ÜNİTE 1

Ülkemizde çok sayıda engelli vatandaş bulunmaktadır. Toplam nüfusun yaklaşık % 12.29’unu engelli bireyler oluşturmaktadır.

Engellilikle ilgili kuramsal modeller moral model, medikal model ve sosyal model olarak üç grupta ele alınmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü sakatlığı, “bir insan için normal olarak nitelendirilen tarz veya çizgide bir etkinlikte bulunma yeteneğinin kısıtlılığı veya yokluğu” şeklinde tanımlamaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü engelliliği yetersizlik (impairment), özürlülük (disability) ve engellilik (handicap) olmak üzere 3 kategoride sınıflandırmıştır.•Engellilik birçok şekilde tanımlanmaktadır. Engelliliğin kavramsal ve kuramsal tanımları bulunmakta; ulusal ve uluslararası belgelerde çeşitli engellilik tanımlarına rastlanmaktadır.
• Dünya Sağlık Örgütü engelliliği; yetersizlik (impairment), özürlülük (disability) ve engellilik (handicap) olmak üzere 3 kategoride sınıflandırmıştır.
•Engellilikle ilgili 3 kuramsal model bulunmaktadır. Bunlar moral model, Medikal Model ve Sosyal Model'dir.
• Engellilik türleri genel olarak yedi başlık altında incelenmektedir. Bunlar, ortopedik engelliler, görme engelliler, işitme engelliler, dil ve konuşma engelliler, zihinsel engelliler, kronik hastalıklar ve ruhsal ve duygusal engellilerdir.
•Engelliliğe neden olan etmenleri 3 başlık altında inceleyebiliriz. Bunlar doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası nedenlerdir.
•Engelliliğe neden olan doğum öncesi etkenler; akraba evlilikleri, kromozom anormallikleri, metabolik bozukluklar, kan uyuşmazlığı, annenin sistemik hastalıkları, gebelik sırasında geçirilen hastalıklar, anne yaşı, sık ve çok doğum, ilaç, alkol ve sigara kullanımı, x-ray ve radyasyona maruz kalma, yetersiz beslenme ve travmalardı doğum öncesinde engelliliğe neden olan sebeplerdir
•Engelliliğe neden olan doğum anı nedenleri; doğumun geç ve güç olması, zor doğum nedeniyle meydana gelen zedelenmeler, sağlık personeli yardımı olmadan doğum yapma, sağlığa uygun olmayan doğum koşullarıdır.
•Engelliliğe neden olan doğum sonrası nedenler; beyin ve beyin zarı iltihaplanmaları, çocuk felci, çeşitli kaza ve travmalar (özellikle çocuğun yüksekten düşmesi), yüksek ateş, havale, şiddetli gribal enfeksiyonlar, zatüre, enfeksiyonlar, solunum yollarında ve organlarında meydana gelen ve beyni etkileyen iltihaplanmalar ve zehirlenmelerdir.

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Engelliliğin toplumsal olarak yapılandırıldığı ve çeşitli bozuklukları olan

insanlara dayatıldığı, engelliliği açıklamaya çalışan modellerden

hangisidir?

a) Moral Model

b) Medikal Model

c) Sosyal Model

d) Psikolojik Model

e) Ahlaki Model

2. Dünya Sağlık Örgütü engelliliği kaç kategoriye ayırarak açıklamaya

çalışmıştır?

a) 1

b) 2

c) 3

d) 4

e) 5



3. Dünya Sağlık Örgütünün kategorilere ayırarak tanımlamaya çalıştığı

engellilik tanımları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak

verilmiştir?

a) Yetersizlik – özürlülük – engellilik

b) Sakatlık – özürlülük – engellilik

c) Sakatlık – malullük – engellilik

d) Kısıtlılık – sakatlık – engellilik

e) Yetersizlik – kısıtlılık – engellilik



4. Aşağıdakilerden hangisi engellilik türlerinden biri olarak kabul

edilmemektedir?

a) Ortopedik engel

b) Yürüme ve koşma engeli

c) İşitme engeli

d) Görme engeli

e) Zihinsel engel



5. Aşağıdakilerden hangisi dil ve konuşma engelidir?

a) Serebral Palsi

b) Spina Bifida

c) Felç

d) Afazi

e) Fenilketonüri

6. Aşağıdakilerden hangisi ruhsal ve duygusal engel türlerinden biri

değildir?

a) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

b) Otizm

c) Şizofreni

d) Bunama

e) Down sendromu



7. Organik veya genetik sebeplere bağlı beyin zedelenmelerinin yol açtığı,

sosyal ve iletişim becerilerinin gelişmesini engelleyen ve davranış

bozukluklarına yol açan hastalıktır.

Yukarıda tanımı verilen engellilik türü aşağıdakilerden hangisidir?

a) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

b) Otizm

c) Şizofreni

d) Demans

e) Down sendromu



8. Aşağıdakilerden hangisi engelliliğe sebep olan doğum öncesi

nedenlerden biri değildir?

a) Akraba evlilikleri

b) Kromozom anormallikleri

c) Genetik yatkınlık

d) Geç doğum

e) Gebelik kansızlığı













9. Aşağıdakilerden hangisi engelliliğe sebep olan doğum anı nedenlerden

biridir?

a) Plasenta ve göbek bağı ile ilgili anormallikler

b) Mikrosefali

c) Kan uyuşmazlığı

d) Yanlış ilaç kullanımı

e) Gebelik kansızlığı



10. Aşağıdakilerden hangisi engelliliğe sebep olan doğum sonrası

nedenlerden biri değildir?

a) Hipotroid

b) Hidrosefali

c) Beyin ve beyin zarı iltihaplanmaları

d) Beyin urları

e) Kromozom anomalisi







CEVAP ANAHTARı

1c-2c-3a-4b-5d-6e-7b-8d-9a-10e

ÜNİTE 2

Medikal Model, tüm engelliliği fizyolojik bozukluk sonucu ortaya çıkan bir durum olarak görür.

Engellilik Hareketinin oluşturduğu zemin üzerine inşa edilen sosyal model medikal modelin adeta anti tezidir.

Sosyal Model, Medikal Model’deki yetersizlikler sonucu ortaya çıkan bir modeldir.

Sosyal hizmet, doğası gereği, medikal modeli reddeder, sosyal modeli benimser

•Engelliliğe ilişkin ilk model, moral modeldir. Bu modele göre engellilik, doğrudan günahkârlık ve kötülüğe bağlıdır.
•Medikal model, tüm engelliliği fizyolojik bozukluk sonucu ortaya çıkan bir durum olarak görür. •Engellilik Hareketinin oluşturduğu zemin üzerine inşa edilen sosyal model medikal modelin adeta anti tezidir.
•Sosyal model, medikal modeldeki yetersizlikler sonucu ortaya çıkan bir modeldir.


•Medikal modele bir tepki olarak doğan sosyal model, engellileri etiketlenmekten ve damgalanmaktan kurtaran bir modeldir.
•Sosyal hizmet doğası gereği medikal modeli reddeder, sosyal modeli benimser.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Medikal Model çerçevesinde, engellilik büyük ölçüde bireyin

……………………….. dayalı olarak açıklanmaktadır. Cümledeki boşluğa

aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) gücüne

b) yetersizliğine

c) refahına

d) mutluluğuna

e) enerjisine



2. Medikal Model bireyi aşağıdakilerden hangisi olarak görmez?

a) Tekerlekli sandalyeye ve eve mahkûm

b) Kendi ayaklarının üstünde durabilen

c) Merdivenleri çıkamayan

d) Tedaviye ihtiyaç duyan

e) Yardıma ihtiyaç duyan



3. Aşağıdakilerden hangisi Medikal Model’e göre engelli bireye genel

olarak söylenen cümlelerden değildir?

a) Sen acı çekiyorsun.

b) Sen tüm yönlerinle çok özel bir insansın.

c) Sen bir “sorun”sun.

d) Yaşamına ilişkin kararları veremezsin.

e) Asla özrü olmayan birine eşit olamayacaksın.









4. Aşağıdakilerden hangisi model bireyleri engelli kılan durumun, onların

'engellilikleri' olmadığını ileri sürmektedir?

a) Medikal Model

b) İlkel Model

c) Varoluşsal Model

d) Sosyal model

e) Moral model



5. Aşağıdakilerden hangisi bireyi engelli kılan temel faktörler arasında yer

almaz?

a) Kısıtlayıcı

b) Damgalayıcı

c) Bütünleştirici

d) Ayrımcı

e) Engelleyici



6. ……………… Model’in temel iddiası engelliliğin, bireyler arasındaki fiziksel,

zihinsel vb farklılıkların bir yansıması olmaktan çok toplumdaki

ayırımcılığın, ön yargının ve dışlamanın bir ürünü olduğudur. Cümledeki

boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

a) Medikal

b) Sosyal

c) Sosyal-ekonomik

d) Tıbbi

e) Eşitlikçi













7. Aşağıdakilerden hangisi Medikal model’in bakışını yansıtmaz?

a) Engellilik kişisel bir trajedidir.

b) Engelliğe bakıştaki temel sorun toplum temellidir.

c) Engellilik bir tedbir meselesidir.

d) Engellilik kişisel bir sorundur.

e) ‘Tedavi’ tıbbi yaklaşım ile gerçekleşebilir.



8. Aşağıdakilerden hangisi Sosyal Model’in bakışını yansıtmaz?

a) Engelli olmak, ailelerinin suçudur.

b) Engellilik toplumsal baskının yansımasıdır.

c) Engellilik toplumsal bir sorundur.

d) Engellilik siyasal bir meseledir.

e) Engellilerin kendi seçimlerini yapabilme özgürlüğüdür.



9. Sosyal Model’e dayalı yaklaşımın başarıyla uygulanabilmesi için, sosyal

hizmet uzmanının hangi düzeyde çalışmalara ağırlık vermesi

gerekmektedir?

a) Mikro

b) Mezzo

c) Makro

d) Bireysel

e) Grup



10. Aşağıdakilerden hangisi Sosyal Model’e göre sosyal hizmet uzmanının

makro düzeydeki görevleri arasında yer almaz?

a) Sosyal eylemlere öncelik tanıması

b) Engellilerle birlikte onların haklarını savunması

c) Engellilerle grup çalışması yapması

d) Toplumu bilinçlendirmesi

e) Kamuoyu oluşturması



ÜNİTE 3

Zihinsel engelli çocuklar, engelli çocuklar arasında en sık karşılaşılan gruptur. Bunun yanında zihinsel engelli çocuklara ilişkin bazı ön yargı ve inançlar bulunmaktadır. Bunların başında zihinsel engelli çocuklar için hiçbir şeyin yapılamayacağı inancı gelmektedir.

Zihinsel engelliliğin sebepleri; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası olarak üç başlık altında incelenmektedir.

Her insanda 23’ü anneden, 23’ü babadan olmak üzere toplam 46 kromozom var iken, down sendromlu bireylerde kromozom sayısı 47’dir.

Down sendromu, hamilelikte yapılan tarama testleriyle tespit edilebilmektedir

Otizmli bireyler, kendilerine otistik denmesinden hoşlanmazlar. Bunu kendileri için damgalayıcı bulmaktadırlar.

Fenilketonüri erken teşhis edildiğinde tedavi edilen bir hastalıktır. Bu yüzden her bebeğin topuk kanı alınmakta ve bu hastalığın varlığı araştırılmaktadır.

•Engellilik, sosyal hizmetin temel ilgli alanlarından biridir.
•Bu ünitede engellilik türlerinden zihinsel engellilik üzerinde durulmuştur.
•Zihinsel engelliliğin sebepleri; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası olarak üç başlık altında incelenmektedir.
•Zihinsel engelli çocuklar, engelli çocuklar arasında en sık karşılaşılan gruptur. Bunun yanında zihinsel engelli çocuklara ilişkin bazı ön yargı ve inançlar bulunmaktadır. Bunların başında zihinsel engelli çocuklar için hiçbir şeyin yapılamayacağı inancı gelmektedir.
•Down sendromu, zihinsel engellilik içerisinde yaygın olarak görülen bir türdür. Her insanda 23’ü anneden, 23’ü babadan olmak üzere toplam 46 kromozom var iken, down sendromlu bireylerde kromozom sayısı 47’dir.
•Down sendromu, hamilelikte yapılan tarama testleriyle tespit edilebilmektedir.
•Otizm de down sendromu kadar yaygın bir engeldir. Bununla birlikte otizmli bireyler, kendilerine otistik denmesinden hoşlanmazlar. Bunu kendileri için damgalayıcı bulmaktadırlar.
•Diğer bir zihinsel engel türü ise fenilketonüridir. Fenilketonüri erken teşhis edildiğinde tedavi edilen bir hastalıktır. Bu yüzden her bebeğin topuk kanı alınmakta ve bu hastalığın varlığı araştırılmaktadır. •Öğrencilerin bu engel türleri dışında engellilik türleri ve özellikle zihinsel engelliliğin sosyal hizmet ile ilişkisi bağlamında daha fazla okuma yapması önerilir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Bir kişinin zihinsel engelli olarak kabul edilebilmesi için IQ’sunun kaçtan

az olması gerekir?

a) 60

b) 65

c) 70

d) 75

e) 80

2. Aşağıdaki zihinsel engel türlerinden hangisi 1921 yılında American

Association for the Geebleminded tarafından yapılan sınıflandırma içinde

yer almaz?

a) Hafif derecede zihinsel engel

b) Orta derecede zihinsel engel

c) Ağır derecede zihinsel engel

d) Çok ağır Derecede zihinsel engel

e) Tedavi edilemeyecek derecede zihinsel engel



3. Türkiye İstatistik Kurumu 2010 yılı Özürlülerin Sorun ve Beklentileri

Araştırması’na göre araştırma kapsamındaki engelliler arasında zihinsel

engellilerin oranı kaçtır?

a) % 22

b) %29,2

c) %33.2

d) %34.1

e) %35



4. DSM-IV’e (American Psychatric Association) göre zekâ geriliği (mental

retardasyon) tanısının konulabilmesi için bireyin kaç yaşından küçük

olması gerekir?

a) 10

b) 12

c) 14

d) 16

e) 18











5. Aşağıdakilerden hangisi zihinsel engellilik bağlamında ülkemizde yaygın

olarak kullanılan eğitsel sınıflandırma arasında yer almaz?

a) Eğitilebilir olanlar

b) Öğretilebilir olanlar

c) Öğretilemez olanlar

d) Ağır olanlar

e) Çok ağır olanlar



6. Türkiye’de IQ seviyesine göre verilen engelli özür olan cetveli tablosuna

göre mental kapasitesi sınırda olan bireylerin engelliler içindeki oranı

kaçtır?

a) 25

b) 30

c) 35

d) 40

e) 45



7. Hafif derecede (eğitilebilir) zihinsel engelliler aşağıdakilerden hangisini

yapamaz?

a) Yaşadıkları kentte kolaylıkla bir yerden diğer bir yere

gidebilirler.

b) Bisiklet, paten gibi eş güdüm içeren araçları kullanabilirler.

c) Okuma yazma, matematik gibi becerileri öğrenebilirler.

d) Vücutlarını yeterince kontrol edebilirler; kaba ve ince kas eş

güdümleri iyidir.

e) Karmaşık planlama, dikkat ve düzenleme gerektiren etkinlikleri

sürdürebilirler.









8. Aşağıdakilerden hangisi zihinsel engelliliğin doğum öncesi nedenlerinden

biri değildir?

a) İçki, sigara, uyuşturucu gibi alışkanlıklar

b) Psikolojik sorunlar

c) Akraba evliliği

d) Annenin yaşı

e) Babanın yaşı



9. Aşağıdakilerden hangisi zihinsel engelliliğin doğum sırasındaki

nedenlerinden biri değildir?

a) Erken veya geç doğum

b) Annenin kendini doğuma hazır hissetmemesi

c) Kordon dolanması

d) Güç ve riskli doğum

e) Doğumun hijyenik olmayan ortamlarda yapılması



10. Türkiye’de her 100 kişiden kaçı fenilketonüri hastalığı açısından taşıyıcı

durumundadır?

a) 2

b) 3

c) 4

d) 5

e) 6







CEVAP ANAHTARI

1-c 2-e 3-b 4-e 5-c 6-a 7-e 8-e 9-b 10-c





ÜNİTE 4

3 Mayıs 2013 tarihli Resmî Gazete’ye göre artık “özürlü” yerine “engelli” kullanılacaktır.

Sosyal hizmet uzmanlarının çalıştığı kuruluşlardan biri engelli bakım merkezleridir. Özellikle bu merkezlerde görev yapacak sosyal hizmet uzmanlarının ortopedik engellilik türlerini bilmesi önemlidir.

Ortopedik engellilere yönelik düzenlemeler, sosyal devletin bir gereğidir ve çağdaşlığın göstergesidir.

Ortopedik engellilere yönelik sosyal hizmet müdahalesi, hak temeli bakış açısıyla yürütülmelidir.

•Ortopedik engelli, değişik sebeplerden dolayı (hastalık ve kaza gibi) fiziki (bedeni) yönden engeli olan kişidir.
•Bu ünitede ortopedik engelliliğin tanımı yapıldıktan sonra ortopedik engellilik türleri ve yapılması gereken özel düzenlemeler hakkında bilgi verilmiştir.
• Sosyal hizmet uzmanlarının çalıştığı kuruluşlardan biri engelli bakım merkezleridir. Özellikle bu merkezlerde görev yapacak sosyal hizmet uzmanlarının ortopedik engellilik türlerini bilmesi önemlidir.
•Ortopedik engellilere yönelik düzenlemeler, sosyal devletin bir gereğidir ve çağdaşlığın göstergesidir.
•Ortopedik engellilere yönelik sosyal hizmet müdahalesi, hak temeli bakış açısıyla yürütülmelidir. •Son olarak öğrencilerden bu konudaki akademik yayınları takip etmesi ve okuması beklenmektedir.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1.Aşağıdakilerden hangisi doğuştan ortopedik engel kapsamında yer almaz?

a) Doğuştan uzuv eksiklikleri

b) Doğuştan kalça çıkığı

c) Doğuştan kol felci

d) Doğuştan kas hastalıkları (kas erimesi)

e) Doğuştan zihinsel problemler



2. Doğuştan uzuv eksikliğinin temel nedeni nedir?

a) Annenin hamilelik fazla hareket etmesi

b) Annenin çok fazla sigara içmesi

c) Annenin, hamileliğin erken döneminde (ilk üç ay) kullanılması

sakıncalı olan ilaçları kullanması

d) Annenin depresyon yaşaması

e) Annenin tıbbi bakım görmemesi



3. Parmak, el, kol ve bacak gibi uzuvların doğuştan kısmen ya da tamamen

oluşmadığı duruma tıbbi olarak ne ad verilir?

a) Doğuştan eksiklik

b) Doğuştan ampute

c) Doğuştan vücut kesiği

d) Doğuştan noksanlık

e) Doğuştan organ kaybı



4. Kas erimesinde yürüme yaşı genellikle kaç ayı geçer?

a) 12

b) 16

c) 18

d) 20

e) 24



5. Doğum öncesi, doğum sırası ya da doğum sonrası erken çocukluk çağında

(0-7 yaş), beyinde meydana gelen bir hasara bağlı olarak ortaya çıkan

yürüme, hareket ve duruş bozuklukları ile seyreden hastalığın adı nedir?

a) Otizm

b) Serebral palsi

c) Down sendromu

d) Fenilketonüri

e) Epilepsi



6. Çocuk felci hangi yolla önlenebilir?

a) Ameliyat

b) Aşı

c) MR

d) Düzenli beslenme

e) Anne sütü



7. Trafik kazası, iş kazası, savaş gibi dış etkenlerle meydana gelen

yaralanmaların neticesinde ortaya çıkan engellere ne ad verilir?

a) Kaza sonucu oluşan engeller

b) Toplumsal engeller

c) Kriz zamanı oluşan engeller

d) Travmatik engeller

e) Dışsal engeller



8. Aşağıdakilerden hangisi ortopedik engelliler için yapılması gereken

mimari düzenlemeler arasında yer almaz?

a) Kaldırımlar

b) Rampalar

c) Asansörler

d) Yaya geçitleri

e) Özel aydınlatmalar



9. Tekerlekli sandalyenin de geçebilmesi için bir kapının açıklığının en az kaç

cm olması gerekir?

a) 70

b) 75

c) 80

d) 85

e) 90

















10. Aşağıdakilerden hangisi ortopedik engele sahip bir çocuğun eğitim ve

öğretimine devam edebilmesi için yapılması gerekenler arasında yer

almaz?

a) Düzenlemeler yapılırken güvenliğin sağlanması ve yangın

düzenlemelerinin plana eklenmesi

b) Sınıfın sıkışık olmamasına dikkat edilmesi

c) Çocuklar küçük olduklarından aktivitelerin ve malzemelerin

çocukların göz seviyesinde olması

d) Engelli tuvaletlerinin yapılması ve kolay ulaşılabilmesi

e) Sadece engelli öğrencilerin eğitim göreceği sınıfların yapılması











CEVAP ANAHTARI

1-e 2-c 3-b 4-c 5-b 6-b 7-d 8-e 9-d 10-e

ÜNİTE 6

Dünya Sağlık Örgütü engelliliği yetersizlik (impairment), özürlülük (disability) ve engellilik (handicap) olmak üzere 3 kategoride sınıflandırmıştır.

işitme engeli, işitme kaybının derecesi, işitme kaybının oluş zamanı ve oluş yerine göre sınıflandırılmaktadır.

Ülkemizde 2004 yılında başlatılan “Ulusal Yeni Doğan İşitme Taraması Kampanyası” ile tüm bebeklerin doğum hastanelerinden taburcu olmadan önce işitmelerinin güvenli ve doğru olarak test edilmesi sağlanmaktadır.

İşitme ve konuşma engelli bireylerin sorunlar arasında, eğitim, yoksulluk, rehabilitasyon, fiziksel çevre, ulaşım, konut, erişebilirlik/ulaşabilirli k, yüksek öğrenim, dâhil olma, sosyal güvenlik ve istihdam, toplumsal algı- dışlanma sayılabilir.

•İşitme engelli bireyler ağır işiten ve işitmeyen olarak ikiye ayrılmaktadır. İşitme engeli oluş zamanı, kaybın derecesi ve oluş yerine göre sınıflandırılmaktadır.
• İşitme testleri, bireylerin konuşma, işaret destekli ve işaret desteksiz eğitim yöntemlerinden yararlanabilmeleri açısından oldukça önemlidir.
• Konuşma engeli; anatomik, fizyolojik, nörolojik, biyokimya sal,psikolojik, salya problemleri, olumsuz çevresel etmenler ve işitme engeline bağlı nedenlerden kaynaklanmaktadır.


•İşitme-konuşma engelli bireylerin sosyal-duygusal gelişimlerinde aileokul ve sosyal çevrenin etkileri büyüktür.
•Sözel ifade yeteneğinden yoksun olma sonucu engelli bireylerde stres, öfke nöbetleri, utangaçlık, içine kapanıklık ve toplumdan izole olma durumları baş gösterebilir.
•İşitme ve konuşma engellilerde diğer tüm engelli grubu gibi, eğitim, yoksulluk, rehabilitasyon, fiziksel çevre, ulaşım, yüksek öğrenim, dahil olma, sosyal güvenlik ve istihdam, toplumsal algı alanlarında sorunlar yaşamaktadırlar.
•Sosyal hizmet mesleği, sosyal adalet, insan değeri, şerefi, insan hakları temelinde, engelli bireylerin toplumda eşit muamele görmesi, yüksek yaşam kalitesine ulaşabilmesi için sosyal destek sistemlerini harekete geçirir.
•Sosyal hizmet uzmanı işitme-konuşma engelli bireyle çalışırken engellilik hakları temelinde, toplum organizasyonu, örgütsel yönetim, vaka yönetimi ve savunucu rol ve görevlerini kullanmalıdır.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. İleri derecede işitme kaybı ………….. dB arasındadır.

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) -10-15 dB

B) 16-25 dB

C) 26-40 dB

D) 56- 70 dB

E) 71-90 dB



2. Aşağıdakilerden hangisi sesin, sessizlikten ayrıldığı noktadır?

A) İşitme eşiği

B) İşitme kaybı

C) İşitme kalıntısı

D) İşitme yetersizliği

E) İşitme duyarlılığı















3. İşitme testi sonucunda alınan değerlerin, kabul edilen normal işitme

değerinden farklı olması durumu aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?

A) İşitme kalıntısı

B) İşitme yetersizliği

C) İşitme kaybı

D) İşitme duyarlılığı

E) İşitme eşiği



4. İşitme engelinin sınıflandırılması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) İşitme engelinin derecesine göre sınıflandırma yapılır.

B) İşitme engelinin oluş zamanına göre sınıflandırma yapılır.

C) İşitme engelinin nedenlerine göre sınıflandırma yapılır.

D) İşitme cihazının türüne göre sınıflandırma yapılır.

E) İşitme engelinin oluş yerine göre sınıflandırma yapılır.



5) Aşağıdakilerden hangisi merkezî tip işitme kaybını açıklamaktadır?

A) Dış ve orta kulağın etkilendiği durumlarda görülen işitme kaybıdır.

B) İç kulak ve beyne giden sinirlerin zedelenmesi sonucu meydana gelen

işitme kaybıdır.

C) Orta ve iç kulak hastalıklarının bir arada bulunduğu işitme kaybıdır.

D) Merkezî sinir sisteminde meydana gelen zedelenme sonucu oluşan işitme

kaybıdır.

E) İşitme organın yapısında ve işleyişinde bir bozukluk olmadığı hâlde

görülen işitememe durumudur















6) Aşağıdakilerden hangisi iletim tipi işitme kaybını açıklamaktadır?

A) Dış ve orta kulağın etkilendiği durumlarda görülen işitme kaybıdır.

B) İç kulak ve beyne giden sinirlerin zedelenmesi sonucu meydana gelen işitme

kaybıdır.

C) Orta ve iç kulak hastalıklarının bir arada bulunduğu işitme kaybıdır.

D) Merkezî sinir sisteminde meydana gelen zedelenme sonucu oluşan işitme

kaybıdır.

E) İşitme organın yapısında ve işleyişinde bir bozukluk olmadığı hâlde görülen

işitememe durumudur.



7) Aşağıdakilerden hangisi psikolojik işitme kaybını açıklamaktadır?

A) Dış ve orta kulağın etkilendiği durumlarda görülen işitme kaybıdır.

B) İç kulak ve beyne giden sinirlerin zedelenmesi sonucu meydana gelen işitme

kaybıdır.

C) Orta ve iç kulak hastalıklarının bir arada bulunduğu işitme kaybıdır.

D) Merkezî sinir sisteminde meydana gelen zedelenme sonucu oluşan işitme

kaybıdır.

E) İşitme organın yapısında ve işleyişinde bir bozukluk olmadığı hâlde görülen

işitme kaybıdır.



8) Aşağıdakilerden hangisi bir konuşma sorunu olarak ele alınmamalıdır?

A) Kekemelik

B) Bir sesin yerine bir başka ses kullanma

C) Söz dizimi, dil biçimi vb. sapmaları

D) Yaşına ve cinsiyetine uygun sesle konuşamama

E) Monoton konuşma











9) Engellilerin katılımı konusunda aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Kentsel yaşama katılımda engellilerin gereksiniminden çok “insan” gereksinimi

biçiminde ele alınmalıdır.

B) İşitme-konuşma engelli bireylerin topluma katılımını artırmak için kullandıkları

iletişim biçimleri incelenmelidir.

C) Eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinde gerekli olan insan kaynakları

yetiştirilmelidir.

D) Topluma katılım için engelliler için yapılacak olan plan ve programlara

engellilerin katılımı beklenemez.

E) Engellilerin toplumsal süreçlere katılımında ve fırsatlara ulaşımında onlara eşit

fırsat hakkı tanınmalıdır.



10 ) İşitme ve konuşma engelli bireyle konuşurken aşağıdakilerden hangi iletişim

biçimi kullanılmamalıdır.

A) İşitme engelli ya da işitme kaybı olan bireylerle konuşmaya başlamadan önce

dikkatini size verdiğinden emin olunmalıdır.

B) Konuşma engelli bireyler konuşurken tüm dikkat ona verilmeli, cümlesini

bitirmesi beklenmeli ve konuşması bölünmemelidir.

C) Konuşurken işaret dili tercümanı kullanıldığı zaman, tercümanla göz teması

kurulmalı ve bu nazikçe devam ettirilmelidir.

D) Konuşurken sakız çiğnemek, sigara içmek, konuşurken el ile ağzı kapatmak gibi

davranışlardan kaçınılmalıdır.

E) Eğer engelli bireyi anlamıyorsanız, yazmasını isteyebilirsiniz.







CEVAP ANAHTARI

1e-2a-3c-4d-5d-6a-7e- 8e-9d-10c





ÜNİTE 6

•Dünya Sağlık Örgütü’ne göre sağlık, ‘’sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam bir iyilik hâlidir’’. Birleşmiş Milletler Engelli Bireylerin Hakları Beyannamesi 1975 tarihli genel kurulun 3447 sayılı kararı madde 1’de engelli birey, ‘’doğumsal olsun veya olmasın, fiziksel veya zihinsel kapasitesindeki bir yetersizliğin sonucu olarak, normal bireysel veya sosyal yaşamın gerekliliklerini kısmen veya tümüyle kendi başına sağlayamayan herhangi bir birey’’ şeklinde tanımlanmıştır. Literatürde yetersizlik, özür ya da engel terimi ‘’yapı ve işlev bozukluğu sonucunda bireyin, fiziksel, duygusal, davranışsal ya da zihinsel olarak diğer bireylerin yapabildiği becerileri yapamaması ya da sınırlı bir biçimde yapması’’ olarak tanımlanmaktadır.
• Görme engelli, tek veya iki gözünde tam veya kısmi görme kaybı olan veya bozukluğu olan kişidir.
• Görme engelinin sebepleri genetik-kalıtım, akraba evliliği, mikrop kapma ve kaza geçirme olabilir.
• Engellilerin yaşadıkları temel sorunlardan bazıları eğitim, yoksulluk, rehabilitasyon, ulaşılabilirlik ve istihdamdır.
•Türkiye'de görme engeliler ilköğretimlerini görme engelliler için açılmış olan gündüzlü ve yatılı özel eğitim okullarında sürdürmektedirler. 1997-1998 öğretim yılında ülkemizde görme engelliler için 10 okul bulunmaktadır. Bu okullarda öğrenimini tamamlayan öğrenciler, görenlerin devam ettiği ortaöğretim kurumlarında öğrenimlerini sürdürebilmektedir. Görme engelli çocukların eğitimi, görme engelinin ortaya çıktığı yaşa ve görme engelinin derecesine göre farklılıklar göstermektedir.
• Görme engeli olan çocukların eğitim programında, okuma-yazma ve dinleme, görme kalıntısından yararlanma, oryantasyon ve bağımsız hareket eğitimi, günlük yaşam becerileri ve sosyal beceriler alanlarında düzenlemeler yapılmalıdır.
• Tüm insanlar eşit hak ve özgürlere sahiplerdir. Ancak birtakım düzensizlikler ve ihmaller, engelli bireylerin toplumda özgür ve rahat bir şekilde yaşayabilmesini engellemektedir. Bu nedenle devlet, engelli bireyler için birtakım hakları gözetmekte ve diğer insanların yararlandıkları hizmetlere ulaşabilemelerini sağlamak için gerekli düzenlemeleri yapmaktadır.
• Sosyal hizmet uzmanları engellilerle çalışmalarını üç boyutta sürdürür. Bunlar: engelli bireyler ve aileleri ile sosyal hizmet uygulamaları, engelli grupları ve aileleri ile sosyal hizmet uygulamaları, engelliler ve ailelerine yönelik toplum düzeyinde sosyal hizmet uygulamaları.



DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi, Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Okulları

Yönetmeliği’ndeki “kör” tanımıyla körlüğün yasal tanımının ortak

noktasını oluşturmaktadır?

A) Öğretimde görmeden yararlanırlar.

B)Görmenin kullanımını ölçüt olarak alırlar.

C)1/10 luk görme keskinliğini ölçüt olarak alırlar.

D)Körlerin görmelerini dikkate alırlar.

E) En iyi gören gözü dikkate alırlar.



2. Bireyin psikolojik, fizyolojik ve anatomik özelliklerinde geçici ya da kalıcı

türden işleyiş bozukluğu bulunmasına …………… denir.

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) yetersizlik

B) görme kaybı

C) zedelenme

D) özür-engel

E) işitme kaybı



3. Aşağıdakilerden hangisi görme engelinin sebeplerinden biri değildir?

A) Genetik-kalıtım

B) Akraba evliliği

C) Mikrop kapma

D) Kaza geçirme

E) Tüm bulaşıcı hastalıklar



4. Görme engelli çocuklarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Görme bozukluğu olan çocuklar motor becerilerini, gören çocuklara

göre daha erken kazanırlar.

B) Görmeyen bir bebek el-kulak koordinasyonu kurduktan sonra

emeklemeye başlar.

C) Görme bozukluğu olan çocukların zekâsı gören yaşıtlarından önemli bir

farklılık göstermez.

D) Görme engeli olan çocuklarda ses değişikliği daha az görülmektedir.

E) Görme engeli olan çocuklar jest ve mimiklerin kullanımında yetersizlik

gösterirler.











5. I. Şok

II. Reddetme

III. Depresyon

IV. Suçluluk

Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri görme engeli olan bireylerin

ailelerinin geçirdikleri evreler arasında yer almaktadır?

A) Yalnız I

B) II ve III

C) Yalnız III

D) II, III, ve V

E) I, II,I II ve IV



6. ………...... özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini, destek eğitim

hizmetleri de sağlanarak yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte eğitim

kurumlarında sürdürmeleridir.

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Normalleştirme

B) Bütünleştirme

C) Kaynaştırma eğitimi

D) Oryantasyon

E) Bağımsız hareket





















7. I. Fiziksel çevre ve ulaşılabilirlik

II. Örgütlenme

III. Sosyal Yardımlar

IV. Eğitim

Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri engellilerin sahip oldukları haklar

arasında yer almaktadır?

A) Yalnız I

B) II, III ve IV

C) Yalnız II

D) II ve IV

E) I, II, III ve IV



8. ‘’.............. insanın stresli bir olaya egemen olmasını ve onunla başa

çıkmasını kolaylaştıran sosyal çevreden gelen bir geribildirimdir’’

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Grup çalışması

B) Güçlendirme

C) Savunma mekanizması

D) Sosyal destek

E) Sosyal eylem



9. Engellilik alanında çalışan sosyal hizmet uzmanı ile ilgili aşağıdaki

bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Engellileri ve ailelerini haklar konusunda bilgilendirir.

B) Engellilerin ve ailelerinin engeli kabullenmeleri için çaba gösterirler.

C) Engellilerin ve ailelerinin engellilik sonucu ortaya çıkan sorunlarla baş

etmelerinde yardımcı olurlar.

D) Sadece mikro ve makro düzeyde çalışırlar.

E) Engellilerle ilgili yasal düzenlemelerde rol oynarlar.



10. …………….. ‘’kendi kendine yardım grupları’’ olarak da adlandırılırlar. Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) Destek grupları
B) Etkileşim grupları
C) Eğitici gruplar
D) Tedavi grupları
E) Küçük gruplar







Cevap Anahtarı 1D 2C 3E 4A 5E 6C 7E 8D 9D 10A

ÜNİTE 7

•Dikkat Eksikliği -Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), DSM-IV’e göre, dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik kavramları ile tanımlanır. DEHB bireyin akademik başarısı, aile hayatı, sosyal ilişkileri ve benlik saygısı üzerinde çeşitli olumsuz etkileri olan ve çok sık görülen bir psikiyatrik bozukluktur. Çocuklarda 3-4 yaşlarında görülmeye başlar. Okul çağı çocuklarında ise %3-5 oranında görülür. Erkek çocuklarında görülme sıklığı kızlardan daha fazladır.İlk kez 1845 yılında Dr. Henrich Hoffman isimli bir hekim tarafından tanımlanmış ardından 1902 yılında George Still ''ahlaki kontrolün ileri düzeyde yetersizliği” olarak tanımlaması ve psiko-stimulanların ilk denemeleri 1937’de Charles Bradley tarafından uygulanmıştır. DEHB'li bireylerin aklımıza gelen birşeyi yapmadan önce durup düşünmemizi sağlayan ve diğer sistemlerin aktif ve uyumlu çalışmasını sağlayan sistemlerinde sorun vardır. Bir şeyi yapmadan önce düşünmeleri gereken süre boyunca durmalarını sağlayan sistem iyi çalışmaz. Yani fren mekanizmaları yoktur. Bu nedenle bu bireyler akıllarına gelen ilk şeyi yaparlar. Bunun 3 temel nedeni vardır. Bunlar; Kalıtım, Çevresel etkenler ve beyindeki yapısal ve işlevsel farklılıklardır. Kalıtım: Yapılan çalışmalara göre DEHB olan bireylerin ailelerinde normal çocukların ailelerine göre 2-8 kat daha fazla belirtiler görülmektedir. Çevresel etkenler: Doğum öncesi: annenin gebelikte sigara, alkol kullanması,Doğum sırasında: erken doğum, doğum komplikasyonları ve Doğum sonrası; bazı hastalıklar, kurşun gibi bazı maddelere maruz kalmadır. Beyindeki yapısal ve işlevsel farklılıklar: İnsanlarda birşeyi yapmadan önce düşünmelerin sağlayan onları durdurucu bir sistem DEHB olan bireylerde bu sistem düzenli çalışmaz. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun temel belirtilerine bakıldığında; aşırı hareketlilik, dikkat eksikliği ve dürtüsellik (istekleri erteleyememe) görülmektedir. Öğrenme güçlüğü; zekâ düzeyi yönünden eğitim ve öğretim için bilgilerini ve tecrübelerini kullanamayan tanıma ve kavramlaştırma güçlükleri olan çocuklarda görülür. Günümüzde öğrenme güçlüğü; öğrenme bozukluğu ve öğrenme yetersizliği gibi kavramlarla da tanımlanabilmektedir. Öğrenme güçlüğünün nedenleri tam olarak bilinmemesine karşın genetik ve kalıtsal etmenlerin, beyin hasarının, nörolojik fonksiyonlardaki bozuklukların, biyokimyasal bozuklukların, nörolojik fonksiyonlardaki bozuklukların, duyusal bozuklukların ve çevresel etmenlerin öğrenme güçlüğüne neden olabileceği belirtilmektedir.







DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun görülmeye başladığı yaş aralığı

aşağıdakilerden hangisidir?

a) 3-4

b) 4-5

c) 1-2

d) 2-4

e) 6-8



2. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi

yanlıştır?

a) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun okul çağındaki çocuklarda görülme

sıklığı %3-5 oranındadır.

b) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar genelde yerinde

durmayan, hayallere dalan gibi pek çok sıfatla nitelendirilenler.

c) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, 1845 yılında Dr. Henrich Hoffman

tarafından tanımlanmıştır.

d) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun görülme sıklığı kızlarda daha

fazladır.

e) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, 1930’larda benzer özellikler gösteren

çocuklar için “organik dürtüsellik” olarak tanımlanmıştır.



3. Aşağıdakilerden hangisi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun çevresel

etkenlerinden biridir?

a) beyindeki farklılıklar

b) Doğum sonrası

c) Kalıtım

d) Bireyin alkol kullanması

e) Bireyin sigara kullanması





4. Aşağıdakilerden hangisi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temel

belirtilerinden biridir?

a) Dağınıklık

b) Tutarsızlık

c) Bellek sorunları

d) Saldırgan davranışlar

e) Dikkat eksikliği



5. ”O kadar çok disiplin cezası aldı ki bundan hoşlandığını düşünmeye başladım”.

İfadesi Aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?

a) Tutarsızlık

b) Aşırı hareketlilik

c) Dürtüsellik

d) Saldırgan davranışlar

e) Özgür olmak



6. Aşağıdakilerden hangisi hiperaktivite belirtilerinden birisi değildir?

a) Yerinde duramama

b) Oturması gerektiği hâlde oturamama

c) Karşısındaki konuşurken dinlemez gibi görünme

d) Yerli yersiz koşup tırmanma

e) Çok konuşma



7. Aşağıdakilerden hangisi dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun olumlu

özelliklerinden biri değildir?

a) Sıcak kanlı ve cana yakın olma

b) Kolay ilişki kurabilme

c) İnsanlara kolaylıkla güvenebilme

d) Risk alabilme

e) Sorumluluk sahibi olma



8. Aşağıdakilerden hangisi öğrenmeyi etkileyen iç etmenlerden değildir?

a) Fiziki koşullar

b) Olgunlaşma

c) Güdülenme

d) Duyu organları

e) Yaş



9. Aşağıdakilerden hangisi öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların özelliklerinden

biridir?

a) Dikkatlerini yaptıkları işe veya oyuna vermekte zorlanırlar.

b) Çalışma becerilerini kullanmada yetersizdirler.

c) Yönergeleri başından sonuna kadar takip edemezler.

d) Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çekerler.

e) Her zaman bir şeylerle uğraşırlar.



10. Öğrenme güçlüğü ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

a) Akademik öğrenme bozuklukları, çocuğun akademik alandaki başarısında önemli

bir yer tutan dikkat, hafıza, algı, motor, dil ve düşünme becerilerindeki bozuklukları

kapsar.

b) ilk olarak Samuel Kirk (1963) tarafından ortaya atılmıştır.

c) Öğrenme güçlüğünün nedenleri arasında genetik ve kalıtsal etmenler de

bulunmaktadır.

d) Öğrenme güçlüğü; öğrenme bozukluğu ve öğrenme yetersizliği olarak da

tanımlanabilmektedir.

e) Öğrenme güçlüğü olan çocukların akademik performansları düşüktür.







Cevaplar Anahtarı

1.A, 2.D, 3.B, 4.E, 5.D, 6.C, 7.E, 8.A, 9.B, 10.A