AÖF DERS NOTLARINA HOŞ GELDİN!

Ders notlarına erişmek için lütfen ücretsiz kayıt olunuz.

Ücretsiz Kayıt ol!

VİZE-FİNAL Para Teorisi Dersi Vize ve Final Notları

Moderator
Mesajlar
419
Tepkime puanı
28
Puanları
18
Para Teorisi ve Politikası

Para:iktisatçılara göre mal ve hizmet bedellerinin ve borçların geri ödenmesinde kullanılan herkes tarafından kabul görmüş ödeme aracıdır.

Servet:kişinin parası yanında sahip olduğu tüm aktifleri ve mal varlığına denir.

Gelir: kişinin belirli bir zaman diliminde elinde bulundurduğu değerleri ifade eder.

Paranın fonksiyonları :

  1. değişim aracıdır.
  2. hesap birimi olma özelliği.
  3. değer biriktirme aracı olma özelliği.
  • para bir ekonominin temel yapı taşlarından biridir
PARANIN ÖZELLİKLERİ

  • geniş ölçüde kabul görmelidir
  • bölünebilir olmalıdır
  • kolay taşınabilir olmalıdır
  • çabuk deforme olmamalıdır
  • paranın üretimde standardizasyon olmalıdır
PARANIN TARİHÇESİ

Başlangıçta takas ekonomisi mal değişim aracı olarak kullanılmış. Daha sonraları önemli değerleri madenleri para olarak kullanılmıştır. Kullanılan ilk kağıt paralar altın ve gümüş madenleri karşılığında alınan kağıtlardır.


Para sistemi: bir ülkedeki para sistemi paranın nicelik ve niteliklerinin belirlenmesinde yada kullanımına yönelik yapılan düzenlemeleri ifade eder . sistemin adı asıl olarak kullanılan paradan alır. ^başlangıçta mal para, sonra altın ve gümüş para.

İtibari para:devlet tarafından genel olarak kullanılması uygun görülen para. Merkez bankaları basar. İlk kez itibari para basan ülke İngiltere bankası 1964 te kurulmuş.

Osmanlı imparatorluğunda;

1840 da ilk para kaime-i nakdiye-i mutebere Sultan Abdülhamit tarafından çıkarılıyor. Daha çok bir borç senedi niteli i ta ıyor. Elle yazılıp padi ahın mührünü ta ıyor. Vadesi 8 yıl faiz oranı %8dir.

1842 de matbaada basılıyor. Piyasadaki yazılı olanlarla değiştiriliyor. 50,100,200, kuruşluk kupürlerle piyasaya sürülmüş. Sadece imparatorluk topraklarında geçerli. Dışarıda da değerini koruması için 2 bankerle anlaşıyor ve Türkiye’deki ilk banka kuruluyor. Biri Fransız biri İtalyan. Bu banka 1847de kurulan bank dersaadet (İstanbul bank).hükümete borç verme işlemlerini gerçekleştiriyor. 1852de iflas ediyor. En önemli nedeni hazinenin aldığı borçları geri ödeyememesidir.

1856da ottaman bank (Osmanlı bank) kuruluyor. İngiliz sermayeli bankadır. 1863de kurulan bank-ı Osman-i ahane bünyesine giriyor. bu bankanın banknot basma yetkisi de vardır. (bu yetkiye sahip ilk banka) TCMB kurulana kadar para basmıştır.

TÜRKİYEDE MALİ KESİM

Temel işlevi mali kesime borç verip almaktan oluşan kuruluşlardan oluşur.

  1. merkez bankası
  2. mevduat bankaları
  3. kamu bankaları
  4. özel kesim bankaları
  5. yabancı sermayeliler (banka dı ı kesim)
  6. mali aracı kuruluşlar
  7. bankerler
  8. menkul kıymetler borsaları
  9. diğer mali kuruluşlar (para oluşturma gücü yoktur)
  10. yatırım ve kalkınma bankaları
  11. sigorta şirketleri
  12. kredi kop.
  13. menkul de erler yat fon
  14. menkul de erler yatırım ortaklıkları
  15. risk sermayesi yatırım ortaklıkları
  16. menkul yat ort.
  17. yarı mali kurumlar
  18. emekli sandı ı
  19. SSK
  20. ba -kur
Kaydi para: maddi varlığı olmayan ancak banka hesaplarına alacak yada borç olarak kaydedilmesi sonucu olu an ödeme aracıdır. para arzının önemli bir kısmını olu turur

Merkez bankası : 11 haziran 1930da 1715 sayılı yasa ile kurulmuş. Özelliği tek elden para basma yetkisi vardır. Kurulu safhasında banka üzerinde hazinenin etkisinin sınırlandırılabilmesi amacıyla hazinenin payı %15 olarak belirlenmi ken daha sonra çıkarılan yasayla hazine hisse senedi payı %51 e çıkarılmıştır. Bankaların hisseleri a, b, c, d, sınıfı olmak üzere bölümlere ayrılmıştır. A sınıfı hisseler hazineye b, sınıfı hisseler milli bankalara,c sınıfı hisseler diğer bankalara ve ayrıcalıklı şirketlere ,d,sınıfı hisse senetleri ise TC vatandaşlarına ve Türk tüzel kişilerine ayrılmıştır. Bankanın 25milyon TL sermayesi ve isme yazılı olan 250 bin hisseden oluşur

1990 a kadar MB’ sini bir kasa gibi kullanmış 1990dan sonra ise parasal program ilan ediliyor. İlerleyen yıllarda bağımsızlığını elde etmeye başlıyor. Yegane görevi olan piyasa fiyat istikrarını sağlayabilmek için.

Yetkileri:

  1. Para basma yetkisi tek elden merkez bankasına aittir
  2. Para ve kredi konularında karar alma hükümete öneride bulunma
  3. Kredi işlemlerinde uygulayacağı reeskont , ıskonto ve faiz oranlarını belirleme yetkisi
  4. Bankaların denetlenmesi
Görevleri:

  1. Tl nin iç ve dış istikrarını(dengesini)korumak amacıyla tedbirler almak
  2. Hacim ve tedavülünü(dolaşımını)düzenlemek
  3. Açık piyasa işlemleri yapmak
  4. Reeskont işlemleri yapmak
  5. Bankalardaki mevduatlar için uygulanacak faiz oranlarının azami ve asgari sürelerini ve vade tür ve dilimleri belirlemek
Ülkenin altın ve döviz rezervlerini yönetmek de MB nin görevidir.

PARA POLİTİKASI ARAÇLARI

  1. Zorunlu karşılık oranları: Bankalar kanununa göre mevduatların belli bir oranını MB bünyesinde açılacak bir hesapta tutmak zorundadırlar. Bankalar arası mevduat hariç.
transfer işlemlerinde kullanmak için bankalar arası mevduat kullanılır.

VZKO artarsa para arzı azalır. Çünkü banka mevduat toplayıp kredi verir. Oran artarsa kredi rezervleri azalır. Bu yüzden para arzı azalır.(terside doğru olacaktır)

ZKO Tl ve yabancı para ;vadeli ve vadesiz mevduata aynı uygulanaca ı gibi farklı da uygulanır. Vadeli mevduatlarda düşük tutulur.

VMB kendi bünyesinde bulunan zorunlu karşılıklar için bankalara faiz ödeyebilmektedir.

Uygulamada MB aldı ı zorunlu kar ılıkları bloke eder. Belli bir döneme kadar özel ,bir döneme kadar Nihai finansman olarak kullanılmıştır. Başlangıçta Z.K ların MB sına yatırılma süresi 6 hafta iken sonradan yapılan düzenlemelerle 2 haftaya indirilmi tir. (amacı nedir) Kısa sürede piyasadaki etkisi daha çabuk ortaya çıkar.

  1. Disponibilite oranı: bankalar taahhütleri karşılığında disponibl değerler bulundurmak
zorundadırlar. ve D.O disponibl değerlerin taahhütlere oranlanmasıyla belirlenir.

D.O.= Disponibil değerler*100/Taahhütler

Taahhütler: bankalar arası mevduatlar hariç TL mevduatı

Disponibl değer:likiditesi yüksek değerler .nakit ve nakde çevrilmesi kolay değerler.

Efektif:nakit yabancı para banka toplamı oldu u mevduat kar ılı ında iç borçlanma senedi bulundurmak zorundadır. ç borçlanma senedi: devletin finansman kar ılamak amacıyla çıkarıp halka arz etti i bono ve senetlerdir.

Hazine bonoları:faiz kuponu taşımayan ve vadesi 1 yıl olan İ.B.S ifade eder.

Tahviller faiz kuponu taşıyabilir veya taşımayabilir. Faiz kuponu taşıyan devlet tahvilleri 3ay, 6ay,1yıl süreyle geri ödenecek şekilde kupon taşırlar.

Vbu senetlerde MB sına 2 hafta içinde yatırılmalıdır.

Vdisponibl oranı artarsa para arzı azalır.

BS eklinde ayrılan fonlar sadece para arzını koruma amacında mıdır? Yoksa ba ka amaç var mıdır?

Ayrılan bu değerler banka için bir güvencedir. Yani kullanılabilir rezerv bankanın bünyesini sağlamlaştırır.

  1. Açık piyasa işlemleri:MB nin para arzının dengesini sağlamak amacıyla piyasada mevcut menkul kıymetleri alıp satması sonucu gerçekle ir.
Gelir ortaklığı senetleri:başbakanlık, toplu konut,kamu ortaklığı idaresi tarafından büyük yatırımların finansman için çıkarılan belirli tesislere vadesi 1 yıldan uzun olan senetlerdir.

MB şayet para arzını artırmayı amaçlarsa piyasadan menkul kıymet alır. tersi doğru MB adi işlemleri bünyesinde repo ters repo i lemleri gerçekle tirebilmektedir.

REPO:bir menkul kıymetin belirli bir vade ve faiz oranı üzerinden geri satın alınmak üzere satışı yapılan sözleşmeyi ifade eder. O halde taraflardan birisi repo işlemi yaparken diğeri ters repo yapar. Repodaki karı uygulanacak faiz oranı belirler. Kişi bu faiz oranına bağlı olarak geri satın alma fiyatıyla satış fiyatı arasındaki fark belirler.

Repo i lemindeki faiz oranının yüksekli inin nedeni?

Piyasada likide sıkıntısı olduğu dönemlerdir.

Repo sözleşmesinin 2 türü vardır.

  • Açık repo
  • Sürekli repo
  • Açık Repo: Taraflardan birisi istediği zaman sözleşmeyi fes edebilir. Yine taraflardan biri istediği zaman teminat olarak kullanılan senetleri değiştirebilir.
  • Sürekli Repo: Taraflardan biri sözle meyi fes etmedikçe sözle me kendiliğinden yenilenir.
Döviz üzerinden yapılan repoya SWAP denir.

  1. Reeskont Oranı :MB nin bankalara ödünç para işleminde uyguladığı faiz oranına denir. MB reeskont i lemi yoluyla bankalara kredi kullandırırken MB sına teminat olarak MB sınca kabul olunan belgeleri sunması gerekir. Bu belgeler İ.B.S; büyük şirketlerin çıkarmış oldukları Menkul Kıymetler Borsasına kayıtlı tahviller olabilir.Reeskont işlemi aynı zamanda MB sunulan senetlerin yeniden ıskontoya tabi tutulması anlamına gelir. MB bu senetler kar ılı ında bankalara avansta kullandırabilmektedir.
Reeskont oranı yükseltilirse para arzı üzerindeki etkisi ne olur?

Daraltıcı olur. Çünkü kullanılan krediler üzerinde azalma vardır.

MB sı mevduatlara uygulanacak faiz oranının azami seviyesini tespit etme yetkisine sahiptir MB sının belirleyeceği faiz oranı diğer alternatif yatırımların getirisine göre düşük tutulursa bunun anlamı MB sının para ve kredi politikası üzerindeki etkinli inin azalmı olmasıdır.

  1. Mevduat Faiz Oranı: MB bankaların mevduata uygulayacakları faiz oranınuın azami veya kesin seviyesini tespit etme yetkisine sahiptir. Para arzını kontrolünü sağlayan araç üç yöntem ile gerçekleştirilir.
  • güdümlü faiz oranı: faiz oranının ilgili organ tarafından belirlenmesi. Enflasyon oranı göz önüne alınır.
  • endeksleme: faiz oranının faiz oranına göre endekslenmesi
  • serbestlik: faiz oranının piyasadaki arz talep dengesine göre belirlenmesi.
Türkiye’deki faiz oranları 1933-1960 yılları arasında yasa ve kararnamelerle 1961-1970 yılları arasında ise banka kredilerinin tanzim komiteleri tarafından 1970-1980arasında da MB tarafından belirlenmiştir.

1 temmuz 1980 den sonra faizler serbest olarak belirlenmiştir. Mevduat faiz oranının yükselmesi kredi faiz oranının yükselmesine neden olur. Bu yüzden bankalar arası centilmenlik anlaşması yapılmıştır.

Reel Faiz Oranı: Net faiz oranından enflasyon faiz oranı düşülünce bulunur. Eğer pozitif olursa pozitif reel getiri, negatif olursa negatif reel getiri olur. Dikkat edilmesi gereken reel faiz oranının (+) olmasıdır.

MB sının belirledi i faiz oranı enflasyon oranından büyük olmalıdır.

  1. İkna yolu: MB nin para arzının dengesini sağlamak amacıyla bankalara telkinde bulunması.
  2. İthalat teminatları: ithalatçıların ithalat lisansı alabilmek için ithal ettikleri malların TL karşılığı bir oranını MB sına yatırması anlamına gelir. Bu oranı MB belirler. 1990 yılında kaldırılmıştır.
  3. Asgari ödeme oranı: Asgari ödeme oranı daha çok gelişmiş ülkelerde uygulanır. Türkiye’de henüz kullanılmıyor. Yatırım yapmak ıristeyen kişi yatırımı kredi kullanarak yapmak istiyorsa yatırım oranının belirli bir oranını imkanlarıyla karşılamak zorundadır. AÖO en az %50 olması gerekir
  4. Sekletif kredi kontrolü: daha çok gelişmiş ülkelerde kullanılır. Şu an kullanılmıyor. Döviz kazancı elde eden kuruluşların döviz gelirlerinin belirli bir kısmını MB sına yatırmalarını ifade eder. Belli kısmı belirleyen ZDD oranıdır. Bu yöntemde amaç;MB sına diğer döviz depolarını kontrol imkanı vermesidir.
  5. Zorunlu döviz oranı: Döviz geliri elde eden kuruluşların ellerlinde bulunan dövizlerin beli bir oranını MB na satma zorunluluklarını ifade eder.
BENZER: Ankes nedir?



Bankalar arası para piyasası (Interbank)

MB kontrolünde kurulmu bir piyasa olup bankaların kısa vadeli fon ihtiyaçlarını karşılayabildikleri bir piyasadır. Piyasa içinde bir tarafta fon açığı olan bankalar, diğer yanda fon fazlası olan bankalar bulunmaktadır. Her iki tarafta birbirini tanımaz. Bilgisayar aracılı ıyla teklif gönderilir. Fon fazlası olan verebileceği kredi miktarını ve faiz oranını fon açığı olanın alabileceği kredi miktarını ve faiz oranını belirler. Borç almak isteyen banka MB sına teminat göstermek zorundadır. Borç almak isteyen banka vade sonunda MB borcunu yatırmak zorundadır.

ek emisyona gerek olmaksızın bankalar kısa vadeli açıklarını giderebilmektedirler. Fon fazlası olanlarda bu fazlayı kullanabilmektedir.2002de yeni değişikliklerle piyasa serbestli i artırılmı tır MB etkinli i artırılmı tır. Bu yıl sonunda MB etkinli i tamamen kaldırılması söz konusudur.

Döviz ve efektif piyasası

Döviz işlemlerinin yapıldığı yerdir MB bankalar aracı kurumlar piyasayı oluşturur. Döviz açık ve fazlalığının karşılaştığı yerdir.

Mevduat Bankaları

Banka: faiz geliri elde etmek amacıyla bünyesinde topladı ı mevduatı kredi olarak kullandıran işletmedir. Türkiye’de bir bankanın kurulabilmesi için:anonim ortaklık olarak tesis edilmesi, hisse senetlerinin tamamının isme yazılı olması, ödenmi sermayesinin belli bir limitin altına dü memesi gerekmektedir.

Bankaların İşlevleri

  • aracılık (fon açığı olanla fazla olan arasında)
  • Kaynaklara akıcılık sağlama(fonları hareketlendirme)
  • Gelir ve servet dağılımını etkileme
  • Uluslar arası ticareti Geliştirme
  • Kaynak kullanımını iyileştirme
‘i başarılı bir para politikası etkin bir bankacılık sistemine bağlıdır.

  • Türkiye ’de bankacılık sistemi güvenilir olmaktan uzaktır.
Pazarlama politikası bankaların plasman sahası(toplanan mevduatın farklı alanlara kaydırılması) adını verdi i her türlü i çevresinin bulundu u piyasadır.

Bankanın kuruluşunda 3 türlü araştırma yapması söz konusudur.

  1. Sanayi durum araştırması: Fabrika sayıları istihdam sayıları ödedikleri vergi miktarları vs bankalar kurulurken incelenmelidir.
  2. Ticaret durum araştırması:sayıları istihdam seviyeleri personel sayıları satış hacimleri ara tırılmalıdır.
  3. Turistlik durum ara tırması: bölgedeki turistlik yerler, gelen turist sayısı, döviz büroları ve bunların hacimleri.
Bankaların sınıflandırılması

Sermayeye göre

  • özel bankalar
  • kamu bankaları
  • karma sermayeliler
  • yabancı sermayeliler
koluna göre

  • ticaret bankaları
  • uzmanlık bankaları
  • emisyon bankaları
Hukuksal kuruluşa göre

  • ticaret ortaklığı şeklinde kurulanlar
  • özel yasalarla kurulanlar
Türkiye de bir bankanın kurulabilmesi içi BDDK en az 5 üyesinin olumlu yönde karar vermesi gerekir. zni gerçekle en bankanın faaliyete ba laması zorunludur. Banka anonim ortaklı ı eklinde kurulmalıdır.

Hisse senetlerinin tamamı nama yazılı olmalıdır. Banka kurucularının yüz kızartıcı bir suçtan hüküm giymemi olmaları gerekir. Bankanın ödenmi sermayesi 20 trilyondan az olmamalıdır.

Bankacılık düzenleme ve denetleme k.

Bankaların faaliyetlerini düzenleyen ve denetleyen tüzel ki ili e sahip idari ve mali özerkli e sahip organdır. kurumun karar organı BDDK olup 7 üyeden oluşur 1 başkan 1 2. Başkan vardır kurumun başkanı kurulun başkanıdır. Türkiye de şu anda 54 banka vardır bunu 40 ticaret bankası,14ü ise kalkınma ve yatırım bankasıdır (3 kamu 8 özel 3 yabancı) .

Ödenmiş sermaye:bir AO kurulurken ödenmesi taahhüt edilen yada fiilen ödenen miktarı ifade eder. Yabancı sermayeli bankaların getirisi döviz kayna ı ve dı ticaret finansmanı sa lamasıdır.

Mali Hizmet Kurulu ları

Menkul kıymetler borsası

Menkul kıymetlerin alınıp satıldığı piyasalardır.2 ye ayrılır

  1. birincil piyasalar
  2. ikincil piyasalar
  3. Birincil piyasalar:finansman ihtiyacı olan işletmelerin çıkarmış oldukları MK lerin ilk elden satışa sunuldu u piyasalardır. Yeni çıkarılan tahviller ve hisse senetleri burada satı a sunulur. Yeni çıkarılan hisse senetlerinin 3 ay içinde satı a sunulması zorunludur. Bu satı taahhütlü pazarlama yada garantili satış niteliğindedir. Ve bankalar aracılığıyla yapılır.
Taahhütlerin kapsamı; satı ı yapılmayan hisse senetlerinin pay sahipleri,kurucuları ve aracılar tarafından satın alınmasıdır. Bir AO finansman sağlamak amacıyla ihraç edebileceği toplam tahvilleri genel kurulunca onaylanan ve bilançosunda yer alan;

ÇIKARILMIŞ SERMAYE+ÖDENMİŞ SERMAYE+YEDEK AKÇELER-ZARAR

Tutarından fazla olamaz. Çıkarılmış sermaye:AO ların çıkarmış olduğu satışı yapılan hisse senedi tutarını ifade eder.

Yedek akçeler: Kardan da ıtılmayıp alıkonulan miktar. (Yasa gere i veya ihtiyari olabilir)

Bankalar ayırmış oldukları yedek akçelerle devlet tahvili almak zorundadırlar.

  1. b) kincil piyasalar: en az bir kez el de i tirmi hisse senedi ve tahvillerin el de i tirdi i piyasalardır. İMKB de 1cil ve 2cil piyasa işlemleri gerçekleştirilir. İMKB iki alt piyasadan oluşur;
  2. Hisse senetleri piyasası:
  • Ulusal(kot içi)Pazar: MKB ye kayıtlı olan şirket hisse senetlerinin alınıp satıldığı piyasalardır.
  • Bölgesel (kot dışı Pazar):ulusal pazarda işlem görmeyen hisse senetleri burada işlem görür.
  • Toptan satış pazarı:belirli bir miktarın üzerindeki hisse senetlerinin alınıp satıldığı piyasalardır. blok halinde alım satımın yapıldığı piyasalardır. örn; özelleştirme işlemleri.
hisse senedi toplu halde alınıp satılırken tekelde toplanmamasına dikkat edilmelidir.

  • Yeni irketler piyasası: yeni kurulan ve geli me potansiyeli yüksek olan, hisse senetlerini ilk kez piyasaya süren irketlerin i lemlerinin yapıldı ı piyasalardır.
  • Uluslar arası pazarlar:yabancı ülke şirketlerinin alım satım işlemlerinin yapıldığı piyasalardır. Kurulu amacı; Türk irketleriyle eski do u bloku ülkelerinin irketlerine ait hisse senetlerinin alınıp satılmasıdır.
  • Gözaltı piyasası: amacı piyasada hisse senetleri işlem gören şirketlerin ve şirketlere ait fonlardan yatırımcıların bilgilendirilmesi.199da kurulmuş.
Hisse senedi piyasasında 1. El alım satımı yapıldığı gibi mahkemeler,icra daireleri yada resmi dairelerin borsada yapılmasını zorunlu kıldığı işlemleri de yapmaktadırlar.

  1. Tahvil ve bono piyasası:
  • Kesin alım satım piyasası:eek: an için gerçekleştirilen işlemlerin yapılması.
  • Repo ve ters repo pazarı:
Tahvil ve bono piyasasında TCMB bankalar yada aracı kurumlar işlem yapabilmektedir. Bunun için yetki izin belgesi almak gerekmektedir.

LOT:borsadaki işlem birimi 1 lot=1000 hisse senedi bunun istisnaları vardır.

Borsada işlemler broker tarafından yapılır.

BANKERLER

Ödünç para verme kanununa göre ödünç para verme işlemleriyle uğraşmak bankerlik olarak adlandırılır.

Türkiye deki bankerlik çe itleri:

  • Piyasa bankerli i: Halktan çek bono vb araçlarla para toplayan ve ödünç verme işlemleriyle işlemleri ile uğraşan bankerleri ifade eder.
  • Borsa bankerliği: Halktan hisse senedi tahvil gibi menkul kıymetler kar ılı ında para toplayan ve ödünç para veren bankerlere denir.
Borsa bankerleri halka para kar ılı ında vermi oldukları menkul piyasa kıymetini piyasa de erinin ve faiz oranının üzerinde geri satmayı taahhüt eder.

1974 ten sonra hükümetin kredi faiz oranını düşük tutmasıyla bankerlerin sayısı artmıştır.

1981 de 2499sayılı SPK ile Türkiye de gerçek anlamda bankerlik düzenlenmiştir kanuna göre bankerler halktan para toplayamazlar. Sadece sermayeleri tutarında ödünç para verebilirler. Banka faizlerinin üzerinde faiz veremezler. SPK dan aracı kurum olarak işlem yapmak adına yetki belgesi almak zorundadırlar. AO olarak kurulurlar ve sermayelerinin % 51 i nama yazılı senetlerden oluşur.

DİĞER MAL KURULUŞLAR

Para oluşturma gücü olmayan kuruluşlardır.

  1. Yatırım ve kalkınma bankaları:
Sermaye piyasasında faaliyet göstermek,büyük ölçekli projeler için finanssal destek sağlamak bankaların devir ve birleşme işlemleri dahil tüm konularda danışmanlık yapmak gibi görevleri yerine getiren ve mevduat kabulü hariç bankacılık işlemlerini yerine getirmekle yükümlü olan bankalardır. Kamu sermayeli yatırım bankalarına örnek;

Eksim bank: 1964 de devlet yatırım bankası olarak kurulmuştur. 1987 de EXM bank olarak faaliyet göstermeye başlamıştır.

Türkiye ihracat ve kredi bankası: devlet yatırım bankası olarak kurulduğu ilk dönemlerde … yatırımlarına yönelik faaliyet gösterirken daha sonraları dış ticaretin finansmanına yönelik işlemler yapmaya ba lamı tır.

Belediyeler bankası: 1933 de kurulmuştur 1944te iller bankasına dönüşmüştür.

Yatırım ve kalkınma bankalarının kaynakları:

Bankalarda ağırlıklı olarak yabancı sermaye vardır.

Solvabilite oranı: öz kaynaklarla yabancı kaynaklar arasındaki oranı ifade eder. Geli mi ülkelerde bu oran 1/50dir Türkiye gibi ülkelerde bu oran daha az gerçekleşmektedir.

Solvabilite oranı= Öz Kaynaklar/ Yabancı Kaynaklar

Öz kaynaklar: sermaye + ihtiyatlar. İhtiyatlar kanuni yada ihtiyari olarak ayrılan yedek akçeler.

Yabancı kaynaklar:TCMB tarafından sağladıkları krediler. Bankalar kurulu kararıyla sağlanacak kaynaklar bu tür kaynaklar bankalara belirli fonları kullanma hakkını verir.

Euro kredi:bir bankanın yada hükümetin yabancı para cinsinden çıkarmış olduğu tahvilleri uluslar arası pazarda satarak sağladığı gelirken bu krediler daha çok sendikasyon kredileri olarak adlandırılır.

Sendikasyon kredileri; bir bankalar konsorsiyumu tarafından sa lanabilmektedir.

Bankalar Konsorsiyumu: Bir banka önderliğinde 8-10 arası bankanın oluşturduğu birlik. Bu bankalar farklı ülkelerden oluşur. Birlik yurt dışından kredi almak isteyen bankanın tahvillerini satarak bankaya gelir sağlamaktadır. Çoğunlukla garantili satış şeklinde yapılır.Vmevduat faiz oranları yükselince bankalar dı arıdan kredi almaktadırlar. Bunun dezavantajı bankaların döviz rezervleri kısımlarını karşılayamama durumu. Açık pozisyon kur politikasındaki ani değişikliklerden kaynaklanır.

  1. Kredi kooperatifleri:
Özellikle tarımsal amaçla çalışan çiftçilere kredi sağlamak amacıyla kurulmuş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.

  1. Sigorta şirketleri:
Elde ettikleri gelirleri ile bunların arasındaki zaman farkını kullanarak topladıkları paraları yatırımlara yönlendirebilirler yada müşterilere kısa vadeli kredi olarak kullandırabilirler.

  1. Menkul Kıymetler yatırım fonları
BENZER: Coase teoremi nedir?



Katılım belgesi kar ılı ında halktan toplanacak paralarla riskin da ıtılması esasına göre belge sahipleri adına menkul kıymetler altın ve di er madenler portföyü i letmek üzere olu turulan mal varlığıdır. Fonun tüzel kişiliği yoktur. Kurucunun mal varlığı fonun mal varlığından ayrı tutulmaktadır. Kurucu belge sahipleri adına fonu temsil etmekle ve yönetmekle yükümlüdür.

1922ye kadar yalnızca bankalar fon ihraç ederek fon kurma yetkisine sahipken daha sonra SPK dan izin almak şartıyla özel sigorta şirketleri ,aracı kurumlar,yatırım şirketleri de fon oluşturabilmişlerdir.

^Bankalar aracı kurumlar ve aracı kurumlar ve sigorta şirketlerinin kurabilecekleri azami fon miktarı şu şekilde belirlenir; Ödenmiş sermaye+yedek akçeler+yeniden değerleme fonu-zararlaW100 Yeniden değerleme fonu: bir işletmenin sabit varlıklarının enflasyon nedeni ile düşen de erlerin bugünkü piyasa de erlerine e itleme i lemidir.

Özel emeklilik ve yardım sandıklarının kurabilecekleri fon miktarı kendi sermayeleri kadardır. İlgili kuruluşların yatırım fonu oluşturmak için SPK dan izin almaları gerekmektedir. daha sonra ihraç ettikleri katılım belgelerini en geç 1 ay içinde halka arz etmelidirler.

Katılma belgesi fiyatları her gün ayrı olarak belirlenir. satı fiyatı ile alı fiyatı arasındaki fark belgenin de erini belirler.

Yurt dışında 2 ayrı yatırım fonu belirlenir.

  1. sabit sermayeli(kapalı uçlu)
  2. de i ken sermayeli(açık uçlu) olarak ifade edilir.
Sabit sermayeli yatırım fonlarında ihraç edilen katılma belgeleri tümüyle satıldıktan sonra yeni katılım belgesi ihraç edilemez.

De i ken sermayelilerde ise yeni katılım belgeleri ihraç edilebilir.

Fonlar a tipi ve b tipi olarak 2 ye ayrılır. a tipi fonlar, portföy değerinin ağırlıklı ortalaması en az %25 i Türkiye de kurulmuş AŞ lerin hisse senetlerine yatırılıyor ise bunlar a tipi demektir diğerleri ise b tipi fonlardır.

Yatırım Fonlarının Türleri

Portföy değerinin en az %51 i devamlı olarak kamu ve özel sektör borçlanma senetlerine yatırılıyor ise fon tahvil ve bono fonu olarak adlandırılır.

Eğer portföyün en az %51 i hisse senetlerine yapılan yatırımlardan oluşuyorsa yatırım fonu hisse senedi fonu olarak adlandırılır.

Altın ve diğer madenlere yapılan yatırımdan oluşuyorsa fon altın ve diğer madenler fonu olarak adlandırılır.

Portföyün tamamı her biri en az %20 oranında farklı yatırım araçlarından oluşuyorsa fon karma fon dur. En az iki tane yatırım aracı bulunmalıdır.

Portföyün tamamı vadesi 90 günden az kalmış olan SPK araçlarından oluşuyorsa likit fon olarak adlandırılır. Bu tür fonları dışında kalan yatırım fonları ise dağken fon olarak adlandırılır.

Genelde yatırım fonları cazip yatırım araçları olarak görülür. Uzun vadeli yatırım araçları düşünülmelidir.

  1. Mankul kıymetler yatırım ortaklıkları
SPK ya göre riskin da ıtılması prensibine dayanılarak gayri menkul, menkul kıymet altın ve değerli madenler ,portföyü işletmek üzere AO şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre işlem yapan kuruluşlardır.

Hisse senetlerini halka arz etmek zorundadırlar.

Kayıtlı sermaye esası: AO larda çıkarılabilecek azami hisse senedi sayısı belirten ticaret sicilinde tescil edilen sermayeyi ifade eder. Buna göre ihraç edilen hisse senetlerinin tümü satılıp değerleri nakden ödenmedikçe yeni hisse senedi ihraç edilemez.

Yatırım ortaklıkları hisse senetlerini satın aldıkları irketlerin herhangi bir ekilde yönetim ve sermayesine hakim olma amacı güdemezler. Yatırım ortaklıklarının ayet portföy de erinin en az %25 ini Türkiye de kurulan şirketlerin hisse senetleri oluşturuyorsa A tipi yatırım ortaklığı olarak adlandırılır. Bunun dışındakiler ise B tipi olarak adlandırılır.

A tipi yatırım ortaklıkları; ödünç para işlemleriyle uğraşamaz mevduat kabul edemez ve bunun sonrasındaki işlemleri yapamazlar Risk sermayesi yatırım ortaklı ı hariç di er yatırım ortaklıklarının hisse senetlerine yatırım yapmaları yasaktır

Yatırım Fonları-Yatırım Ortaklıkları

  1. Yatırım fonu tüzel kişiliğe sahip değildir
  2. Yatırım fonu katılım belgesi ihraç edilmek suretiyle ihraç edilebilir.
  3. Yatırım ortaklıkları halka arz edilen hisse senetleri ancak SP işlem görür.
  4. Yatırım fonları günlük belirlenir
  5. Yatırım ortaklıklarının hisse senedi piyasasındaki de eri yüksektir
  6. Yatırım ortaklıkları kar dağıtımından yararlanılarak kar yada zarar edebilir.
  7. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
Girişim şirketlerince 1. Piyasalarda satılmak amacıyla ihraç edilen likiditesi düşük,uzun vadeli menkul kıymetlere yatırım yapan ortaklıklar.

Girişim şirketleri: yeni kurulan ve giri im potansiyeli yüksek olan şirketlerdir.

  1. Gayri Menkul Yatırım Ortaklıkları
Yatırımın portföyünü gayrimenkul ve gayrimenkul e ba lı yatırım fonlarının olu turdu u ortaklıklardır.

PARA ARZI

Para arzı tanımına ili kin iktisatçılar arasında yaygın dört görü vardır.

  • Klasik yaklaşım: paranın değişim aracı olma özelliği ön plana çıkmaktadır ve ödeme aracı olarak kabul gören değerler para arzı tanımını oluşturmaktadır. Çek sisteminin gelişmediği ülkelerde para ,para arzı dolaşımdaki paradan oluşur. Geliştiği ülkelerde ise dolaşımdaki para+çeke tabi mevduatlar olu turmaktadır.
  • Chicago yaklaşımı: para arzı dolaşımdaki para vadesiz mevduatlar vadeli mevduatlar toplamından oluşmaktadır. Bu görüş iki önemli kritere dayandırılıyor; vadeli mevduatlar ile milli gelir arasındaki ilişkinin vadesiz mevduatlara göre daha yüksek oranda olmasıdır.(yani vadeli mevduatlar yatırım amaçlı oldu una göre gelirdeki artı la birlikte artacaktır. aynı zamanda para arzını da artıracaktır.) 2.vadesiz mevduat ile vadeli mevduat arasında belirli ölçüde ikamenin bulunmasıdır.
  • Gurley ve Shaw yakla ımı: Bu yakla ıma göre para arzı tanımına para ve para yerine geçen ödeme araçları girmektedir. Ama her bir araç ağırlandırılmak suretiyle para arzı tanımına dahil edilir.
Değerler neye göre belirlenir?

= Likiditesinin düşük veya yüksek olmasına göre değerler alır.

  • Kredi içeren geni görü : ekonomide bulunan bankaların ve di er mali kurumların kullandırmış oldukları kredi miktarı toplam para arzının miktarını vermektedir.
Türkiye’ de Para Arzı

Türkiye de para arzı MB ve mevduat bankalarının konsolide bilançoları üzerinden kaynak ve kullanım esasına göre hesaplanabilmektedir.

Konsolide ;birleştirilmiş anlamındadır 2 bilanço söz konusudur;

1)

merkez bank2) mevduat bankalarının bilançosuKaynaklarKullanımAktifPasifVarlıklarYükümlülükler



Türkiye deki para arzı 2 şekilde belirlenir:

  1. Kaynak esasına göre;
+ Net dış varlıklar = Dış varlıklar + Yükümlülükler + Net yurt içi krediler

  • Kamu ödünç verme fonu
  • Net diğer kalemler
Net dı varlıklar: MF deki rezerv durumu, özel çekme hakları hesabı bakiyesi, muhabir bankalar neznindeki mevduatlar ve bankaların yabancı menkul kıymet varlılarına ilişkin mevduatlar yer alır.

  • MF rezerv durumu
  • Özel çekme hakları; İMF deki kotaları oranında bu hakları kullanarak kredi
alırlar

  • Muhabir bankalar; yurt dışındaki bankalar bir bankanın ilgili ülkede şubesi yoksa onun yerine işlem yapabilen bankalardır.
  • Dış yükümlülükler; net dış varlıklar negatif çıkarsa dış yük}dış varlıklardır. Bu ülkenin döviz varlıklarında açık vermesidir.
  • Net yurtiçi krediler; MB ve mevduat bankalarının kamu kesimine mevduat bankalarının özel kesime ve diğer mali kuruluşlara kullandırdıkları kredilerden ilgili kurumların yine MB si ve mevduat bankalarında bulundurdukları mevduatların dü ülmesiyle bulunur. Y.İ.K=krediler-mevduatlar
  • Kamu ödünç verme fonu; krediler dışında kamuyla ilgili işlemlerin takip
edildiği hesaplardır. Dış ticarete ilişkin ödemeler yada hazine bonolarına ilişkin hesaplar KÖVF hesabı

altında takip edilmektedir.

  • Net diğer kalemler; aktifler- pasifler şeklinde bulunur. MB ve bankanın kredi i leminden kaynaklanan borç ve alacak i lemlerinin takip edildi i hesaptır.
Kaynak (milyarTL)

ÖRN) NDV = DV-DY = -2110.5

MB =1662.3-3943 = -2280.9 Mevd. B = 923.3 – 752.9 = 170.4 NYİK=(kamudan alacaklar-kamu mevduatları)+kamu girişimlerinden alacaklar+özel kesimden alacaklar+diğer mali kurumlardan alacaklar

MB= (1440.6-37.3)+40.9+36.5=4480.7

Mev. B=(914.5-569.1)+174.1+3624.8+25.9=4170.2

NYİK = 8650.9

-KÖVF= 9.5+376=385.5 -NDK= 934.7

= 5220.2

  1. Kullanım esasına göre:pasif kısımdaki hesaplarla yapılır.
Dolaşımdaki para

+vadesiz mevduatlar

+quasi para(para benzeri likiditeler)

ÖRN) DP=M.B. daki rezerv para – mevduat bankalarının rezervleri

MB daki rezerv parayı, dolaşımdaki para ve bankaların MB daki zorunlu ve serbest mevduat hesaplarından olu ur.

Mevduat bankalarının rezervlerini, kasa mevcutları+MB daki zorunlu ve serbest hesaplar. =2100.5-1299=801.5 +vadesiz mevduatlar=1490.8

+2926.3+1.6=2927.9 kullanım = 5220.2

kullanım esasına göre para arzı bize geni anlamda para arzının tanımını verir.

Türkiye’de kullanılan para arzı tanımları

M1(dar kapsamlı para arzı tanımı)

M1=dolaşımdaki para+vadesiz mevduatlar M2=m1+vadeli mevduatlar M2y=m2+döviz tevdiat hesabı

M3=m2+resmi kuruluşlar mevduatı+MB daki diğer mevduatlar M3y=m3+döviz tevdiat hesabı

Merkez Bankası Bilançosu

MB sına pasif tablosunda yer alan hesaplar bankanın di er kesimine olan yükümlülüklerini ifade eder. çe itli para politikası araçlarını kullanarak yükümlülüklerini de i tirebilmektedir. Bu değişmeyi hangi kaynaklardan sağladığı bilançonun aktifinde takip edilebilmektedir. Etkin bir para politikasının izlenebilmesi için MB bilançosunun iyi incelenmesi gerekmektedir.

Bilançoda yer alan kalemler:

Aktif

  • Altın rezervleri:
  1. uluslararası standartta olan altın mevcudu: Uluslar arası kuruluşların damgasını taşıyan ve 999/1000 saflıkta olan külçe altınlar. Bunun tamamı MB ye ait olup bir kısmı kasada bir kısmı da yurt dı ındaki muhabirler bünyesinde tutulmaktadır.
  2. uluslar arası standartta olmayan altın mevcudu: Bu altının bir kısmı hazineye ait olup pasifte hazine alacakları hesabında gösterilmektedir.
  • Döviz borçluları:
  1. konvertibl olan döviz borçları
  2. efektif deposu
  3. muhabir hesaplar.
  4. konvertibl olmayan döviz borçları
Konvertibilite: bir ulusal paranın yabancı diğer paralarla değiştirilebilme özelliği. TL 1989 da tam Konvertibilite olmu .

Efektif: nakit döviz efektif deposu hesabında MB kasasında bulunan efektif mevcutlar ifade edebilmektedir.

Faize tabi olan hesaplar (muhabir hesaplar) kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları portföy hesapları anla ma hesapları

BENZER: Taylor kuralı, Swot analizi, orta gelir tuzağı tanımları ders notları



Cari hesap:sürekli işler durumdaki hesaplar. Daha çok ticari hayatta kullanılır. Belirli bir dönem sonunda kapatılır.

Kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları: Yurt dı ında çalı an i çilerin MB bünyesinde açmı oldukları hesaplardır.

Döviz tevdiat hesapları:yurt içinde bankalarda bulunan döviz hesaplarıdır.



Efektif deposu MB nin kasa yada kasalarında bulunan konvertibil olmayan döviz mevcutlarını ifade eder. Muhabir hesaplar; yurt içindeki muhabirler bünyesinde açılan hesaplardır.

  • Madeni para:: MB kasalarında mevcut ufaklık paraları ifade eder. darphane basar.
  • Dahildeki muhabirler: MB sının bulunmadı ı yerlerde ziraat bankası nezninde açılan hesaplardır.
  • Menkul değerler cüzdanı:iç borçlanma senetleri ve diğer başlıkları ifade eder.
/BS;devlet tahvilleri ve bonoları ifade eder.

Di er Kalemler bankalar kanununa göre kanuni yedek akçeler kar ılı ında ayrılan ve KYAK devlet tahvili hesabına yatırılan paraları ifade eder.

  • ç krediler:
  1. Bankacılık sektöründe kullanılan krediler: Daha çok reeskonta senetler kar ılı ında kullanılan kredilerdir
  2. Tasarruf mevduatı sigorta fonu kullanılanlar: MB sı ve hazinenin çıkarmı oldu u ka ıtlar kar ılı ında kullanılan krediler.
  3. Açık piyasa işlemleri:MB nin ADİ, repo, swap işlemlerinden kaynaklanan alacaklarını göstermektedir. Kendi içinde 2ye ayrılır;
  4. Röpor borçluları:2 alt bölümde incelenir. Nakit ve menkul kıymet. MB nin döviz veya menkul de erler üzerinden yapmı oldu u repo i lemlerinden kaynaklanan TL yabancı para ya da menkul kıymet alacaklarını ifade eder.
  5. Diğer borçluları:MB sı bankalar arası para piyasasında bankalara yapmış oldu u i lemlerden kaynaklanan alacaklarını ifade eder.
  6. Dı krediler: MB nin dı ülke kurumlarıyla yapmı oldu u anla malar gere i kullandırdı ı krediler toplamının kullanıldı ı hesaplardır.
  7. İştirakler:MB nin çeşitli kuruluşlarla yaptığı iştirakleri ifade eder.
  8. Gayri menkul ve demirbaşlar:MB nin sahip olduğu demirbaş ve gayri menkullerin yazılı
oldu u hesaplardır.

  1. Takipteki alacaklar:MB nin geri dönmeyen kredilerinin takip edildiği hesaplardır.
  2. Değerleme hesabı:TL nin yabancı paralar karşısında değerinin düşmesine paralel olarak aktif ve pasifte yer alan altın ve döviz mevduatlarının yeniden de erlemesi sonucu farkın yer aldı ı
hesaptır. 1996 ya kadar ülkemiz için alehde çalışmıştır.

  1. Muvakkat borçlar:Kamu ve bankacılık sektörü dışında MB sının diğer kuruluşlarla yapmış olduğu işlemler nedeniyle kuruluşların borçlarının izlendiği TL yada yabancı para cinsinden takip edildi i hesaplardır.
  2. Diğer aktifler: MB nin kendi işlemlerinden dolayı oluşan alacak yada borçların takip edildi i belli süre içinde ilgili hesaplara geçirilmeyen hesaplara denir.
Pasif

  1. Tedavüldeki banknotlar:MB nin ihraç ettiği kağıt para miktarını ifade eder. Emisyonda
denir.

  1. Hazinenin alacakları:MB kasalarında bulunan ve uluslar arası standartta olmayan hazine altınlarını ifade eder.
  2. Altın
  3. Di er
  4. Hazine adına tahvil satı hasılatı
  5. Vadelerinde ödenecek olan devlet İBS için ayrılan provizyonlardır. Provizyon: kar ılık
  6. Döviz alacakları: MB nin konvertibl ve konvertibl olmayan döviz yada yabancı para borçlarını ifade eder.
  7. Mevduat: Hem TL hem yabancı para mevduatlarını ifade eder.
  8. Kamu sektörü Kamu ikt. kurulu larına ait mevduatlar
  9. Bankacılık sektörü Yurt içindeki ve dı ındaki bankalar,zorunlu kar ılık,di er i lemler.
  10. Muhtelif, Muhtelif olarak kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları
  11. Uluslar arası kuruluşlar, İMF ve benzeri kuruluşların MB deki mevduat hesapları
  12. Fonlar, Tasarruf mevduatı sigorta fonu di er hesaplar
  13. Açık piyasa işlemleri: MB nin bankalar arası para piyasası swap işlemlerinden doğan borçlarını ifade eder.
  14. Ropör alacakları: MB nin swap ve repo i lemlerinden do an borçlarını ifade eder.
  15. Menkul: MB nin menkul de erler üzerinden yapmı oldu u de er üzerindeki
menkul de erler.

  1. Nakit:
  2. Di er: MB nin bankalar arası para piyasası i lemlerinden kaynaklanan borçları ifade
eder.

  1. Dış krediler:MB nin uluslar arası kuruluşlardan sağladığı kredilere ilişkin borçları ifade
eder.

  1. İthalat akreditif bedelleri ,teminat ve depozitoları:
Akreditif:Bankaların ithalatın finansmanına göre kullanmış oldukları bir yöntemdir. Bir bankanın 3. Kişiler adına yurt dışındaki ajans ya da muhabirlerine yazdığı belli bir miktar krediyi içeren mektup. Depozito: Bir borç yada taahhüt için önceden yapılan ödeme.MB na ithalat yönetmeliği gereği yatırılan paralar ile işlemlerden kaynaklanan TL karşılıklardır.

  1. Ödenecek senet ve havaleler: Alacaklılar için ihbarname çıkarılmış olan senet ve havaleleri kapsar.
  2. Sermaye
  3. İhtiyat akçesi: MB ve bankalar kanununa göre ayrılan akçeler ile yeniden değerleme fonlarından olu ur.
  4. Kar ılıklar: Banka meclisine uygun görülen oranda ayrılan fonlar ve dahili sigorta fonları
  5. De erleme hesapları: Bilançonun aktif ve pasiflerinde yer alan altın döviz ve efektiflerin yeniden de erlendirilmesinden meydana gelen kur farkının lehte olması durumunda izledi i kalemlerdir.
  6. Muvakkat alacaklılar: MB bankacılık sektörü dı ında gerçekle tirdi i i lemlerden dolayı alacaklı duruma geçen kurulu ların alacaklarının takip edildi i hesaptır.
  7. Diğer pasifler: ilgili hesaba devredilinceye kadar geçici nitelikteki işlemlerin izlendiği hesaptır.


TCMB Bilançosunu Etkileyen İşlemlere Örnekler 1) TL karşılığı döviz-altın alımı ve satımı yaparsa;

+ Döviz borçluları + Altın mevcuduSatım

2) Döviz kar ılı ı altı
+ Tedavüldeki banknotlar artar+ Mevduat hesabı artar (Nakit karşılığı değil de hesaptan hesaba aktarım) yapılırsa kalemler (-) olur

n alırsa;
+ Altın Mevcudu – Döviz borçları3.) Merkez bankası kDeğişmez redi kullandırırsa;+ İç krediler 4) Do rudan alım+ Tedavüldeki banknotlar + Mevduatlar+ Menkul kıymetler cüzdanı5) Swap işlemi

MB TL karşılığ
+ Tedavüldeki banknotlar ı döviz üzerinden ters repo i lemleri yapıldı ını varsayalım;



+ Döviz borculuları + Tedavüldeki banknot + APİ deki röpor borç + Mevduatlar

+ Röpor alacak Ters repo : Geri satmak üzere alı .

Repo:Geri satın almak üzere satış.

Rezerv para, parasal taban ve MB parası

Merkez bankaları para politikası yürütürken piyasadaki likidite seviyesini belirlenmesi amacıyla bir parasal gösterge belirleyerek bu göstergede zaman içinde meydana gelen de i meleri takip etmek durumundadır.

Yabancı ülkelerde bu gösterge genellikle rezerv para ve parasal taban iken Türkiye de 1989

yılına kadar rezerv para ve belirli aralıklarla parasal taban olmuş bu yıldan sonra MB parası

büyüklü üne geçilmi tir.

Rezerv para: MB nin ihraç etti i banknotlar ile bankacılık kesimine olan TL yükümlülüklerinin toplamını ifade eder.

Bile enleri

Emisyon + MB nin bankacılık kesimine olan yükümlülükleri [bankacılık kesiminin MB deki mevduatları (zorunlu karşılıklar + serbest tevdiat + kullanılabilir kredi imkanı)} + MB nin bankacılık kesimi dışına olan hükümlülükleri {konsolosluklar, elçilikler vb kuruluşlara ait mevduatlar + serbest mevduat olarak geçen dernekler ,vakıflara ait mevduatlar} + fon hesapları

Kullanılabilir kredi imkanı: MB nin bankacılık kesimine tanıdı ı kredi limiti ile fiili kullanılan kredi tutarı arasındaki fark.

Parasal taban: Şayet rezerv paraya MB nin APİ lerinden net yükümlülükleri eklenirse parasal taban büyüklü üne ula ılır

Parasal tabana MB nin kamu kesimine olan yükümlülükleri eklenirse MB parası büyüklüğüne

ula ılır

MB parası: MB nin TL cinsinden ekonomideki di er tüm birimlere olan yükümlülükleri.

Kaynak esasına göre MB parasının belirleni i + Net dış varlıklar + Değerleme hesabı

+ Kamuya kredi

+ Mevduat, banka ve diğer mali kuruluşlara kred + Net di er kalemler

VNet dış varlıklar kalemindeki değişiklikler ödemeler dengesindeki gelişmeleri yansıtır.

Net Dış Varlıklar: Dış varlıklar ile dış yükümlülükler arasındaki değeri ifade eder. İhracatın

ithalattan daha az olmasıdır.

Net Yurt içi Krediler: Aktifte yer alan krediler kaleminden pasifte yer alan aynı kalemlerin dü ülmesi

  1. Hazinenin borçları
  2. Mevduat bankaları ve di er mali kurulu lardan alacaklar
  3. IMF acil yardım takip hesabı
  4. De erleme hesabı
  5. Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu’nun kullandığı krediler
Net diğer kalemler: MB sının kendi işlemlerinden kaynaklana borç ve alacak işlemlerinin kar ve zararlarının takip edildiği hesaptır.

MB para politikasını de i tirirken varlıklarını artırabilir yükümlülüklerini de i tirebilir.

MB varlılarını artırmak istediğinde yükümlülüklerini de artırmalıdır. Ya emisyonu yada mevduat kalemlerini artırmalıdır.

MB parasının büyüklü ünün denetimi para arzının belirlenmesi açısından büyük önem arz eder.



MB nin parasal büyüklük olarak MB parasının seçilmesinin 2 önemli nedeni vardır.

  1. MB ninevbir ili kinin olmasıdır.
  2. MB parasını para politikası araçlarının hepsini kapsıyor olmasıdır.
 
Üst