Pratik Bilgi

1900 yılında Cenevre’de çıkarılan ve II. Abdülhamid’i şiddetle eleştiren süreli yayın intikam
Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler dergisinde yayınlanan ve ulusal birliğin sağlanmasında dilin önemi üzerinde durduğu makalesinin adı Yeni Lisan

Ahmet Midhat Efendi’nin Rodos’a sürülmesine neden olan yazısı Duvardan Bir Şada



Tanzimat döneminde; basın yolu ile kamuoyuna yenilikleri tanıtmak ve taşra ile merkez yönetimi arasındaki iletişim kopukluğunu gidermek isteyen Osmanlı padişahı II. Mahmud

Guttenberg’in bulduğu baskı tekniğine daha sonraki yıllarda verilen ad Tipografi


İspanyol zulmünden kaçıp Osmanlı ülkesine sığınan ve yanlarında ilk matbaa makinesini getiren azınlıklar Yahudiler

II. Abdülhamid Dönemi’nde; İngiliz Devleti aleyhine yazdığı lakayd bir yazı nedeniyle kapatılan gazete Vakit

1908 yılında İzmir Boykotaj Cemiyeti tarafından çıkarılan ilk sosyalist dergi Gave

Osmanlı ülkesinin kurtuluşunun Batılılaşma ile mümkün olacağına inanan Dr. Abdullah Cevdet’in çıkardığı gazete içtihad

1831 yılında yayımlanmaya başlayan ilk resmî gazete Takvim-i Vekâyi

Mustafa Kemal Atatürk’ün Milli Mücadele Hareketi’ni kamuoyuna duyurmak için Sivas’ta çıkardığı gazete İrade-i Millîye

Sultan II. Abdülhamid döneminde yabancı yayınları takip etmek amacıyla kurulan müdürlük Matbuat-ı Ecnebiye Müdürlüğü

İbrahim Müteferrika’nın İslam inancını konu aldığı eseri Risale-i İslamiye

Roma İmparatorluğu döneminde çıkarılan günlük gazetenin adı Açta Diurna

Turfanda mı Turfa mı adlı Türk edebiyatının ilk tezli romanında, Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren sorunları işleyen yazar Mizancı Murad

İzmir’de çıkardığı gazetelerde, Türklerin çıkarlarını savunan Fransız asıllı gazeteci Alexandre Blacque

1864 yılında yürürlüğe giren Matbuat Nizamnamesi’ nin hazırlanmasında basın kanunu örnek alınan ülke Fransa

Osmanlı döneminde resimli olarak çıkarılan dergilere Musavver Mecmua denir

Yazılmış bir kitabın kopyasını çıkartarak çoğaltan, hattat ve müstensihlerin diğer adı Devatçı

Türk edebiyatında bir döneme ve topluluğa adını veren dergi Servet-i Fünûn

Tanzimat Dönemi’nde, edebiyat dünyasının hürriyet şairi olarak tanınan, Şinasi ile tanıştıktan sonra daha cok sosyal ve siyasi konulara yönelen ve Hürriyet gazetesini çıkaran kişi Namık Kemal

İstanbul’un işgali üzerine işgalcileri eleştiren makaleler arasında en etkili ve en önemlisi Kara Bir Gün

Bir kitabı veya belgeyi el yazısı yoluyla aynen kopya eden, çoğaltan kişiye Müstensih denir

"Matbaa sayesinde müstensihlerin yapmış oldukları hataların önlenebilmesi" İbrahim Müteferrika’nın ‘Matbaanın Gerekleri’ başlıklı risalesinde ele aldığı konulardan değildir.

II. Abdülhamid’in basını ödüllendirme sistemini kurmasının nedeni Bir kısım basını parasal açıdan destekleyerek kendi yanına çekmek istemesi

Osmanlıda, matbaada basılan kitap veya dokümanın pahalı satılmasının nedeni Matbaada kullanılabilecek kâğıtların daha çok yurtdışından ithal edilmesi

Kanun-ı Esâsi’de yer alan “Basın, kanunlar dairesinde serbest” maddesiyle getirilmek istenilen uygulama Yayın organlarının hiçbir şekilde ön sansüre tâbi tutulamayacağı

II. Abdülhamid döneminde kurulan Matbuât-ı Dâhiliye İdaresi’nin amacı Gazeteleri kontrol ederek kanuna uygun olmayan yerlerini sansür etmek

1729-1875 döneminde, Türkçe’ye en fazla eserin çevrildiği dil Fransızca

8 Nisan 1909 tarihinde Galata Köprüsü üzerinde vurularak öldürülen Haşan Fehmi Serbesti gazetesinin yazarıdır
Türkler arasında matbaacılığın geç başlamasıyla ilgili yapılan soyut ve sübjektif değerlendirmelerden biri Osmanlıda okuma-yazma oranının düşük olmasıdır

Osmanlıda yabancı birinin, “Avrupa’nın Siyasi ve Tarihi Olaylarının Haberleri” adlı bir gazete çıkarma isteğinin reddedilme sebeplerinden biri Sultanın otoritesinin sarsılabileceği düşüncesidir

II. Meşrutiyet döneminde başlayıp etkilerinin günümüze kadar sürdüğü fikir akımlarından biri Kapitalizm

Anadolu’da çıkarılan ilk Türkçe gazete Devir

Türk basın tarihinde bilinen ilk sosyalist yayın Gave gazetesi

II. Abdülhamid döneminin en önemli mizah yayını Çaylak
Resmi gazetenin ve özel azınlık gazetelerinin düzenlendiği Matbaa Nizamnamesi 1857 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Basın-yayın hayatında tek kişilik yazı makinesi olarak anılan yazar Ahmed Midhat

Teodor Kasap tarafından çıkarılan ilk mizah gazetesi Diyojen

İbrahim Müteferrika Matbaası’nda basılan i]k Türkçe eser Vankulu Lügati







Rumlar arasında matbaacılık faaliyetlerinin gelişmesinde etkin rol kurum oynayan Fener Rum Patrikliği

Günümüzde yayınlanmakta olan Resmi Gazete’nin ilk adı Takvim-i Vekâyi

İbrahim Müteferrika’yı matbaa kurma konusunda teşvik eden Lale Devri sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa
Çin’de devlet memurları arasında dağıtılan ve bürokratik haberleri içeren raporlara Boa adı verilir

IV. Murad’ı tahta geçirmek için Çırağan Sarayı’nı basan ve bu uğurda hayatından olan gazeteci Âli Suavi

İstanbul’un fethinden sonra kâğıt Beykoz-Kâğıthane-Bursa merkezlerde üretilirdi

Osmanlı ülkesinde ilk matbaa Yahudi azınlıkları tarafından kurulmuştur






“Şiir ve İnşa” makalesinde Türk edebiyatının sorunları üzerine odaklanan ve her milletin kendi diline dayalı bir edebiyatının olması gerektiğini savunan gazeteci Ziya Paşa

İlk sayıları Hüsn ve Şiir adıyla Selanik’te yayınlanan edebi dergi Genç Kalemler



Basında yer alan haberleri kısıtlama, engelleme veya cezalandırma işlemine Sansür
adı verilir

Savaş yıllarında gazetelerde yayınlanan Ordunun hareketleri haberleri askeri sansür tarafından özellikle kontrol edilirdi

Turfanda mı yoksa Turfa mı? adlı romanıyla tanınan Jön Türklerin akıl hocası gazeteci Mizancı Murad






Saltanat yıllarında basma karşı sert tutumuyla tanınan Osmanlı padişahı II. Abdülhamid

İttihatçı karşıtlığı ile tanınan ve 1909 yılında Galata Köprüsü’nde kurşunlanarak öldürülen Serbesti gazetesinin başyazarı Haşan Fehmi


“Basın kanunlar dairesinde serbesttir” ifadesi Kanun-i Esasi yer alır