Moderator
- Mesajlar
- 419
- Tepkime puanı
- 28
- Puanları
- 18
ÜNİTE 1
•Gruplarla sosyal hizmet müdahelesi sosyal hizmet mesleğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Sosyal hizmet müdahalesinde küçük grup, üyelerinin çevreleri ile etkileşimlerinde daha etkili olmaları için onların tutum, davranış, bireylerarası ilişkileri ve baş etme becerilerinin değişmesinde kullanılan kaynak ve araçtır.
•Sosyal hizmetteki grup kavramı için oldukça basittir. Grup, belirli ortak amaçlar doğrultusunda bir birine ihtiyaç duyan ve bu amaçlara uygun kurumlarda bulunan kişiler topluluğudur. Sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biri olan gruplarla sosyal hizmet üyelerin yaşam kalitelerinin iyileştirmesi için güçlendirilmelerini kapsayan bir yöntemdir. Grupla sosyal hizmet müdahalesi “amaçlı grup deneyimi yoluyla kişinin sosyal işlevselliğinin arttırılması” şeklinde tanımlanabilir.
•Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni insanların diğer insanlara ihtiyaç duymasıdır. İnsanlar yıkıcı olanlara değil, destekleyici ve yardımsever insanlara ihtiyaç duyar. Destekleyici ilişkilerde ortak yardım süreci; kişisel tatmin ve etkili psikososyal işlevsellik getiren başarılı bir grup deneyiminin esasıdır.
•Grupla Sosyal Hizmet Müdahalesini Seçme Ölçütleri
•İlişkileri Geliştirmek. •Sosyal Yetkinlik. •Stresle Başetme.
•Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları genelde sanat ve boş zaman aktiviteleri gibi daha deneysel ve katılımcı yöntemler kullanıyorlardı. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi klinik grup yöntemlerinin gelişmesi için çok önemli bir zaman olmuştur. Psikolojik sorunlar ile eve dönen birçok gazi ile baş eden psikiyatristler, gazileri gruplar veya çiftler halinde görmeye başladılar. 1960’larda gruplarla sosyal hizmet müdahalesi sosyal değişim için kullanılmaya başlanmıştır. Seksenli yıllarda çevreyi kirletme gibi sorunlardan esinlenmiş kişilerin bencil davranarak ortak çıkarlara ters düşen davranışlarda bulunma nedenleri ve bu türden davranışları önleyen koşullar üzerinde durmuştur. Seksenli yılların başka önemli bir gelişmesi de kişilerin kimlik tanımlarının üyesi oldukları gruplarca önemli ölçüde belirlendiğinin öne sürülmesidir.
•Gruplarla sosyal hizmetin geçmişi YWCA(Genç Hıristiyan Erkekler Birliği) ve YMCA, izcilik, Yahudi Merkezleri, yerleşim evleri ve 4-H(gençlik Gelişme örgütü) kulüpler gibi kurulşlara dayanır. YWCA George Williams tarafından Lontroda 1844’te kurulmuştur. Bu örgüt gençlere Hıristiyan değerlerini kazandırmak için kurulmuştur. YMCA ilk zamanalrdaki programlarını eğlence aktiviteleri ve sosyalleşme aktiviteleri oluşturmaktadır (Zastrow, 2013)
•Gruplarla sosyal hizmetin bir diğer gelişimi İkinci Dünya Şavaşı sonrasındadır. Savaştan dönen askerlere yönelik yapılan grup çalışmaları gruplarla çalışmada bir dönüm noktası olmuştur. Savaştan gazi, yaralı, sakatlanmış ve ruhsal sıkıntı içine girmiş askerlere yönelik yapılmıştır. Döndükleri yere tekrar uyumalrını sağlamak, savaşın etkilerini üzerinden atmak için gruplar yapılmıştır
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kişinin sorunlarını grup içinde çözerek toplum içinde daha iyi işlev
kazanabilmesini ve kendi kapasitesine erişebilmesine yardımcı olmayı
amaçlayan sosyal hizmet müdahalesi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Gruplarla sosyal hizmet
b) Bireylerle sosyal hizmet
c) Ailelerle sosyal hizmet
d) Toplumla sosyal hizmet
e) Örgütle sosyal hizmet
2. Aşağıdakilerden hangisi grupla sosyal hizmetin ilkelerinden değildir?
a) Grup etkileşimden yararlanması
b) Duyguların amaçlı ifade edilmesi
c) Müracaatçının özerkliği
d) Sosyal işlevsellik
e) Yargılayıcı tavır
3. Grupla sosyal hizmet müdahalesini diğer sosyal hizmet uygulaması
yaklaşımlarından ayıran unsur aşağıdakilerden hangisidir?
a) Gruplarda ortak yardım
b) Grupta sevilme
c) Grupta bireyleştirim
d) Grupta statü kazanma
e) Grupta rollerini oluşturma
I. İlişkileri Geliştirmek
II. Ait olma
III. Sosyal Yetkinlik
IV. Destek görme
V. Stresle Başetme
4. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangilari grupla sosyal hizmet müdahalesini
seçme ölçütlerindendir?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) Yalnız III
d) III ve IV
e) I, II ve V
5. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları
aşağıdakilerden hangisini kullanmışlardır?
a) Psikodrama
b) Etkileşim grupları
c) Birbirine destek grupları
d) Sanat ve boş zaman aktiviteleri
e) Yaratıcı drama
6. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Birlikte eğlenme
b) Grupta özerklik kazanma
c) İnsanların diğer insanlara ihtiyaç duyması
d) Kurumsal güç elde etme
e) Liderin desteklemesi
7. Gruplarla sosyal hizmet tanımındaki en önemli özellik aşağıdakilerden
hangisidir?
a) Ortak açmacın bulunması
b) Aynı yaştan kişilerin oluşturması
c) Bir kurum altında toplanması
d) Bir liderlerinin olması
e) Aynı sosyo ekonomik sınıfa ait olmaları
8. Grupla sosyal hizmet müdahalesiyle ilgili olarak bilinen kurumların en
iyileri………evleriydi.
Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisidi getirilmelidir?
a) Gözetim
b) Sevgi
c) Yerleşim
d) Çocuk
e) Gündüz bakım
9. Kişilerin birbirleri ve diğer sosyal sistemlerle etkileşimi sonucunda ortaya
çıkan özel bir çeşit sosyal sistem türüne ne ad verilir.
a) Sosyal hizmet
b) Küçük grup
c) Evren
d) Bireyseleşme
e) Büyük grup
10. Aşağıdakilerden hangisi Raymond Corsini ve Bina Rosenberg tarafından
oluşturulan gruptaki değişim mekanizmalarından biri değildir.
a) Açığa vurma,
b) Transferans
c) Evrenselleştirme,
d) Varoluşsal faktörler
e) Özgecilik,
ÜNİTE 2
•Grupla sosyal hizmet müdahalesinin başarılı olabilmesi yapılacak kapsamı hazırlık ve uygun bir tanışma sürecinin gerçekleşmesi ile doğrudan ilişkilidir. İnsanlar ilk defa bir gruba girdiklerinde bilinmeyen bir deneyim hakkında endişe ve belirsizlik duyguları yaşarlar. Olası grup üyeleri sosyal hizmet uzmanıyla ve diğer üyelerle olan ilişkileri, kendilerinin gruba dahil olup olamayacakları gibi konuları düşünürler. Bu nedenle hazırlık yapma ve tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanının temel görevlerinden biri üyelerin gruba uyum sağlamasını ve ilk ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmaktır. Sosyal hizmet uzmanı üyelere karşı kendi duygusal tepkilerinin farkında olmalıdır ve kabul etme, empati ve içtenlik ile ilgili olan duygularını üyelerine yansıtmalıdır. Tanışma aşamasında kabul etme, empati, içtenlik için model olma, gruba katılımlar için duygusal destek sağlama, üyelerin ihtiyaçlarının karşılanması için güven duyduğunun ifade edilmesi, üyeler arasında ortak noktalar bulmaya çalışma ve bunları onlara açıklama, üyelerin yeni bir gruba girdiklerinde tipik duygularından bahsetme gibi yöntemlerle üyeler arasındaki ilk ilişkilerin kurulmasına yardımcı olmalıdır. Bu aşamada sosyal hizmet uzmanı grup planı hakkında temel bilgiler vererek ve değiştirilmesi istenen konularda öneriler almaya çalışarak, grubun amacına uygun olarak bireysel hedeflerin nasıl başarılacağının yollarını tartışarak, üye ve uzmanın rolleri konusundaki beklentileri açıklığa kavuşturarak ve zaman, mekan, süre, sıklık ve içerik hakkında bilgi vererek üyelerin ilk grup planına uyum sağlamasını sağlamalıdır. Ayrıca sosyal hizmet uzmanı üyelerin tartışma ve etkinliklerde birbirlerine soru sorma ve cevap vermesini sağlayarak, üyeler arsında ve uzman ile aralarında hedefler, kapasiteler ve ilgi alanları hakkında uyum olmasının yollarını arayarak grup etkileşimini kolaylaştırmalıdır. Grubun amacı ve nasıl işleyeceğine dair geçici bir anlaşma ilk oturumdaki tepkiler ve öneriler ile yapılmalıdır. Uzman üyelerin bu ilk geçici plana katılıyor olmalarının derecesini değerlendirmeli ve üyelerin gruba devam etme ve dâhil olma isteklerinin devam etmesi hakkındaki umudunu ifade etmelidir. Özetle tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanları, gruba yardım etmek için insan davranışı bilgisi ve sosyal sistemler bilgisini kullanır. Kullanılan temel müdahale yöntemleri güçlü destek, eğitim-bilgi verme, duyguların ve grup planının tanımlanması ve grup sürecini kolaylaştırmaktır. Eğer grup üyeleri ilk oturumdan sonra grubun kendilerine yardımcı olacağını düşünürlerse devam ederler. Eğer çevrelerindeki önemli kişiler gruba devam etmelerini desteklerse gruba karşı olumlu tavırla yaklaşırlar. Olumlu tavırları ile ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olacak grup içindeki potansiyellerini aktif keşfetme ve test etme fırsatlarını bulurlar.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının ilk basamağı hangisidir?
a) Empati aşaması.
b) Tanışma/ bağlantı kurma
c) Sonlandırma
d) Üye toplama
e) Oryantasyon
2. Üyelerin özellikleri, ihtiyaçları ve durumları hakkındaki bilgisini gözden
geçirir, literatür taraması yapmak ve bilgiyi arttırmak için diğer kaynaklara
ulaşmak grup sürecinin hangi aşamasındadır?
a) İlk oturuma Hazırlık
b) Sonlandırma
c) Oryantasyon
d) İlişkilerin geliştirilmesi
e) Güven
3. Aşağıdakilerden hangisi grup çalışmasının tanışma aşamasının
özelliklerinden değildir?
a) İlişkinin geliştirilmesi
b) Öz farkındalık
c) Güven
d) Motivasyon
e) Grubu değerlendirme
4. Önerilen yardımın kullanılmasının karşısında duran bir eğilime…….. adı
verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Direnç
b) Savunma
c) Umut aşılamak
d) Müracaatçının sosyal hizmet uzmanına güvenmesi için zaman
tanımak
e) Oryantasyon
5. Sosyal hizmet uzmanına, diğer üyelere ve grubun kullanacağı plana uyum
sağlamak, belirsizlik ve endişe duygularının azalması, üyeler için grubun
değerli hale gelmesi ve üyelerin ihtiyaçlarını karşılamak için grubu
kullanmasını sağlamak için gerekli olan aşama hangisidir?
a) Planlama
b) Savunma
c) Oryantasyon
d) Sonlandırma
e) Umut aşılama
6. Grup üyelerinin gelişimini ve bu süreci kolaylaştıran normlardan değildir?
a) Ortak yardım ve destek
b) Esneklik ve deneysellik (yeni şeyler denemenin ve yeni yöntemler
öğrenmenin iyi bir fikir olduğu düşüncesi)
c) Farklılaşan fikirlerin normal ve kabul edilebilir olduğu, üyelerin
bunlardan yeni şeyler öğrenebileceği ve çatışmaların yapıcı
olabileceği
d) Hazır olma ve kapasiteye göre katılım beklentisi
e) Üyelerin hatalarını onlara ilk fırsatta söylemek
7. Beklentilerin açıklığa kavuşturulması, üyelerin kendi hak ve
sorumluluklarını anlaması buna karşın uzmanların da aynı şekilde kendi
beklentilerinin üyelerin kapasite ve sosyokültürel yapısına uygun olarak
ayarlamasına ….. adı verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Güven ilişkisini geliştirmek
b) Karşılıklı sorunları çözmek
c) Sorunların kaynağına inmek
d) Etik değerleri bilmek
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
8. Grubun amacı ve bireysel hedeflerin nasıl başarılacağı, sosyal hizmet
uzmanının ve üyelerin rol beklentileri ve temel normlar, içeriğin
belirlenmesindeki temel yöntem gibi konuları kapsayan aşama
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kalıcı çözüm
b) Geçici sözleşme
c) Yapıcı müdahale
d) Sosyal dayanışma
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
9. ………. sözel mesajların açık ve gerçek anlamları iken ……… ise yüzeysel
gözlemlerin altındaki içeriktir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Açık içerik/ örtülü içerik
b) Açık içerik/ sözel iletişim
c) örtülü içerik/ beklentili içerik
d) kapalı içerik/sözsüz iletişim
e) sözsüz iletişim/ açık içerik
10. Üyelerin birbirleri ile sağlam iletişimlerinin olması için sosyal hizmet
uzmanı aradaki iletişim engellerini ortadan kaldırmalıdır. Aşağıdakilerden
hangisi bu iletişim engellerinden değildir?
a) Kişilerarası düşmanlık,
b) Farklı kültürler
c) Farklı değerler
d) Üyelerin birbirlerinin jest ve mimiklerine bakarak karşısındakinin ne
demek istediğini anlaması
e) Üyelerin birbirlerinin verdikleri mesajları çarpıtmaları
Cevap Anahtarı
1.B, 2.A, 3.E, 4.A, 5.C, 6.E, 7.D, 8.B, 9.A, 10.D
ÜNİTE 3
•Ön değerlendirme basamağında, grubun amacı, üyelerin gereksinimleri ve gruba olası katkıları ve gruba bağlılıkları göz önünde bulundurulur.
•Ön değerlendirme basamağında sosyal hizmet uzmanının grup lideri olarak "veri toplama- değerlendirme becerileri", "eylem becerileri", "grup sürecini kolaylaştırma becerileri" şeklinde sıralanan becerilere sahip olması beklenir.
•Sosyal hizmet uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında yerine getirmesi gereken görevler ise "olası grup üyelerinin ortak gereksinimlerinin belirlenmesi", "üyelere ulaşılması için plan hazırlanması ve uygulanması", "gerekli ise grubun onaylanması ve desteklenmesi için kurum desteğinin alınması", "gerekli ise, gruplara yönelik kurumsal direncin belirlenmesi", "grup için üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması", "gerekli ise, üyelerin katılımı için izin alınması", "grup kompozisyonunda dengenin sağlanması", "uygun grup türü, yapısı ve büyüklüğünün seçilmesi", "üyelerin konforunu ve bağlılığını geliştirecek bir toplantı yeri ve zamanının ayarlanması", "üyelerin gereksinimlerini yansıtan açık ve anlaşılır bir biçimde, sözlü ya da yazılı bir grup amacı oluşturması ve ortaya koyulması", "grubun amaçları doğrultusunda uzmanın rolünün ne olacağının açık ve anlaşılır bir biçimde belirlenmesi", "grubun başlangıcında üyelerin duyguları ve tepkilerine başlangıç düzeyde empati kurulması" şeklindedir. •Ayrıca gruplara ilişkin ön değerlendirme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için grupların sınır, ilişki çerçevesi ve grup üyeleri arasındaki bağı ifade eden yapısal özelliklerine; grup üyeleri arasındaki etkileşim, iletişim, karar verme süreçlerinin dikkate alındığı işlevsel özelliklerine ve grupların gelişimsel özelliklerine dikkat edilmelidir.
•Sosyal hizmet uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında sahip olması gereken bilgiler ise şu başlıklar altında toplanmaktadır; "kurumun misyonu ve işlevi ve bunun grup çalışması yoluyla verilecek olan hizmetin doğasını nasıl etkileyeceği, grup çalışması yoluyla hizmet vermeye etki edebilecek toplumsal ve kurumsal engeller, grup kompozisyonu ile ilgili sorunlar, bireyin yaşam döngüsü ve olası grup üyelerinin gereksinimleri arasındaki ilişki, kültürel faktörler ve bunun olası grup üyelerinin yaşamlarına, gruba katılma becerisine ve başkalarıyla ilişkisine etkisi, grup türleri ve bunların üyelerin gereksinimleriyle ilişkisi, grup çalışmasına gereksinim duyabilecek belli özelliklere sahip bireyler ve toplumsal sorunlar"dır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. I.Veri toplama becerileri
II. Eylem becerileri
III. Grup sürecini kolaylaştırma becerileri
Yukarıda sıralanan becerilerden hangisi ya da hangileri ön değerlendirme
basamağında sosyal hizmet uzmanının sahip olması gereken beceriler
arasındadır?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) I ve III
e) I, II ve III
2. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmet uzmanının ön değerlendirme
aşamasında sahip olması gereken “eylem becerileri” arasında değildir?
a) Grubu yönetme becerisi
b) Sentez yapma becerisi
c) Grup üyelerini destekleme becerisi
d) Özetleme becerisi
e) Yüzleştirme becerisi
3. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmet uzmanının ön değerlendirme
aşasında sahip olması gereken “veri toplama- değerlendirme becerileri”
arasında değildir?
a) Tanımlayabilme ve betimleyebilme becerisi
b) Odaklanma becerisi
c) Özetleme becerisi
d) Soru sorma becerisi
e) Analiz etme becerisi
4. I. Üyelere ulaşılması için plan hazırlanması ve uygulanması
II. Gerekli ise grubun onaylanması ve desteklenmesi için kurum desteğinin
alınması
III. Grup için üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması
Yukarıda sıralanan görevlerden hangisi ya da hangileri sosyal hizmet
uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında yerine getirmesi gereken
görevler arasındadır?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) I ve III
e) I, II ve III
5. “Üye grup çalışması dışında izlenir, gözlemlenmeye çalışılır. Kurum içinde
grup dışı iletişim kanalları kullanılarak üye ile irtibat sağlanır. Üyenin
endişeleri ve korkuları giderilmeye çalışılır özellikle çalışmanın kazanımları
net bir şekilde dile getirilir. Üyenin çevresiyle iletişim halinde olunur”.
Yukarıda sıralanan faaliyetler sosyal hizmet uzmanlarının ön
değerlendirme aşamasında sahip olması gereken görevlerden hangisi
içinde gerçekleştirilmektedir?
a) Gerekli ise, üyelerin katılımı için izin alınması
b) Grup üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması
c) Grup kompozisyonunda dengenin sağlanması
d) Uygun grup türü ve büyüklüğünün seçilmesi
e) Olası grup üyelerinin gereksinimlerinin belirlenmesi
6. “Grup oturum sürelerinin az olması üyelerde tatminsizliğe, çok olması ise
gruptaki enerjinin kaybolmasına neden olabilir”. Aşağıdakilerden hangisi
ortalama grup oturum süresini ifade etmektedir?
a) 10- 20 dakika
b) 30- 40 dakika
c) 40- 50 dakika
d) 50- 60 dakika
e) 60- 80 dakika
7. “Kişisel gelişimi ve kişilerarası iletişimin geliştirilmesini yaşantısal süreç
aracılığıyla vurgulamayı amaçlayan gruplar” aşağıda verilen grup
türlerinden hangisidir?
a) Etkileşim grupları
b) Hobi grupları
c) Terapi grupları
d) Odak grupları
e) Kendine yardım grupları
8. “Ciddi kişisel, duygusal ve ruhsal problemleri olan üyelerin oluşturduğu
gruplar” aşağıda verilen grup türlerinden hangisidir?
a) Problem çözme ve karar verme grupları
b) Terapi grupları
c) Odak grupları
d) Kendine yardım grupları
e) Etkileşim grupları
9. I. Sınır
II. İlişki çerçevesi
III. Grup üyeleri arasındaki bağ
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri grupların yapısal özellikleri
incelenirken dikkat edilmesi gereken boyutlar arasında yer alır?
a) Yalnız III
b) I-II
c) I-III
d) II-III
e) I-II-III
10. “Dışlanma yaratacak etnik köken, ırksal özellikler, yaş, cinsiyet gibi
unsurlara dikkat edilmeli “hususu sosyal hizmet uzmanlarının ön
değerlendirme aşamasında sahip olması gereken bilgilerden hangisi içinde
yer almaktadır?
a) Grup çalışması yoluyla hizmet vermeye etki edebilecek toplumsal ve
kurumsal engeller
b) Grup kompozisyonu ile ilgili sorunlar
c) Bireyin yaşam döngüsü ve olası grup üyelerinin gereksinimleri
arasındaki ilişki
d) Grup türleri ve bunların üyelerin gereksinimleriyle ilişkisi
e) Grup çalışmasına gereksinim duyabilecek belli özelliklere sahip
bireyler ve toplumsal sorunlar
Cevap Anahtarı
1.E, 2.D, 3.B, 4.E, 5.B, 6.D, 7.A, 8.B, 9.E, 10.B
ÜNİTE 4
•Planlama, hem tedavi hem de görev gruplarında gerçekleştirilir. Planlama basamağında grubun görevlerini yerine getirmesi için yapılması gereken eylemler belirlenir. Planlama basamağında sorunlar önceliklerine göre sıralanır ve bu sorunlar gereksinimler biçiminde tanımlanır. Etkili ve verimli bir sonuç elde edebilmek için grupları planlama esastır. Türlerine göre ayrılmalarına rağmen, planlamada en önemli unsur, bir grubun amacını oluşturmaktır. Grupların planlanması; amacı oluşturma ve hedefleri belirleme, olası destek kaynaklarını ve olası grup üyelerini belirleme, üyeleri seçme, grup kompozisyonu belirleme, üyelerin gruba yönlendirme, sözleşme yapma ve grup ortamını hazırlama olmak üzere yedi alt basamaktan oluşmaktadır. Grupları planlarken grubun gerçekleştirileceği sosyal bağlam ve kurum bağlamı değerlendirilmelidir. Kültür, toplum ve kurum çevresinde bulunan inanışlar ve koşullar gruba etki edecektir ve grup öncesi aşamada değerlendirilmeleri gerekir. İhtiyaç, düşünülmesi gereken ilk alandır. Amacın belirlenmesi direkt olarak ihtiyaçtan doğar. Diğer dört alan ise direkt olarak ihtiyaçtan ve amaçtan doğar ve eş zamanlı olarak değerlendirilmelidir. Sosyal ve kurum bağlamı tüm planlama öğelerini etkiler. Grup izole olarak var olamaz. İçinde bulunduğu toplum, üyelerinin parçası oldukları topluluklar ve referans noktası olarak bulundukları ortamdan etkilenir ve bu ortamları etkilerler. Birçok çeşit topluluk vardır: coğrafik bölgeler, mahalle, hizmet alanı (hastane, okul gibi). Diğer topluluklar ise sosyaldir. Bu topluluklar ise etnik, dini veya yaşa dayalı; üyelerin ortak değer, normlar ve dünya görüşlerini taşıdıklarıdır. Aile ve geniş ailesi ise bir başka topluluktur. Müracaatçıların birçok topluluğa üye olduğunun bilinmesi ve kabullenilmesi önemlidir. Uzmanların grup planlaması yaparken dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise olası grup üyelerinin parçası oldukları toplum içinde sosyal hizmetler ve grup çalışmalarına dair yaklaşımlardır. Bu gibi yaklaşımlar çok güçlü bir şekilde kültürel normlar ve inanışlardan etkilenir. Gruplar genelde sosyal bir kurum içinde veya sosyal hizmetin bir öğe olarak yer aldığı okul, hastane, klinik gibi çok disiplinli kuruluşlarda oluşturulur. Bu gibi kuruluşlar, yönetim kurulları, tavsiye komiteleri, yönetim, mesleki elemanlar gibi karmaşık sosyal sistemler içindeki insanlardan oluşur. Kuruluş içinde belirli bazı insanlar verilecek hizmetin parametrelerini ve koşullarını belirleme yetkisine sahiptir. Grubun planlama aşamasında kurum bağlamının etkisi yaygındır çünkü kurum içindeki koşullar güçlü bir şekilde grup kurma çabalarını etkiler. Bu nedenle sosyal hizmet uzmanı; kurumun işlevleri, uygulamaları ve politikalarının farkında olmalıdır. Kurum içindeki raporlama, güvenilirlik, gelişim, gizlilik, bilgilendirilmiş onay, ücretler ve iş yükü gibi konular da etkili olabilir. Uzmanın kurumun bu politikaları ile savaşması ve ihtiyaç duyulan grubun kurulması için çabalaması da gerekebilir. Toplum, kurum ve mesleki bağlam; grup çalışmasından fayda sağlayacak kişilerin ihtiyaçlarının ve sorunlarının belirlenmesi için esastır. Aynı zamanda insan gelişiminin psikolojik bilgisi, kişisel ve çevresel engeller ve gelişimi arttıracak desteklerin bilgisi de önemlidir. İnsanların ihtiyaçları çeşitli araçlar ile tanımlanır. Bazen insanlar ihtiyaçlarının yeterli şekilde karşılaşmadığını düşündükleri için hizmete başvururlar. Bazen ise yardıma ihtiyacı olan ve hizmet sunulması gereken insanları ilk fark eden kurum olabilir. Ama sıklıkla insanlar farkında olmadıkları veya ihtiyaçlarına karşılık gelen hizmetlerin bulunduğunu bilmezler. Böyle durumlarda uzmanın bu gibi insanlara ulaşması gerekir. Bu gibi ihtiyaçların belirlenmesi için toplumun özellikleri ve kaynaklarının bilgisi önemlidir. Bu bilgiye sahip olmak için uygulayıcı duruma aşinalık kazanması için çalışmalıdır. Uzman, toplum içindeki hedef kitlenin özelliklerini ve olası ihtiyaçlarını öğrenmek için zaman ayırmalıdır. İhtiyaç ve amaç birbirine bağlıdır. Grubun amacı direkt olarak grubun ihtiyaçlarının belirlenmesi ile ortaya çıkar. İhtiyaçlar belirlendiği anda amaç; bu ihtiyaçların karşılanmasıdır. Grup içinde birbirleri ile etkileşim halinde olan insanların belirli konstellasyonu, katılımcıların deneyim ve sonuçlardan memnun kalmalarının önemli bir belirleyicisidir. Grup kompozisyonunun en temelinde amaç doğrultusunda üyelerin karşılanacak olan ihtiyaçlarının ortak olması ilkesi vardır. Grup için sürenin ne olacağı planlama aşamasının bir parçasıdır. Bazı gruplar aylar boyunca, bazıları ise tek oturum olarak tasarlanır.
Diğer süreler ise bu iki üç süre arasındadır. Kurulmakta olan grubun süresi grubun amaçları ve hangi ihtiyaçların karşılanmak istendiğine göre gerçekçi olarak düşünülmelidir. Grup öncesi aşamada oturumların ne sıklıkta olacağı da düşünülmesi gereken bir başka konudur. Haftada bir yapılan oturumlar en yaygın yöntemdir. Bazı gruplar için daha sık oturum yapılması tavsiye edilebilir. Açık gruplarda örneğin sürekli üyeler değişir ve bu nedenle grubun devamlılığı için sık oturum yapmak işe yarar. Grup öncesi planlama aşamasında düşünülmesi gereken geçici faktör ise oturumların süresidir. Bazı gruplarda oturumların süresi ile ilgili seçenek olmaz çünkü grubun içinde bulunduğu konum nedeniyle süre önceden belirlenmiş olur. Fakat oturumların uzunluğunun seçime bağlı olduğu durumlarda uzmanlar; grubun amacını ve içeriği ve aynı zamanda üyelerin etkileşimin kapasitesini düşünmelidir. En sıklıkla görülen oturum uzunluğu bir veya bir buçuk saattir. Oturumların gerçekleştiği ortam grubun başarısı üzerinde etki gösterir. Oturumun gerçekleştiği odanın yeterliliği ve atmosferi üyelerin ilişkileri ve grup tutarlılığı üzerinde etkilidir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıda planlama aşamasıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Planlama sadece tedavi gruplarında gerçekleştirilir.
b) Planlama aşamasında sorunlar önceliklerine göre sıralanır.
c) Planlama aşamasında sorunlar gereksinimler biçiminde tanımlanır.
d) Planlamada en önemli unsur grubun amacını oluşturmaktır.
e) Planlama aşamasında grubun görevlerini yerine getirmesi için
yapılması gereken eylemler belirlenir.
2. Coulshed ve Orme’ye göre grubun planlanması sürecinde aşağıdaki
sorulardan hangilerinin yanıtlanması gerekmektedir?
a) Grup kimlerden oluşacak?
b) Grup ne kadar süre devam edecek?
c) Grup hangi yöntemlerle devam ettirilecek?
d) Grup üyelerinin kurallar hakkındaki düşünceleri nelerdir?
e) Grup kaç kişi ile sürdürülecek?
3. I. Amaç oluşturma
II. Olası destek kaynaklarını ve grup üyelerini belirleme
III. Sözleşme yapma
IV. Grup kompozisyonunu belirleme
Yukarıda verilen basamaklardan hangisi grupların planlanması sürecini
kapsamaktadır?
a) II ve III
b) I, II ve III
c) I ve IV
d) II, III ve IV
e) Hepsi
4. ………………. grubun ilk bir araya gelmesinden önce uzmanın düşüncesi,
kararları ve eylemlerinden oluşur.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Sonlandırma
b) Planlama
c) İzleme
d) Değerlendirme
e) Müdahale
5. Aşağıda planlama aşamasıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Planlama uzmanın güvenini artırır.
b) Planlama grubun kurulmasında üyelerin ihtiyaçlarının
karşılanmasına yardımcı olur.
c) Planlama uzmanın bireylerin çevrelerini, geçmişlerini, kültürlerini,
bakış açılarını ve endişelerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur.
d) Planlama belirli hedeflerin başarılması amacıyla düzenlenmiş
mantıklı bir süreçtir.
e) Planlama sadece uzmanın görüşlerini ve hedeflerini içeren bir
süreçtir.
6. Grup öncesi planlama aşamasında uzman amaca yönelik olarak hangi
soruları sormalıdır?
a) Grubun amacına yönelik uzmanın geçici düşüncesi nedir?
b) Grubun amacı ve olası üyelerin kendi algılarına, sponsor kuruma,
diğer sosyal hizmet uzmanlarına ve ilgili kişilere göre hedefleri
nelerdir?
c) Genel amacın ve üyelerin kendi amaçlarının algısı konusundaki
önemli benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
d) Üyelerin tepkileri ve fikirleri nasıl ele alınacaktır?
e) Son değerlendirme aşamasında uzman ve müracaatçı ilişkisi nasıl
olmalıdır?
7. I. Grup içeriğini düşünürken uzman, grup için uygun olan kaynakları ve
destekleri gözden geçirir.
II. Çoğu grupta içerik, uzman ve üyelerle beraber belirlenir.
III. Bazı gruplar için içerik, büyük oranda kurumun politika ve
düzenlemeleri ile önceden belirlenir.
IV. Kaynakların makul, ulaşılabilir olup olmadığının bilgisi son derece
önemlidir.
Yukarıda grup süreci ile ilgili verilen bilgilerden hangisi veya hangileri
yanlıştır?
a) I, II ve III
b) Yalnız IV
c) III ve IV
d) II, III ve IV
e) Hiçbiri
8. ……… tipik olarak ilk grup oturumlarının önceliğidir. Yalnızca grubun
amacını açık hale getirmeye değil, aynı zamanda hem üyelerde hem de
sosyal hizmet uzmanlarında bir sorumluluk duygusunun gelişmesine
yardım eder.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun olur?
a) Bilgilendirme
b) Sonlandırma
c) Sözleşme yapma
d) Kaynak sağlama
e) İzleme
9. I. Olası üyelerin katılımcısı olduğu önemli toplulukların neler olduğu
II. Planlanmakta olan grubun var olan hizmetlerle olan ilişkisi
III. Sosyal hizmetler ve gruba katılım konusundaki tavrın ne olduğu
IV. Grup öncesi iletişim
Yukarıda verilen bilgilerden hangisi veya hangileri grubun sosyal bağlamını
düşünürken, sosyal hizmet uzmanlarının göz önünde bulundurması
gereken konulardandır?
a) I ve II
b) Yalnız III
c) I, II ve III
d) Yalnız IV
e) I, II, III ve IV
10. Kaç tane grup üyesi olacaktır? Aralarındaki benzerlik ve farklılıklar neler
olacaktır? Bu grupta uzman kim olacaktır?
Aşağıda planlama süreciyle ilgili verilen başlıklardan hangisi yukarıdaki
soruları kapsamaktadır?
a) Yapı
b) Süre
c) Kompozisyon
d) Oturum zamanı
e) İçerik
Cevap Anahtarı
1.A, 2.D, 3.E, 4.B, 5.E, 6.E, 7.E, 8.C, 9.E, 10.C
ÜNİTE 5
•Psikoanalitik yaklaşım, ego psikanalistleri,varoluşçu yaklaşım, gestalt yaklaşımı, transaksiyonel analiz yaklaşımı, davranışçı yaklaşım, gerçekçi yaklaşım, kişi merkezli yaklaşım, psiko- eğitimsel yaklaşım, sorun çözme yaklaşımı ve duygusal- yaşantısal yaklaşım grup çalışmalarının dayandığı bazı yaklaşımlardır.
•Psikanalitik yaklaşımda kişilik yapısının ve davranışların en önemli belirleyicileri olarak bilinçdışına ve ilk çocukluk dönemlerine büyük önem verilir. Bu dönem oral, anal, fallik, gizil ve genital dönem olmak üzere beşe ayrılır.
•Ego analizine dayanan görüşte, içgüdüsel psikolojik enerjilere daha az önem verilmiş ve dış dünyadaki olaylar, öğrenilmiş davranışlar ön plana getirilmiştir. Bu yaklaşım normal dışı ya da uyumsuz davranışı, "davranışların bir bölümünün bilinçli denetim altında olmadığı ya da tehdit edici durumlar karşısında denetiminin yitirildiği zamanlarda ortaya çıkan davranış" olarak tanımlamışlardır. •Varoluşcu yaklaşım psikanaliz ve davranış terapisine bir tepki olarak gelişmiştir. Bu yaklaşımda kendini anlama ve içgörü kazanma, kişinin kendi kaderini kendisinin belirlemesi özgürlüğü, anksiyete, anlam arama, yalnız olma ve başkalarıyla ilişki kurma, ilişkiyi sürdürme, spesifik davranış değişikliği, son ve ölüm ve kendini gerçekleştirme eğilimi, kendi yaşamlarını kendilerinin yönetmeleri için onlarda sorumluluk duygusu kazandırma üzerinde durulmaktadır.
•Gestalt yaklaşımı hümanistik psikoloji ve varoluşcu psikoloji akımlarından etkilenmiş, Fritz Perls tarafından geliştirilmiş bir tedavi kuramı ve yaklaşımıdır. Dayandığı kuramsal temele göre bütün parçalardan oluşur. Ancak parçalar tek tek bütünü yansıtmazlar, tersine bu parçalar bütünün özelliğine göre belirlenir. Bu yaklaşımda farkında oluşluğa ve bütünleşmeye önem verilir; analitik terapiye bir tepki olarak ortaya çıkmıştır; vücut ve beyin işlevlerinin bütünleştirilmesi üzerinde durulmaktadır.
Gestalt yaklaşımında temel odak noktası “şimdi ve burada, ne-nasıl yapılıyor, yaşanıyor” üzerindedir.
•Transaksiyonel analiz yaklaşımı Eric Berne tarafından geliştirilmiştir. Bu yaklaşım bir yönüyle kişilik ve sosyal etkileşim kuramıdır, diğer yönüyle de psikoterapi için bir araç olup, bilişsel ve davranışsal özelliklere eğilen çağdaş bir modeldir. Tranksaksiyonel analiz yaklaşımına göre kişiler seçim yapabilme potansiyeline sahiptir. Daha önce kararlaştırılan bir şey yeniden değerlendirilebilir. Kişi eskiden verdiği kararların esiri olabilir, ancak bu durum alınacak yeni kararlarla değiştirilebilir. Bunu yapmak oldukça zordur; çünkü bu kurama göre doğumdan itibaren insan ve çevresi arasında karşılıklı iletişim ve etkileşim, kişide yaşama ilişkin belirli bazı tutumlar, davranışlar ve değerlerin oluşmasına ve bunların kalıplaşmasına yol açar.
•Davranışcı yaklaşımın amacı istenen davranışların pekiştirilmesi ve bu yolla sürdürülmesi, istenmeyen davranışların ise azaltılması ya da söndürülmesidir. Bu yaklaşımda Pavlov, Watson, Skinner, Thorndike, Bandura, Mechenbaum, Mahoney, Beck, Wolpe, Lazarus ve Kazdin önemli kişilerdir. Davranışcı yaklaşıma göre, psikolojik rahatsızlıkların tümü aslında yanlış kazanılmış huylar topluluğudur. Davranışların değiştirilebilmesi için etkili olabilecek gevşeme eğitimi, sistematik duyarsızlaştırma, pekiştirme, model olma ve yüreklendirme gibi tekniklerin seçilmesi ve sistematik bir biçimde uygulanmasıdır.
•Rasyonel- duygusal yaklaşım oldukça didaktik, bilişsel, eylem-odaklı bir modeldir. Kişisel sorunların temelinde inanç sistemleri ve düşünmenin rolü üzerinde durulur. Rasyonel duygusal yaklaşımda temel kavram, mantıklılık, muhakeme ve duygu, uygun olan ve olmayan duygular, biyolojik eğilimler şeklinde sıralanabilir.
•Gerçekçi yaklaşım kişinin sahip olduğu güçler üzerinde durmaktadır. Müracaatçıların daha gerçekci davranış yollarını öğrenebileceği ve böylelikle kişinin daha kolay uyum sağlayabileceği temeline dayanmaktadır. Bu yaklaşıma göre kişinin kimlik kazanmaya ihtiyacı vardır, kişi “başarılı kimlik” ya da “başarısız kimlik” geliştirebilir. Bu yaklaşımda müracaatçılara gerçekci olmaları ve gerçeklerle yüzyüze gelmeleri konusunda destekleme, sorumluluk alma ve başarılı bir kimlik geliştirme konusunda rehberlik etme, davranışları hakkında içgörü kazandırma, müracaatçıların değer sistemi oluşturmalarına ve değişim için bir eylem yapmaya karar vermelerine yardımcı olma amaçlanmaktadır.
•Kişi merkezli yaklaşımda sorunların çözümüyle uğraşmada, müracaatçılara daha fazla sorumluluk verilmektedir. Rogers'a göre uyumlu insan, davranışlarını başkalarının kendisinden beklediklerine göre değil, kendi gözlemlerine ve değerlendirmelerine göre yönlendiren kişidir. Engellenmediği zaman insan kendisinde doğuştan var olan gerçekleştirme eğilimleri doğrultusunda seçimler yapar. •Burada psikoeğitimsel terim birincil amaç olarak eğitim yaklaşımını ifade etmektedir, bireysel problemler veya her bir grup üyesinin ilgilerine çok az veya hiç dikkat edilmez. Tipik olarak, psikoeğitimsel yaklaşım zaman sınırlıdır ve oldukça yapılandırılmıştır. •Sorun çözücü grupların eğitimsel unsurları olabilir ama bu ikincil bir amaçtır. Temel amaç her bir üyenin pratik ve psikolojik sorunları üzerinde çalışmaktır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
a) Psikanalitik yaklaşım- kişilik yapısının ve davranışların en önemli
belirleyicileri olarak bilinçdışına ve ilk çocukluk dönemlerine önem
verilir.
b) Transaksiyonel analiz yaklaşımı- kişiler seçim yapabilme
potansiyeline sahiplerdir ve daha önce kararlaştırılan bir şey yeniden
değerlendirilebilir.
c) Davranışçı yaklaşım- amacı istenilen davranışları pekiştirmek ve
istenmeyen davranışları azaltmaktır.
d) Varoluşçu yaklaşım- didaktik, bilişsel ve eylem odaklı bir modeldir.
e) Gerçekçi yaklaşım- kişinin sahip olduğu güçler üzerinde durmaktadır.
2. Aşağıdakilerden hangisi psiko-seksüel gelişim dönemlerinden biri değildir?
a) Oral dönem
b) Fallik dönem
c) İşlevsel dönem
d) Gizil dönem
e) Anal dönem
3. Aşağıdakilerden hangisi ego analizine dayanan görüşle ilgili bir açıklama
değildir?
a) İç güdüsel psikolojik enerjilere daha az yer verir.
b) Uyum bozuklukları egonun süperegodan koptuğu durumlarda ortaya
çıkar.
c) Öğrenilmiş davranışlar ön plana çıkarılır.
d) Uyumsuz davranış ‘’davranışların bir bölümünün bilinçli denetim
altında olmadığı zamanlarda ortaya çıkan davranış’’ olarak
tanımlanır.
e) Dış dünyadaki olaylar ön plana çıkarılır.
4. Adler’in yaklaşımına göre insanların içgörü kazanma ve aşağılık
duygularının giderilebilmesi ile aşağıdakilerden hangisi artırılabilir?
a) Varoluşsal farkındalık
b) Benlik saygısı
c) Katarsis
d) Transferans
e) Süperego
5. ‘’…… psikanaliz ve davranış terapisine tepki olarak ortaya çıkmıştır.’’
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Psiko-seksüel yaklaşım
b) Varoluşçu yaklaşım
c) Gestalt yaklaşımı
d) Kişi merkezli yaklaşım
e) Gerçekçi yaklaşım
6. ‘’Bu yaklaşıma göre kişinin kimlik kazanmaya ihtiyacı vardır ve kişi başarılı
ve başarısız kimlik geliştirebilir.’’
Yukarıdaki açıklama aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini kapsamaktadır?
a) Gerçekçi yaklaşım
b) Varoluşçu yaklaşım
c) Rasyonel duygusal yaklaşım
d) Psiko-eğitimsel yaklaşım
e) Kişi merkezli yaklaşım
7. I. Carl Rogers tarafından geliştirilmiştir.
II.İnsan yaşantısının öznel boyutu üzerine kurulmuştur.
III.Bu yaklaşımda sorunların çözümüyle uğraşmada müracaatçılara daha
fazla sorumluluk verilmektedir.
IV.Her bir üyenin pratik ve psikolojik sorunları üzerinde çalışılmaktadır.
Yukarıda verilen açıklamalardan hangisi veya hangileri kişi merkezli
yaklaşım ile ilgilidir?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I,II ve III
d) Yalnız IV
e) Hepsi
8. Aşağıda sorun çözme yaklaşımı ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Sorun çözme yaklaşımında her bir üye sosyal hizmet uzmanından ve
diğer grup üyelerinden daha az ilgi görür
b) Yazılı ve davranışsal ev ödevleri kullanılır
c) Grup, müracaatçıları kendi problemleri üzerinde aktif olarak
çalışması konusunda destekler
d) Sorun çözme gruplarında videoteyp uygulamasının kullanılması
davranışsal provaları güçlendirir
e) Bireysel problemlere veya her bir grup üyesinin ilgilerine çok az
dikkat edilir veya hiç dikkat edilmez.
9. Aşağıdakilerden hangisi psiko-eğitimsel yaklaşımın sınırlılıklarından biri
değildir?
a) Davranış ve duygu üzerinde önemli bir etki kaynağına erişilemez
b) Psiko-eğitimsel gruplar birey davranışı ile sınırlıdır ve hasta kişiler
için uygun değildir
c) Bireyin yüksek güdüye sahip olduğunu varsayarlar.
d) Genel üzerinde durulur ve bireyin idiosyncratic bilişleri üzerinde
durulmaz.
e) Bilişsel yöntemler sadece ev ödevleri şeklinde yapılır.
10. I. Oldukça didaktik, bilişsel ve eylem odaklı bir modeldir.
II. Anal, oral, fallik ve gizil dönem olarak dörde ayrılır.
III. Kişisel sorunların temelinde inanç sistemleri ve düşünmenin rolü
üzerinde durulur.
IV. Davranış değiştirme, spesifik amaçlar belirleme ve uyumsuz
davranışların ortadan kaldırılması yoluyla uyuma katkı sağlamaya çalışılır.
Yukarıkdaki rasyonel-duygusal yaklaşım ile ilgili verilen bilgilerden hangisi
veya hangileri yanlıştır?
a) Yalnız I
b) II ve III
c) II ve IV
d) I, II ve III
e) Hepsi
Cevap Anahtarı
1.D, 2.C, 3.B, 4.B, 5.B, 6.A, 7.C, 8.E, 9.E, 10.C
ÜNİTE 6
•Küçük gruplar her yerde ve çeşitli şekillerde oluşabilirler. Aile, iş, okul, serbest zaman aktiviteleri küçük grupları içerebilir. Her bir yapıda anlatmak, ilerlemek için her birimizin etkili karar vermesi için biz diğerleri ile çalışırız. Her bir küçük grup çeşidi, iletişim çeşitlerini içeren şekilde karakterize edilebilir. •Gruplarla sosyal hizmet uygulaması hem görev grupları hem de tedavi grupları şeklinde gerçekleştirilebilir. Görev grupları, bir dizi hedefi veya görevi gerçekleştirmek amacıyla kurulur (Kirst-Ashman ve Hull 1999; Zastrow 1999). Görev grupları dolaylı hizmet sunumu uygulamalarında yaygındır (Sheafor ve Horejsi 2003). Bu gruplar daha çok kurumlarda, örgütlerde kurulur. Örgütsel sorunlara çare bulmakta, yeni fikirler üretmekte, değişik konularda karar almakta bu gruplar kullanılır (Bulut 1994). Sosyal hizmet uzmanları çeşitli görev gruplarında yer alabilir ya da bu gruplarla etkileşime geçebilirler (Zastrow 1999). Görev gruplarında istenen görev veya hedeflerin gerçekleştirilmesi büyük önem taşır. Hedefler, grubun nasıl işlev göreceğini ve üyelerin üstleneceği rolleri belirler .Tedavi gruplarında ise üyelerinin duygusal ve toplumsal gereksinimlerini odak alan her grup, tedavi grubu olarak tanımlanabilir. Gelişme, terapi, eğitim, sosyalleştirme ve destek grupları tedavi gruplarının beş türüdür. Tedavi gruplarında, grup üyelerinin grubun varlığından doğrudan yarar sağlayacağı varsayımı bulunmaktadır. Genellikle, grup üyelerinde bireysel değişme meydana gelir ve değişim grubun varlığının bir nedenidir (Zastrow 1993; Bulut 1994; Kirst-Ashman ve Hull 1999). Gelişme gruplarının amacı, her bir grup üyesinin gelişmesini desteklemek ve teşvik etmektir. Bu gelişme, üyenin içgörü ya da kendine anlayış geliştirmesine yardımcı olmak suretiyle gerçekleştirilebilmektedir. Terapi grupları, genellikle, ciddi duygusal ve kişisel sorunları olan bireylerden oluşur. Bu tür gruplara liderlik yapabilmek için oldukça fazla beceri, kavrayış, insan davranışı ve grup dinamikleri hakkında bilgi, grup danışmanlığı yapma kapasitesi ve davranışsal değişiklikler yaratmak için grubu kullanabilme becerisi gerekmektedir. Grup liderinin, her bir üyenin grup sürecinden nasıl etkilendiği hakkında güçlü bir kavrayışı olmalıdır. Grup içinde yapıcı bir ortam yaratmak ve bu ortamı korumak için dikkate değer bir yeterlilik gerekir. Terapi gruplarının amacı genellikle, üyelerin kendi sorunlarını derinlemesine keşfetmelerini ve sonrasında bunları çözebilmek için bir ya da daha fazla strateji geliştirebilmelerini sağlamaktır. Eğitim grupları, üyelerine kendileri veya başkaları hakkında bilgi sağlamak amacıyla oluşturulabilir (Kirst-Ashman ve Hull 1999). Eğitim gruplarının odak noktası üyelerine bilgi edinmeleri ve daha karmaşık beceriler öğrenmeleri için yardım etmektir (Zastrow 1999). İsminden de anlaşılacağı üzere, amaç grup üyelerinSosyalleştirme gruplarının amacı genellikle, sosyal olarak daha kabul edilebilir hale gelmeleri için grup üyelerinin davranışlarını ve tutumlarını değiştirmek ya da geliştirmektir. Sosyal becerileri geliştirmek, kendine güveni artırmak, geleceği planlamak diğer odak noktalarıdır (Zastrow 1999). Sosyalleştirme grupları üyelerin içinde bulundukları topluma sosyalleşmiş bireyler haline gelmelerine yardımcı olacak becerileri öğrenmelerine yardımcı olur. Belirli bir sorun veya konu hakkında eğitmektir (Kirst-Ashman ve Hull 1999). Destek grupları kendine yardım grupları, gün geçtikçe popülerliği artan ve genellikle bireylere belirli sosyal ve kişisel sorunlarıyla ilgili yardım etme konusunda başarılı olan gruplardır (Zastrow 1999). bu grupların dşında diğer gruplar diyebileceğimiz grup türleri vardır. Bunlar; eğlence grupları, eğlence-beceri grupları, sorun-çözme ve karar-alma grupları, odak grupları,etkileşim gruplarıdır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Gruplarla sosyal hizmet uygulaması hem ………. hem de …….. şeklinde
gerçekleştirilebilir.
Cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Görev/tedavi
b) Tedavi/eğitim
c) Eğlence/sosyal sorun çözme
d) Sosyal beceri geliştirme/karar alma
e) Karar alma/ sosyal sorun çözme
2. Bir dizi hedefi veya görevi gerçekleştirmek amacıyla kurulan gruplar
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Tedavi
b) Eğlence
c) Görev
d) Sosyal sorun çözme
e) Karar alma
3. Aşağıdakilerden hangisi görev gruplarında kolaylaştırıcılığı sağlamada
yapılacaklardan değildir?
a) Dinleme
b) Geçerliliğini denetleme, onaylama ve desteklem
c) Belirgin hale getirmek için vurgulama
d) Sorunları ortadan kaldırmak
e) Aracılık ve arabuluculuk yapma
4. Aşağıdakilerden hangisi tedavi gruplarından değildir?
a) Gelişme
b) Terap
c) Eğitim
d) Destek
e) Kazanım
5. Üyelerin kendi sorunlarını derinlemesine keşfetmelerini ve sonrasında
bunları çözebilmek için bir ya da daha fazla strateji geliştirebilmelerini
sağlamaya yarayan gruplara ne ad verilir?
a) Eğitim
b) Destek
c) Göre
d) Terapi
e) Ssosyal sorun çözme
6. Aşağıdakilerden hangisi kendine yardım gruplarından değildir?
a) Kendini gerçekleştirmeye ya da kişisel gelişime odaklanan gruplar
b) Sosyal savunuculuğa odaklanan gruplar
c) Sosyal problem çözme grupları
d) Alternatif yaşam modelleri yaratmaya odaklanan gruplar
e) İki ya da daha fazla kategorinin özelliklerine sahip olan karma
gruplar
7. Aşağıdakilerden hangisi diğer grup olarak belirtilen grup türlerinden
değildir?
a) Eğlence grupları
b) Eğlence-beceri grupları
c) Sorun odaklı gruplar
d) Odak grupları
e) Etkileşim grupları
8. Her bir katılımcının süreçten çıkarları ya da payının olduğu ve sonuca bağlı
olarak kazanma ya da kaybetme durumunun olduğu grup türleri
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Odak grupları
b) Sorun-Çözme ve Karar-Alma Grupları
c) Tedavi grupları
d) Etkileşim grupları
e) Sosyal problem çözme grupları
9. Üyelerinin toplumdaki farklı bakış açılarını temsil etmek üzere özellikle
seçilmiş olan grup türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Odak grupları
b) Temsil grupları
c) Etkileşim grupları
d) Görev grupları
e) Destek grupları
10. Aşağıdakilerden hangisi tedavi gruplarının özelliklerinden değildir?
a) Üyelerinin duygusal ve toplumsal gereksinimlerini odak ala
b) Değişim, grubun varlığının bir nedenidir.
c) Grup üyelerinin grubun varlığından doğrudan yarar sağlayacağı
varsayımı bulunmaktadır.
d) Değişim grubun varlığının bir nedenidir.
e) Dolaylı hizmet sunumu uygulamalarında yaygındır.
Cevap Anahtarı
ÜNİTE 7
•Gruplarla sosyal hizmet insan gruplarının sosyal gereksinimlerinin karşılanması ve sorunlarının çözümlenmesinde kullanılan bir yöntem olup; hedefi kişilerin çevrelerine daha uyumlu hale gelerek hem kendileri, hem de çevreleri açısından fonksiyonel bireyler olarak yaşamlarını sürrdürmelerine yardımcı olmaktır. •Bu bölümde grup dinamikleri üzerinde odaklanılmıştır. Grup dinamiklerini beş alanda ve grup gelişimi bağlamında incelenmektedir.
•Gruplarla sosyal hizmette önemli bir kavram da “grup dinamiğidir”. Gruplar da tıpkı bireyler gibi kendilerine özgüdürler, dolayısıyla içlerinde farklı dinamikler barındırırlar. Grup dinamiği kavramı, ilk olarak Kurt Lewin tarafından (1951) grupta oluşan aktiviteleri ve ilişkileri belirleyen etkileşimler ve değişim gibi karmaşık sosyal süreçlerin grup üyeleri üzerindeki etkisini vurgulamak üzere tanımlanmıştır. Grup dinamikleri, grubun ve üyelerinin değişiklikler karşısındaki etki ve tepki gösterme süreci olarak ifade edilmiştir.
•Grup dinamiği kavramı genel olarak, gruplarda oluşan ve grubun yapısını etkileyen güçleri ifade eder. Grup dinamikleri, grubun amaçları, gruptaki iletişim kalıpları, çatışmalar, üye rolleri gibi pek çok faktörden etkilenir. Gruplar farklı kişilikler, kültürler, sosyal çevre, eğitim düzeyi ve altyapıya sahip insanlardan kurulur. Her katılımcı kendi özelliklerini ihtiyaçlarını, motivasyonunu ve korkularını gruba yansıtır. Bu nedenle grup dinamikleri grubun planlanması aşamasında başlar be grubun sonlandırılmasına kadar çeşitli şekillerde devam eder.
•Grup gelişimin aşamaları şekillenme, fırtına, düzenlenme, çalışma ve çözülme olarak adlandırılmıştır. •Gruplarla sosyal hizmet uygulamalarındaki grup dinamikleriyle ilgili düşünüşün organize edilmesi ve geliştirilmesine yardımcı olmaya yönelik kavramsal bir çerçeve sunulmuştur. Bu dinamikleri beş alana düşecek şekilde kavramsallaştırılmıştır:
•İletişim süreçleri ve etkileşim kalıpları,
•Kişilerarası çekim ve bağlılık,
•sosyal entegrasyon ve etki,
•Güç ve kontrol
•Genel grup kültürü
•Bireylerde ve topluluklarda verimli uygulama için grup dinamiklerinin etkili bir şekilde kavranması esas olmakla birlikte, gruplarla sosyal hizmet uygulaması diğer sosyal hizmet biçimlerinden ayırt eden şey, gruplarda meydana gelen dinamik süreçler üzerinde odaklanmasıdır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi grupta güç ve kontrol özelliği olarak bulunmaz?
a) Bağlantı gücü
b) Uzman gücü
c) Kurum gücü
d) Referans gücü
e) Ödül gücü
2. Ağağıdakilerden hangisi grup dinamiklerinin kavramsallaştırmalarından biri
değildir?
a) İletişim süreçleri ve etkileşim kalıpları
b) Kişilerarası çekim ve bağlılık
c) Sosyal entegrasyon ve etki
d) Kültür
e) Uyum ve güven
3. Bir grubun kültürü, içinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
a) Güç ve kontrol
b) Değerler
c) İnançlar, adetler
d) Gelenekler
e) Tercih edilen iş yapma yolları
4. Kişilerarası çekime ek olarak bağlılığa katkıda bulunan faktörler arasında
aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
a) Üyelerin grup üyeliği, tanınma ve güvenlik ihtiyaçlarının tatmin
edilmesi
b) Üyelerin grup katılımı yoluyla elde edeceklerine inandıkları
kaynaklar ve prestij
c) Grubun çalışmasının faydalı sonuçları hakkındaki beklentiler
d) Kişilerarası çekim ve bağlılık yoluyla grupta özerkli kazanma
e) Grubun önceki grup deneyimleriyle olan karşılaştırmasının pozitif
olması
5. Aşağıdakilerden hangisi Tuckman tarafından geliştirilen model içinde yer
almaz?
a) Oluşum
b) Gelişim
c) Beyin fırtınası
d) Norm geliştirme
e) Faaliyet
6. Grup dinamikleri aşağıdakilerden hangisinden çok etkilenmez?
a) Grubun amaçları
b) Gruptaki iletişim kalıpları
c) Gruptaki sosyal sınıf
d) Çatışmalar
e) Üye rolleri
7. I. Normatif etki
II. Grup etkisi
III. Lider Etkisi
IV. Enformasyonel etki
Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri gruplarda sosyal etki formları içinde
yer alır?
a) Yalnız ı
b) Yalnız II
c) II ve III
d) Yalnız IV
e) I ve IV
8. Aşağıdakilerden hangisi Anderson’un Beş Aşamalı Modeli’nde yer almaz?
a) Bağlanma öncesi/güven
b) Çatışma/özerklik
c) Samimiyet/yakınlık
d) Farklılaşma/bağımsızlık
e) Ayrılık/sonlanma
9. SYMLOG nedir?
a) Gruplarda ölçüm yöntemi
b) Gruba üye seçme için bir araç
c) Grup modeli
d) Grubun sosyal etki formu
e) Kişisel analiz yöntemi
10. Aşağıdakilerden hangisi grup dinamiği süreçlerini eşzamanlı olarak ölçen
skalalardan biri değildir?
a) Grup Duygusallığı Derecelendirme Sistemi
b) Üye-Lider Skorlama Sistemi
c) Lideri Kontrol Skalası
d) Düşmancıllık / Destek Skalası
e) Müşteri ve Terapist Deneyim Skalaları
Cevap Anahtarı
•Gruplarla sosyal hizmet müdahelesi sosyal hizmet mesleğinin ayrılmaz bir parçasıdır. Sosyal hizmet müdahalesinde küçük grup, üyelerinin çevreleri ile etkileşimlerinde daha etkili olmaları için onların tutum, davranış, bireylerarası ilişkileri ve baş etme becerilerinin değişmesinde kullanılan kaynak ve araçtır.
•Sosyal hizmetteki grup kavramı için oldukça basittir. Grup, belirli ortak amaçlar doğrultusunda bir birine ihtiyaç duyan ve bu amaçlara uygun kurumlarda bulunan kişiler topluluğudur. Sosyal hizmet müdahale yöntemlerinden biri olan gruplarla sosyal hizmet üyelerin yaşam kalitelerinin iyileştirmesi için güçlendirilmelerini kapsayan bir yöntemdir. Grupla sosyal hizmet müdahalesi “amaçlı grup deneyimi yoluyla kişinin sosyal işlevselliğinin arttırılması” şeklinde tanımlanabilir.
•Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni insanların diğer insanlara ihtiyaç duymasıdır. İnsanlar yıkıcı olanlara değil, destekleyici ve yardımsever insanlara ihtiyaç duyar. Destekleyici ilişkilerde ortak yardım süreci; kişisel tatmin ve etkili psikososyal işlevsellik getiren başarılı bir grup deneyiminin esasıdır.
•Grupla Sosyal Hizmet Müdahalesini Seçme Ölçütleri
•İlişkileri Geliştirmek. •Sosyal Yetkinlik. •Stresle Başetme.
•Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları genelde sanat ve boş zaman aktiviteleri gibi daha deneysel ve katılımcı yöntemler kullanıyorlardı. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi klinik grup yöntemlerinin gelişmesi için çok önemli bir zaman olmuştur. Psikolojik sorunlar ile eve dönen birçok gazi ile baş eden psikiyatristler, gazileri gruplar veya çiftler halinde görmeye başladılar. 1960’larda gruplarla sosyal hizmet müdahalesi sosyal değişim için kullanılmaya başlanmıştır. Seksenli yıllarda çevreyi kirletme gibi sorunlardan esinlenmiş kişilerin bencil davranarak ortak çıkarlara ters düşen davranışlarda bulunma nedenleri ve bu türden davranışları önleyen koşullar üzerinde durmuştur. Seksenli yılların başka önemli bir gelişmesi de kişilerin kimlik tanımlarının üyesi oldukları gruplarca önemli ölçüde belirlendiğinin öne sürülmesidir.
•Gruplarla sosyal hizmetin geçmişi YWCA(Genç Hıristiyan Erkekler Birliği) ve YMCA, izcilik, Yahudi Merkezleri, yerleşim evleri ve 4-H(gençlik Gelişme örgütü) kulüpler gibi kurulşlara dayanır. YWCA George Williams tarafından Lontroda 1844’te kurulmuştur. Bu örgüt gençlere Hıristiyan değerlerini kazandırmak için kurulmuştur. YMCA ilk zamanalrdaki programlarını eğlence aktiviteleri ve sosyalleşme aktiviteleri oluşturmaktadır (Zastrow, 2013)
•Gruplarla sosyal hizmetin bir diğer gelişimi İkinci Dünya Şavaşı sonrasındadır. Savaştan dönen askerlere yönelik yapılan grup çalışmaları gruplarla çalışmada bir dönüm noktası olmuştur. Savaştan gazi, yaralı, sakatlanmış ve ruhsal sıkıntı içine girmiş askerlere yönelik yapılmıştır. Döndükleri yere tekrar uyumalrını sağlamak, savaşın etkilerini üzerinden atmak için gruplar yapılmıştır
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Kişinin sorunlarını grup içinde çözerek toplum içinde daha iyi işlev
kazanabilmesini ve kendi kapasitesine erişebilmesine yardımcı olmayı
amaçlayan sosyal hizmet müdahalesi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Gruplarla sosyal hizmet
b) Bireylerle sosyal hizmet
c) Ailelerle sosyal hizmet
d) Toplumla sosyal hizmet
e) Örgütle sosyal hizmet
2. Aşağıdakilerden hangisi grupla sosyal hizmetin ilkelerinden değildir?
a) Grup etkileşimden yararlanması
b) Duyguların amaçlı ifade edilmesi
c) Müracaatçının özerkliği
d) Sosyal işlevsellik
e) Yargılayıcı tavır
3. Grupla sosyal hizmet müdahalesini diğer sosyal hizmet uygulaması
yaklaşımlarından ayıran unsur aşağıdakilerden hangisidir?
a) Gruplarda ortak yardım
b) Grupta sevilme
c) Grupta bireyleştirim
d) Grupta statü kazanma
e) Grupta rollerini oluşturma
I. İlişkileri Geliştirmek
II. Ait olma
III. Sosyal Yetkinlik
IV. Destek görme
V. Stresle Başetme
4. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangilari grupla sosyal hizmet müdahalesini
seçme ölçütlerindendir?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) Yalnız III
d) III ve IV
e) I, II ve V
5. Grupla sosyal hizmet müdahelesi yapan ilk sosyal hizmet uzmanları
aşağıdakilerden hangisini kullanmışlardır?
a) Psikodrama
b) Etkileşim grupları
c) Birbirine destek grupları
d) Sanat ve boş zaman aktiviteleri
e) Yaratıcı drama
6. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının var olmasının nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Birlikte eğlenme
b) Grupta özerklik kazanma
c) İnsanların diğer insanlara ihtiyaç duyması
d) Kurumsal güç elde etme
e) Liderin desteklemesi
7. Gruplarla sosyal hizmet tanımındaki en önemli özellik aşağıdakilerden
hangisidir?
a) Ortak açmacın bulunması
b) Aynı yaştan kişilerin oluşturması
c) Bir kurum altında toplanması
d) Bir liderlerinin olması
e) Aynı sosyo ekonomik sınıfa ait olmaları
8. Grupla sosyal hizmet müdahalesiyle ilgili olarak bilinen kurumların en
iyileri………evleriydi.
Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisidi getirilmelidir?
a) Gözetim
b) Sevgi
c) Yerleşim
d) Çocuk
e) Gündüz bakım
9. Kişilerin birbirleri ve diğer sosyal sistemlerle etkileşimi sonucunda ortaya
çıkan özel bir çeşit sosyal sistem türüne ne ad verilir.
a) Sosyal hizmet
b) Küçük grup
c) Evren
d) Bireyseleşme
e) Büyük grup
10. Aşağıdakilerden hangisi Raymond Corsini ve Bina Rosenberg tarafından
oluşturulan gruptaki değişim mekanizmalarından biri değildir.
a) Açığa vurma,
b) Transferans
c) Evrenselleştirme,
d) Varoluşsal faktörler
e) Özgecilik,
ÜNİTE 2
•Grupla sosyal hizmet müdahalesinin başarılı olabilmesi yapılacak kapsamı hazırlık ve uygun bir tanışma sürecinin gerçekleşmesi ile doğrudan ilişkilidir. İnsanlar ilk defa bir gruba girdiklerinde bilinmeyen bir deneyim hakkında endişe ve belirsizlik duyguları yaşarlar. Olası grup üyeleri sosyal hizmet uzmanıyla ve diğer üyelerle olan ilişkileri, kendilerinin gruba dahil olup olamayacakları gibi konuları düşünürler. Bu nedenle hazırlık yapma ve tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanının temel görevlerinden biri üyelerin gruba uyum sağlamasını ve ilk ilişkilerin gelişmesine yardımcı olmaktır. Sosyal hizmet uzmanı üyelere karşı kendi duygusal tepkilerinin farkında olmalıdır ve kabul etme, empati ve içtenlik ile ilgili olan duygularını üyelerine yansıtmalıdır. Tanışma aşamasında kabul etme, empati, içtenlik için model olma, gruba katılımlar için duygusal destek sağlama, üyelerin ihtiyaçlarının karşılanması için güven duyduğunun ifade edilmesi, üyeler arasında ortak noktalar bulmaya çalışma ve bunları onlara açıklama, üyelerin yeni bir gruba girdiklerinde tipik duygularından bahsetme gibi yöntemlerle üyeler arasındaki ilk ilişkilerin kurulmasına yardımcı olmalıdır. Bu aşamada sosyal hizmet uzmanı grup planı hakkında temel bilgiler vererek ve değiştirilmesi istenen konularda öneriler almaya çalışarak, grubun amacına uygun olarak bireysel hedeflerin nasıl başarılacağının yollarını tartışarak, üye ve uzmanın rolleri konusundaki beklentileri açıklığa kavuşturarak ve zaman, mekan, süre, sıklık ve içerik hakkında bilgi vererek üyelerin ilk grup planına uyum sağlamasını sağlamalıdır. Ayrıca sosyal hizmet uzmanı üyelerin tartışma ve etkinliklerde birbirlerine soru sorma ve cevap vermesini sağlayarak, üyeler arsında ve uzman ile aralarında hedefler, kapasiteler ve ilgi alanları hakkında uyum olmasının yollarını arayarak grup etkileşimini kolaylaştırmalıdır. Grubun amacı ve nasıl işleyeceğine dair geçici bir anlaşma ilk oturumdaki tepkiler ve öneriler ile yapılmalıdır. Uzman üyelerin bu ilk geçici plana katılıyor olmalarının derecesini değerlendirmeli ve üyelerin gruba devam etme ve dâhil olma isteklerinin devam etmesi hakkındaki umudunu ifade etmelidir. Özetle tanışma aşamasında sosyal hizmet uzmanları, gruba yardım etmek için insan davranışı bilgisi ve sosyal sistemler bilgisini kullanır. Kullanılan temel müdahale yöntemleri güçlü destek, eğitim-bilgi verme, duyguların ve grup planının tanımlanması ve grup sürecini kolaylaştırmaktır. Eğer grup üyeleri ilk oturumdan sonra grubun kendilerine yardımcı olacağını düşünürlerse devam ederler. Eğer çevrelerindeki önemli kişiler gruba devam etmelerini desteklerse gruba karşı olumlu tavırla yaklaşırlar. Olumlu tavırları ile ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olacak grup içindeki potansiyellerini aktif keşfetme ve test etme fırsatlarını bulurlar.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Gruplarla sosyal hizmet uygulamasının ilk basamağı hangisidir?
a) Empati aşaması.
b) Tanışma/ bağlantı kurma
c) Sonlandırma
d) Üye toplama
e) Oryantasyon
2. Üyelerin özellikleri, ihtiyaçları ve durumları hakkındaki bilgisini gözden
geçirir, literatür taraması yapmak ve bilgiyi arttırmak için diğer kaynaklara
ulaşmak grup sürecinin hangi aşamasındadır?
a) İlk oturuma Hazırlık
b) Sonlandırma
c) Oryantasyon
d) İlişkilerin geliştirilmesi
e) Güven
3. Aşağıdakilerden hangisi grup çalışmasının tanışma aşamasının
özelliklerinden değildir?
a) İlişkinin geliştirilmesi
b) Öz farkındalık
c) Güven
d) Motivasyon
e) Grubu değerlendirme
4. Önerilen yardımın kullanılmasının karşısında duran bir eğilime…….. adı
verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Direnç
b) Savunma
c) Umut aşılamak
d) Müracaatçının sosyal hizmet uzmanına güvenmesi için zaman
tanımak
e) Oryantasyon
5. Sosyal hizmet uzmanına, diğer üyelere ve grubun kullanacağı plana uyum
sağlamak, belirsizlik ve endişe duygularının azalması, üyeler için grubun
değerli hale gelmesi ve üyelerin ihtiyaçlarını karşılamak için grubu
kullanmasını sağlamak için gerekli olan aşama hangisidir?
a) Planlama
b) Savunma
c) Oryantasyon
d) Sonlandırma
e) Umut aşılama
6. Grup üyelerinin gelişimini ve bu süreci kolaylaştıran normlardan değildir?
a) Ortak yardım ve destek
b) Esneklik ve deneysellik (yeni şeyler denemenin ve yeni yöntemler
öğrenmenin iyi bir fikir olduğu düşüncesi)
c) Farklılaşan fikirlerin normal ve kabul edilebilir olduğu, üyelerin
bunlardan yeni şeyler öğrenebileceği ve çatışmaların yapıcı
olabileceği
d) Hazır olma ve kapasiteye göre katılım beklentisi
e) Üyelerin hatalarını onlara ilk fırsatta söylemek
7. Beklentilerin açıklığa kavuşturulması, üyelerin kendi hak ve
sorumluluklarını anlaması buna karşın uzmanların da aynı şekilde kendi
beklentilerinin üyelerin kapasite ve sosyokültürel yapısına uygun olarak
ayarlamasına ….. adı verilir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Güven ilişkisini geliştirmek
b) Karşılıklı sorunları çözmek
c) Sorunların kaynağına inmek
d) Etik değerleri bilmek
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
8. Grubun amacı ve bireysel hedeflerin nasıl başarılacağı, sosyal hizmet
uzmanının ve üyelerin rol beklentileri ve temel normlar, içeriğin
belirlenmesindeki temel yöntem gibi konuları kapsayan aşama
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kalıcı çözüm
b) Geçici sözleşme
c) Yapıcı müdahale
d) Sosyal dayanışma
e) Beklentileri açığa kavuşturmak
9. ………. sözel mesajların açık ve gerçek anlamları iken ……… ise yüzeysel
gözlemlerin altındaki içeriktir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Açık içerik/ örtülü içerik
b) Açık içerik/ sözel iletişim
c) örtülü içerik/ beklentili içerik
d) kapalı içerik/sözsüz iletişim
e) sözsüz iletişim/ açık içerik
10. Üyelerin birbirleri ile sağlam iletişimlerinin olması için sosyal hizmet
uzmanı aradaki iletişim engellerini ortadan kaldırmalıdır. Aşağıdakilerden
hangisi bu iletişim engellerinden değildir?
a) Kişilerarası düşmanlık,
b) Farklı kültürler
c) Farklı değerler
d) Üyelerin birbirlerinin jest ve mimiklerine bakarak karşısındakinin ne
demek istediğini anlaması
e) Üyelerin birbirlerinin verdikleri mesajları çarpıtmaları
Cevap Anahtarı
1.B, 2.A, 3.E, 4.A, 5.C, 6.E, 7.D, 8.B, 9.A, 10.D
ÜNİTE 3
•Ön değerlendirme basamağında, grubun amacı, üyelerin gereksinimleri ve gruba olası katkıları ve gruba bağlılıkları göz önünde bulundurulur.
•Ön değerlendirme basamağında sosyal hizmet uzmanının grup lideri olarak "veri toplama- değerlendirme becerileri", "eylem becerileri", "grup sürecini kolaylaştırma becerileri" şeklinde sıralanan becerilere sahip olması beklenir.
•Sosyal hizmet uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında yerine getirmesi gereken görevler ise "olası grup üyelerinin ortak gereksinimlerinin belirlenmesi", "üyelere ulaşılması için plan hazırlanması ve uygulanması", "gerekli ise grubun onaylanması ve desteklenmesi için kurum desteğinin alınması", "gerekli ise, gruplara yönelik kurumsal direncin belirlenmesi", "grup için üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması", "gerekli ise, üyelerin katılımı için izin alınması", "grup kompozisyonunda dengenin sağlanması", "uygun grup türü, yapısı ve büyüklüğünün seçilmesi", "üyelerin konforunu ve bağlılığını geliştirecek bir toplantı yeri ve zamanının ayarlanması", "üyelerin gereksinimlerini yansıtan açık ve anlaşılır bir biçimde, sözlü ya da yazılı bir grup amacı oluşturması ve ortaya koyulması", "grubun amaçları doğrultusunda uzmanın rolünün ne olacağının açık ve anlaşılır bir biçimde belirlenmesi", "grubun başlangıcında üyelerin duyguları ve tepkilerine başlangıç düzeyde empati kurulması" şeklindedir. •Ayrıca gruplara ilişkin ön değerlendirme sürecinin gerçekleştirilebilmesi için grupların sınır, ilişki çerçevesi ve grup üyeleri arasındaki bağı ifade eden yapısal özelliklerine; grup üyeleri arasındaki etkileşim, iletişim, karar verme süreçlerinin dikkate alındığı işlevsel özelliklerine ve grupların gelişimsel özelliklerine dikkat edilmelidir.
•Sosyal hizmet uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında sahip olması gereken bilgiler ise şu başlıklar altında toplanmaktadır; "kurumun misyonu ve işlevi ve bunun grup çalışması yoluyla verilecek olan hizmetin doğasını nasıl etkileyeceği, grup çalışması yoluyla hizmet vermeye etki edebilecek toplumsal ve kurumsal engeller, grup kompozisyonu ile ilgili sorunlar, bireyin yaşam döngüsü ve olası grup üyelerinin gereksinimleri arasındaki ilişki, kültürel faktörler ve bunun olası grup üyelerinin yaşamlarına, gruba katılma becerisine ve başkalarıyla ilişkisine etkisi, grup türleri ve bunların üyelerin gereksinimleriyle ilişkisi, grup çalışmasına gereksinim duyabilecek belli özelliklere sahip bireyler ve toplumsal sorunlar"dır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. I.Veri toplama becerileri
II. Eylem becerileri
III. Grup sürecini kolaylaştırma becerileri
Yukarıda sıralanan becerilerden hangisi ya da hangileri ön değerlendirme
basamağında sosyal hizmet uzmanının sahip olması gereken beceriler
arasındadır?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) I ve III
e) I, II ve III
2. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmet uzmanının ön değerlendirme
aşamasında sahip olması gereken “eylem becerileri” arasında değildir?
a) Grubu yönetme becerisi
b) Sentez yapma becerisi
c) Grup üyelerini destekleme becerisi
d) Özetleme becerisi
e) Yüzleştirme becerisi
3. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmet uzmanının ön değerlendirme
aşasında sahip olması gereken “veri toplama- değerlendirme becerileri”
arasında değildir?
a) Tanımlayabilme ve betimleyebilme becerisi
b) Odaklanma becerisi
c) Özetleme becerisi
d) Soru sorma becerisi
e) Analiz etme becerisi
4. I. Üyelere ulaşılması için plan hazırlanması ve uygulanması
II. Gerekli ise grubun onaylanması ve desteklenmesi için kurum desteğinin
alınması
III. Grup için üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması
Yukarıda sıralanan görevlerden hangisi ya da hangileri sosyal hizmet
uzmanlarının ön değerlendirme aşamasında yerine getirmesi gereken
görevler arasındadır?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) I ve III
e) I, II ve III
5. “Üye grup çalışması dışında izlenir, gözlemlenmeye çalışılır. Kurum içinde
grup dışı iletişim kanalları kullanılarak üye ile irtibat sağlanır. Üyenin
endişeleri ve korkuları giderilmeye çalışılır özellikle çalışmanın kazanımları
net bir şekilde dile getirilir. Üyenin çevresiyle iletişim halinde olunur”.
Yukarıda sıralanan faaliyetler sosyal hizmet uzmanlarının ön
değerlendirme aşamasında sahip olması gereken görevlerden hangisi
içinde gerçekleştirilmektedir?
a) Gerekli ise, üyelerin katılımı için izin alınması
b) Grup üyelerinin izlenmesi ve hazırlanması
c) Grup kompozisyonunda dengenin sağlanması
d) Uygun grup türü ve büyüklüğünün seçilmesi
e) Olası grup üyelerinin gereksinimlerinin belirlenmesi
6. “Grup oturum sürelerinin az olması üyelerde tatminsizliğe, çok olması ise
gruptaki enerjinin kaybolmasına neden olabilir”. Aşağıdakilerden hangisi
ortalama grup oturum süresini ifade etmektedir?
a) 10- 20 dakika
b) 30- 40 dakika
c) 40- 50 dakika
d) 50- 60 dakika
e) 60- 80 dakika
7. “Kişisel gelişimi ve kişilerarası iletişimin geliştirilmesini yaşantısal süreç
aracılığıyla vurgulamayı amaçlayan gruplar” aşağıda verilen grup
türlerinden hangisidir?
a) Etkileşim grupları
b) Hobi grupları
c) Terapi grupları
d) Odak grupları
e) Kendine yardım grupları
8. “Ciddi kişisel, duygusal ve ruhsal problemleri olan üyelerin oluşturduğu
gruplar” aşağıda verilen grup türlerinden hangisidir?
a) Problem çözme ve karar verme grupları
b) Terapi grupları
c) Odak grupları
d) Kendine yardım grupları
e) Etkileşim grupları
9. I. Sınır
II. İlişki çerçevesi
III. Grup üyeleri arasındaki bağ
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri grupların yapısal özellikleri
incelenirken dikkat edilmesi gereken boyutlar arasında yer alır?
a) Yalnız III
b) I-II
c) I-III
d) II-III
e) I-II-III
10. “Dışlanma yaratacak etnik köken, ırksal özellikler, yaş, cinsiyet gibi
unsurlara dikkat edilmeli “hususu sosyal hizmet uzmanlarının ön
değerlendirme aşamasında sahip olması gereken bilgilerden hangisi içinde
yer almaktadır?
a) Grup çalışması yoluyla hizmet vermeye etki edebilecek toplumsal ve
kurumsal engeller
b) Grup kompozisyonu ile ilgili sorunlar
c) Bireyin yaşam döngüsü ve olası grup üyelerinin gereksinimleri
arasındaki ilişki
d) Grup türleri ve bunların üyelerin gereksinimleriyle ilişkisi
e) Grup çalışmasına gereksinim duyabilecek belli özelliklere sahip
bireyler ve toplumsal sorunlar
Cevap Anahtarı
1.E, 2.D, 3.B, 4.E, 5.B, 6.D, 7.A, 8.B, 9.E, 10.B
ÜNİTE 4
•Planlama, hem tedavi hem de görev gruplarında gerçekleştirilir. Planlama basamağında grubun görevlerini yerine getirmesi için yapılması gereken eylemler belirlenir. Planlama basamağında sorunlar önceliklerine göre sıralanır ve bu sorunlar gereksinimler biçiminde tanımlanır. Etkili ve verimli bir sonuç elde edebilmek için grupları planlama esastır. Türlerine göre ayrılmalarına rağmen, planlamada en önemli unsur, bir grubun amacını oluşturmaktır. Grupların planlanması; amacı oluşturma ve hedefleri belirleme, olası destek kaynaklarını ve olası grup üyelerini belirleme, üyeleri seçme, grup kompozisyonu belirleme, üyelerin gruba yönlendirme, sözleşme yapma ve grup ortamını hazırlama olmak üzere yedi alt basamaktan oluşmaktadır. Grupları planlarken grubun gerçekleştirileceği sosyal bağlam ve kurum bağlamı değerlendirilmelidir. Kültür, toplum ve kurum çevresinde bulunan inanışlar ve koşullar gruba etki edecektir ve grup öncesi aşamada değerlendirilmeleri gerekir. İhtiyaç, düşünülmesi gereken ilk alandır. Amacın belirlenmesi direkt olarak ihtiyaçtan doğar. Diğer dört alan ise direkt olarak ihtiyaçtan ve amaçtan doğar ve eş zamanlı olarak değerlendirilmelidir. Sosyal ve kurum bağlamı tüm planlama öğelerini etkiler. Grup izole olarak var olamaz. İçinde bulunduğu toplum, üyelerinin parçası oldukları topluluklar ve referans noktası olarak bulundukları ortamdan etkilenir ve bu ortamları etkilerler. Birçok çeşit topluluk vardır: coğrafik bölgeler, mahalle, hizmet alanı (hastane, okul gibi). Diğer topluluklar ise sosyaldir. Bu topluluklar ise etnik, dini veya yaşa dayalı; üyelerin ortak değer, normlar ve dünya görüşlerini taşıdıklarıdır. Aile ve geniş ailesi ise bir başka topluluktur. Müracaatçıların birçok topluluğa üye olduğunun bilinmesi ve kabullenilmesi önemlidir. Uzmanların grup planlaması yaparken dikkat etmesi gereken bir diğer nokta ise olası grup üyelerinin parçası oldukları toplum içinde sosyal hizmetler ve grup çalışmalarına dair yaklaşımlardır. Bu gibi yaklaşımlar çok güçlü bir şekilde kültürel normlar ve inanışlardan etkilenir. Gruplar genelde sosyal bir kurum içinde veya sosyal hizmetin bir öğe olarak yer aldığı okul, hastane, klinik gibi çok disiplinli kuruluşlarda oluşturulur. Bu gibi kuruluşlar, yönetim kurulları, tavsiye komiteleri, yönetim, mesleki elemanlar gibi karmaşık sosyal sistemler içindeki insanlardan oluşur. Kuruluş içinde belirli bazı insanlar verilecek hizmetin parametrelerini ve koşullarını belirleme yetkisine sahiptir. Grubun planlama aşamasında kurum bağlamının etkisi yaygındır çünkü kurum içindeki koşullar güçlü bir şekilde grup kurma çabalarını etkiler. Bu nedenle sosyal hizmet uzmanı; kurumun işlevleri, uygulamaları ve politikalarının farkında olmalıdır. Kurum içindeki raporlama, güvenilirlik, gelişim, gizlilik, bilgilendirilmiş onay, ücretler ve iş yükü gibi konular da etkili olabilir. Uzmanın kurumun bu politikaları ile savaşması ve ihtiyaç duyulan grubun kurulması için çabalaması da gerekebilir. Toplum, kurum ve mesleki bağlam; grup çalışmasından fayda sağlayacak kişilerin ihtiyaçlarının ve sorunlarının belirlenmesi için esastır. Aynı zamanda insan gelişiminin psikolojik bilgisi, kişisel ve çevresel engeller ve gelişimi arttıracak desteklerin bilgisi de önemlidir. İnsanların ihtiyaçları çeşitli araçlar ile tanımlanır. Bazen insanlar ihtiyaçlarının yeterli şekilde karşılaşmadığını düşündükleri için hizmete başvururlar. Bazen ise yardıma ihtiyacı olan ve hizmet sunulması gereken insanları ilk fark eden kurum olabilir. Ama sıklıkla insanlar farkında olmadıkları veya ihtiyaçlarına karşılık gelen hizmetlerin bulunduğunu bilmezler. Böyle durumlarda uzmanın bu gibi insanlara ulaşması gerekir. Bu gibi ihtiyaçların belirlenmesi için toplumun özellikleri ve kaynaklarının bilgisi önemlidir. Bu bilgiye sahip olmak için uygulayıcı duruma aşinalık kazanması için çalışmalıdır. Uzman, toplum içindeki hedef kitlenin özelliklerini ve olası ihtiyaçlarını öğrenmek için zaman ayırmalıdır. İhtiyaç ve amaç birbirine bağlıdır. Grubun amacı direkt olarak grubun ihtiyaçlarının belirlenmesi ile ortaya çıkar. İhtiyaçlar belirlendiği anda amaç; bu ihtiyaçların karşılanmasıdır. Grup içinde birbirleri ile etkileşim halinde olan insanların belirli konstellasyonu, katılımcıların deneyim ve sonuçlardan memnun kalmalarının önemli bir belirleyicisidir. Grup kompozisyonunun en temelinde amaç doğrultusunda üyelerin karşılanacak olan ihtiyaçlarının ortak olması ilkesi vardır. Grup için sürenin ne olacağı planlama aşamasının bir parçasıdır. Bazı gruplar aylar boyunca, bazıları ise tek oturum olarak tasarlanır.
Diğer süreler ise bu iki üç süre arasındadır. Kurulmakta olan grubun süresi grubun amaçları ve hangi ihtiyaçların karşılanmak istendiğine göre gerçekçi olarak düşünülmelidir. Grup öncesi aşamada oturumların ne sıklıkta olacağı da düşünülmesi gereken bir başka konudur. Haftada bir yapılan oturumlar en yaygın yöntemdir. Bazı gruplar için daha sık oturum yapılması tavsiye edilebilir. Açık gruplarda örneğin sürekli üyeler değişir ve bu nedenle grubun devamlılığı için sık oturum yapmak işe yarar. Grup öncesi planlama aşamasında düşünülmesi gereken geçici faktör ise oturumların süresidir. Bazı gruplarda oturumların süresi ile ilgili seçenek olmaz çünkü grubun içinde bulunduğu konum nedeniyle süre önceden belirlenmiş olur. Fakat oturumların uzunluğunun seçime bağlı olduğu durumlarda uzmanlar; grubun amacını ve içeriği ve aynı zamanda üyelerin etkileşimin kapasitesini düşünmelidir. En sıklıkla görülen oturum uzunluğu bir veya bir buçuk saattir. Oturumların gerçekleştiği ortam grubun başarısı üzerinde etki gösterir. Oturumun gerçekleştiği odanın yeterliliği ve atmosferi üyelerin ilişkileri ve grup tutarlılığı üzerinde etkilidir.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıda planlama aşamasıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Planlama sadece tedavi gruplarında gerçekleştirilir.
b) Planlama aşamasında sorunlar önceliklerine göre sıralanır.
c) Planlama aşamasında sorunlar gereksinimler biçiminde tanımlanır.
d) Planlamada en önemli unsur grubun amacını oluşturmaktır.
e) Planlama aşamasında grubun görevlerini yerine getirmesi için
yapılması gereken eylemler belirlenir.
2. Coulshed ve Orme’ye göre grubun planlanması sürecinde aşağıdaki
sorulardan hangilerinin yanıtlanması gerekmektedir?
a) Grup kimlerden oluşacak?
b) Grup ne kadar süre devam edecek?
c) Grup hangi yöntemlerle devam ettirilecek?
d) Grup üyelerinin kurallar hakkındaki düşünceleri nelerdir?
e) Grup kaç kişi ile sürdürülecek?
3. I. Amaç oluşturma
II. Olası destek kaynaklarını ve grup üyelerini belirleme
III. Sözleşme yapma
IV. Grup kompozisyonunu belirleme
Yukarıda verilen basamaklardan hangisi grupların planlanması sürecini
kapsamaktadır?
a) II ve III
b) I, II ve III
c) I ve IV
d) II, III ve IV
e) Hepsi
4. ………………. grubun ilk bir araya gelmesinden önce uzmanın düşüncesi,
kararları ve eylemlerinden oluşur.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Sonlandırma
b) Planlama
c) İzleme
d) Değerlendirme
e) Müdahale
5. Aşağıda planlama aşamasıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Planlama uzmanın güvenini artırır.
b) Planlama grubun kurulmasında üyelerin ihtiyaçlarının
karşılanmasına yardımcı olur.
c) Planlama uzmanın bireylerin çevrelerini, geçmişlerini, kültürlerini,
bakış açılarını ve endişelerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur.
d) Planlama belirli hedeflerin başarılması amacıyla düzenlenmiş
mantıklı bir süreçtir.
e) Planlama sadece uzmanın görüşlerini ve hedeflerini içeren bir
süreçtir.
6. Grup öncesi planlama aşamasında uzman amaca yönelik olarak hangi
soruları sormalıdır?
a) Grubun amacına yönelik uzmanın geçici düşüncesi nedir?
b) Grubun amacı ve olası üyelerin kendi algılarına, sponsor kuruma,
diğer sosyal hizmet uzmanlarına ve ilgili kişilere göre hedefleri
nelerdir?
c) Genel amacın ve üyelerin kendi amaçlarının algısı konusundaki
önemli benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
d) Üyelerin tepkileri ve fikirleri nasıl ele alınacaktır?
e) Son değerlendirme aşamasında uzman ve müracaatçı ilişkisi nasıl
olmalıdır?
7. I. Grup içeriğini düşünürken uzman, grup için uygun olan kaynakları ve
destekleri gözden geçirir.
II. Çoğu grupta içerik, uzman ve üyelerle beraber belirlenir.
III. Bazı gruplar için içerik, büyük oranda kurumun politika ve
düzenlemeleri ile önceden belirlenir.
IV. Kaynakların makul, ulaşılabilir olup olmadığının bilgisi son derece
önemlidir.
Yukarıda grup süreci ile ilgili verilen bilgilerden hangisi veya hangileri
yanlıştır?
a) I, II ve III
b) Yalnız IV
c) III ve IV
d) II, III ve IV
e) Hiçbiri
8. ……… tipik olarak ilk grup oturumlarının önceliğidir. Yalnızca grubun
amacını açık hale getirmeye değil, aynı zamanda hem üyelerde hem de
sosyal hizmet uzmanlarında bir sorumluluk duygusunun gelişmesine
yardım eder.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygun olur?
a) Bilgilendirme
b) Sonlandırma
c) Sözleşme yapma
d) Kaynak sağlama
e) İzleme
9. I. Olası üyelerin katılımcısı olduğu önemli toplulukların neler olduğu
II. Planlanmakta olan grubun var olan hizmetlerle olan ilişkisi
III. Sosyal hizmetler ve gruba katılım konusundaki tavrın ne olduğu
IV. Grup öncesi iletişim
Yukarıda verilen bilgilerden hangisi veya hangileri grubun sosyal bağlamını
düşünürken, sosyal hizmet uzmanlarının göz önünde bulundurması
gereken konulardandır?
a) I ve II
b) Yalnız III
c) I, II ve III
d) Yalnız IV
e) I, II, III ve IV
10. Kaç tane grup üyesi olacaktır? Aralarındaki benzerlik ve farklılıklar neler
olacaktır? Bu grupta uzman kim olacaktır?
Aşağıda planlama süreciyle ilgili verilen başlıklardan hangisi yukarıdaki
soruları kapsamaktadır?
a) Yapı
b) Süre
c) Kompozisyon
d) Oturum zamanı
e) İçerik
Cevap Anahtarı
1.A, 2.D, 3.E, 4.B, 5.E, 6.E, 7.E, 8.C, 9.E, 10.C
ÜNİTE 5
•Psikoanalitik yaklaşım, ego psikanalistleri,varoluşçu yaklaşım, gestalt yaklaşımı, transaksiyonel analiz yaklaşımı, davranışçı yaklaşım, gerçekçi yaklaşım, kişi merkezli yaklaşım, psiko- eğitimsel yaklaşım, sorun çözme yaklaşımı ve duygusal- yaşantısal yaklaşım grup çalışmalarının dayandığı bazı yaklaşımlardır.
•Psikanalitik yaklaşımda kişilik yapısının ve davranışların en önemli belirleyicileri olarak bilinçdışına ve ilk çocukluk dönemlerine büyük önem verilir. Bu dönem oral, anal, fallik, gizil ve genital dönem olmak üzere beşe ayrılır.
•Ego analizine dayanan görüşte, içgüdüsel psikolojik enerjilere daha az önem verilmiş ve dış dünyadaki olaylar, öğrenilmiş davranışlar ön plana getirilmiştir. Bu yaklaşım normal dışı ya da uyumsuz davranışı, "davranışların bir bölümünün bilinçli denetim altında olmadığı ya da tehdit edici durumlar karşısında denetiminin yitirildiği zamanlarda ortaya çıkan davranış" olarak tanımlamışlardır. •Varoluşcu yaklaşım psikanaliz ve davranış terapisine bir tepki olarak gelişmiştir. Bu yaklaşımda kendini anlama ve içgörü kazanma, kişinin kendi kaderini kendisinin belirlemesi özgürlüğü, anksiyete, anlam arama, yalnız olma ve başkalarıyla ilişki kurma, ilişkiyi sürdürme, spesifik davranış değişikliği, son ve ölüm ve kendini gerçekleştirme eğilimi, kendi yaşamlarını kendilerinin yönetmeleri için onlarda sorumluluk duygusu kazandırma üzerinde durulmaktadır.
•Gestalt yaklaşımı hümanistik psikoloji ve varoluşcu psikoloji akımlarından etkilenmiş, Fritz Perls tarafından geliştirilmiş bir tedavi kuramı ve yaklaşımıdır. Dayandığı kuramsal temele göre bütün parçalardan oluşur. Ancak parçalar tek tek bütünü yansıtmazlar, tersine bu parçalar bütünün özelliğine göre belirlenir. Bu yaklaşımda farkında oluşluğa ve bütünleşmeye önem verilir; analitik terapiye bir tepki olarak ortaya çıkmıştır; vücut ve beyin işlevlerinin bütünleştirilmesi üzerinde durulmaktadır.
Gestalt yaklaşımında temel odak noktası “şimdi ve burada, ne-nasıl yapılıyor, yaşanıyor” üzerindedir.
•Transaksiyonel analiz yaklaşımı Eric Berne tarafından geliştirilmiştir. Bu yaklaşım bir yönüyle kişilik ve sosyal etkileşim kuramıdır, diğer yönüyle de psikoterapi için bir araç olup, bilişsel ve davranışsal özelliklere eğilen çağdaş bir modeldir. Tranksaksiyonel analiz yaklaşımına göre kişiler seçim yapabilme potansiyeline sahiptir. Daha önce kararlaştırılan bir şey yeniden değerlendirilebilir. Kişi eskiden verdiği kararların esiri olabilir, ancak bu durum alınacak yeni kararlarla değiştirilebilir. Bunu yapmak oldukça zordur; çünkü bu kurama göre doğumdan itibaren insan ve çevresi arasında karşılıklı iletişim ve etkileşim, kişide yaşama ilişkin belirli bazı tutumlar, davranışlar ve değerlerin oluşmasına ve bunların kalıplaşmasına yol açar.
•Davranışcı yaklaşımın amacı istenen davranışların pekiştirilmesi ve bu yolla sürdürülmesi, istenmeyen davranışların ise azaltılması ya da söndürülmesidir. Bu yaklaşımda Pavlov, Watson, Skinner, Thorndike, Bandura, Mechenbaum, Mahoney, Beck, Wolpe, Lazarus ve Kazdin önemli kişilerdir. Davranışcı yaklaşıma göre, psikolojik rahatsızlıkların tümü aslında yanlış kazanılmış huylar topluluğudur. Davranışların değiştirilebilmesi için etkili olabilecek gevşeme eğitimi, sistematik duyarsızlaştırma, pekiştirme, model olma ve yüreklendirme gibi tekniklerin seçilmesi ve sistematik bir biçimde uygulanmasıdır.
•Rasyonel- duygusal yaklaşım oldukça didaktik, bilişsel, eylem-odaklı bir modeldir. Kişisel sorunların temelinde inanç sistemleri ve düşünmenin rolü üzerinde durulur. Rasyonel duygusal yaklaşımda temel kavram, mantıklılık, muhakeme ve duygu, uygun olan ve olmayan duygular, biyolojik eğilimler şeklinde sıralanabilir.
•Gerçekçi yaklaşım kişinin sahip olduğu güçler üzerinde durmaktadır. Müracaatçıların daha gerçekci davranış yollarını öğrenebileceği ve böylelikle kişinin daha kolay uyum sağlayabileceği temeline dayanmaktadır. Bu yaklaşıma göre kişinin kimlik kazanmaya ihtiyacı vardır, kişi “başarılı kimlik” ya da “başarısız kimlik” geliştirebilir. Bu yaklaşımda müracaatçılara gerçekci olmaları ve gerçeklerle yüzyüze gelmeleri konusunda destekleme, sorumluluk alma ve başarılı bir kimlik geliştirme konusunda rehberlik etme, davranışları hakkında içgörü kazandırma, müracaatçıların değer sistemi oluşturmalarına ve değişim için bir eylem yapmaya karar vermelerine yardımcı olma amaçlanmaktadır.
•Kişi merkezli yaklaşımda sorunların çözümüyle uğraşmada, müracaatçılara daha fazla sorumluluk verilmektedir. Rogers'a göre uyumlu insan, davranışlarını başkalarının kendisinden beklediklerine göre değil, kendi gözlemlerine ve değerlendirmelerine göre yönlendiren kişidir. Engellenmediği zaman insan kendisinde doğuştan var olan gerçekleştirme eğilimleri doğrultusunda seçimler yapar. •Burada psikoeğitimsel terim birincil amaç olarak eğitim yaklaşımını ifade etmektedir, bireysel problemler veya her bir grup üyesinin ilgilerine çok az veya hiç dikkat edilmez. Tipik olarak, psikoeğitimsel yaklaşım zaman sınırlıdır ve oldukça yapılandırılmıştır. •Sorun çözücü grupların eğitimsel unsurları olabilir ama bu ikincil bir amaçtır. Temel amaç her bir üyenin pratik ve psikolojik sorunları üzerinde çalışmaktır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
a) Psikanalitik yaklaşım- kişilik yapısının ve davranışların en önemli
belirleyicileri olarak bilinçdışına ve ilk çocukluk dönemlerine önem
verilir.
b) Transaksiyonel analiz yaklaşımı- kişiler seçim yapabilme
potansiyeline sahiplerdir ve daha önce kararlaştırılan bir şey yeniden
değerlendirilebilir.
c) Davranışçı yaklaşım- amacı istenilen davranışları pekiştirmek ve
istenmeyen davranışları azaltmaktır.
d) Varoluşçu yaklaşım- didaktik, bilişsel ve eylem odaklı bir modeldir.
e) Gerçekçi yaklaşım- kişinin sahip olduğu güçler üzerinde durmaktadır.
2. Aşağıdakilerden hangisi psiko-seksüel gelişim dönemlerinden biri değildir?
a) Oral dönem
b) Fallik dönem
c) İşlevsel dönem
d) Gizil dönem
e) Anal dönem
3. Aşağıdakilerden hangisi ego analizine dayanan görüşle ilgili bir açıklama
değildir?
a) İç güdüsel psikolojik enerjilere daha az yer verir.
b) Uyum bozuklukları egonun süperegodan koptuğu durumlarda ortaya
çıkar.
c) Öğrenilmiş davranışlar ön plana çıkarılır.
d) Uyumsuz davranış ‘’davranışların bir bölümünün bilinçli denetim
altında olmadığı zamanlarda ortaya çıkan davranış’’ olarak
tanımlanır.
e) Dış dünyadaki olaylar ön plana çıkarılır.
4. Adler’in yaklaşımına göre insanların içgörü kazanma ve aşağılık
duygularının giderilebilmesi ile aşağıdakilerden hangisi artırılabilir?
a) Varoluşsal farkındalık
b) Benlik saygısı
c) Katarsis
d) Transferans
e) Süperego
5. ‘’…… psikanaliz ve davranış terapisine tepki olarak ortaya çıkmıştır.’’
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Psiko-seksüel yaklaşım
b) Varoluşçu yaklaşım
c) Gestalt yaklaşımı
d) Kişi merkezli yaklaşım
e) Gerçekçi yaklaşım
6. ‘’Bu yaklaşıma göre kişinin kimlik kazanmaya ihtiyacı vardır ve kişi başarılı
ve başarısız kimlik geliştirebilir.’’
Yukarıdaki açıklama aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini kapsamaktadır?
a) Gerçekçi yaklaşım
b) Varoluşçu yaklaşım
c) Rasyonel duygusal yaklaşım
d) Psiko-eğitimsel yaklaşım
e) Kişi merkezli yaklaşım
7. I. Carl Rogers tarafından geliştirilmiştir.
II.İnsan yaşantısının öznel boyutu üzerine kurulmuştur.
III.Bu yaklaşımda sorunların çözümüyle uğraşmada müracaatçılara daha
fazla sorumluluk verilmektedir.
IV.Her bir üyenin pratik ve psikolojik sorunları üzerinde çalışılmaktadır.
Yukarıda verilen açıklamalardan hangisi veya hangileri kişi merkezli
yaklaşım ile ilgilidir?
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I,II ve III
d) Yalnız IV
e) Hepsi
8. Aşağıda sorun çözme yaklaşımı ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
a) Sorun çözme yaklaşımında her bir üye sosyal hizmet uzmanından ve
diğer grup üyelerinden daha az ilgi görür
b) Yazılı ve davranışsal ev ödevleri kullanılır
c) Grup, müracaatçıları kendi problemleri üzerinde aktif olarak
çalışması konusunda destekler
d) Sorun çözme gruplarında videoteyp uygulamasının kullanılması
davranışsal provaları güçlendirir
e) Bireysel problemlere veya her bir grup üyesinin ilgilerine çok az
dikkat edilir veya hiç dikkat edilmez.
9. Aşağıdakilerden hangisi psiko-eğitimsel yaklaşımın sınırlılıklarından biri
değildir?
a) Davranış ve duygu üzerinde önemli bir etki kaynağına erişilemez
b) Psiko-eğitimsel gruplar birey davranışı ile sınırlıdır ve hasta kişiler
için uygun değildir
c) Bireyin yüksek güdüye sahip olduğunu varsayarlar.
d) Genel üzerinde durulur ve bireyin idiosyncratic bilişleri üzerinde
durulmaz.
e) Bilişsel yöntemler sadece ev ödevleri şeklinde yapılır.
10. I. Oldukça didaktik, bilişsel ve eylem odaklı bir modeldir.
II. Anal, oral, fallik ve gizil dönem olarak dörde ayrılır.
III. Kişisel sorunların temelinde inanç sistemleri ve düşünmenin rolü
üzerinde durulur.
IV. Davranış değiştirme, spesifik amaçlar belirleme ve uyumsuz
davranışların ortadan kaldırılması yoluyla uyuma katkı sağlamaya çalışılır.
Yukarıkdaki rasyonel-duygusal yaklaşım ile ilgili verilen bilgilerden hangisi
veya hangileri yanlıştır?
a) Yalnız I
b) II ve III
c) II ve IV
d) I, II ve III
e) Hepsi
Cevap Anahtarı
1.D, 2.C, 3.B, 4.B, 5.B, 6.A, 7.C, 8.E, 9.E, 10.C
ÜNİTE 6
•Küçük gruplar her yerde ve çeşitli şekillerde oluşabilirler. Aile, iş, okul, serbest zaman aktiviteleri küçük grupları içerebilir. Her bir yapıda anlatmak, ilerlemek için her birimizin etkili karar vermesi için biz diğerleri ile çalışırız. Her bir küçük grup çeşidi, iletişim çeşitlerini içeren şekilde karakterize edilebilir. •Gruplarla sosyal hizmet uygulaması hem görev grupları hem de tedavi grupları şeklinde gerçekleştirilebilir. Görev grupları, bir dizi hedefi veya görevi gerçekleştirmek amacıyla kurulur (Kirst-Ashman ve Hull 1999; Zastrow 1999). Görev grupları dolaylı hizmet sunumu uygulamalarında yaygındır (Sheafor ve Horejsi 2003). Bu gruplar daha çok kurumlarda, örgütlerde kurulur. Örgütsel sorunlara çare bulmakta, yeni fikirler üretmekte, değişik konularda karar almakta bu gruplar kullanılır (Bulut 1994). Sosyal hizmet uzmanları çeşitli görev gruplarında yer alabilir ya da bu gruplarla etkileşime geçebilirler (Zastrow 1999). Görev gruplarında istenen görev veya hedeflerin gerçekleştirilmesi büyük önem taşır. Hedefler, grubun nasıl işlev göreceğini ve üyelerin üstleneceği rolleri belirler .Tedavi gruplarında ise üyelerinin duygusal ve toplumsal gereksinimlerini odak alan her grup, tedavi grubu olarak tanımlanabilir. Gelişme, terapi, eğitim, sosyalleştirme ve destek grupları tedavi gruplarının beş türüdür. Tedavi gruplarında, grup üyelerinin grubun varlığından doğrudan yarar sağlayacağı varsayımı bulunmaktadır. Genellikle, grup üyelerinde bireysel değişme meydana gelir ve değişim grubun varlığının bir nedenidir (Zastrow 1993; Bulut 1994; Kirst-Ashman ve Hull 1999). Gelişme gruplarının amacı, her bir grup üyesinin gelişmesini desteklemek ve teşvik etmektir. Bu gelişme, üyenin içgörü ya da kendine anlayış geliştirmesine yardımcı olmak suretiyle gerçekleştirilebilmektedir. Terapi grupları, genellikle, ciddi duygusal ve kişisel sorunları olan bireylerden oluşur. Bu tür gruplara liderlik yapabilmek için oldukça fazla beceri, kavrayış, insan davranışı ve grup dinamikleri hakkında bilgi, grup danışmanlığı yapma kapasitesi ve davranışsal değişiklikler yaratmak için grubu kullanabilme becerisi gerekmektedir. Grup liderinin, her bir üyenin grup sürecinden nasıl etkilendiği hakkında güçlü bir kavrayışı olmalıdır. Grup içinde yapıcı bir ortam yaratmak ve bu ortamı korumak için dikkate değer bir yeterlilik gerekir. Terapi gruplarının amacı genellikle, üyelerin kendi sorunlarını derinlemesine keşfetmelerini ve sonrasında bunları çözebilmek için bir ya da daha fazla strateji geliştirebilmelerini sağlamaktır. Eğitim grupları, üyelerine kendileri veya başkaları hakkında bilgi sağlamak amacıyla oluşturulabilir (Kirst-Ashman ve Hull 1999). Eğitim gruplarının odak noktası üyelerine bilgi edinmeleri ve daha karmaşık beceriler öğrenmeleri için yardım etmektir (Zastrow 1999). İsminden de anlaşılacağı üzere, amaç grup üyelerinSosyalleştirme gruplarının amacı genellikle, sosyal olarak daha kabul edilebilir hale gelmeleri için grup üyelerinin davranışlarını ve tutumlarını değiştirmek ya da geliştirmektir. Sosyal becerileri geliştirmek, kendine güveni artırmak, geleceği planlamak diğer odak noktalarıdır (Zastrow 1999). Sosyalleştirme grupları üyelerin içinde bulundukları topluma sosyalleşmiş bireyler haline gelmelerine yardımcı olacak becerileri öğrenmelerine yardımcı olur. Belirli bir sorun veya konu hakkında eğitmektir (Kirst-Ashman ve Hull 1999). Destek grupları kendine yardım grupları, gün geçtikçe popülerliği artan ve genellikle bireylere belirli sosyal ve kişisel sorunlarıyla ilgili yardım etme konusunda başarılı olan gruplardır (Zastrow 1999). bu grupların dşında diğer gruplar diyebileceğimiz grup türleri vardır. Bunlar; eğlence grupları, eğlence-beceri grupları, sorun-çözme ve karar-alma grupları, odak grupları,etkileşim gruplarıdır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Gruplarla sosyal hizmet uygulaması hem ………. hem de …….. şeklinde
gerçekleştirilebilir.
Cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Görev/tedavi
b) Tedavi/eğitim
c) Eğlence/sosyal sorun çözme
d) Sosyal beceri geliştirme/karar alma
e) Karar alma/ sosyal sorun çözme
2. Bir dizi hedefi veya görevi gerçekleştirmek amacıyla kurulan gruplar
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Tedavi
b) Eğlence
c) Görev
d) Sosyal sorun çözme
e) Karar alma
3. Aşağıdakilerden hangisi görev gruplarında kolaylaştırıcılığı sağlamada
yapılacaklardan değildir?
a) Dinleme
b) Geçerliliğini denetleme, onaylama ve desteklem
c) Belirgin hale getirmek için vurgulama
d) Sorunları ortadan kaldırmak
e) Aracılık ve arabuluculuk yapma
4. Aşağıdakilerden hangisi tedavi gruplarından değildir?
a) Gelişme
b) Terap
c) Eğitim
d) Destek
e) Kazanım
5. Üyelerin kendi sorunlarını derinlemesine keşfetmelerini ve sonrasında
bunları çözebilmek için bir ya da daha fazla strateji geliştirebilmelerini
sağlamaya yarayan gruplara ne ad verilir?
a) Eğitim
b) Destek
c) Göre
d) Terapi
e) Ssosyal sorun çözme
6. Aşağıdakilerden hangisi kendine yardım gruplarından değildir?
a) Kendini gerçekleştirmeye ya da kişisel gelişime odaklanan gruplar
b) Sosyal savunuculuğa odaklanan gruplar
c) Sosyal problem çözme grupları
d) Alternatif yaşam modelleri yaratmaya odaklanan gruplar
e) İki ya da daha fazla kategorinin özelliklerine sahip olan karma
gruplar
7. Aşağıdakilerden hangisi diğer grup olarak belirtilen grup türlerinden
değildir?
a) Eğlence grupları
b) Eğlence-beceri grupları
c) Sorun odaklı gruplar
d) Odak grupları
e) Etkileşim grupları
8. Her bir katılımcının süreçten çıkarları ya da payının olduğu ve sonuca bağlı
olarak kazanma ya da kaybetme durumunun olduğu grup türleri
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Odak grupları
b) Sorun-Çözme ve Karar-Alma Grupları
c) Tedavi grupları
d) Etkileşim grupları
e) Sosyal problem çözme grupları
9. Üyelerinin toplumdaki farklı bakış açılarını temsil etmek üzere özellikle
seçilmiş olan grup türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Odak grupları
b) Temsil grupları
c) Etkileşim grupları
d) Görev grupları
e) Destek grupları
10. Aşağıdakilerden hangisi tedavi gruplarının özelliklerinden değildir?
a) Üyelerinin duygusal ve toplumsal gereksinimlerini odak ala
b) Değişim, grubun varlığının bir nedenidir.
c) Grup üyelerinin grubun varlığından doğrudan yarar sağlayacağı
varsayımı bulunmaktadır.
d) Değişim grubun varlığının bir nedenidir.
e) Dolaylı hizmet sunumu uygulamalarında yaygındır.
Cevap Anahtarı
- A, 2.C, 3.D, 4.E, 5.D, 6.C, 7.C, 8.B, 9.B, 10.E
ÜNİTE 7
•Gruplarla sosyal hizmet insan gruplarının sosyal gereksinimlerinin karşılanması ve sorunlarının çözümlenmesinde kullanılan bir yöntem olup; hedefi kişilerin çevrelerine daha uyumlu hale gelerek hem kendileri, hem de çevreleri açısından fonksiyonel bireyler olarak yaşamlarını sürrdürmelerine yardımcı olmaktır. •Bu bölümde grup dinamikleri üzerinde odaklanılmıştır. Grup dinamiklerini beş alanda ve grup gelişimi bağlamında incelenmektedir.
•Gruplarla sosyal hizmette önemli bir kavram da “grup dinamiğidir”. Gruplar da tıpkı bireyler gibi kendilerine özgüdürler, dolayısıyla içlerinde farklı dinamikler barındırırlar. Grup dinamiği kavramı, ilk olarak Kurt Lewin tarafından (1951) grupta oluşan aktiviteleri ve ilişkileri belirleyen etkileşimler ve değişim gibi karmaşık sosyal süreçlerin grup üyeleri üzerindeki etkisini vurgulamak üzere tanımlanmıştır. Grup dinamikleri, grubun ve üyelerinin değişiklikler karşısındaki etki ve tepki gösterme süreci olarak ifade edilmiştir.
•Grup dinamiği kavramı genel olarak, gruplarda oluşan ve grubun yapısını etkileyen güçleri ifade eder. Grup dinamikleri, grubun amaçları, gruptaki iletişim kalıpları, çatışmalar, üye rolleri gibi pek çok faktörden etkilenir. Gruplar farklı kişilikler, kültürler, sosyal çevre, eğitim düzeyi ve altyapıya sahip insanlardan kurulur. Her katılımcı kendi özelliklerini ihtiyaçlarını, motivasyonunu ve korkularını gruba yansıtır. Bu nedenle grup dinamikleri grubun planlanması aşamasında başlar be grubun sonlandırılmasına kadar çeşitli şekillerde devam eder.
•Grup gelişimin aşamaları şekillenme, fırtına, düzenlenme, çalışma ve çözülme olarak adlandırılmıştır. •Gruplarla sosyal hizmet uygulamalarındaki grup dinamikleriyle ilgili düşünüşün organize edilmesi ve geliştirilmesine yardımcı olmaya yönelik kavramsal bir çerçeve sunulmuştur. Bu dinamikleri beş alana düşecek şekilde kavramsallaştırılmıştır:
•İletişim süreçleri ve etkileşim kalıpları,
•Kişilerarası çekim ve bağlılık,
•sosyal entegrasyon ve etki,
•Güç ve kontrol
•Genel grup kültürü
•Bireylerde ve topluluklarda verimli uygulama için grup dinamiklerinin etkili bir şekilde kavranması esas olmakla birlikte, gruplarla sosyal hizmet uygulaması diğer sosyal hizmet biçimlerinden ayırt eden şey, gruplarda meydana gelen dinamik süreçler üzerinde odaklanmasıdır.
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi grupta güç ve kontrol özelliği olarak bulunmaz?
a) Bağlantı gücü
b) Uzman gücü
c) Kurum gücü
d) Referans gücü
e) Ödül gücü
2. Ağağıdakilerden hangisi grup dinamiklerinin kavramsallaştırmalarından biri
değildir?
a) İletişim süreçleri ve etkileşim kalıpları
b) Kişilerarası çekim ve bağlılık
c) Sosyal entegrasyon ve etki
d) Kültür
e) Uyum ve güven
3. Bir grubun kültürü, içinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
a) Güç ve kontrol
b) Değerler
c) İnançlar, adetler
d) Gelenekler
e) Tercih edilen iş yapma yolları
4. Kişilerarası çekime ek olarak bağlılığa katkıda bulunan faktörler arasında
aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
a) Üyelerin grup üyeliği, tanınma ve güvenlik ihtiyaçlarının tatmin
edilmesi
b) Üyelerin grup katılımı yoluyla elde edeceklerine inandıkları
kaynaklar ve prestij
c) Grubun çalışmasının faydalı sonuçları hakkındaki beklentiler
d) Kişilerarası çekim ve bağlılık yoluyla grupta özerkli kazanma
e) Grubun önceki grup deneyimleriyle olan karşılaştırmasının pozitif
olması
5. Aşağıdakilerden hangisi Tuckman tarafından geliştirilen model içinde yer
almaz?
a) Oluşum
b) Gelişim
c) Beyin fırtınası
d) Norm geliştirme
e) Faaliyet
6. Grup dinamikleri aşağıdakilerden hangisinden çok etkilenmez?
a) Grubun amaçları
b) Gruptaki iletişim kalıpları
c) Gruptaki sosyal sınıf
d) Çatışmalar
e) Üye rolleri
7. I. Normatif etki
II. Grup etkisi
III. Lider Etkisi
IV. Enformasyonel etki
Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri gruplarda sosyal etki formları içinde
yer alır?
a) Yalnız ı
b) Yalnız II
c) II ve III
d) Yalnız IV
e) I ve IV
8. Aşağıdakilerden hangisi Anderson’un Beş Aşamalı Modeli’nde yer almaz?
a) Bağlanma öncesi/güven
b) Çatışma/özerklik
c) Samimiyet/yakınlık
d) Farklılaşma/bağımsızlık
e) Ayrılık/sonlanma
9. SYMLOG nedir?
a) Gruplarda ölçüm yöntemi
b) Gruba üye seçme için bir araç
c) Grup modeli
d) Grubun sosyal etki formu
e) Kişisel analiz yöntemi
10. Aşağıdakilerden hangisi grup dinamiği süreçlerini eşzamanlı olarak ölçen
skalalardan biri değildir?
a) Grup Duygusallığı Derecelendirme Sistemi
b) Üye-Lider Skorlama Sistemi
c) Lideri Kontrol Skalası
d) Düşmancıllık / Destek Skalası
e) Müşteri ve Terapist Deneyim Skalaları
Cevap Anahtarı
- C, 2.E, 3.A, 4.D, 5.B, 6.C, 7.E, 8.B, 9.A, 10.C