü¤ü, seyahat özgürlü¤ü ilk gruba; mülkiyet, beslenme hakk›, sa¤l›k hizmeti-sa¤l›¤› koruma hakk› ikinci gruba örnek olarak verilebilir.
Thomas Hobbes (1588-1679)’a göre, her ahlak ve hukuk düzeninin temel amac› toplumda bar›fl›n kurulmas›d›r.
insanlar›n kendisi için hak gördü¤ü fleyleri baflkalar›na da tan›mas› gerektiğini düşünüyordu.

Adalet Kuram› Yaklafl›m›: Bu yaklafl›m, etik kararlar›n eflitlik, do¤ruluk ve tarafs›zl›k standartlar›na dayal› olmas›n› savunur. ‹flletmelerde üç tür adalet gözetilmelidir. Bunlar; da¤›t›m adaleti, prosedürel/ifllemsel adalet ve etkileflimsel adalettir.
Da¤›t›m adaleti, insanlara keyfiyete göre farkl› davran›lmamas›n› gerektirir. Bir kararla ilgili tüm kiflilere ayn› flekilde davran›lmal›d›r. Örne¤in ayn› ifli gerçeklefltiren kad›n ve erkeklere farkl› ücret verilmemelidir.
Prosedürel adalet kurallar›n adil bir flekilde uygulanmas› n› gerektirir. Kurallar aç›k bir flekilde ortaya konmal›, tarafs›z ve tutarl› bir flekilde yürürlülü¤ü sa¤lanmal›d›r.
Etkileflimsel adalet, örgüt içindeki bireyler aras› davran›fllara iliflkin bir kavramd›r. Bireylerin birbirlerine karfl› davran›fllar›nda algılanan dürüstlük düzeyiyle yorumlan›r.

Bütünleflik Sosyal Sözleflme Kuram›: Nispeten yeni olan bu yaklafl›m, ifl etiğine deneysel/görgül/ampirik (ne) ve normatif (ne olmal›) yaklafl›mlar›n birlefltirilmesini önerir. Bu görüfl, iki “sözleflme”nin entegrasyonuna dayan›r. Bunlardan ilki, àiktisadi birimler ya da üyeler aras›ndaki genel sosyal sözleflmedir. Di¤eri ise àbir
toplulu¤un üyeleri aras›ndaki daha spesifik bir sosyal sözleflmedir. Genel sosyal sözleflme, ifl yapman›n temel kurallar›n› belirler. Spesifik bir toplulu¤a ait sosyal sözleflme ise kabul edilebilir davran›fl biçimlerini kapsar. Örne¤in, Türkiye’den bir iflletmenin Romanya’n›n bir flehrinde yeni bir fabrika kurdu¤unu varsayal›m. Bu fabrikadaki çal›flanlara ne kadar ücret ödenece¤i karar›, bütünleflik sosyal sözleflme kuram›na göre, orada yaflayanlar›n mevcut ücret düzeyleri baz al›narak verilmelidir.

ETiK DAVRANIŞI ETK‹LEYEN FAKTÖRLER

Bireyin Ahlaki Geliflim Seviyesi:
Bireysel Özellikler:
Yap›sal De¤iflkenler:
Örgüt Kültürü:
Sorunun Etki Gücü:


Kurulufllar eti¤e stratejik olarak yaklafl›rlarsa riskleri minimize ederler. Bu nedenle cezaland›r›lma riskleri de düşer.

ET‹K YÖNET‹M‹ VE ET‹K YÖNET‹M‹N‹N UNSURLARI

İş etiği yönetimi spesifik politikalar, pratikler ve programlar arac›l›¤› ile etik konular› n ya da sorunlar›n›n formal ya da informal yönetilmesine yönelik do¤rudan giriflimlerdir.
Özellikle belirli büyüklükteki flirketlerin ifl eti¤i yönetiminde daha çok kulland›klar› güncel yaklafl›mlar ve araçlar afla¤›da s›ralanm›flt›r.
• Misyon ve/veya de¤erler bildirgesi
• Etik kodlar
• Raporlama/tavsiye kanallar›
• Risk analizi ve yönetimi
• Etik yöneticisi/etik sorumlusu/etik komiteleri
• Etik dan›flmanlar›
• Etik e¤itimi
• Paydaşlara dan›şma, diyalog ve iş birli¤i
• Denetim, hesap verme ve raporlama

Misyon ve de¤erler bildirgesi: Misyon ve de¤er aç›klamalar›, işletmenin amaçlar›, inançlar› ve de¤erlerini kapsar.

Etik Kodlar: Kuruluflta davran›fl standartlar› oluflturman›n ve sürekli duruma getirmenin bir baflka yolu, yaz›l› etik ilkelerin gelifltirilmesidir. Etik kodlar, belirli bir iflletme, meslek grubu veya endüstri içinde etiksel aç›dan çal›flanlardan/üyelerden beklenen ve istenen davran›fl türlerini aç›klayan bildirgelerdir.
Örne¤in; Türkiye Kimya Sanayicileri Derne-¤i, üyelerinden üçlü sorumluluk anlay›fl›na göre ifl yapmalar›n› ve raporlamalar›n› bekler.

Raporlama/Tavsiye Kanalları: Etik de¤erler aç›s›ndan, bilgi toplanmas› ifllemi, önemli bir bilgi birikiminin yan› s›ra efektif yönetim uygulamalar› aç›s›ndan da fayda sa¤lamaktad›r. ‹flletme çal›flanlarndan gelecek bilgi ve geri bildirimler, geri bildirim kanal› ne olursa olsun, etik değerlerin korunmas›n› sağlar.

Risk Analizi ve Yönetimi: ‹flletmelerin bas›nda, halkla iliflkiler çal›flmalar›nda ve di¤er bütün iliflkilerinde kullandklar› dil, ifllenen konu ne olursa olsun, faaliyette bulunan co¤rafyan›n de¤erleriyle
çat›flmamal›, eti¤i d›fllamadan ve genel kabul gören bir üslupla yürütülen çalışmalar bütünü olmal›d›r.

Etik Yöneticisi, Etik Sorumlusu, Komiteler: Baz› iflletmelerde, iflletme taraf›ndan tayin edilen yöneticiler arac›l›¤› ile etik konularn de¤erlendirildi¤i birtak›m komiteler oluşturulabilmektedir. Bu komiteler iflletme içerisinde bir departman gibi çal›flarak kurumsal sorumluluk alan›nda tepe yönetimine iletilmek üzere tavsiye kararlar› almaktad›rlar. Ayr›ca kurum içinde iletiflim kanallar›n› aç›k tutarak etik olmayan uygulamalar› önlemek için ad›mlar at›labilir.

Etik Danışmanları: İş eti¤i dan›flmanlar›, günümüzde kurumsal bir yap›ya bürünerek, iflletmeler taraf›
ndan tercih edilen ve iflletmenin yer ald›¤› sektörle ilgili etik konularda iflletmeyedanışmanl›k hizmeti veren çal›flanlar olarak istihdam edilebilmektedir.

Etik Eğitimi: ‹fl eti¤ine ilginin artmas›yla birlikte, ifl eti¤i e¤itimi konusu da önemli hâle gelmifltir. E¤itimin içeri¤i ve hangi konular›n etik kapsam›na girece¤i konusunda üniversiteler, dan›flmanlar ve di¤er birimler çal›flmalar yapmaktad›rlar. Asl›nda etik e¤itiminin profesyonel yaflamdan önce akademik ortamlardan bafllanarak verilmesi önerilmektedir.

Paydafllar›n Görüfllerini Alma, Diyalog ve ‹fl Birli¤i Programları: ‹flletmenin birçok paydafl›n›n olmas›, paydafllar›n kiflisel özellikleri, profesyonel hayata bak›fllar›, al›nan tüm kararlarla birlikte etik yaklafl›m›n› da etkileyebilecektir. Bu ba¤lamda kurumsal iletiflim çabalar›, kurumsal sorumluluk alan›nda diyalog ve tart›flmalar›n sergilendi¤i önemli bir platform olarak de¤erlendirilmektedir.

Denetim, Hesap Verme, Raporlama: ‹flletmelerin hesap verme, de¤erlendirme ve iletiflim alanlar›nda ifl eti¤ine günümüzde daha çok önem verdi¤ini söyleyebiliriz. Ayr›ca, günümüz iflletmeleri ve özellikle ilk 250 içerisinde yer alan büyük iflletmeler, kurumsal sorumluluk raporlar› yay›mlamaktad›r.

Sosyal denetim, iflletmelerin sosyal sorumluluk performans›n›n de¤erlendirilmesidir.

SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI VE TEMEL
YAKLAŞIMLAR
Bir organizasyonun sosyal sorumlu olmas› ne anlama gelir?

Bu konuda iki farkl› görüfl vard›r. Bir uçta tamam›yla klasik/ekonomik görüş; di¤er uçta ise sosyoekonomik görüş yer almaktad›r.

Klasik görüş, işletme yönetimlerinin tek sosyal sorumlulu¤unun kâr maksimizasyonu oldu¤unu söyler.
“ekonomist ve Nobel ödülü sahibi Milton Friedman” Friedman, yöneticilerin temel sorumluluğunun hissedarlar›n ya da flirket sahiplerinin ç›karlar›n› en iyi koruyacak flekilde işi yürütmek oldu¤unu iddia eder.


Sosyoekonomik görüş ise yönetimin sosyal sorumlulu¤unun kâr elde etmenin ötesinde, toplumun refah›n› korumay› ve iyilefltirmeyi de kapsad›¤›n› savunur.
Bu durufl, flirketlerin sadece patronlar›na karfl› sorumlu, ba¤›ms›z varl›klar olmad›¤› inanc›na dayan›r. Onlar, ayn› zamanda çeflitli kanunlar ve düzenlemelerle yap›lar›n› oluflturan; onlar›n ürünlerini ve hizmetlerini sat›n alarak destekleyen toplumun daha büyük bir kesimine karfl› da sorumludur.

Günümüzde bu iki uç görüflten, ikincisi a¤›rl›kl› olarak kabul görmektedir. Çünkü iflletmelerin afl›r› büyümesi, büyük çapl› kaynak kullan›m›, toplumun sa¤l›¤› üzerinde oynad›klar› rol, do¤al çevreye etkileri gibi konular aç›s›ndan ele al›nd›¤›nda sorumluluklar›n›n sadece hissedarlara ya da ortaklara karfl› olmas› beklenemez.

Sosyal Sorumluluk ve Etik: toplum iflletmelerden sorumlu ve etik davran›fllar bekler. Sosyal sorumlu davran›fl, etik kavram›na dayanan ve toplumun beklentilerini karfl›layan eyleme dönüflmüfl davran›fl biçimidir.

SOSYAL SORUMLULUK DÜZEYLERi
İşletmeler aç›s›ndan sosyal sorumluluk dört bölümde incelenebilir:

Ekonomik, --- toplum tarafından gerekli görülür
yasal, --- toplum tarafından gerekli görülür
etik --- toplum tarafından beklenir
hayırseverlik --- toplum tarafından arzu edilir

İşletmelerin sosyal sorumluluk düzeyleri nelerdir?

Organizasyonlar›n sorumluluklar› ba¤lam›nda iki önemli konudan da söz etmek gerekir. Bunlardan biri makro amaçl› “sürdürülebilirlik”; di¤eri de bir yönetsel yaklafl›m ve stratejilerin dayana¤› ba¤lam›nda “paydafl kuram›”d›r.

Sürdürülebilirlik:
(“üçlü sorumluluk- triple bottom line” )
Savunucusu = John Elkington (1998) işletmelerin bir tek hedefi oldu¤u fikrini reddeder. ‹flletmelerin bir amaç setine sahip olduklar›n› ve amaçlar›n›n ekonomik de¤er, sosyal değer ve çevresel de¤er üretmek oldu¤unu savunur.

Sürdürülebilir Kalk›nma (Dünya Çevre ve Kalk›nma Komisyonu, 1987), genel olarak “gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlar›n› karfl›lama yetene¤ine zarar vermeksizin, bugünkü nesillerin ihtiyaçlar›n› karfl›layacak kalk›nma” olarak tan›mlan›r.

Sürdürülebilirlik hedefinden iflletmelere yans›yan sorumluluk alanları: Ekonomik – Sosyal – Çevreseldir.

S: Üçlü Sorumluluk anlay›fl›n›n temel iddias› nedir?


Birleflmifl Milletlerin Milenyum Kalk›nma Hedefleri, flu anda dünyan›n karfl› karfl›ya olduğu sosyal ve kalk›nma sorunlar› hakk›nda net bir bilgi vermektedir. Bu hedefler; afl›r› boyutlardaki yoksulluk ve açl›¤› ortadan kald›rmak; dünyan›n her taraf›nda temel e¤itimi baflarmak; kad›n› güçlendirmek ve cinsiyetler aras› eflitlikte ilerleme kaydetmek; çocuk ölüm oran›n› azaltmak; anne sa¤l›¤›n› iyilefltirmek; HIV/AIDS, s›tma ve di¤er hastal›klarla mücadele etmek; çevresel sürdürülebilirli¤i sa¤lamak; kalk›nma için küresel ifl birli¤ini gelifltirmektir.

Sosyal Sorumluluk ve Paydaş Yaklaşımı ilişkisi:
İşletmelerin sorumluluklar› konusunda bahsedilen dört basamakl› model:
*ekonomik, yasal, etik ve hay›rseverlik
Ve
üçlü sorumluluktan
*ekonomik,sosyal, çevresel

farklı olan paydaş yaklaşım işletmelerin sorumlu oldu¤u çeşitli gruplara odaklan›r.
Savunucusu: Edward Freeman (1980).
Temel iddias›, iflletmelerin sorumlulu¤u konusundaki sosyoekonomik görüflle örtüflür. Paydafl yaklafl›m› iflletmelerin sadece hissedarlar›n ya da sahiplerin ç›karlar› do¤rultusunda de¤il, ayn› zamanda iflletme içinde ve etraf›nda bulunan önemli birçok grup veya paydafllar›n göz önüne al›narak yönetilmesi gerekti¤ini savunur.

İki yönlü yönetim modeli:
Geleneksel Yönetim Modeli - Paydafllara Dayal› Yönetim Modeli
İşletme: --------- İşletme:
Hissedarlar Hissedarlar
Müşteriler Müşteriler
Tedarikçiler Tedarikçiler
Çalışanlar Çalışanlar
Rakipler
Devlet
Sivil Toplum



SOSYAL SORUMLU ‹fiLETME OLMANIN YOL
HAR‹TASI

1. Kurum kültürünün gözden geçirilmesi
2. Paydafl gruplar›n›n tan›nmas›
3. Paydafllarla ilgili konular›n belirlenmesi
4. ‹flletmenin sosyal sorumluluk alanlar›n›n tespit edilmesi
5. Kaynaklar ve önceliklerin belirlenmesi
6. Paydafllardan geribildirim al›nmas›d›r.

Sosyal sorumlu iflletmelerin uygulamalar›ndan örnekler veriniz.

ET‹K VE SOSYAL SORUMLULUK KONUSUNDA YOL
GÖSTER‹C‹ ‹LKELER VE STANDARTLAR

• Dinler aras› Bildirge: H›ristiyan, Müslüman ve Yahudiler için Uluslararas› ‹flletme Etik Kodlar› (Interfaith Declaration: A Code of Ethics on International Business for Christians, Muslims and Jews) : Bu bildirge 1994 y›l›nda üç dini, temsilen iş ve hükümet liderleri, ilahiyatç›lar ve akademisyenler taraf›ndan tasarlam›flt›r.

• The CAUX Roundtable: 1994’te Avrupa, Amerika ve Japonya’dan ifl dünyas›n›n liderlerinin oluflturdu¤u uluslararas› a¤, “etik ve sorumlu flirket davran›fl› için evrensel bir vizyon” oluflturarak kendi ilkelerini aç›klam›fllard›r.
‹lke 1. ‹flletmenin sorumlulu¤u: Ortaklar›n ötesine paydafllara yönelme
‹lke 2. ‹flletmenin ekonomik ve sosyal etkisi: ‹novasyon, adalet ve tüm insanl›¤
a yönelme
‹lke 3. ‹flletme davran›fl›: Yasalar›n ötesinde güven oluflturmaya yönelme
‹lke 4. Kurallara sayg›
‹lke 5. Çok tarafl› ticarete destek
‹lke 6. Do¤al çevreye sayg›
‹lke 7. Yasad›fl› operasyonlardan kaç›nma

• UN Global Compact: Birleflmifl Milletler taraf›ndan 2000 y›l›nda evrensel kabul edilen ilkeler seti oluflturulmufltur. Toplam on ilke insan haklar›, iflgücü, çevre ve yolsuzlukla mücadeleyle ilgilidir. 2009 itibariyle 120 ülkeden 4700’ü aflk›n say›- da iflletme, bu ilkelerin alt›na imza atm›flt›r.

‹nsan Haklar›
‹lke 1: iş dünyas› ilan edilmifl insan haklar›n› desteklemeli ve bu haklara sayg› duymal›
‹lke 2: iş dünyas›, insan haklar› ihlallerinin suç orta¤› olmamal›
Çal›flma Standartlar›
‹lke 3 iş dünyas› çal›flanlar›n sendikalaflma ve toplu müzakere özgürlü¤ünü desteklemeli
‹lke 4: Zorbal›kla ve zorla iflçi çal›flt›r›lmas›na son verilmeli
‹lke 5: Her türlü çocuk iflçi çal›flt›r›lmas›na son verilmeli
‹lke 6 iş e al›m ve ifle yerlefltirmede ayr›mc›l›¤a son verilmeli
Çevre
‹lke 7: iş dünyas› çevre sorunlar›na karfl› ihtiyati yaklafl›mlar› desteklemeli
‹lke 8: iş dünyas› çevresel sorumlulu¤u art›racak her türlü faaliyete ve olufluma destek vermeli
‹lke 9: iş dünyas› çevre dostu teknolojilerin geliflmesini ve yayg›nlaflmas›n› desteklemeli
Yolsuzlukla Mücadele
‹lke 10: iş dünyas› rüflvet ve haraç dâhil her türlü yolsuzlukla savaflmal›

(Birleşmiş Milletler Küresel ‹lkeler Sözleşmesi)


Standartlar
‹flletmelerin etik ve sosyal sorumlu davran›fl ilkelerini benimsedi¤ini ve iflletme içi süreçlerle bu konuda planl› bir iyilefltirme çabas› içinde olduklar›n› onaylayan ve bunu paydafllar›na duyurmalar›n› sa¤layan birtak›m uluslararas› standartlar mevcuttur.
Örne¤in; ISO 14000, SA 8000 ve ISO 26000 bu standartlar aras›nda sayılabilir.

ISO 14000: Özünde iflletmelerin çevre yönetim sistemlerini akredite eder. Çevre yönetimi konusunda en yayg›n olarak kullan›lan standartt›r.

SA 8000 (Social Accountability 8000): Uluslararas› Sosyal Hesapverebilirlik (SAI) Kurumu taraf›ndan oluflturulmufl bu standart, sosyal hesap verebilirlik ve ifl yeri çal›flma koflullar› ile ilgili bir standartt›r. Tedarik zincirinde iflgörenlerle ilgili konular üzerinde odaklan›r ve çal›flanlar› ve ifl yeri çal›flma koflullar›n› içerir. ‹nsan haklar› ve ifl hukuku konusundaki uluslararas› anlaflmalara dayan›r.

ISO 26000: ISO’nun en yeni giriflimi flirket sosyal sorumlulu¤u için gelifltirdikleri ISO 26000 standart›d›r.

Raporlama Rehberi
GRI: Küresel Raporlama Giriflimi (Global Reporting Initiative_GRI).
1997 - bütünleflik sorumluluk raporlaması - ‹flletmelerin kendi faaliyetlerine ve ürün-hizmetlerine iliflkin çevresel, sosyal ve ekonomik sonuçlar›n› raporlayabilmeleri için sürdürülebilirlik raporlama rehberi oluflturmufltur.















Genel İşletme Ünite 4
Anahtar kavramlar

• Yat›r›m
• Yat›r›m Projesi
• Fizibilite Çal›flmalar›
• Yatay Büyüme
• Dikey Büyüme
• Centilmenlik Anlaflmas›
• Konsorsiyum
• Kartel
• Konsern
• Tröst
• Holding
• Merger (Sat›n Alma-Tam Birleşme)



• ‹İŞLETMELER‹N KURULUfiU

• ‹İŞLETMELERDE BÜYÜME

• BÜYÜMEN‹N GET‹RD‹⁄‹ YARARLAR VE SAKINCALAR

• HUKUK‹ VE EKONOM‹K AÇIDAN B‹RLEŞMELER



İşletmelerin Kuruluşu ve Büyümesi

İŞLETMELER‹N KURULUŞU

İşletme kurma, girşimcinin fikriyle bafllayan bir süreçtir. Giriflimci, bir ihtiyac› teflhis ederek, ifli fikre dönüfltüren ve gerekli riskleri üstlenerek ticari iflletme kuran kişi olarak tan›mlanabilir.

Giriflimciler sadece kazanç elde etmek için de¤il, ayr›ca baflka sebeplerle de iflletme kurmak isterler.

• Toplumda sayg›nl›k ve sosyal statü elde etmek iste¤iyle,

• Kendi iflini kurarak, kendi iflinin patronu olmak iste¤iyle,

• Çok fazla ürünün yer ald›¤› pazarda, üretilen ürün ve hizmetlerle, tüketicilerin

ihtiyaçlar›na cevap vermek iste¤iyle,

• İş arayanlara ifl yaratma iste¤iyle giriflimci iflletme kurmak ister.

yat›r›m faaliyetlerine bafllarken giriflimci baz› unsurlar› göz önünde tutmal›d›r. iflletmeyi kurmay› hedefledi¤i ülkenin ekonomik durumu, iflletmenin içinde bulunaca¤› pazar ve rakipleri, do¤al kaynak kullan›m› ve yeni teknoloji gibi unsurlard›r.



Yatırım, işletmeye kâr sa¤lamak için yap›lan harcamad›r.



Yat›r›m projesi, bafllang›ç ve bitifl noktalar›n›n gösterildi¤i bir kurulufl planlamas›d›r.



Ön Araflt›rma: Giriflimci, iflletme kurmadan önce çeflitli araflt›rmalar yapar.



Fizibilite Çal›flmalar›: ‹flletme kurma faaliyeti için belirlenen plan›n en son aflamas› fizibilitedir. Bu çal›flmada, kurulmak istenen iflletmenin üretece¤i mal›n maliyeti, sat›fl fiyat›, müflteri beklentileri, kurulaca¤› yer ile ilgili araflt›rmalar yap›l›r.



Ekonomik Araflt›rmalar: Ekonomik araflt›rmalarda, yap›lacak yat›r›m›n verimli, kârl› ve rasyonel olup olmayaca¤› ekonomik aç›dan incelenir.

• Piyasa araflt›rmas› ve talep tahmini

• Kurulufl yerinin seçimi,

• Büyüklük ve kapasite seçimi konular› gibi konular› kapsar.



Teknik Araflt›rmalar: Teknik araflt›rma, projenin teknik olarak yap›labilirli¤ini araflt›rmak için, teknik elemanlar taraf›ndan yap›lan analizdir.



Finansal Araflt›rmalar: Finansal araflt›rma, gerçeklefltirilmesi düflünülen projenin hayata geçirilebilmesi için gerekli finansal kaynaklar›n miktar›, nereden ve nas›l sa¤lanaca¤›na iliflkin konular› kapsar.



Hukuki Araflt›rmalar: ‹flletmelerin kurulaca¤› yerin seçimi, kurulmas› ve üretim

için gerekli izinlerin (ruhsatlar›n) al›nmas›, sermaye ihtiyac›, vergi tahakkuku,

kredi sa¤lama olanaklar› gibi konular hukuksal araflt›rma yap›larak sa¤lan›r.



Örgütsel Araflt›rmalar: Tüm araflt›rmalar tamamland›ktan sonra, iflletmenin içinde çal›flacak insan gücünün belirlenmesine karar verilir. Örgütsel araflt›rmalar sürecinde, iflletmede kimlerin çal›flaca¤›, hangi yetki ve sorumluluklarla görev yapacaklar›, iflletmenin nas›l iflgücüne ve bölümlendirmeye sahip olmas› gerekti¤i gibi konulara karar verilir.

‹flletmenin kuruluflunda belirli aflamalar vard›r. Hangi aflama iflletme kurma faaliyeti için belirlenen plan›n en son aflamas›d›r? Tart›fl›n›z.



Kuruluş Çalışmalar›n›n De¤erlendirilmesi ve Yat›r›m Kararı





Verimlilik, emek, sermaye, arazi, malzeme, enerji ve bilginin etkin kullan›m›d›r.



‹ktisadilik, kurulacak iflletmelerin ne kadar verimli çal›flaca¤›, mal üretiminde maliyetlerin nas›l belirlenece¤i ve en düflük maliyetle nas›l üretim gerçeklefltirilece¤idir.



Kârl›l›k, iflletmenin belirli bir dönemde elde etti¤i kâr›n, ayn› dönemde kullan›lan sermayeye oran›d›r.



Yat›r›m karar› bir iflletme için çok büyük önem tafl›maktad›r. Tüm yap›lan araflt›rmalar ad›m ad›m tekrar incelenerek giriflimci yat›r›ma karar verir. Yap›lan araflt› rmalar›n raporlar› de¤erlendirilirken giriflimcinin baz› ölçütlere dikkat etmesi gerekir. Raporlarda göz önünde tutulmas› gereken ölçütler; verimlilik, iktisadilik ve kârl›l›kt›r.



Kesin Proje: Kesin projede, proje kapsam›nda iflletmenin kuruluflunda hangi unsurlar gerekiyorsa örne¤in, iflletmenin kurulaca¤› yer, kapasitesi, büyüklü¤ü, insan kaynaklar› gibi ayr›nt›l› bilgiler kesinlefltirilir.



Projenin Uygulanmas›:Kesin proje kesinlefltirildikten sonra, projede yer alan tüm unsurlar›n gerçeklefltirildi¤i aflamad›r. Bu aflamada, siparifller verilir ve fiziksel yat›r›mlar bafllar. ‹flletmenin kurulaca¤› yerin al›m›, iflletmenin inflaat›, elektrik, su gibi tesisatlar›n döflenmesi, üretim için gerekli donan›m ve makinenin al›nmas› gibi unsurlar bu aflamada tamamlan›r. Tamamland›ktan sonra da iflletme üretime haz›r hâle getirilir.



Deneme Üretimi: Projenin uygulanma aflamas› tamamland›ktan sonra iflletme, kurulufl aflamas›n› tamamlar. Ancak, üretime geçmeden önce, giriflimci üretimde karfl›laflabilece¤i aksakl›klar› belirlemek için, deneme üretimine geçer. Son kontroller yap›ld›ktan ve sorunlar çözüldükten sonra, iflletme kesin üretime geçer.



Giriflimci kurulufl yeri belirlemeden önce hangi aflamalara dikkat etmelidir? Tart›fl›n›z.



Kurulufl S›ras›nda Yap›lacak ‹fllemler

• Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›ndan (Sanayi ve Ticaret ‹l Müdürlü¤ü) iflletmenin

kurulmas› ile ilgili iznin al›nmas›,

• Ticaret Sicil Memurlu¤una yeni kurulufl tescili için gerekli belgelerin verilmesi

ve kurulufl ilan›,

• Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Memurlu¤u’ndan tescil ve ilan ifllemleri,

• Tutulmas› zorunlu olan defterlerin k›rtasiyeden al›nmas› ve notere onaylatt›

rma,

• Vergi dairesine vergi mükellefiyetinin tescili, vergi levhas›, yazar kasa levhas›

n›n onay› ve damga vergisinin yat›r›lmas›,

• Maliye Bakanl›¤›’n›n anlaflmal› oldu¤u matbaa iflletmelerine gerekli belgelerin

bast›r›lmas›,

• Sanayi Odas› ya da Ticaret Odas›na kay›t ifllemleri,

• Belediyelerden iflyeri açma ve çal›flma ruhsat› al›nmas›,

• Sosyal Güvenlik Kurumu ifllemleri (‹fl yeri sicil numaras›n›n al›nmas› ve ifle

girifl bildirgelerinin verilmesi).



Karar verilirken kurulacak iflletmenin yerinin hammadde temin edilecek yere, pazara ve enerji kayna¤›na yak›n olmas›, iklim ve çal›flma flartlar›, tafl›ma maliyetleri ve teflvikler gibi faktörlere dikkat edilmelidir.



Kurulufl yeri seçimini etkileyen faktörlerden iflgücü, iflletmeler için önemlidir. Neden önemli bir unsurdur? Tart›fl›n›z.



İŞLETMELERDE BÜYÜME

‹flletmelerin Büyüme Nedenleri

‹flletmenin büyüme nedenleri afla¤›da belirtilmifltir (Karalar, 2010, s.159):

• ‹flletmelerin kârlar›n› artt›rmak istemeleri

• Piyasada iyi bir yer edinerek hammaddeye daha kolay ve uygun flartlarda

ulaflmak istemeleri

• Büyük iflletmelerin yenilikleri takip etmesi ve sat›n almas›n›n daha kolay olmas›

• ‹flletmeler büyüdükçe, ifl arayanlar›n veya yöneticilerin de çal›flmak istedi¤i,

daha fazla tercih edilen iflletmeler olmalar›

• Büyük iflletmelerin, di¤er iflletmelerle, yerel yönetimle, resmî dairelerle ve

medyayla da iliflkilerinin iyi olmas›d›r.



İşletmelerin Büyüme şekilleri

‹çsel Büyüme: ‹ç büyüme borçlanma, yeni sermaye bulma yoluyla gerçekleflir.



Yatay Büyüme: Yatay büyüme, pazara nüfuz etme, ürün farkl›laflt›rma ve pazar› farkl›laflt›rma olmak üzere üç farkl› strateji ile sa¤lanabilir.

Pazara Nüfuz Etme

Mevcut ürün üretiminde herhangi bir de¤ifliklik yapmadan, mevcut pazarda daha çok sat›fl yapmaya yönelik bir stratejidir.

Ürün Farkl›laflt›rma

‹flletmelerin, mevcut ürünleri üzerinde de¤ifliklikler yaparak, hem rakip ürünlerden daha iyi duruma gelmelerine hem de pazardaki etkililiklerini artt›rmalar›na yönelik bir stratejidir.

Pazar Farkl›laflt›rma

Ürünün yeni kullan›m alan›n› bulmak veya müflteri üzerindeki etkisini artt›rarak müflteri ba¤›ml›l›¤›n› sa¤lamak için tercih edilen müflterileri, ürünü kullanmaya teflvik

etmektir.



Dikey büyüme, farkl› faaliyetler gerçeklefltiren ancak birbirlerini bütünleyen iflletmelerin birleflmeleridir.



‹leri Do¤ru Dikey Büyüme ‹flletmenin, ürünlerinin tüketicilere veya müflterilere ulaflt›r›lmas›n› sa¤lamak için

pazarlama ve da¤›t›m kanallar›yla birleflmesidir. El ifli yapan birinin, yapt›klar›n› satmak için dükkân açmas›; yo¤urt, peynir yapan birinin flarküteri açmas› ileri do¤- ru dikey büyümeye örnektir.



Geriye Do¤ru Dikey Büyüme

‹flletmenin ürünlerini baflka iflletmelerin ürettikleri girdilere ba¤l› kalmadan, kendisinin üretmeye bafllamas›d›r. Salça üretimi yapan bir iflletmenin, salça üretiminde kulland›¤› domatesi yetifltirip, salça üretiminde kullanmas› geriye do¤ru dikey büyümeye örnektir.



D›flsal Büyüme

D›flsal büyüme; iflletmelerin, baflka iflletmelerin tamam›n› veya bir bölümünü ele geçirerek ya da yönetimlerini kontrol alt›na alarak büyümeleridir.



Dikey Birleflme

‹flletmeler rekabet güçlerini artt›rmak amac›yla dikey birleflme yoluna giderler. Dikey birleflmede, iflletme

da¤›t›m veya pazarlama iflletmesiyle birleflir. Böylece da¤›t›m veya pazarlama maliyetlerinde de azalma olur.



Yatay Birleflme

‹flletmelerin, kendileriyle ayn› sektörde yer alan iflletmelerle birleflmesi yatay birleflme olarak tan›mlan›r.



Çapraz Birleflme

Dikey ve yatay birleflmeler ayn› sektördeki iflletmelerle gerçeklefltirilirken çapraz birleflmede farkl› sektördeki iflletmelerle birleflme olmaktad›r.



BÜYÜMEN‹N GET‹RD‹⁄‹ YARARLAR VE SAKINCALAR

Büyümenin iflletmeye kazand›rd›¤› yararlar, pazarda yer edinme, tan›nmak ve marka olmak, Ar-Ge fark›, uluslararas› iliflkiler ve uzmanl›kt›r.

Pazarda Yer Edinme

Tan›nmak ve Marka Olmak

Ar-ge Fark›

Uluslararas› Ba¤lant›lar

Uzmanl›k



Büyümenin Sak›ncalar›

Büyümenin sak›ncalar›, bürokrasi, çal›flanlar›n olumsuz etkilenmesi ve koordinasyon sorunudur.



Bürokrasi, bir toplumda tabandan yukar›ya ç›kt›kça daralan bir yap› içinde örgütlenmifl olan, kiflisel olmayan genel kurallar ve iflleyifl ilkelerine göre çal›flan sistem ve kurallar grubudur.



‹flletmede ayn› ifli yapan veya ayn› statüde olan çal›flan say›s› artt›kça ifli yerine getirmeme veya sonuçland›rmamalar artar.



Koordinasyon Sorunu, D›fl yap›ya ve müflterilere gösterilen önem ile iflletme çal›flanlar›na verilen de¤er birbirini dengelemelidir.



Büyümenin Sak›ncalar› ‹le Bafla Ç›kma Yöntemleri

Büyükten Küçü¤e Yaklafl›m›

Bu yaklafl›mda büyük iflletme, faaliyet özerkli¤ine ve kendine özgü gelir ve giderlere sahip olan daha küçük ölçekli iflletmelere bölünür. Büyük iflletmenin üst yönetimi birden fazla ba¤›ms›z iflletmeyi denetler. Tüm denetim üst yönetime aittir.



Küçükten Büyü¤e Yaklafl›m›

Küçük iflletme olman›n üstün yönü ise esnek bir yap›ya sahip olmakt›r. Büyük iflletmelerdeki bürokratik yap›ya sahip olmad›klar› için, prosedürler çok fazla de¤ildir, bu yüzden de ifller daha kolay ve çal›flanlar aç›s›ndan da zaman›nda bitirilir.



HUKUK‹ VE EKONOM‹K AÇIDAN B‹RLEfiMELER

iflletmeler kendilerini farkl›laflt›rmak, pazarda kalabilmek ve tutunabilmek için farkl› birleflmeler yapmaktad›rlar.

‹flletmeler kimi zaman hukuki ve ekonomik ba¤›ms›zl›klar›n› yitirmeden, kimi zaman yitirerek ifl birli¤i yapmak zorunda kal›rlar. Bu tür birleflmeler ne dikey ne de yatay birleflme türüne girmektedir; hukuki birleflme türlerinden biridir.



Hukuki birleflme türleri; centilmenlik anlaflmas›, konsorsiyum, kartel, konsern, tröst, holding ve merger (tam birleflme) olarak say›labilir.



Centilmenlik Anlaflmas›:Birkaç iflletmenin aralar›nda ifl birli¤i kurmak, rekabeti s›n›rland›rmak ve sektördeki durumlar›n› güçlendirmek amac›yla yapt›klar› anlaflmad›r.



Konsorsiyum, :bir ifl için kurulan birlik veya ortal›kt›r. Bu tür birleflmede, yeni iflletme kurma zorunlulu¤u yoktur. ‹flletmeler

genellikle proje için konsorsiyuma giderler.



Kartel:Kartel, ayn› sektörde ve ayn› ifli yapan iki veya daha fazla iflletmenin, hukuki ba-¤›ms›zl›klar›n› yitirmeden yapt›klar› anlaflmalard›r.



Miktar Kartelleri:Kartel anlaflmas› yapan iflletmeler ürettikleri ürünün fiyat›n›n düflmesini engellemek için, üretim miktar›na karar verirler ve belirledikleri miktarda üretim yaparlar.



Fiyat Kartelleri

Serbest piyasada, ürünlerin fiyatlar› farkl› farkl› olabilmektedir. Bu yüzden iflletmeler fiyat kartel anlaflmas› yaparak ürün fiyat›n› belirler ve böylece haks›z rekabeti önlerler.



Pazarlama Kartelleri

Günümüzde pazarlama, iflletmelerin ürün tan›tmalar› ve sat›fllar› için büyük önem tafl›maktad›r. Bu yüzden iflletmeler pazarlamaya yönelirler. Bazen pazarlama iflini iflletmeler kendi imkânlar›yla yapamazlar ve d›flar›dan bir iflletmeyle anlafl›rlar.



Sat›n Alma Kartelleri

Bu tür karteller, ayn› hammaddeyi kullanan iflletmeler aras›nda yap›l›r.



Konsern:Konsern, ayn› ifl kolunda çal›flan az say›da iflletmenin bir araya gelmesinden oluflur ve iflletmeler karteldeki gibi kârlar›n› art›rmay› amaçlar.



Tröst, iki veya daha fazla iflletmenin tekelci güç oluflturmak amac›yla hukuki ba¤›ms›zl›klar›n› yitirerek sermaye ve yönetimlerinibirlefltirmeleridir.



Holding:Holding, bir flirketin baflka flirketlerin hisse (pay) senetlerinin büyük bir bölümünü (% 50'den fazlas›n›) sat›n alarak onlar›n yönetim ve denetimini ele geçirmesiyle oluflan flirketler grubudur.



Merger (Tam Birleflme):Tam birleflme (‹ngilizce Merger), iki veya daha fazla iflletmenin tek iflletme hâline gelmesi durumudur.



‹flletmelerde Küçülme

Gereksiz büyüme sonucu verimin düfltü¤ü iflletmelerde küçülme çok yararl› ve bazen de zorunlu bir yöntemdir.

• ‹flletmedeki maliyetleri düflürmek

• ‹flletmedeki karar sürecini h›zland›rmak

• Rakiplerin yapt›klar›na daha k›sa sürede cevap verebilmek

• ‹flletmenin iç ve d›fl çevresinde yaflanan iletiflimle ilgili sorunlar› azaltabilmek

• Sonuç odakl› bir iflletme hâline gelebilmek

• Müflteri odakl› bir iflletme olabilmek

• Verimlili¤i artt›rmak