Moderator
- Mesajlar
- 419
- Tepkime puanı
- 28
- Puanları
- 18
HADİS USULÜ VE TARİHİ
*** Hz. Âişe: 2210 hadis *** Abdullah b. Abbâs: 1660 hadis ***Câbir b. Abdullah: 1540 hadis
***Ebû Saîd el-Hudrî: 1170 hadis
2. Kitap belirtmeden verilen icâzet:
3. Umumî icâzet:
4. Belirsiz bir kitap için veya belirsiz bir şahsa verilen icâzet
5. Şarta bağlı icâzet
6. Doğmamış çocuğa verilen icâzet:
7. Mümeyyiz olmayan çocuğa verilen icâzet:
8. İleride elde edilecek rivâyetlere verilen icâzet:
9. İcâzetle elde edilen hadisleri veya kitabı rivâyet etmeye verilen icâzet:
a) Sahih li-zâtihi: sahihlik özelliklerini bizzat taşıyan hadis demektir. b) Sahih li-gayrih: Sahihlik niteliğini, zikredilen özellikler kendisinde bizzat bulunmadığı
için, başka bir hadisin desteğiyle kazanan hadistir.
2. Hasen Hadîs: sahih hadisin bütün niteliklerini taşıdığı halde râvîlerinden birinin veya bir kaçının zabt sıfatı tam olmayan hadistir. Hadis tarihinde bu terimi meşhur eden alım Tirmizî olmuştur. Hasen hadis de iki kısma ayrılır: a) Hasen li-zatih: Hasenlik özelliklerini bizzat taşıyan hadise denir. b) Hasen li-gayrih:Aslında zayıf olan fakat başka bir hadisin desteğiyle hasen . niteliğini kazanan hadise denir
daha üstün olmalıdır.
Zayıf hadisle amel konusu bazı kaynaklarda üç başlık halinde toplanmaktadır: 1. Hiçbir şekilde zayıf hadisle amel edilmez, 2. Mutlak olarak amel edilir, 3. Bazı şartlarla amel edilir.
- İhtilaf halindeki hadislerden hiç birini terk etmeden birbiriyle bağdaşlaştırmak ve uzlaştırmak suretiyle geçerli sayma………………Tevcih
- ‘’Mihne’’ Menun tarafından başlatılmış , Mütevekkil tarafından sonlandırılmıştır.
- Buhari tüm hadisleri bir araya getirmediğini ifade için………….Muhtasar
- Suyuti tarafından teklif edilen fıkıh konularına göre tertip edilen alim ve eseri……………………..........................Ali el-Muttaki………….Kenzül –Ümmal
- Hadislerinin farklı tariklerinin birbiriyle karşılaştırılmasına …………….Muaraza
- Sadakat hadisleri………………Vergi tarife ve hükümlerini içeren hadislerdir.
- Talat Koçyiğit tarafından ‘’Altın Çağ’’ tasfinin …………………Hicri 3. Yüzyılda’dır.
- Bir hadis kitabının başka bir hadis kitabı ile karşılaştırıp fazlaca ihtiva ettiği hadisleri bir araya getirdiği kitap türü…………..Zecaid
- Hanefilerin ilk sırada uyguladıkları ihtilaf yöntemi…………Nesh
- Raviler hakkında yapılan cerh ve tadil kurallarının kitabı………..Rical
- Es-Sahifetus –Sahiha………………..Ebu Hureyye
- Buhari Mesbut adlı kitabından sahih hadisleri seçerek aldı
- Üç Müsned ve Üç mucemin Kütübi Sitte’de bulunmayan hadisleri bir araya getiren alim Heysemi………………….Mecmauz –Zevaid
- El- İlzamat ales –Sahihayn …….Müstedrek (müellifi Hakim en-Nisaburi )
- Muhammed Şerif Tokadi’nin Miftahus –Sahihayn………………..Etraf
- Zeynüddin el – Iraki ………….eliyye türü hadis kitabı yazmıştır.
- En- Nahaye fi Ğaribil – Hadis………………Mecmuddin ibnül –Esir
- İhtilafı çözmede =cem= Telif = Tevil = Tevcih = halm (Tevkif değil)
- Mısır Valisi Abdulaziz b. Mervan ,kesir b. Mürre’ye yazdığı mektupta hangi sahabinin hadislerini daha önceden tespit ettirmesi sebebiyle yazmamasını istemiştir………………Ebu Hureyye
- Bize kurandan bahset (hadis anlatırken)………………Bu ifadeye mahsur kalan sahabi İmran b. Husayn
- Abdullah b. Ömer ……………..Mana ile hadis rivayetine karşı
- Günümüze ulaşan en eski cami türü eser……………..Mamer b.Raşid
- İmam Malik’in el-Muvatta isimli eserinde senedi verilmeyene………….Belağ denir
- Halk arasında yaygın olan hadisleri toplayan çalışma……………el-Makasidul – Hasene
- 14 hadis kitabındaki hadisleri bir araya getiren eser ………..Cemul- Fevaid
- İbn. Salah’ın Ulumul –Hadis’ dayanak yazılmıştır………..Nuhbetül –Fiker yazarı İbn. Hacer el- Askalani
- Sahabe biyografilerinde muhteva ve metod bakımından en gelişmiş ve kullanışlı yazar ve eseri……………………………İbn. Ha-cer ---------------- el-İsabe fi temyizis-Sahabe
- İbn. Hacer’in ‘’Hedyü’s-sari’’ isimli eserini yazma sebebi…………………..Buharinin Sahihine yöneltilen eleştirileri reddetmek.
- Kütübi Sitte Şartlarını tespit eden eser………………Şurutül –eimmetis –sitte
- ‘’elfiyye’’ türü hadis usulü kitabı yazarı…………………….Zeynüddin el-Iraki
- Jaseph Schacht’ın teorisine göre tariklere ayrılmanın ilk başladığı yerde bulunan kişiye…………..Müşterek Ravi denir.
- Anadoluda kurulan darulhadislerden değildir…………………….Nuriyye Darulhadisi (Anadoluda kurulanlar:1-Süleymaniye 2-Sahibiyye 3-Ahmediyye 4-Taşmescid)
- Hangi darulhadis bir ortak özellik bakımından diğerlerinden ayrılır………………Eşrefiyye Darulhadisi
- Sahabiler bütün hadisleri Hz. Peygamberden öğrenmemişlerdir.
- Bir hadisi belirli esaslara uyarak öğrenmeyi ifade eden terim………………..Tahammül’dür.
- Buhari şerhi yarım kjalmış ,Müslim şerhi yazarı Amasyalı muhaddis …Yusuf Efendi zade’dir.
- Diyobend Medresesi………Hanefi mezhebine bağlı
- Hadis isnadının güvenilir olduğunu savunan oryantalist………….Josef Horovitz
- Hadis rivayetinde sened sorma işi 60’lı yıllarda başlamıştır.
- Hadislerin peygamberden (dönemden) itibaren yazıldığını söyleyen ……Herald Motzki
- Müsned türü kitap yazarlarından değildir………………Urve b. Zübeyr
- Halk arasında hadis diye dolaşan sözlerin hadis olup olmadığını ortaya koymak amacıyla yazılmış En Hacimli Eser……………………Keşful-Hafa
- İslam coğrafyasında ilk kurulan darulhadis………………..Nuriyye Darulhadisi
- İlk yazılı hadis belgesi olarak…………………Civar bölgelere gönderilen memurlara verilen talimatlar.
- Seydi Çelebinin …..Mudtahrec minel –Buhari……………….Konusu Siyaset.
- İbn. Teymiyye ve ibn. Kayyım el-Cevriyye ekollerini benimsemiş (selefi) Arnavut asıllı alim…………….Muhammed Nasıruddin el-Elbani
- İlahlığın Hz. Ali’ye geçtiğini iddea eden ravi hangi açıdan cerhdedir………Bid’at
- El-Müstedrek ales-Sahihayn eserin müellefi…………..Hakim en- Nisaburi
- Ebu Davutun şerhi………………..M.Muhammed hattab es- Sübki’nin el-Menhelül-azbil mevdud
- 2. Murat 1453’ te Edirne’de Darulhadis yaptırmıştır.
- Mekke dönemi hadis öğrenim-öğretim mekanı………..Darul Erkam
- Rical Mücemleri şeklinde isimlendirilen kitaplar…………..Ravi Biyografileri’dir.
- Anadoluda ilk Darulhadis…….Çankırı (Taşmescid) Darulhadisi
- Cumhuriyet döneminde Enderun mektebinde hadis öğrenimi yapılmaz.
- İslamda ilk yatılı eğitim –öğretim kurumu………….Suffe
- İlk örgün hadis öğrenim yeri …..Mescidi Nebevi
- Mukaddimun döneminin aşamaları: **Tesbit ** Tedvin **Tasnif
- Fatihin hocasuı ve kendi adına Darulhadis yaptıran ………………Molla Gürani
- En son vefaat ettiği bilinen sahabi……………..Amir b. Vasile el-Leysi
- Sünnet kelimesinin sözlük anlamı =Hayat Tarzı = gelenek = Çığır = Adet (benzemek değil)
- Bir kitaptaki hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tesbit ederek değişik açılardan tenkitini ve değerlendirmesini yapmaya………..Tahric denir.
- Cumhuriyet döneminde yazılan ilk hadis kitabı niteliği taşıyan ve Diyanet işleri başkanlığınca defalarca basılan eser……………..Sahih Buhari Muhtasarı’dır.
- Mamer b. Raşid’in yazmış olduğu hadis kitabı…………………Cami (Günümüze ulaşan en eski cami türü)
- ‘’Cami’’ türü eserler: (Darakutni’nin Süneni cami türü eserlere girmez.)
- Buharinin Sahihi
- Müslimin Sahihi
- Tırmizinin Süneni
- Rebi b.Habibin Camisi
- Kütübi Sitte müeliflerinin hadisleri eserlerine almak için esas aldıkları prensipleri tespit esen alim ve eserleri………………………..İbnül Kayserani ,Şurutül –eimmetis -sitte
- Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metnine göre alfabetik olarak düzenlenen eserlere………………Etraf denir.
- Hadis kaynaklarına kolay ulaşmak……..Etraf
- Oryantalistlerin ilk ortaya çıkışındaki en önemli etken ………Hıristiyenlığı yayma istekleridir.
- Mehmet Sofuoğlu hem de Ahmet Davutoğlu tarafından Türkçeye tercüme edilen eser hadis kitabı………………Sahihi Müslim
- Molla Güraninin Buhari şerhi…………el-Klevserul –cari ila riyazül -Buhari
- Rivayet döneminden günümüze gelmeyen bazı kitaplarda bulunan hadislere ……..Zevaid tür eserlerle ulaşılabilir.
- Muvattanın şerhi……….Tenvirül -Havalik
- Halk arasında hadis diye meşhur olmuş sözlerle ilgili …..el-Makasıdül –Hasene –Keşfül -Hafa
- Temel hadis kaynaklarını tamamlamak amacıyla yazılan el-Müsnedül –mustahrec ala Sahihil –İmam Müslim
- El-Mücteba adlı hadis kitabı…………Nesai’nindir.
- Muhtar es-Sakafi’nin en çok tepki çeken yönü……Peygamberlik iddeasında bulunması
- Suyuti ,Tedribür-Ravi…………Hadis Usulü kitabıdır.
- Hadislerin yazılmasına daha çok genç sahabiler ile Yemen kökenli bazı sahabilerin katılmış olması……………….Hadislerin yazılması meselesinde zihniyetin etkisini gösterir.
- Mürsel hadisin zayıf hadis sayılmasının sebebi………………………..Tabıundan olan ravisinin hadisi almış olduğu kimseyi zikretmemiş olmasıdır.
- Sika bir ravinin , aynı hadiste diğer sika bir ravinin rivayetinden fazla olarak naklettiği kısma ……….……Ziyade denir.
- Sahih ve hasen hadisin şartlarından birini veya bir kaçını taşımayan hadislere ………….Zayıf hadis denir.
- Gerekli bütün şartları taşıdığı halde bir ravisinin zabt özelliği eksik olan ,bununla beraber destekleyici başka bir rivayette bulunamayan hadise…………….Hasen li-zatih denir.
- ‘’Takyidü’l-ilm’’ tamlamasındaki ilim kelimesi ……………………Hadis anlamında kullanılmıştır.
- Kusan kişinin abdest almasıyla ilgili zayıf hadisle amel eden kişi………………….İmam Şafii
- Mekkede yasaklanan zamanlarda da namaz kılmanın caiz olduğuna ilişkin zayıf hadisle …...... İmam Şafii amel etmiştir.
- Ele alınan bir hadisin sahabeden itibaren senedin her halkasındaki ravi dışında başka ravilerinin olup olmadığının araştırılmasına……………………..İtibar denir.
- Bir hadisi aynı hocadan rivayet eden sika ravilerden birinin , o hadisi arkadaşlarından ayrı olarak bir fazlalıkla rivayet etmesine ……………………..Ziyadetu’s-sıka denir.
- Hz. Peygamber ,Dıhye b.Halife’yi elçi olarak …………………………Rum Melik Herakliosa göndermiştir.
- Haber-i Vahid : Ravi sayısı Mütevatür hadisin ravi sayısına ulaşamayan hadislerdir.
- Hadis uydurduğu tespit edildiği için asılmak üzereyken ‘’Dininizde helali haram ,haramıda helal göstermek üzere 4000 hadis uydurdum’’ diyen……….Abdülkerim b. Ebü’-Avca
- Alimlerin çoğuna göre mütevatir haber …………….Zaruri bilgi meydana getirir.
- Nazmü’l-mütenasir , mine’l-hadisil mütevatir adlı eserler………………..Muhammed b. Cafer el-Kettani
- Hadis Kitabı Okuma Usulleri:
- Okuyup geçme yöntemi:tarıku’s-serd
- Açıklama ve Araştırma Yöntemi:tarıku’l-hal ve’l-bahs
- Geniş açıklamalı Yöntem :tariku’l-im’an
- Rivayet metotlarının hepsine delalet eder………………..An
- Nakli/normatif ilim…………………..Tasavvuf
- Müksirûn Sahâbîler: 1000’den fazla hadis rivâyet etmiş sahâbîler için kullanılan bir terimdir.
*** Hz. Âişe: 2210 hadis *** Abdullah b. Abbâs: 1660 hadis ***Câbir b. Abdullah: 1540 hadis
***Ebû Saîd el-Hudrî: 1170 hadis
- Mukıllûn Sahâbîler: Rivâyetleri 1000’e ulaşmayan hadis rivayet etmiş sahabilere denir.
- Nakil döneminde hadis alam metodu……………………………İcazet
- Güvenilir ravilerin hadisine aykırı hadis rivayet etmek ……………Muhalefet açısından bir cerh sebebidir.
- Yazıdan kaynaklanan hataları önlemek amacıyla geliştirilen metod…………………Sema
- Hadis hocasının hadislerini okuması , talebenind ebizzat ondan işiterek almasını ifade eden yöntem…………………………...Sema
- Rivayet döneminde hadislerin öğrenilip rivayet edilmesi için uygun görülmeyen ve çok az kullanılan metotlar…………………………………. İ’lam –Vasiyyet –Vicade
- Hadis usulünde yaygın kullanışa mgöre Haberi Vahid……………………..ravi sayısı 3-9 kişi de olsa mütevatir hadis derecesine ulaşmayan hadistir.
- Hanefi alimlerinden Burhaneddin el-Merğinani’nin el-Hidayesi üzerine yapılan tahric çalışması………………..Mahmud Tahhan’ın Usulu’t-tahrici
- Sika olup olmadığı bilinmeyen bir ravi hakkında rical kaynaklardan ……………Tehzibul-Kemal’e bakılır.
- Bir hadisi maklub olarak rivayet eden, kimse …………..Duruma göre zabt veya adalet yönünden yahut her iki yönden cerh edebilir.
- İslam dinine olan düşmanlığı sebeiyle hadis uyduran kimselere……..Zındık denir.
- Sehiv secdesinden bahseden rivayetler ……..Manevi mütevatir hadislere girerler.
- Peygamberlerin ismet sıfatı özelliklerinden değildir……………Vahiy yoluyla Allah’tan buyruk almamaları
- Mükaddimun döneminin hadis tarihi aşamaları………1-Tespit 2-Tedvin 3-Tasnif
- Tamamlayıcı mahiyette olan , temel hadis kaynaklarını esas alarak anlarda bulunmayan hadisleri toplamak üzere yazılan eserler ……Müstedrek denir.
- Hadis tenkidinde ılımlı davranan münekkidlerden………………….Buhari
- Hadisi doğrudan sahifelerden rivayet eden ravilere ………………Sahafi denir.
- Müellif nüshalarıyla karşılaştırılarak tashih edilen ve muhtelif zamanlarda hocadan okunup rivayet hakkı alınan nüshalara……………………….Asl denir.
- Aşırı cerh sebei sayılmaz……………………..Ravi’nin senedden düşmesi
- Hadisin ezberden veya bir kitaptan usulüne uygun olarak rivayet edilmesine ……………Eda denir.
- Hadis ilminin temel amacı……………………..Hadislerin makbul olanlarının makbul olmayanlarından ayırmak.
- İslam alimlerinin büyük bir çoğunluğu tarafından kabul gören icazet türü……….Muayyen (belirli) İcazet
- Zayıf olduğu hakkında hadis alimleri arasında ittifak bulunmayan , bazılarına göre zayıf bazılarına göre de zayıf ılmayan hadislere………………….Muza’af denir.
- Hz. Peygambere Allah Tarafından verilmiş görevler: (İsmet değildir.Bu peygamberlerin sıfatıdır.)
- ***Tezkiye ***Beyan ***Tebliğ ***Tebyin
- Şeri /Nakli ilimler :***Fıkıh ***Kelam ***Hadis ***Tefsir (İslam tarihi değildir)
- Sahabiler fiili sünnetleri genellikle………..Görme yoluyla öğrenmişlerdir.
- Hasen hadisler örnekleri daha çok ………………..Sünen kitaplarında bulunur.
- Rihle geleneğinin başlamasında……………………..Sahabenin çeşitli bölgelere dağılması etkili olmuştur.
- Güvenilir ravilerin hadisine aykırı hadis rivayet etmek…………………Muhalefet açısından cerh sebebidir.
- Rivayetlerinde çok hata yapan ravi……..Hıfz yönünden cerh edilir.
- Ahad - Haberle amael etmeyi kabul etmeyen mezheptir………………..Hariciler
- Muallak hadisin zayıf sayılmasının nedeni………………………….Senedinde ravi eksikliği bulunması
- Aşırı cerh sebei sayılmaz…………………………Ravinin sendden düşmesi
- Bir hadisin başka bir rivayetinin olup olmadığını araştırmaya………………….İtibar denir.
- İcazet metoduna delalet etmek üzere en çok kullanılan lafız………………….Ecazeli (bana icazet verdi)
- Hadisin hocadan hangi rivayet metodu ile alındığını ifade eden tabir…………….Rivayet Lafzı
- RÂVÎ:Râvî kelimesi, sözlükte sulamak, taşımak, nakletmek, iletmek gibi anlamlara gelir. Kavram olarak geniş anlamıyla rivâyet eden demektir. Hadis ilmi’nde, belli usullere göre hadisi alıp (tahammül), bu usullere uygun rivâyet lâfızları kullanarak başkalarına nakleden (eda) kimseye denir.
- İlk Râvî Tabakaları
- Sahâbe Hz. Peygamber’i, ona iman etmiş olarak gören (ru’yet) veya onunla karşılaşan (lika) ve müslüman olarak ölen kimse demektir.Sahabelerin kesin sayısı bilinmemektedir.
- Tâbiûn: Hadis ilminde, mümin olarak bir veya daha fazla sahâbi ile karşılaşan ve müslüman olarak ölen kimseye tâbiî denir.Hadis rivayetini şifahi (sözlü) olarak sürdürmemişlerdir.
- Muhadramûn: Hadiste, Câhiliyye ve İslâm devirlerine yetişip Hz. Peygamber zamanında müslüman olduğu halde onu görememiş kimselere denir. Sahabeyi görmüş olmaları bakınmından tabiine benzerler.
- Etbâu’t-tâbiîn Mümin olarak tâbiînden bir veya birkaç kişiyle karşılaşan ve müslüman olarak ölen kimse demektir.
- Tabiunlardan olan Medîneli yedi kişi, Fukahâ-i seb’a diye meşhurdur. Bunlar, 1. Saîd b. el-Müseyyeb, 2. Kâsım b. Muhammed, 3. Urve b. Zübeyr, 4. Hârice b. Zeyd, 5. Ebû Seleme b. Abdurrahman, 6. Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe ve 7. Süleyman b. Yesâr’dır.
- Râvîlerin Özellikleri : Bir hadisin kabul edilebilmesi için râvîsinde iki temel özelliğinin bulunması gerekir. 1. Adâlet
- Adâletin Unsurları Adâletin beş unsuru vardır: 1. İslâm 2. Bülûğ 3. Akıl 4. Mürüvvet 5. Fısktan Uzak Durmak/Takva
- Adâleti Tesbit Yolları
- A. Şöhret: Başta dört mezhep imamı ve kütüb-i sitte müellifleri olmak üzere, öteden beri İslâm
- toplumunda gönüllerde taht kurmuş pek çok âlim ve muhaddisin adâleti bu yolla bilinmektedir. B. Tezkiye : Kendisi âdil olan bir kimsenin, âdil olup olmadığı bilinmeyen bir şahsı temize çıkarması
- anlamına gelen tezkiye, ta’dîl kelimesi ile eş anlamlıdır. Tezkiyede bulunan kimseye müzekkî denir.
- 2. Zabt:Râvînin ezberden rivâyet ediyorsa hadisi iyice ezberlemesi, kitaptan rivâyet ediyorsa kitabını her türlü
- değişikliğe karşı koruması, hadisi mana olarak rivâyet ediyorsa kullandığı lâfızların ne anlama geldiğini
- bilmesi, kısaca rivâyet konusunda duyarlı, dikkatli ve bilgili olmasıdır. Muhaddisler, zabtı, hıfz
- (ezberleme) zabtı (zabtu’s-sadr) ve kitap zabtı (zabtu’l-kitâb) diye iki ksımda ele almışlardır.
- Zabtın Unsurları:
- Teyakkuz:Râvînin rivâyetlerini iyi bilmesi, tanıması ve başkalarının rivâyetlerinden
- ayırdedebilme dikkatini göstermesidir.
- Hıfz: Hıfz, râvînin ezberleme güç ve yeteneği, hadisi tam ve sağlam bir şekilde ezberleyip
- aklında tutma kabiliyeti demektir.
- 3. Kitabı Korumak:
- 4. Mana ile Rivâyette Lâfızların Anlamını Bilmek
- Zabtı Tesbit Yolları : Bir râvînin zabt sahibi olup olmadığını anlamanın başlıca iki yolu vardır: 1.Mukayese: Bir hadisin farklı rivâyetlerinin bir araya getirilip birbirleriyle karşılaştırılması demek olan mukayese, o hadisin sıhhat derecesinin tesbitinde olduğu gibi râvî veya râvîlerinin zabt seviyelerinin belirlenmesinde de son derece önemlidir 2.İmtihan:Râvîlerin rivâyet bilgilerini haberli veya habersiz olarak yoklamaktır.
- Zabtı Bozan Haller *** Hadis öğrenim veya öğretimi esnasında uyuklamak,
- ***Sahîh bir nüsha ile karşılaştırılmamış kitaptan hadis rivâyet etmek,
- ***Telkine açık olmak,
- ***Çokça şâz ve münker hadis rivâyet etmek ve
- *** Rivâyet hatalarında inadına direnmek .
- Râvîde Görülen Kusurlar:Metâin-i aşere on cerh noktası) denilen bu kusurlar şunlardır: Adâlet Sıfatıyla İlgili Kusurlar 1 .Kizbü’r-râvî ( Yalancılık) 2. İttihâmu’r-râvî bi’l-kizb ( Yalancılıkla itham) 3. Fısku'r-râvî ( fâsıklık) 4. Bid’atü’r-râvî ( Bid’atçılık) 5. Cehâlet
- Zabt Sıfatıyla İlgili Kusurlar 1. Kesretü’l-ğalat ( Çok hata yapmak) 2. Fartu’l-ğafle ( Çok yanılmak) 3. Vehim ( Yanılma) 4. Muhâlefetü’s-sikât ( Sika râvîlere muhalefet)
- 5. Sûü’l-hıfz ( Kötü hâfıza)
- Hadis Öğrenim ve Öğretim Metotları:Hadis âlimleri hadis rivâyetinde en çok semâ’ ve kırâat metotlarını kullanmışlardır.
- Semâ’ ve Kırâat:
- Semâ, hadis hocasının (şeyh) hadislerini okuması, talebenin veya talebelerin de bizzat ondan işiterek hadisleri alması anlamındadır.
- Kırâat, Terim olarak kırâat, talebenin hadisleri bizzat hadis hocasına okuması veya başkasının okuduğunu işitmesi suretiyle hadisi almasıdır.
- İcâzet, Münâvele ve Mükâtebe
- İcâzet, semâ’ ve kırâat olmaksızın hadis âliminin belirli şartlar dahilinde bütün veya bir kısım rivâyetlerini öğrencisinin rivâyet etmesine izin vermesidir.
2. Kitap belirtmeden verilen icâzet:
3. Umumî icâzet:
4. Belirsiz bir kitap için veya belirsiz bir şahsa verilen icâzet
5. Şarta bağlı icâzet
6. Doğmamış çocuğa verilen icâzet:
7. Mümeyyiz olmayan çocuğa verilen icâzet:
8. İleride elde edilecek rivâyetlere verilen icâzet:
9. İcâzetle elde edilen hadisleri veya kitabı rivâyet etmeye verilen icâzet:
- Münâvele hadis hocasının hadislerini ihtiva eden kitabını rivâyet etmesi için talebesine elden vermesi veya kitabın kendisine ait olduğunu ifade etmesi demektir.
- icâzetli
- icâzetsiz.
- Mükâtebe hadis hocasının rivâyet hakkı bulunan hadislerinin tamamını veya bir kısmını yakında ya da uzakta bulunan bir kimseye yazıp göndermesidir.
- İ’lâm, Vasıyyet, Vicâde
- İ’lâm:Hadis hocasının hadis veya hadis kitabını rivâyeti için herhangi bir açıklamada bulunmadan öğrenciye göstererek bunları semâ’ yoluyla aldığını ifade etmesidir.
- Vasıyyet : Hadis hocasının rivâyet ettiği bir kitabı, ölümünden veya seyahate çıkmadan önce birisine vasıyyet etmesi mânasında kullanılmaktadır.
- Vicâde :Bir kişinin herhangi bir râvînin, hadis kitabı müellifinin el yazısı ile yazılmış kitabını veya bazı hadislerini bulup ele geçirmesine denir.
- Rivâyet Lafızları:
- Rivâyet Metotlarının Hepsine Delâlet Eden Rivâyet Lafızları (An: falandan).
- Semâ,
- Semi’tü (işittim en üstünü ) heddeseni (bana rivayet etti) haddesena (bize rivayet etti)
- Kırâat
- Kara’tü (falan kimseye okudum.) Kara’na ala fülan (falan kimseye okuduk)
- Kurie ala fülan ve ene şahidün ev esmau (Falan kimseye okundu bende şahit oldum dinledim.)
- Aradtü(arz ettim) Ahbereni (bana haber verdi) Ahberena (bize haber verdi)
- İcâzet
- Ecazeli (bana icazet verdi) Enbeena (bize haber verdi) A’tani (bana verdi)
- Habbereni , Habberena ( bana ve bize haber verdi)
- Münâvele
- A’tani (bana rivayetlerini verdi) Defaa ileyye kitabehu (falan bana kitabını verdi)
- Mükâtebeü
- Ketebe ileyye fülan (falan bana yazdı)
- Vasıyyet
- Evsa ileyye (bana vasiyet etti)
- Vicâde
- Vecedtü (buldum) beleğani (bana ulaştı) kara’tü fi kitabi fülan (falanın kitabında okudum)
- ………………..HADİSLERİN TASNİFİ ………….
- MÜTEVÂTİR : Mütevâtir sözlükte, araya zaman girmekle beraber kesintiye uğramaksızın, devam etmek, birbiri ardınca gelmek anlamına gelmektedir.
- Şartları: Üç şart gerekmektedir:
- 1. Hadisin kalabalık bir topluluk tarafından rivayet edilmesi ve bu topluluğun her nesilde
- tevatür sayısının altına düşmemesi.
- 2. Bu kalabalığın yalan üzerine birleşmelerinin aklen ve âdeten mümkün olmaması.
- 3. Haberi nakleden kişilerin o haberi bizzat kaynağından işitmeleri veya olayı kendi
- gözleriyle görmeleri.
- Çeşitleri: (Mütevatür haberin çeşitlerinden ilk bahseden alim İsa b. Eban)
- 1. Lafzî Mütevâtir: Bütün rivayetlerinde lafızları aynı olan yani, Hz. Peygamber’in ağzından çıktığı şekilde bize ulaşan hadislerdir.
- 2. Ma‘nevî mütevâtir: Râvîlerin, aralarında müşterek bir nokta olan çeşitli hükümleri veya bilgileri ayrı ayrı lafızlarla nakletmeleri şeklinde meydana gelen ortak manaya denir.
- HABER-İ VÂHİD: Haber-i vâhid ise, herhangi bir tabakada râvî sayısı, mutevatir hadîsin râvî sayısına ulaşamayan hadîstir. Bunlar da Hz. Peygamber’e ait olup olmama ihtimaline göre başlıca iki kısma ayrılırlar:
- Makbûl Hadisler: Hz. Peygamber’e ait olma ihtimali fazla olan hadislere makbûl denir. Makbûl hadîsler sahîh ve hasen diye ikiye ayrılırlar.
- 1. Sahîh Hadîs: Senedinin başından sonuna kadar sika (adâlet ve zabt sahibi) râvînin sika râvîden rivayet ettiği, şâzz ve muallel olmayan hadîstir. Bu tarife göre sahih hadisin dört özelliği bulunmaktadır:
- Râvîlerinin sika olması,
- Râvîleri arasında kopukluk olmaması yani senedin muttasıl olması,
- Şâzz yani diğer sika râvîlerin rivayetlerine aykırı olmaması
- Muallel yani sahihliğine zarar verecek gizli bir kusurunun olmaması.
a) Sahih li-zâtihi: sahihlik özelliklerini bizzat taşıyan hadis demektir. b) Sahih li-gayrih: Sahihlik niteliğini, zikredilen özellikler kendisinde bizzat bulunmadığı
için, başka bir hadisin desteğiyle kazanan hadistir.
2. Hasen Hadîs: sahih hadisin bütün niteliklerini taşıdığı halde râvîlerinden birinin veya bir kaçının zabt sıfatı tam olmayan hadistir. Hadis tarihinde bu terimi meşhur eden alım Tirmizî olmuştur. Hasen hadis de iki kısma ayrılır: a) Hasen li-zatih: Hasenlik özelliklerini bizzat taşıyan hadise denir. b) Hasen li-gayrih:Aslında zayıf olan fakat başka bir hadisin desteğiyle hasen . niteliğini kazanan hadise denir
- Merdûd Hadisler: Hz. Peygamber’e ait olma ihtimali az olan hadislere merdud denir. Merdûd hadîsler zayıf hadislerdir. Bu kısma uydurma (mevzû) hadisleri eklemek de mümkündür.
- 1. Mürsel : Tâbiînin doğrudan Hz. Peygamber’den (sav)naklettiği hadis demektir. Hasan-ı Basrî’nin mürsel rivayetleri çok zayıf bulunurken Saîd ibnü’l-Museyyeb’in bu tür rivayetleri makbul sayılmıştır.
- 2. Munkatı’: Munkatı’ Arapçada, kesik ve kopuk anlamına gelir. Hadis ilminde, senedinde sahabeden sonra bir veya peşpeşe olmayarak, birkaç râvî atlanmış olan hadîse denir.
- 3. Mu‘dal: Hadis ilminde, senedinde peş peşe iki veya daha fazla râvî atlanmış olan hadîs demektir.
- 4. Mu’allak: Senedinin müellif tarafı, bir veya birkaç râvîsi atlanmış gibi eksik olan hadîstir. el-Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh isimli kitabında bu tür hadisler çoktur.
- 5. Müdelles: Hadis ilminde, bir kusuru veya ekseriya hoş görülmeyen bir özelliği gizlenerek onun bulunmadığını zannettirecek şekilde rivayet edilmiş olan hadîs demektir.
- 6. Mu‘allel: Hadis ilminde, ancak işin uzmanı âlimlerin fark edebileceği ve sahihliğe zarar veren gizli bir kusuru (illeti) bulunan hadîse denir. Bu âlimler arasından Ali ibnü’l-Medînî. Ahmed b. Hanbel, ed- Dârimî, el-Buhârî, Ebû Hâtim er-Râzî, Tirmizî ve Dârekutnî’yi zikredebiliriz.
- 7. Muzdarib: Hadis ilminde, birbirlerine zıt olmakla beraber birini diğerine tercih imkânı bulunmayan hadîslerden her birine verilen isimdir.
- 8. Maklûb: Hadis ilminde, sened veya metnindeki kelime veya cümleler arasında yer değişikliği yapılmış olan hadîse denir.
- 9. Şâzz- Mahfûz: Hadis ilminde, sika bir râvînin kendisinden daha sika olan bir râvîye veya râvîlere zıt olarak rivayet ettiği hadîs demektir. Mukabilindeki hadîse yani sika râvîlerin hadisine ise mahfûz denir.
- 10. Münker-Ma‘rûf: Hadis ilminde ise zayıf bir râvînin kendisinden daha iyi durumda olan râvîye aykırı bir şekilde rivayet ettiği hadîs demektir. Mukabilindeki hadîs yani râvîsi daha kuvvetli olan hadis ma‘rûf ismini alır. Sadece zayıf bir râvî tarafından rivayet edilen hadis de, sika râvîlerin rivayetine aykırı olmasa bile, münker adını alır.
- 11. Metrûk:. Hadis ilminde Hz. Peygamber’e (sav)yalan isnadda bulunmakla itham edilen (muttehem bi'l-kizb), veya çok hata yapan (fâhışu'l-ğalat) yahut çok dalgın olan (fartu'l-gaflet) râvînin rivayet ettiği hadîse denir.
- ZAYIF HADİSLER : Sahih ve hasen hadis için aranan şartlardan birini ya da birkaçını taşımayan hadislere zayıf hadis denir. Âlimlerin çoğunluğunun zayıflığında ittifak etmediği bir hadise zayıf hükmünü verme konusunda ihtiyatlı davranılmalıdır. Nitekim bu ayırıma dikkat çekmek için muza‘af hadis şeklinde bir kavram ortaya çıkmıştır. Muza‘af hadis zayıf hadisten üstündür.
- Hadislerin şiddetli zayıflık nedenleri :
- Râvînin yalancılığı (kezzâb),
- Yalan söylemekle itham edilmesi (müttehem bi’l-kizb),
- Çok hata yapması (fuhş-i galat),
- Fıskı ve hadisin şâz olması aşırı cerh sebebi kabul edilmiş
daha üstün olmalıdır.
Zayıf hadisle amel konusu bazı kaynaklarda üç başlık halinde toplanmaktadır: 1. Hiçbir şekilde zayıf hadisle amel edilmez, 2. Mutlak olarak amel edilir, 3. Bazı şartlarla amel edilir.
- MEVZÛ HADİSLER : Söylemediği veya yapmadığı halde Hz.Peygamber’e (sav) nispet edilen söz ve işlerle ilgili haberdir.
- Uydurma Sebepleri
- a) İslâm Düşmanlığı
- b) Irk ve Mezhep Yanlılığı
- c) Maddi Yarar Elde Etme Hırsı
- d) İslâm’a Hizmet Arzusu
- Uydurma Hadisin Belirtileri
- Râvîdeki Belirtiler:
- Metindeki Belirtiler
- Hadis Uydurmaya Karşı Yapılan Mücadele
- Genel olarak tenkide uğramış râvîleri:Özel olarak da hadis uyduran veya bununla suçlanan kimseleri tespit edip tanıtmak.
- İbn Hibbân’ın Kitâbü’l-mecrûhîn’i ile İbn Adî’nin el-Kâmil fi’d- du‘afâ’sı genel olarak tenkide uğramış râvîlere dair yazılmış eserlerdir.
- Burhâneddîn el-Halebî’nin el-Keşfü’l-hasîs ammen rumiye bi-vaz’i’l-hadîs isimli eseri ise sadece hadis uyduranları tanıtmaktadır.
- Uydurma hadisleri tanıtmak
- el-Mevzû‘ât:
- Mevzû‘ât, Ebu’l-Ferec İbnü’l-Cevzî’nin uydurma olduğu tespit edilen 1850 haberi fıkıh konularına göre bir araya getirdiği eseridir.
- Suyûtî el-Leâli’l-masnû‘a fi’l-ehâdîsi’l-mevzû‘a adlı kitabını İbnü’l-Cevzî’nin söz konusu eserindeki yanlışlıkları ortaya koymak amacıyla kaleme almıştır.
- Tenzîhu’ş-şerî‘a:
- Arrâk tarafından telif edilen eserin tam adı Tenzîhu’ş- şerîati’l-merfû‘a ani’l-ahbâri’ş-şenî‘ati’l-mevzû‘a’dır. Eser İbnü’l-Cevzî ve Suyûtî’nin yukarıda tanıtılan iki kitabını ihtisar edip onlarda bulunmayanları da ilâve ederek fıkıh konularına göre bir araya getirmektedir.
- Ali el-Kârî’nin el- Esrârü’l-merfû‘a fi’l-ahbâri’l-mevzû‘a’sı 625 uydurma rivâyeti alfabetik olarak zikretmektedir. Eser, halk dilinde dolaşan rivâyetlerden sadece uydurma olanlarını derlemek amacıyla yazılmıştır.
- Şevkânî’nin el-Fevâidü’l-mecmû‘a fi’l-ehâdîsi’l-mevzû‘a’sı ise mevzû hadislerle ilgili kendisinden önceki eserlerin bir özeti ve değerlendirmesi mahiyetindedir. 1423 uydurma rivâyeti konularına göre vermektedir.
- Metnin Özelliklerine Göre Sınıflandırmalar
- 1. Kudsî : Yüce Allah’a, Kur’an olmayarak nispet edilen söz ve işle ilgili hadis demektir. Kudsî hadîs yerine rabbânî hadîs veya ilâhî hadîs de denir.
- 2. Merfû : Hadis ilminde Hz. Peygamber’e (sav) ait olduğu söylenen söz, iş veya herhangi bir durumla ilgili hadis demektir. Hadis denince ilk akla gelen bu manadır.
- 3. Mevkûf: Bir sahabiye ait olduğu söylenen söz ve işle ilgili hadise denir.
- 4. Maktû’: Tâbiûndan birine ait olduğu söylenen söz ve işle ilgili hadis demektir.
- 5. Muhkem: Hadis ilminde, kendisine zıt mânâda sağlam bir hadîs veya şer’î bir delil bulunmayan yani diğer dînî delillerle çelişmeyen hadîs demektir. Hadislerin büyük çoğunluğu böyledir.
- 6. Muhtelifu’l-Hadîs: Başka bir hadise veya dinen makbul bir delile/bilgiye zıt olan, çelişen hadise denir. Böyle bir durumda başlıca dört ihtimalden biri söz konusu olabilir: Nesh, Tercîh, Te’vîl, Tevakkuf.
- Senedin Özelliklerine Göre Sınıflandırmalar
- 1. Muttasıl: Senedinde başından sonuna kadar râvî düşmesi bulunmayan, isnad zinciri kesintisiz olarak devam eden hadîs demektir.
- 2. Mu‘an‘an: Senedindeki bir veya birden çok râvî ile hadisi aldıkları hocalara arasında (AN )edatı bulunan hadislerdir.
- 3. Muennen: Senedindeki iki veya daha çok râvî arasında (ان) (EN )bulunan hadistir. 4. Haber-i Vâhid: Haber-i vâhid, mütevâtir olmayan hadis demektir. Başka bir ifade ile hadisler mütevâtir olup olmama bakımından ikiye ayrılırlar: 1- Mütevâtir hadisler. 2- Haber-i vâhid olan hadisler. Hadislerin büyük kısmı bu tür haberlerden oluşur.
- Haber-i vâhid olan hadisler kendi içinde meşhûr, azîz, ferd ve ğarîb şeklinde kısımlara ayrılırlar. a. Meşhûr ve Müştehir: asgarî üç râvî tarafından rivayet edilmiş olan hadîse denir.
- b. Azîz: en az iki râvî tarafından rivayet edilmiş olan hadîs demektir.
- c. Ferd: râvî sayısı bire düşen hadîs demektir. d. Garîb: aynı şekilde herhangi bir yönden farklılık gösteren veya tek kalan hadîs demektir.
- 5. Âlî/ Nâzil:Bir hadisin farklı senedleri arasında, râvî sayısı diğerlerine göre hakikaten veya hükmen az olanına âlî, râvî sayısı çok olanına nâzil denir.
- Sened ve/veya Metninin Müşterek Özelliklerine Göre Sınıflandırmalar
- Müsned: Bu terimi el-Hatibu’l-Bağdadi ise, senedinde râvî düşmesi bulunmayan hadis olarak tanımlamıştır.
- Müdrec: Sened veya metnine, aslında bulunmayan bir şey eklenmiş olan hadîse denir.
- Musahhaf ve Muharref: Sened veya metninde noktalama ve harekeleme hatası yapılmış olan hadise musahhaf, harf hatası yapılmış olan hadise ise muharref denir. İlk asırlarda hepsi için musahhaf kelimesi kullanılıyordu.
- Mutâbi‘ – Şâhid: Mütâbi’ aynı hadisin farklı bir rivayeti, şâhid ise aynı manada söylenmiş başka bir hadistir.