Moderator
- Mesajlar
- 419
- Tepkime puanı
- 28
- Puanları
- 18
ÜNİTE 1
Türkiye’de Anayasa Gelişmelerine Genel Bakış ve 1961 Anayasasının Temel Nitelikleri • İmparatorluk dönemindeki anayasal gelişmeler merkezi hükümetle ayan temsilcileri arasında 1808 yılında imzalanan Sened-i İttifak belgesi ile başlamıştır. Bu gelişmeyi 1839 yılında ilan olunan Tanzimat Fermanı, 1856 yılında Islahat Fermanı ve 1876 yılında yürürlü¤e giren ve ilk anayasamız olan Kanun-u Esasi izlemiştir. Milli Mücadele dönemini ve bu geçiş döneminin Anayasası olan 1921 Anayasası’nın kurdu¤u hükümet sisteminin özelli¤ini açıklayabilmek.
• Mondros Mütarekesi’ni izleyen dönemde Anadolu’da başlayan işgaller kısa bir süre sonra Müdafaa-i Hukuk hareketlerini doğurmuştur. Bu süreçte kurulan TBMM Hükümeti’nin dayandığı ilkeler 1921 Anayasası ile açıklığa kavuşturulmuştur. Bir geçiş
dönemi anayasası görünümündeki 1921 Anayasası, Anayasa Hukuku öğretisinde “Meclis Hükümeti” adıyla bilinen hükümet sistemini öngörmüştür. Anayasanın en önemli ve devrimci ilkesi, milli egemenlik ilkesidir. 1924 Anayasası’nın öngördüğü hükümet sisteminin genel yapısını ve uygulaması aşamasındaki demokrasi anlayışını belirleyebilmek.
• 1924 Anayasası ile meclis hükümeti ile parlamanter , hükümet arasında karma bir sistem kurulmuştur. Her iki sistemin özelliklerini bünyesinde barındıran melez bir hükümet modeli oluşturulmuştur.
• Anayasa hükümlerinin değiştirilmesi, olağan kanunların değiştirilmesine oranla daha zor koşullara bağlanmıştır. Ayrıca anayasanın hiçbir hükmünün hiçbir neden ve özür ile savsanamaması, işlerlikten alıkonamaması ve hiçbir kanunun anayasaya
aykırı olamaması öngörülerek, sert bir anayasa oluşturulmuştur.(1924)
• Anayasa demokratik bir öze sahip olmakla birlikte, çoğulcu demokrasi değil, çoğunlukçu bir demokrasi anlayışını yansıtmaktadır. Uygulamada, demokratik geleneklerin henüz sağlam biçimde yerleşmemiş olduğu bir ülkede bu anlayış ciddi sakıncalar da doğurmuştur. 1961 Anayasası’nın temel niteliklerini ve uygulanmasını açıklayabilmek.
• Çoğunlukçu demokrasi anlayışından çoğulcu demokrasi anlayışına geçilen 1961 Anayasasında bu yönde bazı ilkeler saptanmıştır;
– Anayasanın üstünlüğü ilkesi
– Kuvvetler ayrılığı ilkesi ve devlet iktidarının paylaşılması,
– Çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi,
– Temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi.
• 1961 Anayasası ile devletin toplumsal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla ekonomik ve toplumsal yaşama müdahalesini ifade eden sosyal devlet ilkesi getirilmiştir.
• Anayasanın uygulanması sürecindeki en önemli dönemeç 12 Mart 1971 Askeri Müdahalesi olmuştur. Müdahaleyi izleyen dönemde getirilen ana değişiklikleri şöyle sıralayabiliriz;
– Yürütme organı yasama ve yargı organlarına karşı güçlendirilmiştir.1971 12 MART DARBESİ (M)
– Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılmıştır.
– Yargı denetimine sınırlamalar getirilmiştir.
8. Aşağıdakilerden hangisi devletin, toplumsal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla toplumsal ve ekonomik yaşama etkin biçimde müdahalesini meşru ve gerekli gören devlet anlayışını ifade eder?
a. Hukuk devleti
b. İnsan haklarına dayanan devlet
c. Laik devlet
d. Demokratik devlet
e. Sosyal devlet
E
9. Aşağıdakilerden hangisi 12 Mart 1971 Askeri Müdahalesi’nin sonucu olarak yürütme organının güçlendirilmesine yönelik değişikliklerden biri değildir?
a. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin tanınması
b. Danıştay’ın yetkilerinin genişletilmesi YARGI
c. TRT’nin özerkliğinin kaldırılması
d. Üniversite özerkliğinin zayıflatılması
e. Vergi, resim ve harçların muafiyet ve istisnaları ile nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulunun yetkili kılınması
B
10. Aşağıdaki nedenlerden hangisi 1961 Anayasası’nın, toplumun büyük çoğunluğunun oylaşmasına dayanan bir toplum sözleşmesi niteliğinde olmasını engellemiştir?
a. Anayasanın, seçmen çoğunluğunun eğilimini temsil eden bir siyasal gücün olumsuz yargılamasına hedef olması
b. Anayasanın kabulünde halkoylamasına yeterli ilginin gösterilmemesi
c. Siyasal şiddet ortamının ve terör eylemlerinin önlenememesi
d. Anayasanın temel hak ve özgürlükleri çok fazla sınırlandırması
e. Anayasayla Cumhurbaşkanına önemli yetkiler tanınması
A
================================================== ========
ÜNİTE 2
Milli Güvenlik Konseyi Rejimi ve 1982 Anayasası’nın Başlıca Özellikleri• Konsey rejimi, 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirilen askeri müdahale sonrasında oluşturulmuş ve Anayasa Düzeni Hakkındaki Kanunun 2. maddesi gereğince; TBMM’ye, Millet Meclisi’ne ve Cumhuriyet Senatosu’na ait görev ve yetkileri 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren geçici olarak Milli Güvenlik Konseyi’ne; Cumhurbaşkanı’na ait olan görev ve yetkiler de Konsey başkanına bırakılmıştır. Aynı kanunun 1. maddesi uyarınca; Konsey, kurucu iktidar olarak Anayasayı değiştirme yetkisiyle donatılmıştır. 1961 ve 1982 Anayasalarının yapım süreçlerindeki farkları sıralayabilmek.
• 1961 Anayasası’nın oluşumunda, Temsilciler Meclisi daha temsili bir niteliği haiz iken, aynı durumu 1982 Anayasası’nın oluşumundaki Danışma Meclisi’nde göremiyoruz. Bu farklılık, Danışma Meclisi’ni çok daha fazla bürokrasi ağırlıklı bir kuruluş haline getirmiştir.
• Temsilciler Meclisi Milli Birlik Komitesi karşısında, Danışma Meclisi’nin Milli Güvenlik Konseyi karşısındaki durumuna oranla daha geniş yetkili bir
kuruluştur. 1982 Anayasası’nın başlıca özelliklerini tespit edebilmek.
• Bir tepki anayasası olması nedeniyle aşırı düzenleyici bir yöntemle hazırlanmıştır.
• 1961 Anayasası’ndan daha katı niteliktedir.
• Otorite – hürriyet dengesinde, otoritenin ağırlığını arttırmıştır.
• Siyasal sistemde görülen tıkanmaları giderici ve bunalım olasılıklarını azaltıcı hükümler öngörmüştür.
• 1961 Anayasası’na oranla daha az katılmacı bir demokrasi modeli benimsemiştir.
ÜNİTE 3
Devletin Temel İlkeleri-I• Cumhuriyetçilik, başta devlet başkanı olmak üzere devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu, bunların oluşumunda özellikle veraset ilkesinin rol almadığı bir hükümet sistemini öngören ilkeyi ifade eder. Atatürk Milliyetçiliği’ni diğer milliyetçilik anlayışlarından ayırabilmek.
• Atatürk Milliyetçiliği’nin diğer milliyetçilik anlayışlarından temel ayrımını şöyle özetleyebiliriz: Atatürk milliyetçiliği akılcı, çağdaş, uygar, ileriye dönük, demokratik, toplayıcı, birleştirici, insani ve barışçıdır. Bu milliyetçilik anlayışı, ırkçılığa, şovenizme
ve saldırganlığa karşıdır. Laikliğin unsurlarını sıralayabilmek.
• Laiklik ilkesinin en temel unsurlarını dört ana başlıkta toplayabiliriz. Buna göre;
– Resmi bir devlet dininin olmaması,
– Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması,
– Din kurumlarıyla devlet kurumlarının ayrılmış olması,
– Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi.
Türk Anayasa Hukuku bakımından demokratik devlet, serbest seçim ve çok partili siyasal yaşam konularını açıklayabilmek.
• Türk Anayasa Hukuku’nda demokratik devleti öngören egemenlik kayıtsız şartsız millettindir kuralı ilk defa 1921 Anayasası’nda ifade edilmiş, 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da aynen yinelenmiştir. Egemenliğin bir kişiden bütün bir millete geçmesi
ve bunu takip eden süreçte devletin hükümet sisteminin de bu esaslar çerçevesinde halkın kendi kendisini yönetmesine dayanması demokratik bir rejimin varlığı için gereklidir. 1921 ve 1924 Anayasalarında egemenliğin kullanımı ve temsili yalnızca
yasama organına bırakılmış iken, 1961 ve 1982 Anayasaları’nda bu düzenleme, egemenliğin Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlarca kullanılacağı biçiminde değişikliğe uğramıştır.Demokrasi, yöneticilerin yönetilenler tarafından serbest ve dürüst seçimler yoluyla seçildikleri bir rejim olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, seçme hakkı ve seçim özgürlüğü demokratik bir devlet yönetiminin vazgeçilmez koşullarıdır. Bunun gerçekleştirilmesi için kullanılan araçlar seçimler ve halkoylamalarıdır. Bu iki aracın kullanımında serbest, eşit, gizli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına uyulmalı; ayrıca, seçimler ve halkoylamaları yargı yönetim ve denetimi altında yapılmalıdır. Seçim serbestisi ilkesinin anlam ifade edebilmesi için seçmenlerin çeşitli seçenekler arasında serbest bir seçme yapabilmeleri gerekir. Çağdaş demokratik rejimlerde bu seçenekler siyasal partiler tarafından oluşturulur ve buna modern demokrasilerde partiler demokrasisi denilir. Cumhuriyet sonrası ilk dönemlerde bir iki çok partili siyasal yaşam deneyimi olmakla birlikte; dönemin koşulları bunu devamını engellemiş ve istikrarlı bir çok partili siyasal yaşamın başlaması için 1946 yılına kadar beklenmek zorunda kalınmıştır.
4. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın milli egemenlik anlayışını yansıtan ilkelerden biri değildir?
a. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
b. Türk milleti egemenliğini anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organları eliyle kullanır.
c. Egemenlik, milletin çıkarlarını en iyi gözetecek olan seçkin bir zümreye aittir.
d. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz.
e. Hiçbir kimse veya organ kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisini kullanamaz.
C
5. Aşağıdakilerden hangisi, yapılan bir seçimde seçmenlerin
temsilcilerini doğrudan doğruya seçmelerini ifade eder?
a. Eşit oylu seçim
b. Genel oylu seçim
c. Seçimlerin serbestliği
d. ‹ki dereceli seçim
e. Tek dereceli seçim
E
6. Aşağıdakilerden hangisi, bir siyasi partinin kapatılmasına yönelik olarak Anayasa Mahkemesinde dava açmaya yetkilidir?
a. Danıştay Savcısı
b. Bakanlar Kurulu
c. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı
d. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı
e. Milli Güvenlik Kurulu
C
7. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde yer alan ilkelerden biri değildir?
a. Milli Egemenlik
b. Hukukun üstünlüğü
c. Hürriyetçi demokrasi
d. Kuvvetler birliği
e. Laiklik
D
8. Aşağıdakilerden hangisi hürriyetçi demokrasinin temel unsurlarından değildir?
a. Temel siyasal karar organlarının serbest seçimle oluşması.
b. Siyasal partilerin serbestçe örgütlenmesi.
c. Tüm vatandaşlara temel hak ve hürriyetlerin tanınması.
d. Temel hak ve hürriyetlerin hukuki güvence altına alınması.
e. Devlet iktidarının denetimden uzak tutulması.
E
9. Aşağıdakilerden hangisine bağlı bir sınırlamanın varlığı, genel oy ilkesini zedelemez?
a. Yaş
b. Servet
c. Vergi
d. Cinsiyet
e. Öğrenim durumu
A
10. Siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalar hangi mahkemede açılır?
a. Danıştay
b. Yargıtay
c. Devlet Güvenlik Mahkemesi
d. Uyuşmazlık Mahkemesi
e. Anayasa Mahkemesi
(E)
ÜNİTE 4
Devletin Temel İlkeleri-II• 1982 Anayasası ile devletin insan haklarına saygılı olacağı belirtilmiştir. Herkesin, kişiliğine bağlı, dokunulamaz, devredilmez, temel hak ve özgürlüklere sahip olduğu anlayışına karşın temel hak ve özgürlüklerin kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere
karşı ödev ve sorumluluklar içerdiği de düzenlenmiştir. Yine 1982 Anayasası gerek devlete karşı ileri sürülüp, korunacak temel hak ve özgürlükler anlayışına gerekse de çağdaş sosyal devletin özgürleştirme anlayışına yer vermiştir. Ancak, 1982 Anayasası bireyin temel hak ve özgürlüklerine devlet otoritesi karşısında daha güçsüz bir konuma sokmuştur. Hukuk Devletinin ilkelerini saptayabilmek.
• Yurttaşların, hukuki güvenlik içinde bulundukları, Devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı oldukları bir sistemi anlatan hukuk devletinin temel nitelikleri şunlardır;
– Yürütme işlemlerinin yargısal denetim altında olması
– Yasama işlemlerinin yargısal denetim altında, olması
– Yargı bağımsızlığı
– Kanuni hakim güvencesi
– Ceza sorumluluğu ilkeleri
– Hukukun genel ilkelerine bağlılık Sosyal devletin anlamını açıklayabilmek.
• 20. yüzyılda batı demokrasilerinde geliştirilen ve bir diğer ifade ile refah devleti olarak nitelendirilen sosyal devlet, devletin toplumsal ve ekonomik yaşama müdahalesini gerekli gören bir devlet yaklaşımıdır. 19. yüzyılda liberal felsefeden etkilenen jandarma devlet anlayışından farklı olarak sosyal devlet anlayışı, devletin görevlerini iç ve dış savunma ile sınırlı kabul etmemekte aynı zamanda devletin ekonomik yaşamada karışmasını zorunlu görmektedir. Eşitlik kavramının türlerini belirleyebilmek.
• Eşitlik ilkesinin, genel anlamda, şekli ve maddi olmak üzere iki türü söz konusudur.Şekli hukuki eşitlik, kanunların genel ve soyut nitelik taşıması ve bu niteliği gereğince herkese eşit olarak uygulanmasıdır. Maddi hukuki eşitlik ise aynı durumda bulunanlar için haklarda ve ödevlerde, yararlarda ve yükümlülüklerde, yetkilerde ve sorumluluklarda, fırsatlarda ve hizmetlerde eşit davranma zorunluluğunu ifade eder.1. Aşağıdakilerden hangisi ile temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması mümkündür?
a. İçtüzük
b. Kanun
c. Tüzük
d. Kanun Hükmünde Kararname
e. Yönetmelik
B
2. Aşağıdakilerden hangisi temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasının sınırlarından birini oluşturmaz?
a. Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.
b. Sınırlama ancak anayasanın ilgili maddelerinde o özgürlük için öngörülmüş nedenlere dayanabilir.
c. Sınırlamada başvurulan araç, sınırlama amacını gerçekleştirmeye elverişli olmalı ve araç ile amaç ölçüsüz bir oran içinde olmamalıdır.
d. Sınırlama parlamento kararı ile yapılmalıdır.
e. Sınırlama hakkın özüne dokunmamalı ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmalıdır.
D
3. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devletinin başlıca varlık koşullarından biri değildir?
a. Meclis Başkanı’nın oy hakkının bulunmaması
b. Yürütme işlemlerinin yargısal denetimi
c. Yasama işlemlerinin yargısal denetimi
d. Yargı bağımsızlığı
e. Kanuni hakim güvencesi
A
4. Aşağıdakilerden hangisi sosyal devletin hukuki yöntemleri arasında sayılamaz?
a. Vergi adaletini sağlamak
b. Kamulaştırma ve devletleştirme yapmak
c. Planlama yapmak
d. Sosyal haklar sağlamak
e. Ekonomik hayata müdahaleden kaçınmak
E
5. 1982 Anayasası’na göre temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasının tamamen veya kısmen durdurulması hangi halde mümkün değildir?
Kurucu İktidar: Anayasayı Değiştirme Sorunu• Bir devletin anayasasını yapma ve değiştirme iktidarına, kurucu iktidar adı verilmektedir. Bir anayasanın tümden yeniden yaratılması halinde asli kurucu iktidardan, mevcut bir anayasanın bazı hükümlerinin değiştirilmesi halinde tali kurucu iktidardan
söz edilmektedir. Tali kurucu iktidarın yetkisi anayasayı tamamen adi kanunlarla aynı usuller içerisinde değiştirebilmek ile anayasayı hiçbir şekilde değiştirememek arasında pek çok şekilde görülmektedir. Osmanlı-Türk Anayasa tarihinde tek yumuşak anayasa
olarak nitelendirilen 1921 Anayasası’ndan sonraki tüm anayasalarda, değiştirme sorununa ilişkin olarak özel düzenlemeler getirilmiştir. 1982 Anayasası’nın sertlik eğilimi, değiştirilmesi hiç mümkün olmayan hükümlere ilişkin düzenlemelerde ve değişiklik konusunda benimsediği karmaşık yöntemde kendisini göstermektedir. 1982 Anayasası, anayasa değişikliklerinin anayasaya uygunluğunun denetiminin sadece şekil açısından mümkün olduğu görüşünü benimsemiştir. Anayasayı değiştirme sürecinin aşamalarını
sıralayabilmek.
• Teklif ; Anayasanın değiştirilmesi TBMM üye tamsayı sının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilir.
• Görüşme ; Anayasa değişiklik teklişeri Genel Kurul’da iki kez görüşülür. ‹kinci görüşmeye birinci görüşmenin bitiminden kırk sekiz saat geçmeden başlanamaz. ‹kinci görüşmede, sadece maddeler üzerinde verilmiş olan değişiklik önergeleri görüşülür.
• Karar ; 3361 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik ile, Anayasa’da, üye tamsayısının beşte üçü ve üçte ikisi olmak üzere iki değişik karar yeter sayısı öngörülmüştür. Anayasa değişiklik teklişerinin kabulüne ilişkin 3361 sayılı Kanun’la getirilen bir yenilik de oylamanın gizli olması zorunluluğudur.
• Onay ; Anayasa’nın 3361 sayılı Kanun’la değişik 175. maddesi, Anayasa’nın ilk metninde olduğu gibi, anayasa değişikliklerini onaylama yetkisini Cumhurbaşkanı ile halk arasında paylaştırmaktadır. Ancak karar çoğunluğunun beşte üç veya üçte iki olu- şuna göre izlenecek yollar farklıdır. Anayasa değişikliği teklifi, beşte üç veya daha fazla fakat üçte ikiden az oyla kabul edildiği takdirde, Cumhurbaşkanı’nın kanunu tekrar görüşülmek üzere Meclis’e iade etmesi veya kanunun halkoyuna sunulması gibi iki ihtimal ortaya çıkar. Cumhurbaşkanı’nın iadesi halinde anayasa değişikliği sürecinin devam edebilmesi için, Meclis’in bu kanunu üye tamsayısının en az üçte iki çoğunluğu ile aynen kabul etmesi gerekir. Bu durumda Cumhurbaşkanı, kanunu halkoyuna sunabilir veya onaylayarak kesinleştirebilir. Cumhurbaşkanı beşte üçle üçte iki arasındaki oyla kabul edilmiş bir anayasa değişikliğini iade etmezse söz konusu kanunun halkoyuna sunulması zorunludur. Diğer bir deyimle bu durumda Anayasa, zorunlu halkoylaması yöntemini benimsemiş ve üçte ikiden az oyla kabul edilen bir anayasa değişikliğinin sadece Cumhurbaşkanı’nın onayıyla kesinleşmesine izin vermemiştir. Anayasa değişikliklerinin denetim usullerini belirleyebilmek.
• Anayasa değişikliklerinin anayasa uygunluğunun denetimi, şekil ve esas olmak üzere iki düzeyde söz konusu olabilir. Anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun denetimi, bu değişikliklerin anayasada düzenlenen usul ve şekil kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadıklarının incelenmesini içerir.
ÜNİTE 6
Kuvvetler Ayrılığı
• Egemenlik ve devlet kudreti tektir ve bölünmezdir. İktidarın fonksiyonları (yasama, yürütme, yargı), iktidarın değişik kullanım biçimleridir. İktidarın organları
ise, iktidarın çeşitli fonksiyonlarını yerine getirmekle görevli kişi veya kuruluşlardır (örneğin Bakanlar Kurulu, Yargıtay). Günümüzde kuvvetler ayrılığı deyimi kullanılırken kastedilen, gerçekte fonksiyonlar ayrılığıdır. Devletin hukuki fonksiyonlarının, maddi, şekli ve organik tasniflerini açıklayabilmek.
• Devletin hukuki fonksiyonları yasama, yürütme ve yargı olarak üçe ayrılmakta, fakat bu kavramların nasıl tanımlanması gerektiği tartışılmaktadır. Bir görüş, devletin hukuki fonksiyonlarının tasnifini, bu fonksiyonların ifasında başvurulan işlemlerin hukuki mahiyetine dayandırmaktadır (maddi tasnif). Diğer bir görüş ise, devletin fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların ifa aracı olan hukuki işlemleri, bu işlemleri yapan organa (organik tasnif) ve yapılış şekillerine göre (şekli tasnif) tasnif etmektedir. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları’nda, kuvvetler ayrılığının nasıl düzenlendiğini belirleyebilmek.
• Türkiye’de 1924 Anayasası’nın 5. maddesinde kuvvetler birliği anlamına gelen bir ifade kullanılmakla beraber aslında fonksiyonlar ayrılığı gerçekleştirilmiştir. 1961 Anayasası da 1924 Anayasası’nın sistemini benimsemiş, ancak yargı organının bağımsızlığı konusunda daha güvenli bir sistem getirmiştir. 1982 Anayasası ise kuvvetler ayrılığı sistemini benimsemekle birlikte, yürütmeyi sadece bir görev değil, aynı zamanda yetki olarak nitelendirmiştir. Bu durum kendisini 1982 Anayasası’nda Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde gösterir.
Yasama Fonksiyonu ve Yasama İşlemleri
• 1982 Anayasası kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak olarak ifade ettiği yasama yetkisinin TBMM’ye ait olduğunu belirtmiştir. Ancak 1982 Anayasası Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini tanıyarak, devredilmezlik ilkesine bir istisna oluşturmuştur.
• Maddi anlamda kanun yapma, kural-işlemler meydana getirme yetkisi olarak tanımlanırken, diğer yetkiler (mesela ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar verme) gene kanun yoluyla kullanılmalarına rağmen, şekli anlamda kanun sayılmaktadırlar. Yasama işlevinin niteliklerinin neler olduğunu belirleyebilmek.
• Yasama yetkisinin niteliklerinden olan genellik ilkesi, anayasaya aykırı olmamak şartıyla her konunun kanunla düzenlenebileceğini; ilkellik ilkesi, yasama organının bir konuyu, araya herhangi başka bir işlem girmeksizin düzenleyebileceğini; devredilmezlik
ilkesi, yasama organının anayasadan veya kanunlardan aldığı yetkileri bu metinlerde açık bir izin olmadıkça bir başka devlet organına devredemeyeceğini ifade etmektedir.
Yasama işlemi türlerini sıralayabilmek.
• Yasama yetkisinin konusunu oluşturan kanun, yasama organı tarafından bu ad altında ve belirli usullere uyularak yapılan her türlü işlemdir. Ancak yasama organının maddi bakımdan yargı işlemi niteliğinde bir işlemi kanun biçiminde yapması mümkün
değildir.
• Anayasa, kanun biçiminde yapılan bazı yasama işlemlerini, taşıdıkları özel nitelikler sebebiyle özel görüşme usulüne, hatta özel hukuki statüye tabi tutmuştur. Bunlar bütçe ve kesin hesap kanunu ile milletlerarası antlaşmaların uygun bulunması hakkındaki kanunlardır.
• TBMM’nin yasama meclislerinin iç örgütlenişine ve çalışmalarına ilişkin kararları ile yasama meclisinin, yürütme organı ile olan ilişkilerine dair kararları, parlamento kararlarını oluşturmaktadır.
• Yasama meclislerinin kendi iç çalışmalarını düzenlemek amacıyla koydukları kurallara içtüzük adı verilmektedir. İçtüzükler, biçimsel olarak parlamento kararı kategorisine girmektedir.
1. Anayasaya aykırı olmamak koşuluyla her konunun kanunla düzenlenebileceği ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisini açıklamaktadır?
================================================== =
ÜNİTE 8
Yürütme Fonksiyonu ve Yürütme İşlemleri
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının tümündeki düzenlemelere göre yürütme fonksiyonu kavramının kapsamına sadece özel, somut, bireysel işlemler değil, düzenleyici veya kural koyucu işlemler de girmektedir.
• Anayasalarda açık bir hüküm bulunmasa bile, yürütme organının düzenleme yetkisine sahip olduğu, bu yetkinin yürütme ve idare fonksiyonunun mahiyetinden doğduğu söylenebilir.
• 1982 Anayasası, yürütmenin düzenleyici işlemlerini kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesi olarak belirlemiştir. KHK’lerin özelliklerini ve denetim biçimini saptayabilmek.
• Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılabilen kanun hükmünde kararnameler bir yetki kanununa dayanmak zorundadır.
• Usul ve şekil unsuru bakımından diğer Bakanlar Kurulu kararnamelerinden farksız olan KHK’lerin Anayasaya uygunluğu, Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmektedir.
• Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’nun, konu sınırlaması söz konusu olmaksızın çıkardığı KHK’lerin anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesine dava açılması söz konusu değildir. Diğer yürütme işlemlerini belirleyebilmek.
• Yürütme işlemlerinin diğer türlerini ise Cumhurbaşkanlığı kararnamesi,
1. Aşağıdakilerden hangisi yürütmenin düzenleyici işlemlerinden değildir?
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Kuruluşu, Milletvekillerinin Seçimi ve Hukuki Statüleri
Milletvekilli seçim sisteminin özelliklerini açıklayabilmek.
• 1982 Anayasası beş yılda bir yapılan genel seçimler sonucunda oluşan tek meclisli yasama organı sistemini benimsemiştir. TBMM’nin oluşumunda nisbi temsilin d’Hondt yöntemi kabul edilmekle birlikte, Milletvekili Seçimi Kanunu bir kısım seçim çevreleri bakımından nisbi temsille çoğunluk sistemini birleştiren karma bir sistem benimsemiştir. Milletvekili Seçimi Kanununa göre, Türkiye her biri altı milletvekili çıkaracak çevrelere bölünmekte ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenmektedir. Seçmenler tercihli oy kullanmak imkanına sahiptirler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin hukuki statüsünü belirleyebilmek.
• Seçimler sonucunda milletvekili sıfatını kazananlar Anayasaya göre bütün milleti temsil ederler. Milletvekilliği statüsünün diğer unsurları, milletvekilliği andına ilişkin hüküm, milletvekilliği ile bağdaşmayan işler, yasama sorumsuzluğu ve dokunulmazlığı, milletvekilliğinin düşmesi ve milletvekillerinin mali statüleridir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğiyle bağdaşmayan işleri sıralayabilmek.
• Yasama uyumsuzluğu Anayasanın 87. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre milletvekilleri, devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ile onlara bağlı kuruluşlarda, devletin bir biçimde dahil olduğu girişim ve ortaklıklarda, özel gelir kaynakları ve olanakları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerde, Devletin yardımını alan ve vergi bağışıklığı olan vakıflarda, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalarda ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları girişim ya da ortaklıklarda yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacakları gibi vekil olamayacaklar herhangi bir taahhüt işini doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edemezler. Yine, temsilcilik, hakemlik yapamaz, yürütme organının öneri, inha, atama veya onamasına bağlı resmi ya da özel herhangi bir işle görevlendirilemezler.
Yasama sorumsuzluğu ve yasama dokunulmazlığı kavramlarını tanımlayabilmek.
• Milletvekilleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden; mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanı’nın teklifi üzerine meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan yasama sorumsuzluğu kapsamında sorumlu tutulamazlar. Yasama sorumsuzluğunun amacı, milletvekillerinin Meclisteki söz ve düşünce hürriyetini korumaktır.
• Yasama dokunulmazlığı nedeniyle bir milletvekili seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülerek, Meclisin kararı olmadan, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Dokunulmazlı k nedeniyle, milletvekili hakkında, seçimden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılmaktadır. Bu durumda zamanaşımı süreleri işlememektedir.
• TBMM tarafından, Anayasada belirtilen durumlarda milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasına veya üyeliğin düşmesine karar verilmesi halinde, bu kararların iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması mümkündür.
1. Seçimlerin geri bırakılabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir?
a. Savaş durumu
b. Milletvekillerinin yarısının seçimlerin geri bırakılması talep etmesi
c. Cumhurbaşkanının bu konudaki talebi
d. Ülkenin maddi sıkıntı içinde olması
e. TBMM Başkanlığının seçimi bazı nedenlerle geri bırakmak istemesi
A
ÜNİTE 10
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İç Yapısı, Çalışma Düzeni, Görev ve Yetkileri
Yasama organının çalışma düzeni açıklayabilmek.
Yasama organının çalışması, bu organın kendisine özgü bir iç yapıya ve çalışmalarını düzenleyen kurallara sahip olmasını gerektirmektedir. Ülkemizde bu iç yapı ve kurallar, kısmen Anayasa kısmen Meclis İçtüzüğü ile düzenlenmiştir.
Siyasi Parti gruplarına ilişkin düzenlemeleri sıralayabilmek.
• Siyasi partilerin Meclis çalışmalarına katılmalarını sağlayan siyasi parti gruplarına ilişkin düzenlemeler Anayasa, Siyasi Partiler Kanunu ve Meclis İçtüzüğü’nde yer almaktadır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkilerinin neler olduğu saptayabilmek.
• 1982 Anayasası bütün temsili rejimlerde olduğu gibi, TBMM’ye kanun yapma, hükümeti denetleme, devlet bütçesini kabul etme ve 87. maddede sayılan diğer yetkileri tanımıştır. Yasama organının temel fonksiyonlarından biri olan kanun yapmaya ilişkin usul kuralları İçtüzükte düzenlenmiştir. Yasama organı tarafından kanun biçiminde yapılmakla birlikte Anayasa değişiklikleri, milletlerarası anlaşmaların uygun bulunması, bütçe ve kesin hesap kanunlarının kabulü bazı özellikler taşımaktadır. TBMM’nin kanun yapmak suretiyle kullandığı diğer yetkileri genel ve özel af ilanına ve kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermektir.
Hükümetin denetlenme şekillerinin neler olduğunu belirleyebilmek.
• Yasama organının fonksiyonlarından bir diğeri olan hükümetin denetlenmesi, soru, gensoru, genel görüşme, Meclis araştırması ve Meclis soruşturması adı verilen çeşitli denetim araçları ile gerçekleştirilmektedir. Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir. Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülmesidir. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemeden ibarettir. Meclis soruşturması, Başbakan veya bakanların görevleriyle ilgili “cezai” sorumluluklarının araştırılmasını sağlayan bir denetim aracıdır. Gensoru ise hükümetin veya bir bakanın siyasal sorumluluğuna yol açabilir, yani onun Meclisçe görevden uzaklaştırılabilmesine imkân verir.
b. Siyasi Parti Genel Başkanı
c. Siyasi Parti Merkez Karar Kurulu
d. Siyasi Parti Disiplin Kurulu
e. Meclis Başkanlık Divanı
A
10. Kanun yapma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
ÜNİTE 11
Yürütme Organının Yapısı ve Cumhurbaşkanı
Yürütme organının yapısını belirleyebilmek.
• Yürütme organı, yapısı bakımından iki ana tipe ayrılabilir: Monist (tekçi) yürütme ve düalist (ikici) yürütme. Monist yürütme; Yürütme yetkisinin tek bir kişi veya bir kurulda toplandı¤ı yürütme çeşididir. Düalist yürütme ise; Yürütme yetkisinin bir kişi (devlet başkanı) ile bir kurul (bakanlar kurulu) arasında bölüşüldü¤ü yürütme çeşididir. Parlamanter rejimi benimseyen ülkemizde yürütme organı düalist yapıdadır. 1982 Anayasası’na göre yürütme yetki ve görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından kullanılmakta ve yerine getirilmektedir.
1961 ve 1982 Anayasaları’na göre Cumhurbaşkanı’ nın seçimini ve tarafsızlığını açıklayabilmek.
• 1982 Anayasa’sıyla anayasa koyucu, daha önceki Cumhuriyet Anayasaları’nın öngördüğü biçimde Cumhurbaşkanı’nın seçimi yetkisini Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bırakmıştır. Böylece Cumhurbaşkanı’ nın doğrudan halk tarafından seçimi yöntemi benimsenmemiştir. Ancak 1982 Anayasa’sıyla 1961 Anayasası’ndan farklı olarak, Cumhurbaşkanı’nın yasama organı dışından da seçilebilmesine olanak verilmiştir.
• Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin yedi yıl olarak saptanması, bir kişinin iki defa Cumhurbaşkanı seçilememesi ve seçimin nitelikli çoğunlukla yapılacağına ilişkin düzenlemeler ile Cumhurbaşkanı’nın tarafsızlığı sağlanmaya çalışılmıştır.
Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkilerini sıralayabilmek.
• Cumhurbaşkanı’nın 1982 Anayasası’nın 104. maddesinden kaynaklanan yetkileri üç alanı kapsamaktadır. Bu yetkileri her bir alan için birkaç örnekle sıralamak gerekirse;
• Yasama İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Kanunları yayımlamak,
– Anayasa değişikliğine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
– Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
• Yürütme İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,
– Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kullanılmasına karar vermek,
– Kararnameleri imzalamak.
• Yargı İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek,
– Danıştay üyelerinin dörtte birini seçmek,
– Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
Cumhurbaşkanı’nın tek başına yapabileceği işlemleri saptayabilmek.
• Cumhurbaşkanı, Devletin başı olmak sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Türk Milleti’nin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir. Cumhurbaşkanı’nın, Anayasa ve diğer kanunlarda tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları, Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır; bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakan sorumludur.
Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğuna neden olan eylemleri belirleyebilmek.
• Parlamanter rejimlerde devlet başkanının siyasal sorumsuzluğu yanında cezai sorumsuzluğu da ilke olarak benimsenmiştir. Cezai sorumsuzluk ancak görevle ilgili suçlardan dolayı söz konusu olmaktadır. Adi suçlara ilişkin olarak 1982 Anayasası’nda açıklık olmamakla beraber, Cumhurbaşkanı’nın kişisel suçlardan sorumlu olduğu kabul edilebilir. Cumhurbaşkanı’na vekâlet konusunu açıklayabilmek.
• Cumhurbaşkanı’nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığı’na vekillik eder ve Cumhurbaşkanı’ na ait yetkileri kullanır.
1. Yürütme yetkisinin devlet başkanı ile bakanlar kurulu arasında bölüşüldüğü yürütme çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
a. Monist yürütme
b. Düalist yürütme
c. Kollejyal yürütme
d. Hümanist yürütme
e. Avrupa tipi yürütme
B
2. Cumhurbaşkanı aşağıdakilerden hangisi tarafından seçilir?
a. Doğrudan halk tarafından
b. Türkiye Büyük Millet Meclisince
c. Bakanlar Kurulunca
d. Danışma Meclisince
e. Milli Güvenlik Kurulunca
B
3. Cumhurbaşkanı kaç defa ve ne kadar süre görev yapabilir?
a. Bir defa ve yedi yıl süreyle
b. İki defa ve yedi yıl süreyle
c. Bir defa ve beş yıl süreyle
d. İki defa ve beş yıl süreyle
e. Bir defa ve on yıl süreyle
A
4. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın yasama ile ilgili görev ve yetkilerinden değildir?
a. Kanunları yayınlamak.
b. Kararnameleri imzalamak.
c. TBMM’yi toplantıya çağırmak.
d. TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
e. Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri göndermek.
B
5. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın yargı ile ilgili görev ve yetkilerinden değildir?
a. Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek.
b. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını seçmek.
c. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
d. Askeri Yargıtay üyelerini seçmek.
e. Kanunların Anayasaya aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açmak.
E
6. Cumhurbaşkanın tek başına yapabileceği işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ve ilgili bakanca imzalanması ve bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakanın sorumlu olması, aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade edilmektedir?
ÜNİTE 12
Başbakan, Bakanlar Kurulu ve Hükümet Sisteminin Niteliği
Bakanlar Kurulu’nun kuruluşunu belirleyebilmek.
• 1982 Anayasası’na göre Bakanlar Kurulu, Başbakan e bakanlardan oluşur. Başbakan, Cumhurbaşan’ınca TBMM yeleri arasından atanır. Bakanlar TBMM üyeleri veya milletvekilliğine seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakan’ca seçilir ve Cumhurbaşkan’ınca atanır.
Bakanlar Kurulu’nun yapısını açıklayabilmek.
• Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşan kollektif bir karar organı olmakla birlikte, Başbakanı n özel bir siyasal liderlik mevkii söz konusudur. Gerçi Başbakan, bakanların idare hukukundaki anlamında hiyerarşik amiri değildir ama, Bakanlar Kurulu içinde hiç değilse eşitler arasında birincidir.
Bakanların siyasal, cezai ve hukuki sorumluluklarının niteliğini saptayabilmek.
• Bakanların siyasal sorumluluğu, parlamanter rejimin temel kuralıdır; siyasal sorumluluğu gerçekleştirecek anayasal yöntem ise güvenoyu mekanizması dır. Bakanların görevleri ile ilgili suçlardan doğan sorumlulukları, Meclis tarafından Yüce Divan’a sevkedilmeleri halinde söz konusu olmaktadır. Bakanların görevleri ile ilgili olarak devlete verdikleri zarardan doğan hukuki sorumlulukları konusundaki davaların genel mahkemelerde görülmesi gerekmektedir.
Hükümet sitemlerini birbirinden ayırt edebilmek.
• Yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirleriyle olan ilişkilerinin niteliğine göre başkanlık hükümeti sistemi, parlamanter rejim ve meclis hükümeti sistemi olmak üzere, üç hükümet sisteminin varlığından söz edilmektedir. Yasama ve yürütme kuvvetlerinin yumuşak ve dengeli ayrılığı olarak tanımlanan parlamanter rejimin zorunlu şartları Bakanlar Kurulu’nun yasama organı önündeki siyasal sorumluluğu, yürütme organın parlamentoyu fesih yetkisi ve siyasal bakımdan sorumsuz devlet baş-kanının varlığıdır.
1982 Anayasası’nda öngörülen parlamanter rejimin özelliklerini saptayabilmek.
• 1982 Anayasası Cumhurbaşkanı’na klasik parlamanter rejimlerdeki devlet başkanının rolünü hayli alfan bir mevki vermiş olmakla beraber, parlamanter rejimin en önemli ve tanımlayıcı unsuru olan, hükümetin parlamento karşısındaki siyasal sorumluluğu ilkesi aynen korunmuştur. Cumhurbaşkanı’nın siyasal sorumsuzluğu kabul edilerek parlamanter rejimin ikinci önemli unsuruna yer verilmiştir. Nihayet 1982 Anayasası’nın benimsediği hükümet sistemi, fesih veya parlamento seçimlerinin yenilenmesi müessesesi açısından da parlamanter rejim özelliklerini taşımaktadır.
1. Bakanlar Kurulu’nun göreve başlamasına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
ÜNİTE 13
Olağanüstü Yönetim Usulleri
Olağanüstü yönetim usullerinin hangi gereksinimler sonucu ortaya çıktığını saptayabilmek.
• Olağanüstü yönetim usulleri, devletin normal hukuk düzeninin kuralları ile karşılanmasına imkan olmayan olağanüstü bir tehdit veya tehlike karşısında başvurduğu özel yönetim usulleridir.
1961 ve 1982 Anayasaları’nın öngördüğü olağanüstü yönetim usullerini sebep ve konu unsurları bakımından karşılaştırabilmek.
• 1961 Anayasası iki türlü olağanüstü yönetim usulüne yer vermişken, 1982 Anayasası şiddet olaylarına dayanan bir olağanüstü hal rejimi de yaratarak, üç türlü olağanüstü yönetim usulü öngörmüştür. Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Anayasa’da belirlenen hallerde yurdun bazı yerlerinde veya tamamında süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal veya sıkıyönetim ilanına yetkilidir.
• Olağanüstü halin konusu vatandaşlara bir takım para, mal ve çalışma yükümlülükleri yüklemek olabileceği gibi, durumun gereğine göre temel hak ve hürriyetleri sınırlamak veya durdurmak da olabilir. Sıkıyönetim ilanı halinde, kolluk yetkileri askeri makamlara geçmekte ve bazı suçlar sıkıyönetim askeri mahkemelerinde yargılanmaktadır.
Olağanüstü hal rejiminde yargısal denetimin nasıl gerçekleştiğini açıklayabilmek.
• Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilanı ve TBMM tarafından onanması işlemlerinin yargı organınca denetlenmesi mümkün değildir; bununla birlikte, sıkı- yönetimde idari yargı yolunun kapalı olmasına karşılık olağanüstü halde yetkili idari makamların gerçekleştirdikleri işlemler, idari yargının denetimine tabidir.
1. Aşağıdakilerden hangisi olağanüstü hal ilanına yetkilidir?
SORU BANKASI
Belli bir eylem için, o eylemin işlenmesinden sonra özel bir mahkeme kurulması, hukuk devletinin i hangi ilkesine aykırılık oluşturur?
KANUNİ HAKİM GÜVENCESİ
Bir ülkenin anayasasını, o anayasada belirlenmiş usullere uyarak değiştiren iktidara ne ad verilir?
TALİ KURUCU İKTİDAR
Carre de Malberg’e göre yasama ve yürütme fonksiyonları arasındaki fark nedir?
HİYERARŞİ
Milletvekili seçilme yaşı hangisidir?
30
“Üzerinde hiçbir işaret bulunmayan yuvarlakların kürsüden kutuya atılması suretiyle yapılan” oylama çeşidi, nedir?
GİZLİ OYLAMA
Başbakanın TBMM’den güven istemesi halinde, güven isteminin reddi için aranan çoğunluk nedir?
SALT ÇOĞUNLUK
Klasik parlamenter sistemden sapan, başkanlık ile parlamenter rejim arasında karma bir sistem özelliğine sahip bulunan Anayasa nedir?
5.FRANSIZ CUMHURİYETİ ANAYASASI
1982 Anayasası’na göre Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun başkanı kimdir?
ADALET BAKANI
“Gerek Anayasanın gerekse Anayasa veya yargı kararları yoluyla eklenen diğer ilke ve kuralların kapsadığı, anayasaya uygunluk denetiminde kullanılan ölçü normlarına verilen addır”. Verilen tanımın karşılığı nedir?
ANAYASALLIK BLOKU
Kanunların anayasaya uygunluğunun denetimi kavramının ortaya çıkması için ilk ve zorunlu şart nedir?
YAZILI VE SERT BİR ANAYASA
Yönetmeliklerin ilk defa düzenleme konusu olduğu anayasa nedir?
1961 ANAYASASI
TBMM’nin hükümeti düşürme yetkisine sahip olduğu ancak yürütme organının meclisi feshetme yetkisinin olmadığı anayasamız hangisidir?
1924 ANAYASASI
Bir bakanın siyasal sorumluluğu gereği meclis tarafından uzaklaştırılması sonucunu doğuran denetim aracı hangisidir?
GENSORU
TBMM’nin her yıl kendiliğinden toplandığı ay hangisidir?
EKİM
Cumhurbaşkanı’nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde Cumhurbaşkanlığı’na vekillik kim eder?
TBMM BAŞKANI
Bir kişinin Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için ilk iki oylamada oranın çoğunluk oranı nedir?
2/3
Bakanlar Kurulu olağanüstü hal rejimlerini en fazla ne kadar süre için ilan etme yetkisine sahiptir?
EN FAZLA 6 AY
Yürütme fonksiyonuna “yetki” olma niteliği kazandıran anayasa hangisidir?
1982 ANAYASASI
“Siyasal karar organlarının genel oya dayanan serbest seçimlerle” oluştuğu devlet sistemine ne ad verilir?
KARŞILIKLI TALEP
Bakanlar Kurulu bütçe tasarıları ve raporunu mali yılbaşından en az kaç gün önce TBMM’ye sunar?
75
Kurucu Meclis’in yaptığı seçim kanunlarına göre Millet Meclisi için benimsenmiş seçim sistemi a hangisidir?
D HONTD SİSTEMİ
Yürütme fonksiyonuna “yetki” olma niteliği kazandıran anayasa hangisidir?
1982 ANAYASASI
Siyasi partilerin mali denetimi hangi mercii tarafından yapılır?
ANAYASA MAHKEMESİ
Milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına yasama organınca karar verilmesi halinde, bu kararın iptali aşağıdaki hangi yargı merciinden istenir?
ANAYASA MAHKEMESİ
Türkiye’de Anayasa Gelişmelerine Genel Bakış ve 1961 Anayasasının Temel Nitelikleri • İmparatorluk dönemindeki anayasal gelişmeler merkezi hükümetle ayan temsilcileri arasında 1808 yılında imzalanan Sened-i İttifak belgesi ile başlamıştır. Bu gelişmeyi 1839 yılında ilan olunan Tanzimat Fermanı, 1856 yılında Islahat Fermanı ve 1876 yılında yürürlü¤e giren ve ilk anayasamız olan Kanun-u Esasi izlemiştir. Milli Mücadele dönemini ve bu geçiş döneminin Anayasası olan 1921 Anayasası’nın kurdu¤u hükümet sisteminin özelli¤ini açıklayabilmek.
• Mondros Mütarekesi’ni izleyen dönemde Anadolu’da başlayan işgaller kısa bir süre sonra Müdafaa-i Hukuk hareketlerini doğurmuştur. Bu süreçte kurulan TBMM Hükümeti’nin dayandığı ilkeler 1921 Anayasası ile açıklığa kavuşturulmuştur. Bir geçiş
dönemi anayasası görünümündeki 1921 Anayasası, Anayasa Hukuku öğretisinde “Meclis Hükümeti” adıyla bilinen hükümet sistemini öngörmüştür. Anayasanın en önemli ve devrimci ilkesi, milli egemenlik ilkesidir. 1924 Anayasası’nın öngördüğü hükümet sisteminin genel yapısını ve uygulaması aşamasındaki demokrasi anlayışını belirleyebilmek.
• 1924 Anayasası ile meclis hükümeti ile parlamanter , hükümet arasında karma bir sistem kurulmuştur. Her iki sistemin özelliklerini bünyesinde barındıran melez bir hükümet modeli oluşturulmuştur.
• Anayasa hükümlerinin değiştirilmesi, olağan kanunların değiştirilmesine oranla daha zor koşullara bağlanmıştır. Ayrıca anayasanın hiçbir hükmünün hiçbir neden ve özür ile savsanamaması, işlerlikten alıkonamaması ve hiçbir kanunun anayasaya
aykırı olamaması öngörülerek, sert bir anayasa oluşturulmuştur.(1924)
• Anayasa demokratik bir öze sahip olmakla birlikte, çoğulcu demokrasi değil, çoğunlukçu bir demokrasi anlayışını yansıtmaktadır. Uygulamada, demokratik geleneklerin henüz sağlam biçimde yerleşmemiş olduğu bir ülkede bu anlayış ciddi sakıncalar da doğurmuştur. 1961 Anayasası’nın temel niteliklerini ve uygulanmasını açıklayabilmek.
• Çoğunlukçu demokrasi anlayışından çoğulcu demokrasi anlayışına geçilen 1961 Anayasasında bu yönde bazı ilkeler saptanmıştır;
– Anayasanın üstünlüğü ilkesi
– Kuvvetler ayrılığı ilkesi ve devlet iktidarının paylaşılması,
– Çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi,
– Temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi.
• 1961 Anayasası ile devletin toplumsal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla ekonomik ve toplumsal yaşama müdahalesini ifade eden sosyal devlet ilkesi getirilmiştir.
• Anayasanın uygulanması sürecindeki en önemli dönemeç 12 Mart 1971 Askeri Müdahalesi olmuştur. Müdahaleyi izleyen dönemde getirilen ana değişiklikleri şöyle sıralayabiliriz;
– Yürütme organı yasama ve yargı organlarına karşı güçlendirilmiştir.1971 12 MART DARBESİ (M)
– Temel hak ve özgürlükler sınırlandırılmıştır.
– Yargı denetimine sınırlamalar getirilmiştir.
- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İmparatorluğu Dönemindeki anayasacılık hareketlerinin sonucunda imzalanan anayasal belgelerden biri değildir?
a. Sened-i İttifak
b. Tanzimat Fermanı
c. Islahat Fermanı
d. Teşkilatı Esasiye Kanunu
e. Kanun-u Esasi
D
2. Aşağıdakilerden hangisi yasama ve yürütme kuvvetlerinin yasama organında toplanmasını ifade eden hükümet sistemidir?
a. Başkanlık hükümeti
b. Parlamanter hükümet
c. Meclis hükümeti
d. Mutlak monarşi
e. Diktatörlük
C
3. Aşağıdakilerden hangisi başkanlık hükümeti sisteminin özelliklerinden biri değildir?
a. Başkanın yanında bir de Bakanlar Kurulunun bulunması ve bu kurulun yasama organından güvenoyu almak zorunda olması
b. Başkanın hem yasama hem de yürütme organının başı olması
c. Başkanın halk tarafından seçilmesi
d. Yürütme organının başkana bağlı olması
e. Sistem gereğince yürütme organının yasamanın, yasama organının da yürütmenin hukuki varlığına son verememesi
A
4. 1924 Anayasası döneminde ilk çok partili hayata geçiş denemesi hangi parti ile olmuştur?
a. Demokrat Parti 1950M
b. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
c. Serbest Fırka
d. Cumhuriyetçi Köylü ve Millet Partisi
e. Adalet Partisi
B
5. Aşağıdakilerden hangisi çoğulcu demokrasi anlayışının özelliklerinden biri değildir?
a. Çoğulcu demokrasi anlayışı, demokrasiyi mutlak ve sınırsız bir çoğunluk yönetimi olarak kabul etmez.
b. Çoğulcu demokrasi anlayışı, çoğunluğun yönetimi ilkesine dayanmakla birlikte, yönetimi azınlığın temel haklarıyla bağdaştıran bir rejimdir.
c. Çoğulcu demokrasi anlayışında, toplum iradesinin gerçek anlamda ortaya çıkabilmesi için, çeşitli görüşlerin özgür biçimde ifade edilebilmesini ve tartışılabilmesini kabul eder.
d. Çoğunluk iradesini sınırlayıcı önlemler ve kurumlar demokrasinin özüne aykırı değildir.
e. Çoğulcu demokrasi anlayışı, genel iradenin daima kamu iyiliğine yönelmesi ve toplumun genel çıkarlarının çoğunluğun çıkarlarıyla çatışmasını ifade eder.
E
6. Aşağıdaki anayasalardan hangisi ile TBMM ilk kez egemenliğin kullanımında ve temsilinde tek yetkili organ olmaktan çıkarılmıştır?
a. 1876 Kanun-u Esasi
b. 1921 Anayasası
c. 1924 Anayasası
d. 1961 Anayasası
e. 1982 Anayasası
D
7. Aşağıdakilerden hangisi 1961 Anayasası ile kabul edilen yeniliklerden değildir?
a. Kanunların anayasaya uygunluğunun yasal denetiminin kabul edilmesi.
b. Kuvvetler ayrılığı ilkesinin benimsenmesi.
c. Çoğulcu demokratik düzenin gerçekleştirilmesine öncelik verilmesi.
d. Siyasi partilerin demokratik hayatın vazgeçilmez unsurları olarak kabul edilmesi.
e. Temel hak ve özgürlüklerin sınırlanması konusunda yasama organına sınırsız yetki tanınması.
8. Aşağıdakilerden hangisi devletin, toplumsal barışı ve adaleti sağlamak amacıyla toplumsal ve ekonomik yaşama etkin biçimde müdahalesini meşru ve gerekli gören devlet anlayışını ifade eder?
a. Hukuk devleti
b. İnsan haklarına dayanan devlet
c. Laik devlet
d. Demokratik devlet
e. Sosyal devlet
E
9. Aşağıdakilerden hangisi 12 Mart 1971 Askeri Müdahalesi’nin sonucu olarak yürütme organının güçlendirilmesine yönelik değişikliklerden biri değildir?
a. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin tanınması
b. Danıştay’ın yetkilerinin genişletilmesi YARGI
c. TRT’nin özerkliğinin kaldırılması
d. Üniversite özerkliğinin zayıflatılması
e. Vergi, resim ve harçların muafiyet ve istisnaları ile nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulunun yetkili kılınması
B
10. Aşağıdaki nedenlerden hangisi 1961 Anayasası’nın, toplumun büyük çoğunluğunun oylaşmasına dayanan bir toplum sözleşmesi niteliğinde olmasını engellemiştir?
a. Anayasanın, seçmen çoğunluğunun eğilimini temsil eden bir siyasal gücün olumsuz yargılamasına hedef olması
b. Anayasanın kabulünde halkoylamasına yeterli ilginin gösterilmemesi
c. Siyasal şiddet ortamının ve terör eylemlerinin önlenememesi
d. Anayasanın temel hak ve özgürlükleri çok fazla sınırlandırması
e. Anayasayla Cumhurbaşkanına önemli yetkiler tanınması
A
================================================== ========
ÜNİTE 2
Milli Güvenlik Konseyi Rejimi ve 1982 Anayasası’nın Başlıca Özellikleri• Konsey rejimi, 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirilen askeri müdahale sonrasında oluşturulmuş ve Anayasa Düzeni Hakkındaki Kanunun 2. maddesi gereğince; TBMM’ye, Millet Meclisi’ne ve Cumhuriyet Senatosu’na ait görev ve yetkileri 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren geçici olarak Milli Güvenlik Konseyi’ne; Cumhurbaşkanı’na ait olan görev ve yetkiler de Konsey başkanına bırakılmıştır. Aynı kanunun 1. maddesi uyarınca; Konsey, kurucu iktidar olarak Anayasayı değiştirme yetkisiyle donatılmıştır. 1961 ve 1982 Anayasalarının yapım süreçlerindeki farkları sıralayabilmek.
• 1961 Anayasası’nın oluşumunda, Temsilciler Meclisi daha temsili bir niteliği haiz iken, aynı durumu 1982 Anayasası’nın oluşumundaki Danışma Meclisi’nde göremiyoruz. Bu farklılık, Danışma Meclisi’ni çok daha fazla bürokrasi ağırlıklı bir kuruluş haline getirmiştir.
• Temsilciler Meclisi Milli Birlik Komitesi karşısında, Danışma Meclisi’nin Milli Güvenlik Konseyi karşısındaki durumuna oranla daha geniş yetkili bir
kuruluştur. 1982 Anayasası’nın başlıca özelliklerini tespit edebilmek.
• Bir tepki anayasası olması nedeniyle aşırı düzenleyici bir yöntemle hazırlanmıştır.
• 1961 Anayasası’ndan daha katı niteliktedir.
• Otorite – hürriyet dengesinde, otoritenin ağırlığını arttırmıştır.
• Siyasal sistemde görülen tıkanmaları giderici ve bunalım olasılıklarını azaltıcı hükümler öngörmüştür.
• 1961 Anayasası’na oranla daha az katılmacı bir demokrasi modeli benimsemiştir.
- Aşağıda belirtilen pay devirlerinden hangisi, mutlak olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun iznine tabi değildir?
A) Yönetim kuruluna üye belirleme imtiyazı veren hisse senetlerinin devri
B) Denetim kuruluna üye belirleme imtiyazı veren hisse senetlerinin devri
C) Üzerinde intifa hakkı kurulmuş hisse senetlerinin devri
D) Üzerinde rehin hakkı kurulmuş hisse senetlerinin devri
E) Sermayenin %5 ve daha azını temsil eden hisse senetlerinin devri
E
2. Aşağıdakilerden hangisi şube kavramı bakımından doğrudur?
A) Şubenin ayrı bir tüzel kişiliği vardır
B) Şube işlemlerinden dolayı banka tüzel kişiliğinin sorumluluğu yoktur
C) Şube müdürü bankanın bir organı veya ticari mümessilidir
D) Bankacılık işlemleri yapan elektronik işlem cihazları şube sayılır
E) Mevduat kabul etmeyen banka temsilcilikleri şube sayılır
C
3. Aşağıdakilerden hangisi banka genel müdürü bakımından yanlıştır?
A) Eğitimlerine ilişkin herhangi bir zorunluluk söz konusu değildir
B) Bankacılık veya işletmecilik alanında en az on yıllık mesleki deneyime sahip olmaları gereklidir
C) Göreve atanmaları için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun olumsuz görüş bildirmemesi gereklidir
D) Atanmalarından sonra yemin etmekle yükümlüdürler
E) Mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar
A
4. Aşağıdakilerden hangisi bankaların kayıt ve hesaplarına ilişkin esaslardan değildir?
A) Bankalar tüm işlemlerini kayıt etmek zorundadırlar
B) Bankalar tüm işlemlerini gerçek niteliklerine uygun olarak muhasebeleştirmek zorundadırlar
C) Bankalar hesaplarını ve yıllık bilançolarını diledikleri esas ve usule göre tutabilirler
D) Bankalar faaliyetleri ile ilgili belgeleri saklamak zorundadırlar
E) Bankalar belgelerini mikrofilm, mikrofiş şeklinde saklayabilirler
C
5. Aşağıdakilerden hangisi tasarruf sahiplerinin, bankanın mali durumu hakkında bilgi sahibi olabilmeleri için getirilmiş bir önlemdir?
A) Bankaların bilanço, kar ve zarar hesaplarını yayımlamak zorunda olmaları
B) Bankaların bilanço, kar ve zarar hesaplarını ilgili mercilere göndermek zorunda olmaları
C) Bankaların müşterilerinin kimliklerini tespit etmek zorunda olmaları
D) Bankaların müşterilerin sırlarını başkalarına açıklamamak zorunda olmaları
E) Bankaların tüm işlemlerini kayıt etmek zorunda olmaları.(A)
ÜNİTE 3
Devletin Temel İlkeleri-I• Cumhuriyetçilik, başta devlet başkanı olmak üzere devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu, bunların oluşumunda özellikle veraset ilkesinin rol almadığı bir hükümet sistemini öngören ilkeyi ifade eder. Atatürk Milliyetçiliği’ni diğer milliyetçilik anlayışlarından ayırabilmek.
• Atatürk Milliyetçiliği’nin diğer milliyetçilik anlayışlarından temel ayrımını şöyle özetleyebiliriz: Atatürk milliyetçiliği akılcı, çağdaş, uygar, ileriye dönük, demokratik, toplayıcı, birleştirici, insani ve barışçıdır. Bu milliyetçilik anlayışı, ırkçılığa, şovenizme
ve saldırganlığa karşıdır. Laikliğin unsurlarını sıralayabilmek.
• Laiklik ilkesinin en temel unsurlarını dört ana başlıkta toplayabiliriz. Buna göre;
– Resmi bir devlet dininin olmaması,
– Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması,
– Din kurumlarıyla devlet kurumlarının ayrılmış olması,
– Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi.
Türk Anayasa Hukuku bakımından demokratik devlet, serbest seçim ve çok partili siyasal yaşam konularını açıklayabilmek.
• Türk Anayasa Hukuku’nda demokratik devleti öngören egemenlik kayıtsız şartsız millettindir kuralı ilk defa 1921 Anayasası’nda ifade edilmiş, 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında da aynen yinelenmiştir. Egemenliğin bir kişiden bütün bir millete geçmesi
ve bunu takip eden süreçte devletin hükümet sisteminin de bu esaslar çerçevesinde halkın kendi kendisini yönetmesine dayanması demokratik bir rejimin varlığı için gereklidir. 1921 ve 1924 Anayasalarında egemenliğin kullanımı ve temsili yalnızca
yasama organına bırakılmış iken, 1961 ve 1982 Anayasaları’nda bu düzenleme, egemenliğin Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlarca kullanılacağı biçiminde değişikliğe uğramıştır.Demokrasi, yöneticilerin yönetilenler tarafından serbest ve dürüst seçimler yoluyla seçildikleri bir rejim olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, seçme hakkı ve seçim özgürlüğü demokratik bir devlet yönetiminin vazgeçilmez koşullarıdır. Bunun gerçekleştirilmesi için kullanılan araçlar seçimler ve halkoylamalarıdır. Bu iki aracın kullanımında serbest, eşit, gizli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına uyulmalı; ayrıca, seçimler ve halkoylamaları yargı yönetim ve denetimi altında yapılmalıdır. Seçim serbestisi ilkesinin anlam ifade edebilmesi için seçmenlerin çeşitli seçenekler arasında serbest bir seçme yapabilmeleri gerekir. Çağdaş demokratik rejimlerde bu seçenekler siyasal partiler tarafından oluşturulur ve buna modern demokrasilerde partiler demokrasisi denilir. Cumhuriyet sonrası ilk dönemlerde bir iki çok partili siyasal yaşam deneyimi olmakla birlikte; dönemin koşulları bunu devamını engellemiş ve istikrarlı bir çok partili siyasal yaşamın başlaması için 1946 yılına kadar beklenmek zorunda kalınmıştır.
- Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet ile monarşi rejimleri arasındaki temel değer ve zihniyet farklarından birini oluşturmaz?
- Cumhuriyet ve monarşi rejimlerinde devlet başkanı kurumu mutlaka mevcuttur.
b. Cumhuriyet vatandaşlık, monarşi uyrukluk kavramına dayanır.
c. Cumhuriyet parlamentoya yer verir, monarşi parlamentoya yer vermez.
d. Cumhuriyette ulusal egemenlik ilkesi kabul edilir, monarşilerde egemenlik monarkta toplanır.
e. Monarşilerde ayrıcalıklar gözlenir, cumhuriyette ayrıcalıklara yer verilmez.
A
2. Laiklik ilkesi ilk defa aşağıdakilerden hangisi ile kabul edilmiştir?
a. 1876 Kanun-u Esasisi
b. 1921 Anayasası
c. 1924 Anayasası
d. 1961 Anayasası
e. 1982 Anayasası
C
3. Aşağıdakilerden hangisi laiklik ilkesinin din özgürlüğü yönünü oluşturan unsurlardan birini oluşturur?
a. Kimsenin dini inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanmaması
b. Resmi bir devlet dininin olmaması
c. Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması
d. Din kurumlarıyla devlet kurumlarının ayrılmış olması
e. Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi
4. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın milli egemenlik anlayışını yansıtan ilkelerden biri değildir?
a. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
b. Türk milleti egemenliğini anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organları eliyle kullanır.
c. Egemenlik, milletin çıkarlarını en iyi gözetecek olan seçkin bir zümreye aittir.
d. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz.
e. Hiçbir kimse veya organ kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisini kullanamaz.
C
5. Aşağıdakilerden hangisi, yapılan bir seçimde seçmenlerin
temsilcilerini doğrudan doğruya seçmelerini ifade eder?
a. Eşit oylu seçim
b. Genel oylu seçim
c. Seçimlerin serbestliği
d. ‹ki dereceli seçim
e. Tek dereceli seçim
E
6. Aşağıdakilerden hangisi, bir siyasi partinin kapatılmasına yönelik olarak Anayasa Mahkemesinde dava açmaya yetkilidir?
a. Danıştay Savcısı
b. Bakanlar Kurulu
c. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı
d. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı
e. Milli Güvenlik Kurulu
C
7. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde yer alan ilkelerden biri değildir?
a. Milli Egemenlik
b. Hukukun üstünlüğü
c. Hürriyetçi demokrasi
d. Kuvvetler birliği
e. Laiklik
D
8. Aşağıdakilerden hangisi hürriyetçi demokrasinin temel unsurlarından değildir?
a. Temel siyasal karar organlarının serbest seçimle oluşması.
b. Siyasal partilerin serbestçe örgütlenmesi.
c. Tüm vatandaşlara temel hak ve hürriyetlerin tanınması.
d. Temel hak ve hürriyetlerin hukuki güvence altına alınması.
e. Devlet iktidarının denetimden uzak tutulması.
E
9. Aşağıdakilerden hangisine bağlı bir sınırlamanın varlığı, genel oy ilkesini zedelemez?
a. Yaş
b. Servet
c. Vergi
d. Cinsiyet
e. Öğrenim durumu
A
10. Siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalar hangi mahkemede açılır?
a. Danıştay
b. Yargıtay
c. Devlet Güvenlik Mahkemesi
d. Uyuşmazlık Mahkemesi
e. Anayasa Mahkemesi
(E)
ÜNİTE 4
Devletin Temel İlkeleri-II• 1982 Anayasası ile devletin insan haklarına saygılı olacağı belirtilmiştir. Herkesin, kişiliğine bağlı, dokunulamaz, devredilmez, temel hak ve özgürlüklere sahip olduğu anlayışına karşın temel hak ve özgürlüklerin kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere
karşı ödev ve sorumluluklar içerdiği de düzenlenmiştir. Yine 1982 Anayasası gerek devlete karşı ileri sürülüp, korunacak temel hak ve özgürlükler anlayışına gerekse de çağdaş sosyal devletin özgürleştirme anlayışına yer vermiştir. Ancak, 1982 Anayasası bireyin temel hak ve özgürlüklerine devlet otoritesi karşısında daha güçsüz bir konuma sokmuştur. Hukuk Devletinin ilkelerini saptayabilmek.
• Yurttaşların, hukuki güvenlik içinde bulundukları, Devletin eylem ve işlemlerinin hukuk kurallarına bağlı oldukları bir sistemi anlatan hukuk devletinin temel nitelikleri şunlardır;
– Yürütme işlemlerinin yargısal denetim altında olması
– Yasama işlemlerinin yargısal denetim altında, olması
– Yargı bağımsızlığı
– Kanuni hakim güvencesi
– Ceza sorumluluğu ilkeleri
– Hukukun genel ilkelerine bağlılık Sosyal devletin anlamını açıklayabilmek.
• 20. yüzyılda batı demokrasilerinde geliştirilen ve bir diğer ifade ile refah devleti olarak nitelendirilen sosyal devlet, devletin toplumsal ve ekonomik yaşama müdahalesini gerekli gören bir devlet yaklaşımıdır. 19. yüzyılda liberal felsefeden etkilenen jandarma devlet anlayışından farklı olarak sosyal devlet anlayışı, devletin görevlerini iç ve dış savunma ile sınırlı kabul etmemekte aynı zamanda devletin ekonomik yaşamada karışmasını zorunlu görmektedir. Eşitlik kavramının türlerini belirleyebilmek.
• Eşitlik ilkesinin, genel anlamda, şekli ve maddi olmak üzere iki türü söz konusudur.Şekli hukuki eşitlik, kanunların genel ve soyut nitelik taşıması ve bu niteliği gereğince herkese eşit olarak uygulanmasıdır. Maddi hukuki eşitlik ise aynı durumda bulunanlar için haklarda ve ödevlerde, yararlarda ve yükümlülüklerde, yetkilerde ve sorumluluklarda, fırsatlarda ve hizmetlerde eşit davranma zorunluluğunu ifade eder.1. Aşağıdakilerden hangisi ile temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması mümkündür?
a. İçtüzük
b. Kanun
c. Tüzük
d. Kanun Hükmünde Kararname
e. Yönetmelik
B
2. Aşağıdakilerden hangisi temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasının sınırlarından birini oluşturmaz?
a. Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.
b. Sınırlama ancak anayasanın ilgili maddelerinde o özgürlük için öngörülmüş nedenlere dayanabilir.
c. Sınırlamada başvurulan araç, sınırlama amacını gerçekleştirmeye elverişli olmalı ve araç ile amaç ölçüsüz bir oran içinde olmamalıdır.
d. Sınırlama parlamento kararı ile yapılmalıdır.
e. Sınırlama hakkın özüne dokunmamalı ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmalıdır.
D
3. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devletinin başlıca varlık koşullarından biri değildir?
a. Meclis Başkanı’nın oy hakkının bulunmaması
b. Yürütme işlemlerinin yargısal denetimi
c. Yasama işlemlerinin yargısal denetimi
d. Yargı bağımsızlığı
e. Kanuni hakim güvencesi
A
4. Aşağıdakilerden hangisi sosyal devletin hukuki yöntemleri arasında sayılamaz?
a. Vergi adaletini sağlamak
b. Kamulaştırma ve devletleştirme yapmak
c. Planlama yapmak
d. Sosyal haklar sağlamak
e. Ekonomik hayata müdahaleden kaçınmak
E
5. 1982 Anayasası’na göre temel hak ve özgürlüklerin kullanılmasının tamamen veya kısmen durdurulması hangi halde mümkün değildir?
- Savaş halinde
b. Seferberlik halinde
c. Tatbikat halinde
d. Sıkıyönetim halinde
e. Olağanüstü hallerde
C
6. Aşağıdakilerden hangisi devletin toplumsal barışı ve adaleti sağlamak üzere sosyo-ekonomik yaşama etkin müdahalesini gerektiren devlet anlayışıdır?
a. Sosyalist Devlet
b. Sosyal Devlet
c. Liberal Devlet
d. Jandarma Devlet
e. Hukuk Devleti
B
7. Aşağıdakilerden hangisi, kamu hizmetlerini yürütebilmek için gerekli olan, özel mülkiyet altındaki taşınmazın, sahibinin isteğine bakılmaksızın kamu mülkiyetine geçirilmesi işlemini ifade eder?
a. Özerkleştirme
b. Devletleştirme
c. Özelleştirme
d. Kamulaştırma
e. Planlama
D
8. Aşağıdakilerden hangisi çağdaş sosyal devlette gelir ve servet eşitsizliklerini azaltmada en önemli rolü oynamaktadır?
a. Vergi politikası
b. Kamulaştırma
c. Devletleştirme
d. Planlama
e. Özelleştirme
A
9 Aşağıdakilerden hangisi, idarenin her türlü eylem veya işlemine karşı yargı yolunun açık olacağı kuralının bir istisnasını oluşturur?
a. Belediyenin kamulaştırma işlemi
b. Bakanlar Kurulu Kararnamesi
c. Bir kamu kurumunun çıkarttığı yönetmelik
d. Tapu işlemleri
e. Yüksek Askeri Şura Kararları
E
10. Aşağıdakilerden hangisi, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasında sınırlama aracının, amacı gerçekleştirmeye elverişli olmasını ve amaç ile araç arasında bir oranın bulunmasını ifade eder?
a. Sınırlamanın anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmasını
b. Sınırlamanın kanuni olmasını
c. Ölçülülük ilkesini
d. Demokratik toplum düzeninin gerekleri ölçütünü
e. Açık ve yalın bir nedensellik bağı ölçütünü
(C)
================================================== ========
Kurucu İktidar: Anayasayı Değiştirme Sorunu• Bir devletin anayasasını yapma ve değiştirme iktidarına, kurucu iktidar adı verilmektedir. Bir anayasanın tümden yeniden yaratılması halinde asli kurucu iktidardan, mevcut bir anayasanın bazı hükümlerinin değiştirilmesi halinde tali kurucu iktidardan
söz edilmektedir. Tali kurucu iktidarın yetkisi anayasayı tamamen adi kanunlarla aynı usuller içerisinde değiştirebilmek ile anayasayı hiçbir şekilde değiştirememek arasında pek çok şekilde görülmektedir. Osmanlı-Türk Anayasa tarihinde tek yumuşak anayasa
olarak nitelendirilen 1921 Anayasası’ndan sonraki tüm anayasalarda, değiştirme sorununa ilişkin olarak özel düzenlemeler getirilmiştir. 1982 Anayasası’nın sertlik eğilimi, değiştirilmesi hiç mümkün olmayan hükümlere ilişkin düzenlemelerde ve değişiklik konusunda benimsediği karmaşık yöntemde kendisini göstermektedir. 1982 Anayasası, anayasa değişikliklerinin anayasaya uygunluğunun denetiminin sadece şekil açısından mümkün olduğu görüşünü benimsemiştir. Anayasayı değiştirme sürecinin aşamalarını
sıralayabilmek.
• Teklif ; Anayasanın değiştirilmesi TBMM üye tamsayı sının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilir.
• Görüşme ; Anayasa değişiklik teklişeri Genel Kurul’da iki kez görüşülür. ‹kinci görüşmeye birinci görüşmenin bitiminden kırk sekiz saat geçmeden başlanamaz. ‹kinci görüşmede, sadece maddeler üzerinde verilmiş olan değişiklik önergeleri görüşülür.
• Karar ; 3361 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik ile, Anayasa’da, üye tamsayısının beşte üçü ve üçte ikisi olmak üzere iki değişik karar yeter sayısı öngörülmüştür. Anayasa değişiklik teklişerinin kabulüne ilişkin 3361 sayılı Kanun’la getirilen bir yenilik de oylamanın gizli olması zorunluluğudur.
• Onay ; Anayasa’nın 3361 sayılı Kanun’la değişik 175. maddesi, Anayasa’nın ilk metninde olduğu gibi, anayasa değişikliklerini onaylama yetkisini Cumhurbaşkanı ile halk arasında paylaştırmaktadır. Ancak karar çoğunluğunun beşte üç veya üçte iki olu- şuna göre izlenecek yollar farklıdır. Anayasa değişikliği teklifi, beşte üç veya daha fazla fakat üçte ikiden az oyla kabul edildiği takdirde, Cumhurbaşkanı’nın kanunu tekrar görüşülmek üzere Meclis’e iade etmesi veya kanunun halkoyuna sunulması gibi iki ihtimal ortaya çıkar. Cumhurbaşkanı’nın iadesi halinde anayasa değişikliği sürecinin devam edebilmesi için, Meclis’in bu kanunu üye tamsayısının en az üçte iki çoğunluğu ile aynen kabul etmesi gerekir. Bu durumda Cumhurbaşkanı, kanunu halkoyuna sunabilir veya onaylayarak kesinleştirebilir. Cumhurbaşkanı beşte üçle üçte iki arasındaki oyla kabul edilmiş bir anayasa değişikliğini iade etmezse söz konusu kanunun halkoyuna sunulması zorunludur. Diğer bir deyimle bu durumda Anayasa, zorunlu halkoylaması yöntemini benimsemiş ve üçte ikiden az oyla kabul edilen bir anayasa değişikliğinin sadece Cumhurbaşkanı’nın onayıyla kesinleşmesine izin vermemiştir. Anayasa değişikliklerinin denetim usullerini belirleyebilmek.
• Anayasa değişikliklerinin anayasa uygunluğunun denetimi, şekil ve esas olmak üzere iki düzeyde söz konusu olabilir. Anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun denetimi, bu değişikliklerin anayasada düzenlenen usul ve şekil kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadıklarının incelenmesini içerir.
- Aşağıdaki ifadelerden hangisi 1982 Anayasası’nın benimsediği anayasanın değiştirilmesi usulü konusunda doğru değildir?
a. Değişiklik TBMM üye tamsayısının 1/3’ü tarafından teklif edilir.
b. Değişiklik teklifinin yazılı olarak yapılması gerekir.
c. Değişiklik teklişeri Genel Kurul’da iki defa görüşülür.
d. Değişiklik teklifi gizli oylama ile oylanır.
e. Değişiklik teklifi açık oylama ile oylanır.
2. 1982 Anayasası’na göre Cumhurbaşkanı anayasa değişikliklerini onaylama yetkisini aşağıda sayılanlardan hangisi ile paylaşmaktadır?
a.TBMM
b. Anayasa Mahkemesi
c. Bakanlar Kurulu
d. Halk
e. Yüksek Seçim Kurulu - Aşağıdaki ifadelerden hangisi tali kurucu iktidarı tanımlamaktadır?
- Bir ülkenin anayasasının, o anayasada belirtilmiş yönteme uyularak değiştirilmesidir.
b. Bir ülkedeki siyasal rejimin ihtilal ile değişmesi sonucunda yeni bir anayasa yapılmasıdır.
c. Bir ülkenin parçalanması sonucunda yeni bir anayasa yapılmasıdır.
d. Bir ülkede bağımsızlığın kazanılması sonucunda yeni bir anayasa yapılmasıdır.
e. Devletin çeşitli hukuki yetkilerini sınırsız kullanmasıdır. - Anayasayı değiştirme sürecinin başlayabilmesi için gerekli olan teklif oranı en az kaçtır?
a. TBMM üye tamsayısının 1/3’ü
b. TBMM üye tamsayısının 3/5’ü
c. TBMM üye tamsayısının 2/3’ü
d. TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğu
e. TBMM üyelerinin tamamı - Anayasa değişikliğinin şekil bakımından bozuk olması halinde, iptal davasının yayın tarihinde itibaren kaç gün içinde açılması gerekmektedir?
- 10
b. 15
c. 30
d. 60
e. 90 - Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin, anayasanın çizdiği sınırlar içinde kullanıldığı iktidar aşağıdakilerden hangisidir?
a. Kurucu iktidar
b. Kurulmuş iktidar
c. Asli kurucu iktidar
d. Tali kurucu iktidar
e. İktidar - Bir devletin anayasasını herhangi bir kurala bağlı kalmaksızın yapma ve/veya değiştirme gücüne ne ad verilir?
a. İktidar
b. Tali kurucu iktidar
c. İlkel iktidar
d. Kurucu iktidar
e. Kurulmuş iktidar - Teorik olarak bir anayasanın tamamen adi kanunlarla aynı usullerle değiştirilebilmesine ne ad verilir?
a. Yarı sertlik
b. Yarı yumuşaklık
c. Mutlak yumuşaklık
d. Mutlak sertlik
e. Kanun yolu - 1982 Anayasası değiştirilme usullerine göre nasıl bir anayasadır?
a. Yumuşak bir anayasadır.
b. Sert bir anayasadır.
c. Yarı sert bir anayasadır.
d. Yarı yumuşak bir anayasadır.
e. Değiştirilmesi kolay bir anayasadır. - Anayasa değişikliği teklifi TBMM tarafından 3/5 veya daha fazla, fakat 2/3’ten daha az oyla kabul edilmişse, Cumhurbaşkanı’nın iade yetkisinin niteliği aşağıdakilerden
hangisidir?
a. Geciktirici veto
b. Geri gönderme
c. Değişiklik talebi
d. İptal
e. Güçleştirici veto
BÜTÜN CEVAPLAR B OLACAK
ÜNİTE 6
Kuvvetler Ayrılığı
• Egemenlik ve devlet kudreti tektir ve bölünmezdir. İktidarın fonksiyonları (yasama, yürütme, yargı), iktidarın değişik kullanım biçimleridir. İktidarın organları
ise, iktidarın çeşitli fonksiyonlarını yerine getirmekle görevli kişi veya kuruluşlardır (örneğin Bakanlar Kurulu, Yargıtay). Günümüzde kuvvetler ayrılığı deyimi kullanılırken kastedilen, gerçekte fonksiyonlar ayrılığıdır. Devletin hukuki fonksiyonlarının, maddi, şekli ve organik tasniflerini açıklayabilmek.
• Devletin hukuki fonksiyonları yasama, yürütme ve yargı olarak üçe ayrılmakta, fakat bu kavramların nasıl tanımlanması gerektiği tartışılmaktadır. Bir görüş, devletin hukuki fonksiyonlarının tasnifini, bu fonksiyonların ifasında başvurulan işlemlerin hukuki mahiyetine dayandırmaktadır (maddi tasnif). Diğer bir görüş ise, devletin fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların ifa aracı olan hukuki işlemleri, bu işlemleri yapan organa (organik tasnif) ve yapılış şekillerine göre (şekli tasnif) tasnif etmektedir. 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları’nda, kuvvetler ayrılığının nasıl düzenlendiğini belirleyebilmek.
• Türkiye’de 1924 Anayasası’nın 5. maddesinde kuvvetler birliği anlamına gelen bir ifade kullanılmakla beraber aslında fonksiyonlar ayrılığı gerçekleştirilmiştir. 1961 Anayasası da 1924 Anayasası’nın sistemini benimsemiş, ancak yargı organının bağımsızlığı konusunda daha güvenli bir sistem getirmiştir. 1982 Anayasası ise kuvvetler ayrılığı sistemini benimsemekle birlikte, yürütmeyi sadece bir görev değil, aynı zamanda yetki olarak nitelendirmiştir. Bu durum kendisini 1982 Anayasası’nda Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde gösterir.
- Kuvvetler ayrılığı prensibi aşağıdaki düşünürlerden hangisi ile özdeşleştirilmiştir?
- Montesquieu
b. J.J. Rousseau
c. Descartes
d. Spinoza
e. Locke
A - Devletin hukuki fonksiyonlarının tasnifini, bu fonksiyonların ifasında başvurulan işlemlerin hukuki mahiyetine dayandıran kritere ne ad verilir?
- Şekli kriter
b. Organik kriter
c. Kişisel kriter
d. Maddi kriter
e. Fonksiyonel kriter
- 1982 Anayasası’na göre yürütme yetkisi ve görevi aşağıdakilerden hangisi tarafından yerine getirilir?
a. Cumhurbaşkanı
b. Bakanlar Kurulu
c. Bakanlar
d. Valilikler ve Bakanlar Kurulu
e. Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu
- Pozitif hukuk verilerince kuvvetler ayrılığından kast edilen nedir?
- Fonksiyonlar ayrımı
b. İdari ayrım
c. Hiyerarşik ayrım
d. Yasal ayrım
e. Pedagojik ayrım
- Devlet fonksiyonlarının şekli ve organik bakımdan tasnifinin en güçlü savunucusu kimdir?
- Carré De Malberg
b. Montesquieu
c. Duguit
d. Locke
e. Hobbes
- Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın yasamaya ilişkin yetkilerinden biri değildir?
- TBMM’yi gerektiğinde toplantıya çağırmak
b. Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri göndermek
c. Kanunları yayınlamak
d. Kanunlar hakkında Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açmak
e. Anayasa’da belirtilen yüksek hakimleri seçmek
- Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çı- karma yetkisi veren kanunda aşağıdakilerden hangisinin gösterilmesi zorunlu değildir?
- Kararnamenin amacı
b. Kararnamenin kapsamı
c. Kararnamenin ilkeleri
d. Yetkinin kullanım süresi
e. Yürürlükten kaldırılacak kanun hükümleri
E - Devletin objektif hukuku formüle ettiği veya ona yürürlük sağladığı fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
- Yasama fonksiyonu
b. Yürütme fonksiyonu
c. Yargı fonksiyonu
d. İdare fonksiyonu
e. Denetim fonksiyonu
A - İdarenin düzenleyici işlemlerini, yasama işlemlerinden ayırt etmeye yarayan unsur aşağıdakilerden hangisidir?
a. Hukuk kuralı koyması
b. Genel nitelikte olması
c. Yürütme organı tarafından yapılması
d. Sürekli nitelikte olması
e. Kişilik dışı olması
C - Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi aşağıdakilerden hangisine aittir?
a. TBMM
b. Bakanlar Kurulu
c. Anayasa Mahkemesi
d. Danıştay
e. Cumhurbaşkanı
(B)
Yasama Fonksiyonu ve Yasama İşlemleri
• 1982 Anayasası kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak olarak ifade ettiği yasama yetkisinin TBMM’ye ait olduğunu belirtmiştir. Ancak 1982 Anayasası Bakanlar Kurulu’na kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini tanıyarak, devredilmezlik ilkesine bir istisna oluşturmuştur.
• Maddi anlamda kanun yapma, kural-işlemler meydana getirme yetkisi olarak tanımlanırken, diğer yetkiler (mesela ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar verme) gene kanun yoluyla kullanılmalarına rağmen, şekli anlamda kanun sayılmaktadırlar. Yasama işlevinin niteliklerinin neler olduğunu belirleyebilmek.
• Yasama yetkisinin niteliklerinden olan genellik ilkesi, anayasaya aykırı olmamak şartıyla her konunun kanunla düzenlenebileceğini; ilkellik ilkesi, yasama organının bir konuyu, araya herhangi başka bir işlem girmeksizin düzenleyebileceğini; devredilmezlik
ilkesi, yasama organının anayasadan veya kanunlardan aldığı yetkileri bu metinlerde açık bir izin olmadıkça bir başka devlet organına devredemeyeceğini ifade etmektedir.
Yasama işlemi türlerini sıralayabilmek.
• Yasama yetkisinin konusunu oluşturan kanun, yasama organı tarafından bu ad altında ve belirli usullere uyularak yapılan her türlü işlemdir. Ancak yasama organının maddi bakımdan yargı işlemi niteliğinde bir işlemi kanun biçiminde yapması mümkün
değildir.
• Anayasa, kanun biçiminde yapılan bazı yasama işlemlerini, taşıdıkları özel nitelikler sebebiyle özel görüşme usulüne, hatta özel hukuki statüye tabi tutmuştur. Bunlar bütçe ve kesin hesap kanunu ile milletlerarası antlaşmaların uygun bulunması hakkındaki kanunlardır.
• TBMM’nin yasama meclislerinin iç örgütlenişine ve çalışmalarına ilişkin kararları ile yasama meclisinin, yürütme organı ile olan ilişkilerine dair kararları, parlamento kararlarını oluşturmaktadır.
• Yasama meclislerinin kendi iç çalışmalarını düzenlemek amacıyla koydukları kurallara içtüzük adı verilmektedir. İçtüzükler, biçimsel olarak parlamento kararı kategorisine girmektedir.
1. Anayasaya aykırı olmamak koşuluyla her konunun kanunla düzenlenebileceği ifadesi aşağıdaki kavramlardan hangisini açıklamaktadır?
- Kanunların genelliği
b. Kanunların objektifliği
c. Kanunların soyutluğu
d. Yasama yetkisinin genelliği
e. Yasama yetkisinin asliliği
- Aşağıdaki düzenleyici işlemlerden hangisinin yürürlükteki kanun hükümlerini değiştirmesi veya yürürlükten kaldırması mümkündür?
- Kanun Hükmünde Kararname
b. Yönetmelik
c. Tüzük
d. Sirküler
e. Genelge
- Kanuna ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
- Kanun objektif ve genel kural koyabilir.
b. Kanun bireysel ve sübjektif işlem niteliğinde tedbir alabilir.
c. Kanun belli bir kişiye mükellefiyet yükleyemez.
d. Kanun belli bir kişiyi kanuni yükümlülükten kurtaramaz.
e. Kanun ancak anayasada belirlenmiş konularda kural koyabilir.
- Meclisler aşağıdaki ilkelerden hangisine dayanarak kendi içtüzüklerini yapabilmektedirler?
- Yasama dokunulmazlığı
b. Yasama sorumsuzluğu
c. Yöntemsel bağımsızlık
d. Egemenlik
e. Özerklik
- 1982 Anayasası’na göre, aşağıda belirtilen parlamento kararlarından hangisi Anayasa Mahkemesi’nin denetimine tabidir?
- Yasama dokunulmazlığının kaldırılması
b. Başbakan hakkında meclis soruşturması açılması
c. Bakanlar Kurulu’nun göreve başlaması sırasında güven oyu verilmesi
d. Cumhurbaşkanı’nın vatana ihanetten suçlanması
e. TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verilmesi
- Aşağıdakilerin hangisi şekli anlamda kanundur?
- Ceza Yargılamaları Usulü Kanunu
b. Türk Medeni Kanunu
c. İdam Cezasının İnfazı Hakkında Kanun
d. Türk Ceza Kanunu
e. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
- Aşağıdakilerden hangisi özel nitelikli kanun değildir?
- 2000 Yılı Bütçe Kanunu
b. 2001 Yılı Bütçe Kanunu
c. Kesin Hesap Kanunu
d. Milletlerarası Anlaşmanın Uygun Bulunması
e. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun
- Aşağıdakilerden hangisi yasama işlemlerinden değildir?
- Kanun
b. Özel nitelikli kanun
c. Parlamento kararı
d. İçtüzük
e. Yasaların yorumu
- İçtüzükle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
- İçtüzüklerin düzenleme konusunun, meclisin çalışma alanı içinde olması gereklidir.
b. Meclislerin, görev ve yetkileri içinde olmayan konulara ilişkin çalışmaların içtüzük hükümleriyle düzenlenmesi yoluyla meclislerin görev alanı içine sokulması istisnai olarak mümkün olabilir.
c. Anayasaya göre kanunla düzenlenmesi gereken bir konunun içtüzükle düzenlenmesi, iptal edilmeye yol açabilir.
d. İçtüzük ve içtüzük değişiklikleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerince önerilir.
e. İçtüzükte değişiklik yapılmasını öngören tekliflere kanun teklifleri hakkındaki hükümler uygulanır.
- Bütçe Kanunları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
- Bütçe Kanunu, hukuki mahiyeti bakımından bir kural-işlem değil, bir şart-işlemdir.
b. Bütçe Kanununun yıllık olması ilkesi kabul edilmiştir.
c. Mali yılın başlangıç tarihinin Bütçe Kanunuyla belirlenmesi gerekir.
d. Ana Muhalefet Partisi Bütçe Kanunu hazırlama yetkisine sahiptir.
e. Bütçe Kanununa bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.
================================================== =
ÜNİTE 8
Yürütme Fonksiyonu ve Yürütme İşlemleri
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının tümündeki düzenlemelere göre yürütme fonksiyonu kavramının kapsamına sadece özel, somut, bireysel işlemler değil, düzenleyici veya kural koyucu işlemler de girmektedir.
• Anayasalarda açık bir hüküm bulunmasa bile, yürütme organının düzenleme yetkisine sahip olduğu, bu yetkinin yürütme ve idare fonksiyonunun mahiyetinden doğduğu söylenebilir.
• 1982 Anayasası, yürütmenin düzenleyici işlemlerini kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesi olarak belirlemiştir. KHK’lerin özelliklerini ve denetim biçimini saptayabilmek.
• Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılabilen kanun hükmünde kararnameler bir yetki kanununa dayanmak zorundadır.
• Usul ve şekil unsuru bakımından diğer Bakanlar Kurulu kararnamelerinden farksız olan KHK’lerin Anayasaya uygunluğu, Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenmektedir.
• Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’nun, konu sınırlaması söz konusu olmaksızın çıkardığı KHK’lerin anayasaya aykırılığı iddiası ile Anayasa Mahkemesine dava açılması söz konusu değildir. Diğer yürütme işlemlerini belirleyebilmek.
• Yürütme işlemlerinin diğer türlerini ise Cumhurbaşkanlığı kararnamesi,
1. Aşağıdakilerden hangisi yürütmenin düzenleyici işlemlerinden değildir?
- Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
b. Kanun Hükmünde Kararname
c. Parlamento kararı
d. Tüzük
e. Yönetmelik
- Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini aşağıdakilerden hangisi tanımaktadır?
- Yetki kanunu
b. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
c. Meclis içtüzüğü
d. Parlamento kararı
e. Anayasa Mahkemesi kararı
- Aşağıdaki ifadelerden hangisi sıkıyönetim ve olağan üstü hal kanun hükmünde kararnameleri bakımından yanlıştır?
- Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır.
b. Temel haklar konusunda düzenleme getirebilir.
c. Anayasaya aykırı oldukları iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne dava açılamaz.
d. Olağanüstü halin gerekli kılmadığı konularda da çıkarılabilirler.
e. Bu kanun hükmünde kararnameler ile kanunlarda değişiklik yapılamaz.
- Kanunların uygulanmasını göstermek ve emrettiği işleri belirtmek üzere Bakanlar Kurulu’nca Danıştay incelemesinden geçirilerek getirilen düzenlemeye ne ad verilir?
- Tüzük
b. Yönetmelik
c. İçtihat
d. Kararname
e. Parlamento kararı
- Aşağıdakilerden hangisi yönetmelik çıkarma konusunda yetkili değildir?
- Başbakanlık
b. Bakanlar Kurulu
c. Bakanlıklar
d. Siyasi partiler
e. Kamu tüzel kişileri
- Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesi’nin KHK denetiminde olağanüstü hal ile ilgili olarak aradığı şartlardan değildir?
- Yer bakımından sınırlılık
b. Süre bakımından sınırlılık
c. KHK ile kanunların değiştirilememesi
d. Bir bölgedeki olağanüstü hale ilişkin KHK’nın, o bölge dışında geçerli olamaması
e. Olağanüstü halin ilanıyla birlikte daha önceki tüm KHK’ların olağanüstü hal KHK’sı niteliğini kazanması
- TBMM’nin bir KHK’yi reddetmesi durumunda, KHK ne zaman yürürlükten kalkar?
- KHK’nın kabul tarihinde
b. Meclis’in onay kararının tarihinde
c. Meclis kararının Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte
d. Bakanlar Kurulu’nun KHK’yı imzaladığı tarihte
e. Anayasa Mahkemesinin Meclis kararını kabul ettiği, tarihte
- Tüzükler hangi yargı makamınca denetlenir?
- Askeri Yargıtay
b. Danıştay
c. Anayasa Mahkemesi
d. Sayıştay
e. Yargıtay
- Aşağıdakilerden hangisi yönetmeliklerin konusunu oluşturur?
- Anayasa
b. Kanun
c. Genelge
d. Yönerge
e. Tebliğ
B - Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
- Meclis tarafından çıkarılmasa da Anayasal bir kaynağı olduğu için kanun sayılmaktadır.
b. Hazırlanan kararname Bakanlar Kurulu tarafından
onaylanmalıdır.
c. Kararnameyi Başbakan ve Cumhurbaşkanı birlikte imzalar.
d. Sadece Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin kuruluş, teşkilat ve çalışma esasları ile personel atama işlemlerinin düzenlenmesi konularında çıkarılabilir.
e. Denetimi, itirazın niteliğine göre Anayasa Mahkemesi veya Danıştay tarafından yapılır.
D
================================================== ====
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Kuruluşu, Milletvekillerinin Seçimi ve Hukuki Statüleri
Milletvekilli seçim sisteminin özelliklerini açıklayabilmek.
• 1982 Anayasası beş yılda bir yapılan genel seçimler sonucunda oluşan tek meclisli yasama organı sistemini benimsemiştir. TBMM’nin oluşumunda nisbi temsilin d’Hondt yöntemi kabul edilmekle birlikte, Milletvekili Seçimi Kanunu bir kısım seçim çevreleri bakımından nisbi temsille çoğunluk sistemini birleştiren karma bir sistem benimsemiştir. Milletvekili Seçimi Kanununa göre, Türkiye her biri altı milletvekili çıkaracak çevrelere bölünmekte ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenmektedir. Seçmenler tercihli oy kullanmak imkanına sahiptirler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin hukuki statüsünü belirleyebilmek.
• Seçimler sonucunda milletvekili sıfatını kazananlar Anayasaya göre bütün milleti temsil ederler. Milletvekilliği statüsünün diğer unsurları, milletvekilliği andına ilişkin hüküm, milletvekilliği ile bağdaşmayan işler, yasama sorumsuzluğu ve dokunulmazlığı, milletvekilliğinin düşmesi ve milletvekillerinin mali statüleridir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğiyle bağdaşmayan işleri sıralayabilmek.
• Yasama uyumsuzluğu Anayasanın 87. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre milletvekilleri, devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ile onlara bağlı kuruluşlarda, devletin bir biçimde dahil olduğu girişim ve ortaklıklarda, özel gelir kaynakları ve olanakları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerde, Devletin yardımını alan ve vergi bağışıklığı olan vakıflarda, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalarda ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları girişim ya da ortaklıklarda yönetim ve denetim kurullarında görev alamayacakları gibi vekil olamayacaklar herhangi bir taahhüt işini doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edemezler. Yine, temsilcilik, hakemlik yapamaz, yürütme organının öneri, inha, atama veya onamasına bağlı resmi ya da özel herhangi bir işle görevlendirilemezler.
Yasama sorumsuzluğu ve yasama dokunulmazlığı kavramlarını tanımlayabilmek.
• Milletvekilleri, meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden; mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanı’nın teklifi üzerine meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan yasama sorumsuzluğu kapsamında sorumlu tutulamazlar. Yasama sorumsuzluğunun amacı, milletvekillerinin Meclisteki söz ve düşünce hürriyetini korumaktır.
• Yasama dokunulmazlığı nedeniyle bir milletvekili seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülerek, Meclisin kararı olmadan, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Dokunulmazlı k nedeniyle, milletvekili hakkında, seçimden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılmaktadır. Bu durumda zamanaşımı süreleri işlememektedir.
• TBMM tarafından, Anayasada belirtilen durumlarda milletvekili dokunulmazlığının kaldırılmasına veya üyeliğin düşmesine karar verilmesi halinde, bu kararların iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması mümkündür.
1. Seçimlerin geri bırakılabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir?
a. Savaş durumu
b. Milletvekillerinin yarısının seçimlerin geri bırakılması talep etmesi
c. Cumhurbaşkanının bu konudaki talebi
d. Ülkenin maddi sıkıntı içinde olması
e. TBMM Başkanlığının seçimi bazı nedenlerle geri bırakmak istemesi
A
- Her seçim çevresinden sadece bir milletvekili seçilmesini öngören seçim sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
a. Karma liste
b. Dar bölge
c. Bloke liste
d. Tercihli oy
e. Mutlak çoğunluk
- Aşağıdaki ifadelerden hangisi yasama dokunulmazlığı bakımından yanlıştır?
- Suçüstü halinde yasama dokunulmazlığı söz konusu değildir.
b. Yasama dokunulmazlığı TBMM tarafından kaldırılabilir.
c. Milletvekili olmayan bakanlar da dokunulmazlıktan yararlanırlar.
d. Yasama dokunulmazlığı milletvekili hakkında hukuk davası açılmasına engel değildir.
e. Milletvekilinin kendisinin istemesi halinde yasama dokunulmazlığı mutlaka kaldırılır.
- Aşağıdakilerden hangisi milletvekillerinin hukuki statülerinin unsurlarından biri değildir?
- Bütün milleti temsil etmeleri ilkesi
b. Milletvekili andı
c. Yasama sorumsuzluğu
d. Yasama dokunulmazlığı
e. Milletvekilliği ile bağdaşmayan işler yapabilme yetkisi
- Seçim çevrelerini ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısını saptama görevi aşağıdakilerden hangisine aittir?
- Yüksek Seçim Kurulu
b. TBMM
c. Bakanlar Kurulu
d. Anayasa Mahkemesi
e. Cumhurbaşkanı
- Aşağıda sayılanlardan hangisi milletvekili seçilmeye engel oluşturmaz?
- Kısıtlı olmak
b. Otuz yaşını doldurmamış olmak
c. Taksirli suç nedeniyle hapis cezasına hüküm giymek
d. Dolandırıcılık nedeniyle hüküm giymek
e. Devlet sırrını açığa vurmak nedeniyle hüküm giymek
- Aşağıdakilerden hangisi milletvekilliği ile bağdaşmayan işlerden değildir?
- Devletten yardım sağlayan vakıfların yönetim kurulunda görev almak
b. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yönetim kurulunda görev almak
c. Sendikaların denetleme kurulunda görev almak
d. Bir serbest mesleği icra etmek
e. Devletin katıldığı bir anonim ortaklığın yönetim kurulunda görev almak
- Aşağıdaki durumlardan hangisinde yasama sorumsuzlu ğu söz konusu olamaz?
- Meclis çalışması sırasında düşünce açıklamak
b. Komisyon toplantısında söz söylemek
c. Siyasi parti grup toplantısında oyunu açıklamak
d. Genel Kurul’da düşünce açıklamak
e. Meclis toplantısı sırasında bir üyeyi dövmek
- Aşağıdakilerden hangi nedeniyle milletvekilliği düşürülemez?
- Bir ay içinde toplam iki iş günü genel kurula katılmamış olma
b. Milletvekilliğiyle bağdaşmayan görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar etme
c. Kesin hüküm giyme veya kısıtlanma
d. Eylem ve beyanlarıyla partisinin temelli kapatılmasına neden olma
e. İstifa
- Dokunulmazlığın kaldırılması ilgili TBMM kararlarının denetlenmesi aşağıdakilerden hangisi tarafından gerçekleştirilir?
- Yargıtay
b. Anayasa Mahkemesi
c. Danıştay
d. Devlet Güvenlik Mahkemesi
e. Bölge İdare Mahkemesi
ÜNİTE 10
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İç Yapısı, Çalışma Düzeni, Görev ve Yetkileri
Yasama organının çalışma düzeni açıklayabilmek.
Yasama organının çalışması, bu organın kendisine özgü bir iç yapıya ve çalışmalarını düzenleyen kurallara sahip olmasını gerektirmektedir. Ülkemizde bu iç yapı ve kurallar, kısmen Anayasa kısmen Meclis İçtüzüğü ile düzenlenmiştir.
Siyasi Parti gruplarına ilişkin düzenlemeleri sıralayabilmek.
• Siyasi partilerin Meclis çalışmalarına katılmalarını sağlayan siyasi parti gruplarına ilişkin düzenlemeler Anayasa, Siyasi Partiler Kanunu ve Meclis İçtüzüğü’nde yer almaktadır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkilerinin neler olduğu saptayabilmek.
• 1982 Anayasası bütün temsili rejimlerde olduğu gibi, TBMM’ye kanun yapma, hükümeti denetleme, devlet bütçesini kabul etme ve 87. maddede sayılan diğer yetkileri tanımıştır. Yasama organının temel fonksiyonlarından biri olan kanun yapmaya ilişkin usul kuralları İçtüzükte düzenlenmiştir. Yasama organı tarafından kanun biçiminde yapılmakla birlikte Anayasa değişiklikleri, milletlerarası anlaşmaların uygun bulunması, bütçe ve kesin hesap kanunlarının kabulü bazı özellikler taşımaktadır. TBMM’nin kanun yapmak suretiyle kullandığı diğer yetkileri genel ve özel af ilanına ve kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermektir.
Hükümetin denetlenme şekillerinin neler olduğunu belirleyebilmek.
• Yasama organının fonksiyonlarından bir diğeri olan hükümetin denetlenmesi, soru, gensoru, genel görüşme, Meclis araştırması ve Meclis soruşturması adı verilen çeşitli denetim araçları ile gerçekleştirilmektedir. Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir. Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülmesidir. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemeden ibarettir. Meclis soruşturması, Başbakan veya bakanların görevleriyle ilgili “cezai” sorumluluklarının araştırılmasını sağlayan bir denetim aracıdır. Gensoru ise hükümetin veya bir bakanın siyasal sorumluluğuna yol açabilir, yani onun Meclisçe görevden uzaklaştırılabilmesine imkân verir.
- Aşağıda sayılanlardan hangisi Meclis Başkanlık Divanı’nda yer almamaktadır?
- Meclis Başkanı
b. Başkanvekilleri
c. Katip üyeler
d. İdare amirleri
e. İlgili Bakan - Siyasi parti grupları aşağıdaki faaliyetlerden hangisini gerçekleştiremez?
- Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına karar vermek.
b. Gensoru önergesi vermek.
c. Meclis araştırması açılmasını istemek.
d. Anayasa Mahkemesine iptal davası açmak.
e. Meclis Başkanlık Divanı’na katılmak.
- Aşağıdakilerden hangisi Meclis Başkanı’nın görevlerinden değildir?
- Meclis toplantılarına başkanlık etmek.
b. Başbakana vekâlet etmek.
c. Meclisi temsil etmek.
d. Tatil döneminde meclisi toplantıya çağırmak.
e. Cumhurbaşkanına vekâlet etmek.
- Aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin görev ve yetkilerinden değildir?
- Kanun yapmak.
b. Bakanlar Kurulunu denetlemek.
c. Cumhurbaşkanını denetlemek.
d. Para basılmasına karar vermek.
e. Savaş ilanına karar vermek.
- Kanun tasarısı aşağıdakilerden hangisi tarafından verilir?
- Milletvekilleri
b. Siyasi partiler
c. Siyasi parti grupları
d. Bakanlar Kurulu
e. TBMM Başkanlığı
- Bakanlar Kurulu veya bir bakan hakkında gensoru önergesi verme yetkisi kime aittir?
b. Siyasi Parti Genel Başkanı
c. Siyasi Parti Merkez Karar Kurulu
d. Siyasi Parti Disiplin Kurulu
e. Meclis Başkanlık Divanı
A
- Meclis soruşturmasını aşağıdakilerden hangisi açıklar?
- Sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya Bakanlardan bilgi istemektir.
b. Toplumu veya Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesidir.
c. Belli bir konuda bilgi edinebilmek için yapılan incelemedir.
d. Başbakan ve bakanların görevleriyle ilgili cezai sorumluluklarının araştırılmasını sağlayan bir denetim aracıdır.
e. Başbakan ve bakanların görevden uzaklaştırılabilmesine imkan veren bir denetim aracıdır.
- TBMM Başkanlık Divanı ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
- Başkanlık divanı, Meclisteki siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur.
b. Siyasi parti grupları başkanlık için aday gösterebilirler.
c. TBMM Başkanlık Divanı için bir yasama döneminde iki seçim yapılır.
d. TBMM Başkanı tartışmalara katılamaz ve oy kullanamaz.
e. Başkan seçimi gizli oyla yapılır.
- Siyasi parti grupları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Siyasi parti grupları en az yirmi üyeden oluşur.
b. Partinin genel başkanı milletvekili ise aynı zamanda parti grubunun da başkanıdır.
c. Grup genel kurulunun, grup üyesi olan milletvekillerinin Meclis oylamaları konusunda bağlayıcı karar alması mümkün değildir.
d. Siyasi parti grupları yasama dokunulmazlığının kaldırılması hakkında karar alamaz.
e. Siyasi parti grupları, Meclis Başkanlığı için aday gösteremez.
10. Kanun yapma ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Kanun tasarı ve tekliflerinin görüşülmesinde önce tasarı ve teklifin tümü hakkında söz verilir.
b. Anayasa değişiklikleri hariç, kanunun tümünün veya maddelerinin oylanması işaretle olur.
c. Kanun tasarı ve teklifinde bir maddenin değiştirilmesi veya kaldırılması hakkında değişiklik önergesi verilemez.
d. TBMM’de kabul edilen kanunların yayınlanması görevi Cumhurbaşkanına aittir.
e. Cumhurbaşkanı yayınlanmasını uygun bulmadığı kanunları, bir daha görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderir.
C
ÜNİTE 11
Yürütme Organının Yapısı ve Cumhurbaşkanı
Yürütme organının yapısını belirleyebilmek.
• Yürütme organı, yapısı bakımından iki ana tipe ayrılabilir: Monist (tekçi) yürütme ve düalist (ikici) yürütme. Monist yürütme; Yürütme yetkisinin tek bir kişi veya bir kurulda toplandı¤ı yürütme çeşididir. Düalist yürütme ise; Yürütme yetkisinin bir kişi (devlet başkanı) ile bir kurul (bakanlar kurulu) arasında bölüşüldü¤ü yürütme çeşididir. Parlamanter rejimi benimseyen ülkemizde yürütme organı düalist yapıdadır. 1982 Anayasası’na göre yürütme yetki ve görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından kullanılmakta ve yerine getirilmektedir.
1961 ve 1982 Anayasaları’na göre Cumhurbaşkanı’ nın seçimini ve tarafsızlığını açıklayabilmek.
• 1982 Anayasa’sıyla anayasa koyucu, daha önceki Cumhuriyet Anayasaları’nın öngördüğü biçimde Cumhurbaşkanı’nın seçimi yetkisini Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bırakmıştır. Böylece Cumhurbaşkanı’ nın doğrudan halk tarafından seçimi yöntemi benimsenmemiştir. Ancak 1982 Anayasa’sıyla 1961 Anayasası’ndan farklı olarak, Cumhurbaşkanı’nın yasama organı dışından da seçilebilmesine olanak verilmiştir.
• Cumhurbaşkanı’nın görev süresinin yedi yıl olarak saptanması, bir kişinin iki defa Cumhurbaşkanı seçilememesi ve seçimin nitelikli çoğunlukla yapılacağına ilişkin düzenlemeler ile Cumhurbaşkanı’nın tarafsızlığı sağlanmaya çalışılmıştır.
Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkilerini sıralayabilmek.
• Cumhurbaşkanı’nın 1982 Anayasası’nın 104. maddesinden kaynaklanan yetkileri üç alanı kapsamaktadır. Bu yetkileri her bir alan için birkaç örnekle sıralamak gerekirse;
• Yasama İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Kanunları yayımlamak,
– Anayasa değişikliğine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
– Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
• Yürütme İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,
– Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kullanılmasına karar vermek,
– Kararnameleri imzalamak.
• Yargı İle İlgili Görev ve Yetkileri;
– Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek,
– Danıştay üyelerinin dörtte birini seçmek,
– Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
Cumhurbaşkanı’nın tek başına yapabileceği işlemleri saptayabilmek.
• Cumhurbaşkanı, Devletin başı olmak sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Türk Milleti’nin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir. Cumhurbaşkanı’nın, Anayasa ve diğer kanunlarda tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları, Başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanır; bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakan sorumludur.
Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğuna neden olan eylemleri belirleyebilmek.
• Parlamanter rejimlerde devlet başkanının siyasal sorumsuzluğu yanında cezai sorumsuzluğu da ilke olarak benimsenmiştir. Cezai sorumsuzluk ancak görevle ilgili suçlardan dolayı söz konusu olmaktadır. Adi suçlara ilişkin olarak 1982 Anayasası’nda açıklık olmamakla beraber, Cumhurbaşkanı’nın kişisel suçlardan sorumlu olduğu kabul edilebilir. Cumhurbaşkanı’na vekâlet konusunu açıklayabilmek.
• Cumhurbaşkanı’nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığı’na vekillik eder ve Cumhurbaşkanı’ na ait yetkileri kullanır.
1. Yürütme yetkisinin devlet başkanı ile bakanlar kurulu arasında bölüşüldüğü yürütme çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
a. Monist yürütme
b. Düalist yürütme
c. Kollejyal yürütme
d. Hümanist yürütme
e. Avrupa tipi yürütme
B
2. Cumhurbaşkanı aşağıdakilerden hangisi tarafından seçilir?
a. Doğrudan halk tarafından
b. Türkiye Büyük Millet Meclisince
c. Bakanlar Kurulunca
d. Danışma Meclisince
e. Milli Güvenlik Kurulunca
B
3. Cumhurbaşkanı kaç defa ve ne kadar süre görev yapabilir?
a. Bir defa ve yedi yıl süreyle
b. İki defa ve yedi yıl süreyle
c. Bir defa ve beş yıl süreyle
d. İki defa ve beş yıl süreyle
e. Bir defa ve on yıl süreyle
A
4. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın yasama ile ilgili görev ve yetkilerinden değildir?
a. Kanunları yayınlamak.
b. Kararnameleri imzalamak.
c. TBMM’yi toplantıya çağırmak.
d. TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek.
e. Kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri göndermek.
B
5. Aşağıdakilerden hangisi Cumhurbaşkanı’nın yargı ile ilgili görev ve yetkilerinden değildir?
a. Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek.
b. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısını seçmek.
c. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
d. Askeri Yargıtay üyelerini seçmek.
e. Kanunların Anayasaya aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açmak.
E
6. Cumhurbaşkanın tek başına yapabileceği işlemler dışındaki tüm kararlarının Başbakan ve ilgili bakanca imzalanması ve bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakanın sorumlu olması, aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade edilmektedir?
- Karşı-imza kuralı
b. Veto yetkisi
c. Yasama dokunulmazlığı
d. Yasama sorumsuzluğu
e. Cumhurbaşkanı’nın tarafsızlığı
A
7. Cumhurbaşkanı’nın vatana ihanetle suçlanması halinde, onu yargılayacak olan makam aşağıdakilerden hangisidir?
a. Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi
b. Devlet Güvenlik Mahkemesi
c. Yargıtay
d. Askeri Yargıtay
e. Danıştay
A
8. Aşağıda sayılanlardan hangisi Cumhurbaşkanı tarafından tek başına kullanılabilecek yetkilerden değildir?
a. Başbakanı atamak.
b. Bakanlar Kurulu’na başkanlık etmek.
c. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kullanılmasına karar vermek.
d. Bakanlar Kurulu’nu toplantıya çağırmak.
e. Milli Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak.
C
9. Cumhurbaşkanı geçici olarak yurt dışına çıktığında Cumhurbaşkanlığı makamına kim vekâlet eder?
a. Başbakan
b. Meclisteki en yaşlı üye
c. Mecliste çoğunluğa sahip partinin başkanı
d. Meclis Başkanı
e. Bakanlar Kurulu
D
10. Cumhurbaşkanı’na vekâlet eden kişinin yetkileri nelerdir?
a. Vekil, Cumhurbaşkanı’na vekâlet ettiği süre içinde, ona ait olan bütün yetkileri kullanabilir.
b. Vekil, Cumhurbaşkanı’na vekâlet ettiği süre içinde, ona ait olan yetkilerden sadece yasamaya ait yetkileri kullanabilir.
c. Vekil, Cumhurbaşkanı’na vekâlet ettiği süre içinde, ona ait olan yetkilerden sadece yürütmeye ait yetkileri kullanabilir.
d. Vekil, Cumhurbaşkanı’na vekâlet ettiği süre içinde, ona ait olan yetkilerden sadece yargıya ait yetkileri kullanabilir.
e. Vekil, Cumhurbaşkanı’na vekâlet ettiği süre içinde, ona ait olan yetkilerden sadece yasamaya ait yetkileri kullanamaz.
A
ÜNİTE 12
Başbakan, Bakanlar Kurulu ve Hükümet Sisteminin Niteliği
Bakanlar Kurulu’nun kuruluşunu belirleyebilmek.
• 1982 Anayasası’na göre Bakanlar Kurulu, Başbakan e bakanlardan oluşur. Başbakan, Cumhurbaşan’ınca TBMM yeleri arasından atanır. Bakanlar TBMM üyeleri veya milletvekilliğine seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakan’ca seçilir ve Cumhurbaşkan’ınca atanır.
Bakanlar Kurulu’nun yapısını açıklayabilmek.
• Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşan kollektif bir karar organı olmakla birlikte, Başbakanı n özel bir siyasal liderlik mevkii söz konusudur. Gerçi Başbakan, bakanların idare hukukundaki anlamında hiyerarşik amiri değildir ama, Bakanlar Kurulu içinde hiç değilse eşitler arasında birincidir.
Bakanların siyasal, cezai ve hukuki sorumluluklarının niteliğini saptayabilmek.
• Bakanların siyasal sorumluluğu, parlamanter rejimin temel kuralıdır; siyasal sorumluluğu gerçekleştirecek anayasal yöntem ise güvenoyu mekanizması dır. Bakanların görevleri ile ilgili suçlardan doğan sorumlulukları, Meclis tarafından Yüce Divan’a sevkedilmeleri halinde söz konusu olmaktadır. Bakanların görevleri ile ilgili olarak devlete verdikleri zarardan doğan hukuki sorumlulukları konusundaki davaların genel mahkemelerde görülmesi gerekmektedir.
Hükümet sitemlerini birbirinden ayırt edebilmek.
• Yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirleriyle olan ilişkilerinin niteliğine göre başkanlık hükümeti sistemi, parlamanter rejim ve meclis hükümeti sistemi olmak üzere, üç hükümet sisteminin varlığından söz edilmektedir. Yasama ve yürütme kuvvetlerinin yumuşak ve dengeli ayrılığı olarak tanımlanan parlamanter rejimin zorunlu şartları Bakanlar Kurulu’nun yasama organı önündeki siyasal sorumluluğu, yürütme organın parlamentoyu fesih yetkisi ve siyasal bakımdan sorumsuz devlet baş-kanının varlığıdır.
1982 Anayasası’nda öngörülen parlamanter rejimin özelliklerini saptayabilmek.
• 1982 Anayasası Cumhurbaşkanı’na klasik parlamanter rejimlerdeki devlet başkanının rolünü hayli alfan bir mevki vermiş olmakla beraber, parlamanter rejimin en önemli ve tanımlayıcı unsuru olan, hükümetin parlamento karşısındaki siyasal sorumluluğu ilkesi aynen korunmuştur. Cumhurbaşkanı’nın siyasal sorumsuzluğu kabul edilerek parlamanter rejimin ikinci önemli unsuruna yer verilmiştir. Nihayet 1982 Anayasası’nın benimsediği hükümet sistemi, fesih veya parlamento seçimlerinin yenilenmesi müessesesi açısından da parlamanter rejim özelliklerini taşımaktadır.
1. Bakanlar Kurulu’nun göreve başlamasına ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Bakanlar Kurulu, Cumhurbaşkanı’nın atama işlemiyle göreve başlar.
b. Bakanlar Kurulu göreve başlamak için TBMM’nin güvenoyunu beklemek zorunda değildir.
c. Bakanlar Kurulu, programını kuruluşundan itibaren bir hafta içinde TBMM’de okumak zorundadır.
d. Bakanlar Kurulu’nun güvenoyu almış sayılabilmesi için TBMM üye tam sayısının mutlak çoğunluğunun oyunun sağlanması gerekir.
e. Bakanlar Kurulu’nun güvenoyu almış sayılabilmesi için güven oylamasına katılanların salt çoğunluğunun oyunun sağlanması gerekir.
- Başbakan ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Başbakan, bakanların hiyerarşik amiridir.
b. Başbakan, bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar.
c. Başbakan, hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir.
d. Başbakan, bakanların görevlerini Anayasaya uygun olarak yerine getirmelerini gözetir.
e. Başbakan bir bakanın azledilmesini Cumhurbaşkanından isteyebilir.
- Bakanların sorumluluğuna ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Bakanların siyasal sorumlulukları gereğince, görevlerine parlamento tarafından son verilebilir.
b. Bakanların görevleriyle ilgili suçlardan dolayı cezai sorumluluklarının söz konusu olabilmesi için TBMM tarafından Yüce Divana sevkleri gerekir.
c. Bakanların hukuki sorumluluğu, görevleri ile ilgili olarak Devlete verdikleri zararın tazminini gerektirir
d. Bakanlar, görevleri ile ilgili olmayan bir suç işlemeleri halinde, dokunulmazlıkları kaldırıldıktan sonra yargılanırlar.
e. Bakanların görevleri ile ilgili olmayan bir suç işlemeleri halinde, cezai sorumlulukları söz konusu değildir.
- Aşağıdakilerden hangisi parlamanter sistemin özelliklerinden biri değildir?
- Bakanlar Kurulu’nun yasama organına karşı siyasal sorumluluğu söz konusudur.
b. Yasama organının hükümeti denetlemesi mümkündür.
c. Yasama organı, güvensizlik oyu vererek hükümetin görevini sona erdirebilir.
d. Devlet Başkanı’nın yasama organına karşı siyasal sorumluluğu söz konusudur.
e. Yürütme organının parlamentoyu fesih yetkisi mevcuttur.
- TBMM seçimlerinin yenilenmesine ilişkin olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Seçimlerin yenilenmesine karar verme yetkisi Cumhurbaşkanı’ na aittir.
b. Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin yenilenmesine karar verebilmesi için konunun Başbakanca önerilmesi gerekir.
c. Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı’na danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.
d. Seçimlerin yenilenmesine karar verilebilmesi için Bakanlar Kurulu’nun güvensizlik oyu ile düşürülmüş ve yenisinin kurulamamış olması gerekir.
e. Seçimlerin yenilenmesine karar verilebilmesi için Bakanlar Kurulu göreve başlarken güven oyu alamamış ve 45 gün içinde yenisinin kurulamamış olması gerekir.
- Anayasamıza göre başbakan kim tarafından atanır?
- Cumhurbaşkanı
b. Bakanlar Kurulu
c. TBMM
d. Milli Güvenlik Kurulu
e. Seçimlerde En Çok Oy Alan Parti Milletvekilleri
- Bakanlar hakkındaki hukuki sorumluluk davaları nerede görülür?
- Anayasa Mahkemesi
b. Danıştay
c. Yargıtay
d. Sayıştay
e. Genel Mahkemeler
- TBMM genel seçimlerinden önce aşağıdaki bakanlardan hangisinin görevinden çekilmesi zorunludur?
- Ulaştırma Bakanı
b. Maliye Bakanı
c. Dış İşleri Bakanı
d. Sanayi ve Ticaret Bakanı
e. Milli Eğitim Bakanı
- Yasama ve yürütme organlarının birbirinden en sert şekilde ayrıldığı hükümet sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
- Parlamanter Sistem
b. Başkanlık Sistemi
c. Meclis Hükümeti Sistemi
d. Monarşi
e. Yarı-Başkanlık Sistemi
- Bakanları görevleriyle ilgili suçlardan dolayı, Yüce Divan sıfatıyla yargılayan mahkeme aşağıdakilerden hangisidir?
- Anayasa Mahkemesi
b. Yargıtay
c. Danıştay
d. Asgari Yargıtay
e. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
A
ÜNİTE 13
Olağanüstü Yönetim Usulleri
Olağanüstü yönetim usullerinin hangi gereksinimler sonucu ortaya çıktığını saptayabilmek.
• Olağanüstü yönetim usulleri, devletin normal hukuk düzeninin kuralları ile karşılanmasına imkan olmayan olağanüstü bir tehdit veya tehlike karşısında başvurduğu özel yönetim usulleridir.
1961 ve 1982 Anayasaları’nın öngördüğü olağanüstü yönetim usullerini sebep ve konu unsurları bakımından karşılaştırabilmek.
• 1961 Anayasası iki türlü olağanüstü yönetim usulüne yer vermişken, 1982 Anayasası şiddet olaylarına dayanan bir olağanüstü hal rejimi de yaratarak, üç türlü olağanüstü yönetim usulü öngörmüştür. Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Anayasa’da belirlenen hallerde yurdun bazı yerlerinde veya tamamında süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal veya sıkıyönetim ilanına yetkilidir.
• Olağanüstü halin konusu vatandaşlara bir takım para, mal ve çalışma yükümlülükleri yüklemek olabileceği gibi, durumun gereğine göre temel hak ve hürriyetleri sınırlamak veya durdurmak da olabilir. Sıkıyönetim ilanı halinde, kolluk yetkileri askeri makamlara geçmekte ve bazı suçlar sıkıyönetim askeri mahkemelerinde yargılanmaktadır.
Olağanüstü hal rejiminde yargısal denetimin nasıl gerçekleştiğini açıklayabilmek.
• Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilanı ve TBMM tarafından onanması işlemlerinin yargı organınca denetlenmesi mümkün değildir; bununla birlikte, sıkı- yönetimde idari yargı yolunun kapalı olmasına karşılık olağanüstü halde yetkili idari makamların gerçekleştirdikleri işlemler, idari yargının denetimine tabidir.
1. Aşağıdakilerden hangisi olağanüstü hal ilanına yetkilidir?
- Cumhurbaşkanı
b. Bakanlar Kurulu
c. Cumhurbaşkanlığı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu
d. Milli Güvenlik Kurulu
e. Genelkurmay Başkanlığı
- Aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi olağanüstü hal ilan edilmesine neden olmaz?
- Tabii afet
b. Tehlikeli salgın hastalık
c. Ağır ekonomik bunalım
d. Şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin bozulması
e. Temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ilişkin söylentiler yayılması
- Aşağıdakilerden hangisi olağanüstü hal konusunda doğrudur?
- Olağanüstü halde kolluk yetkileri askeri makamlara geçer.
b. Olağanüstü hal bir ili kapsıyorsa, olağanüstü halin uygulanması yetkisi sıkıyönetim komutanlığına aittir.
c. Olağanüstü hal ilan edilen yerlerde yargı yetkisi sıkıyönetim askeri mahkemelerine aittir.
d. Olağanüstü hal rejimi temel hak ve hürriyetler açısından, sıkıyönetimden daha radikal bir sınırlama oluşturmaktadır.
e. Olağanüstü halin konusu temel hak ve hürriyetlerin normal zamanlardaki ölçünün ötesinde sınırlanması ve durdurulmasıdır.
- Aşağıdakilerden hangisi olağanüstü hal rejimi işlemleri üzerindeki denetim konusunda doğrudur?
- Olağanüstü hal rejimlerinde yetkili makam olan valilerin işlemlerine karşı iptal ve tam yargı davası açılabilir.
b. Olağanüstü hal ilanı işlemi Danıştay tarafından denetlenir.
c. Olağanüstü hal rejiminde idari makamların işlemleri yargı denetimine tabi değildir.
d. Olağanüstü Hal Kanunu’nun verdiği yetkilerin kullanılmasından dolayı tazminat davası açılamaz.
e. Olağanüstü hal rejiminin onanması işlemi Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.
- Aşağıdakilerden hangisi sıkıyönetim konusunda yanlıştır?
- Sıkıyönetim ilan edilen yerlerde zabıta kuvvetlerine ait görev ve yetkiler sıkıyönetim komutanlığına geçer.
b. Sıkıyönetim bölgelerinde temel hak ve hürriyetlerin kullanımı durdurulamaz.
c. Sıkıyönetim bölgelerinde yeteri kadar sıkıyönetim askeri mahkemesi kurulur.
d. Sıkıyönetim bölgesinde zabıta teşkilatı bütün kuvvetleri ile sıkıyönetim komutanlığının emrine girer.
e. Sıkıyönetim ilanına ilişkin suçlar, sıkıyönetim askeri mahkemesinde yargılanır.
- Olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararları konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Bakanlar Kurulu tabii afet, tehlikeli salgın hastalık ve ekonomik bunalım sebebiyle ilan edilen olağanüstü halde, Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşünü almak zorunda değildir.
b. Milli Güvenlik Kurulu’nun olağanüstü hal ve sıkı- yönetime ilişkin görüşleri, diğer görüşleri gibi, isti-şari nitelikte olup Bakanlar Kurulu’nu bağlamaz.
c. Bakanlar Kurulu, şiddet olaylarına dayanan olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararlarını alırken Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşünü almak zorundadır.
d. Bakanlar Kurulu, acele hallerde, Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşünü almaksızın sıkıyönetim kararı alabilir.
e. Olağanüstü hal ve sıkıyönetimin TBMM’ce onanması işlemi Anayasa Mahkemesi’nin denetimi dışındadır.
- Aşağıdakilerden hangisi, 1961 ve 1982 Anayasaları’nın olağanüstü yönetim usulleri düzenlemelerine ilişkin olarak doğrudur?
- 1961 Anayasası’na göre, Bakanlar Kurulu’nun almış olduğu sıkıyönetim kararının TBMM’nin onamasına sunulması gerekmemektedir.
b. 1961 Anayasası, şiddet olaylarının yaygınlaşması durumunda, sivil bir olağanüstü hal rejimi öngörmektedir.
c. 1982 Anayasası, sıkıyönetim ilanını gerektiren şiddet olaylarının görüldüğü durumlarda, Bakanlar Kurulu’nun Cumhurbaşkanı’nın yokluğunda da sı- kıyönetim kararı alabileceğini öngörmektedir.
d. 1961 ve 1982 Anayasaları bakımından, olağanüstü hal ve sıkıyönetim kararlarının TBMM’nin onamasına sunulacağı zamanı belirlemek Bakanlar Kurulu’nun takdirindedir.
e. 1982 Anayasası, 1961 Anayasası’ndan farklı olarak,şiddet olaylarına dayanan bir olağanüstü hal rejimi öngörmektedir.
- Olağanüstü hal ve sıkıyönetimde idari makamların yaptığı işlemler bakımından, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Valilerin Olağanüstü Hal Kanunu’nun verdiği yetkileri kullanarak yapacakları idari işlemlere karşı açılacak davalarda yürütmenin durdurulmasına karar verilemez.
b. Şiddet olaylarına dayanan olağanüstü halde, valilerin Olağanüstü Hal Kanunu’nca tanınan yetkileri kullanarak yapacakları idari işlemler hakkında iptal davası açılamaz.
c. Sıkıyönetim komutanlarının Sıkıyönetim Kanunu’nca tanınan yetkilerin kullanılmasına ilişkin idari işlemleri hakkında iptal davası açılamaz.
d. Sıkıyönetim komutanlarının, Sıkıyönetim Kanunu’nca tanınan yetkilerin kullanılmasına ilişkin işlemler hakkında şahsi kusurları nedeniyle hukuki sorumlulukları ileri sürülemez.
e. Olağanüstü hal rejiminde, bölge ve il valilerinin işlemlerine karşı tam yargı davası açılarak doğan zararların tazmini sağlanabilir.
- Olağanüstü hal ve sıkıyönetim rejimlerinde yargı sistemine ilişkin olarak, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Sıkıyönetim ilan edilen yerlerde, yargılama görevi tüm davalar bakımından sıkıyönetim askeri mahkemelerine geçer.
b. Olağanüstü halde yargı görevi, sıkıyönetimden farklı olarak, normal adliye mahkemelerindedir.
c. Sıkıyönetim ilanına neden olaylara ilişkin suçlar, sıkıyönetim ilanından en çok üç ay önce işlenmiş olmak şartıyla, sıkıyönetim askeri mahkemelerinde yargılanır.
d. Sıkıyönetim ilan edilen yerlerde, var olan mahkemeler korunmakla birlikte yeteri kadar sıkı- yönetim askeri mahkemesi kurulur.
e. Sıkıyönetim askeri mahkemeleri, tüm suçlar bakımından değil, Sıkıyönetim Kanunu’nda anılan belli suçlar için görevlidir.
- Olağanüstü hal rejimine ilişkin olarak, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
- Olağanüstü halde, bölge veya il valileri, belli şartlar dahilinde, bölge veya illerindeki en büyük askeri komutanlıktan yardım isteyebilirler.
b. Olağanüstü hal bölge valiliği teşkilatı kuruluncaya kadar, bu kanunla bölge valilerine verilen yetkiler, il valilerince kullanılır.
c. Olağanüstü Hal Kanunu’nun öngördüğü olağanüstü kolluk yetkileri sivil otoritelerce kullanılır.
d. Olağanüstü hal, bir bölge valiliğine bağlı birden çok ili kapsıyorsa, görev ve yetki bölge valisine aittir.
e. Olağanüstü hal, birden fazla bölge valisinin görev alanına giren illeri veya bütün yurdu kapsıyorsa, görev ve yetki Başbakanlığa aittir.
E
SORU BANKASI
Belli bir eylem için, o eylemin işlenmesinden sonra özel bir mahkeme kurulması, hukuk devletinin i hangi ilkesine aykırılık oluşturur?
KANUNİ HAKİM GÜVENCESİ
Bir ülkenin anayasasını, o anayasada belirlenmiş usullere uyarak değiştiren iktidara ne ad verilir?
TALİ KURUCU İKTİDAR
Carre de Malberg’e göre yasama ve yürütme fonksiyonları arasındaki fark nedir?
HİYERARŞİ
Milletvekili seçilme yaşı hangisidir?
30
“Üzerinde hiçbir işaret bulunmayan yuvarlakların kürsüden kutuya atılması suretiyle yapılan” oylama çeşidi, nedir?
GİZLİ OYLAMA
Başbakanın TBMM’den güven istemesi halinde, güven isteminin reddi için aranan çoğunluk nedir?
SALT ÇOĞUNLUK
Klasik parlamenter sistemden sapan, başkanlık ile parlamenter rejim arasında karma bir sistem özelliğine sahip bulunan Anayasa nedir?
5.FRANSIZ CUMHURİYETİ ANAYASASI
1982 Anayasası’na göre Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun başkanı kimdir?
ADALET BAKANI
“Gerek Anayasanın gerekse Anayasa veya yargı kararları yoluyla eklenen diğer ilke ve kuralların kapsadığı, anayasaya uygunluk denetiminde kullanılan ölçü normlarına verilen addır”. Verilen tanımın karşılığı nedir?
ANAYASALLIK BLOKU
Kanunların anayasaya uygunluğunun denetimi kavramının ortaya çıkması için ilk ve zorunlu şart nedir?
YAZILI VE SERT BİR ANAYASA
Yönetmeliklerin ilk defa düzenleme konusu olduğu anayasa nedir?
1961 ANAYASASI
TBMM’nin hükümeti düşürme yetkisine sahip olduğu ancak yürütme organının meclisi feshetme yetkisinin olmadığı anayasamız hangisidir?
1924 ANAYASASI
Bir bakanın siyasal sorumluluğu gereği meclis tarafından uzaklaştırılması sonucunu doğuran denetim aracı hangisidir?
GENSORU
TBMM’nin her yıl kendiliğinden toplandığı ay hangisidir?
EKİM
Cumhurbaşkanı’nın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde Cumhurbaşkanlığı’na vekillik kim eder?
TBMM BAŞKANI
Bir kişinin Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için ilk iki oylamada oranın çoğunluk oranı nedir?
2/3
Bakanlar Kurulu olağanüstü hal rejimlerini en fazla ne kadar süre için ilan etme yetkisine sahiptir?
EN FAZLA 6 AY
Yürütme fonksiyonuna “yetki” olma niteliği kazandıran anayasa hangisidir?
1982 ANAYASASI
“Siyasal karar organlarının genel oya dayanan serbest seçimlerle” oluştuğu devlet sistemine ne ad verilir?
KARŞILIKLI TALEP
Bakanlar Kurulu bütçe tasarıları ve raporunu mali yılbaşından en az kaç gün önce TBMM’ye sunar?
75
Kurucu Meclis’in yaptığı seçim kanunlarına göre Millet Meclisi için benimsenmiş seçim sistemi a hangisidir?
D HONTD SİSTEMİ
Yürütme fonksiyonuna “yetki” olma niteliği kazandıran anayasa hangisidir?
1982 ANAYASASI
Siyasi partilerin mali denetimi hangi mercii tarafından yapılır?
ANAYASA MAHKEMESİ
Milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına yasama organınca karar verilmesi halinde, bu kararın iptali aşağıdaki hangi yargı merciinden istenir?
ANAYASA MAHKEMESİ