Bakım hizmetleri, başkasının yardımı olmaksızın günlük yaşamını sürdüremeyen bakıma muhtaç bireye kendi evinde ya da bir kurum bünyesinde sunulan fizyolojik, psikolojik, manevi ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik hizmetler bütünüdür.

Unsurları
Bakıma Muhtaç Olmayı Gerektiren Bir Hizmettir
Bakım Hizmetleri Profesyonel Destek Hizmetlerini Kapsamaktadır
Bakım Hizmetleri Genel Olarak Kurumsal Bakım ve Evde Bakım Olarak Ele Alınmaktadır


Evde bakım hizmetleri; bakıma muhtaç engelli bireye ve aileye verilen her türlü desteği kapsamaktadır.


BAKIM HİZMETLERİNİN TÜRLERİ

Bakıma İhtiyaç Duyma Nedenlerine Göre
Engelli Bireyler Açısından Bakım Hizmetleri
Kişisel Bakım Hizmetleri

Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri

Kişisel Bakım Hizmetleri
Psiko-Sosyal Destek Hizmetleri
Yaslı Bireyler Açısından Bakım Hizmetleri
Barınmaya İlişkin Hizmetler

Gündüz Bakımı ve Destek Hizmetleri

Bos Zaman Değerlendirmesine Yönelik Faaliyetler

Çalışma Yasamı ve Ekonomik Sorunlara İlişkin Hizmetler

Barınmaya İlişkin Hizmetler
Gündüz Bakımı ve Destek Hizmetleri
Bos Zaman Değerlendirmeye Yönelik Hizmetler
Çalışma Yasamı ve Ekonomik Sorunlara İlişkin Hizmetler

Hizmetin Sunum Zamanına Göre
Erken Dönemdeki Bakım Hizmetleri
Geç Dönemdeki Bakım Hizmetleri

Hizmetin Sunum Süresine Göre
Kısa Süreli Bakım Hizmetleri
Uzun Süreli Bakım Hizmetleri

Hizmetin Verildiği Yere Göre
Kurumsal Bakım Hizmetleri
Evde Bakım Hizmetleri
Toplum Temelli Bakım Hizmetleri

Bakıma İhtiyaç Duyan Birey ile Bakım Elemanı Arasındaki İlişkiye Göre
Profesyonel Bakım (Formel Bakım)
Profesyonel Olmayan Bakım (Enformal Bakım)





Erken dönemdeki bakım hizmetleri, yetersizliğin oluşumundan itibaren ilk 3-6 aylık dönemi içermektedir.



Evde Bakım Hizmetleri Batı’ da özellikle 1950’li yıllardan itibaren tercih edilmeye başlanmıştır.

Hizmetin niteliğine göre bakım hizmetleri ikiye ayrılmaktadır.

Tıbbi Bakım Hizmetleri: Genel sağlık kontrolü, ücretsiz check-up, acil sağlık hizmetleri ve sağlık taraması bu kapsamda değerlendirilir.

Sosyal Bakım Hizmetleri: Sosyal bakım hizmetleri; yemek yeme, banyo, tuvalet, giyinme, soyunma, hareket etme gibi günlük yaşam aktiviteleri ile ev işleri, yemek yapma, alışverişe gitme gibi yardımcı günlük yaşam aktiviteleri desteğini içermektedir.

Evde bakım hizmetlerinde çalışanlardan günlük yaşam aktiviteleri kapsamında özellikle beklenen hizmetler şunlardır
Ev İşleri
Kişisel Bakım ve Destek: Banyo ve tuvalet ihtiyacını gidermede destek olma
Beslenme ve Sağlık Hizmetleri
Sosyal Destek ve Danışmanlık Hizmetleri
Hemşirelik Hizmetleri

Evde bakım hizmetlerinin kurumsal bakım hizmetleri ile karşılaştırıldığında yararları şu şekilde sıralanabilir

Bireye Özerklik Hakkı Tanıması:
Bakıma Muhtaçlıkla Başa Çıkmada Stresi Azaltıcı Etki:
İhtiyaçların Karşılanmasından Duyulan Tatmin:
Bakıma Muhtaç Bireyin Sosyal Onay ve Değerli Olma İhtiyacını Karşılaması:
Sunumunun Kolay ve Maliyetinin Düşük Olması:
Bakıma Muhtaç Bireyin Belirli İşlevlerinde Kayıp Yaşamaması:

Kurumsal Bakım Hizmetleri

Kurum bakımı, evde destek verilmesine rağmen bakılamayacak derecede yardıma gereksinim duyan veya aile yanında bakılması mümkün olmayan yaşlı, özel gereksinimli ve süreğen hastalığı olan bireylerin bireysel, sosyal, psikolojik gereksinimlerinin karşılandığı, serbest zamanlarını etkili ve verimli şekilde kullanabilmelerinin sağlandığı, sosyal ilişkilerinin ve aktivitelerinin artırıldığı bakım türüdür

Kurumsal bakım hizmetleri Sağlık Bakanlığı Bakım Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelliler ve Yaşlılar Genel Müdürlüğüne bağlı kuruluşlarca sürdürülmektedir.

Günümüzde uzun dönemli kurum bakımının bireyler üzerinde yalnızlaşma, sosyal izolasyon, depresyon gibi olumsuz etkilere neden olması ve maliyetinin yüksek olması nedeniyle toplum temelli bakım modeline geçişin benimsendiği görülmektedir.

Toplum Temelli Bakım Hizmetleri

Toplum temelli bakım; yaşlı, engelli ve süreğen hastalığı olan bireylere yönelik hizmet modelidir. Toplum temelli bakımla bireye, yaşadığı sosyal çevreden uzaklaştırmadan yaşamını kendi evinde sürdürmesi için gereksinim duyduğu destek ve yardım sunulmaktadır.

Hizmeti Sunan Bireyin Durumuna Göre Bakım Hizmetleri Türleri

Profesyonel (Formel) Bakım Hizmetleri

Belli bir ücret karşılığında profesyonel bakım uzmanı ve/veya yarı uzman sosyal bakım elemanları tarafından verilen bakım hizmetidir.



Profesyonel Olmayan (Enformel) Bakım Hizmetleri

Profesyonel olmayan bakım hizmetleri aile bireylerinin, yakınların veya komşuların çoğu kez para karşılığı olmayan gönüllü olarak vermiş oldukları bakım hizmetlerini ifade etmektedir. Kişisel yakınlığı olan birine, karşılığında ücret almadan sağlanan yardım davranışıdır.

TÜRKİYE’DE BAKIM HİZMETİ VEREN KURUM VE KURULUŞLAR

Hukukî Niteliklere Göre Bakım Hizmeti Veren Kurum ve Kuruluşlar

Kamu Kurumlarına Bağlı Olarak Çalışan Bakıma Yönelik Kuruluşlar

(Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yaşlı Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı çatısı altındaki huzurevleri, yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri; Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Engelli Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı çatısı altındaki bakım ve rehabilitasyon merkezleri, özel bakım merkezleri kamuya ya da devlete ait bakım kuruluşlarına örnek verilebilir.)

Yerel Yönetimlere Bağlı Olarak Çalışan Bakıma Yönelik Kuruluşlar (huzurevleri, çocuk bakım evleri)

Sivil Toplum Örgütleri Tarafından Açılan ve Çalıştırılan Bakıma Yönelik Kuruluşlar (En iyi örnekleri huzurevleridir. )

Özel Sektör Eliyle Kurulup Çalıştırılan Bakıma Yönelik Kuruluşlar

(Gündüzlü bakım merkezleri, çocuk bakım evleri ve huzurevleri, bakım ve rehabilitasyon merkezleridir.)

Çalışma Modellerine Göre Bakım Hizmeti Veren Kurum ve Kuruluşlar
Yatılı Bakım Kuruluşları

Gündüzlü Bakım Kuruluşları

Özel Gereksinimli Bireylere/ Gruplara Göre Bakım Hizmeti Veren Kurum ve Kuruluşlar
Engellilere Yönelik Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlar

· Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri · Aktif Yaşam Merkezi
· Bakım Merkezleri
Gündüzlü Hizmet Veren Bakım Merkezleri

Yatılı Hizmet Veren Bakım Merkezleri
Özel Bakım Merkezleri

Yaslılara Yönelik Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlar
· Huzurevleri

· Yaşlı Bakımı ve Rehabilitasyon Merkezi · Huzurevi ve Yaşlı Bakım Merkezi
Kronik Hastalığı Olanlara Yönelik Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlar
Çocuklara Yönelik Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlar

Diğer Özel Gereksinimli Birey/ Gruplarla, Engellilere ve Yaşlılara Yönelik Bakım Hizmeti Veren Kuruluşlar
Çok Amaçlı Sosyal Hizmet Kuruluşları
Ev Tipi Sosyal Hizmet Birimleri

Bakım Hizmetlerinin Hukuki Dayanakları

T.C. Anayasası
Sosyal Hizmetler Kanunu
Engelliler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

Türkiye’ de evde bakım hizmeti, Sağlık Bakanlığının 2005 tarihli 25751 sayılı Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir.




BAKIM HİZMETİ GEREKTİREN BİREYLERİN SINIFLANDIRILMASI

Bakıma muhtaç ya da bakım hizmeti gerektiren bireyler yaşlılar, engelliler ve kronik ya da süreğen hastalardır. Kronik hastalar, literatürde engelliler grubuna dâhil edilmektedir.

Yaşlılar
Yaş Kavramı
Yaş, “kronolojik yaş” ve “biyolojik yaş” şeklinde iki başlık altında incelenebilir:
Kronolojik Yaş: Doğumdan başlayarak içinde bulunulan zamana kadar geçen yılların toplamıdır.
Biyolojik Yaş: İçinde bulunulan biyolojik basamağın zaman birimi olarak gösterilmesidir.

Literatürde genel kabul gördüğü üzere, kronolojik yaş tanımından hareketle yaşlılar üç gruba ayrılır:

Birinci grubu 55-64 yaş arasındaki “iktisaden faal olan yaşlılar”; ikinci grubu 65-74 yaş arasındaki “iktisaden faal olmayan yaşlılar”; üçüncü grubu ise 80 ve üzeri yaştaki “çok yaşlı insanlar” oluşturmaktadır.

Yaşlanma Kavramı

Yaşlanma; “biyolojik yaşlanma”, “ekonomik yaşlanma”, “patolojik yaşlanma”, “psikolojik yaşlanma” ve “sosyal yaşlanma” şeklinde çok çeşitli şekillerde tanımlanabilir.

Engelliler

Engellilik, bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumudur.

Engelli Kavramı

Engelli, “doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine gereksinim duyan kişi” olarak tanımlanmaktadır.

Engelli Türleri
Ortopedik Engelli: Kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve işlev kaybı olan kişidir.
Görme Engelli: Tek veya iki gözünde tam veya kısmi görme kaybı veya bozukluğu olan kişidir.
İşitme Engelli: Tek veya iki kulağında tam veya kısmi işitme kaybı olan kişidir.

Dil ve Konuşma Engelli: Herhangi bir nedenle konuşamayan veya konuşmasının hızında, akıcılığında, ifadesinde bozukluk olan ve ses bozukluğu olan kişidir.

Zihinsel Engelli: Çeşitli derecelerde zihinsel yetersizliği olan kişidir.

Kronik ya da Süreğen Hastalık: Hastalık insanın normal yaşantısında aksaklıklara yol açan, ruhsal durumunu ve sosyal ilişkilerini etkileyen, fizyolojik yakınmalara neden olan bir var oluş krizidir.

BAKIM GEREKTİREN BİREYLERİN TEMEL GEREKSİNİMLERİ

Yaşlıların Temel Gereksinimleri

Yaşlıların temel bakımda barınma, yemek yapma ve yeme, temel enstrümental günlük yaşam aktivitelerini yapma bakımından önem taşıyan gereksinimlerini saptamada “temel günlük yaşam aktivitelerini “ ve “enstrümental günlük yaşam aktivitelerini değerlendirme testleri” kullanılır. Bu testler kişinin bağımsızlık derecesini anlamaya yönelik ve günlük gereksinimlerini ortaya çıkaran



testlerdir. Bu testlerin en sık kullanılanları, “Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği”, Lawton-Broody Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği”dir.
Yaşlıların Temel Gereksinimleri:
Ekonomik yeterlilik
Sosyal güvence varlığı
Toplum tarafından kabul görme ve saygınlık
Toplumsal yasama katılım
Toplumdaki karar verme mekanizmalarına katılım
Toplum içinde kendi ortamında yasam
Bağımsız yasamın sürdürülmesi
Güvenli barınma koşulları
Sosyal destek sağlanması
Sosyal bakım hizmetlerine evde ve kurumda erişim
Sağlık hizmetlerine evde ve kurumda erişim

Engellilerin Temel Gereksinimleri

Temel Günlük Yasam Aktiviteleri
Banyo
Giyinme
Transfer
Tuvalet
Kontinans
Beslenme

Enstrümantal Günlük Yasam Aktiviteleri
Telefon Kullanma
Alışveriş

Yemek hazırlama
Ev Koruması
Ulaşım
Medikasyonlar
Finans

Engelli Bireylerin Temel Gereksinimleri;
Özel Eğitim Programları
Kentsel Alan Düzenlemeleri
Özel Eğitim Hizmeti
Destek Eğitim Hizmeti
Yaşam Boyu Bakım ve Gözetim Hizmeti

BAKIM GEREKTİREN BİREYLERİN HAKLARI

Öncelikle belirtmek gerekir ki temel hak ve özgürlükler ya da insan hakları, engelli, yaşlı vb. şeklinde ayrım yapmaksızın tüm insanlığa özgü haklardır. Bu yüzden 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi engelli, yaşlı ve hasta haklarının da uluslararası alanda temel hukuki kaynağı niteliğindedir.

Yaşlı Hakları

Dünya genelinde 20. yüzyılda dikkati çekmeye başlayan toplum yaşlanması uluslararası düzeyde ilk kez Viyana’da 1982 yılında yapılan Birleşmiş Milletler Dünya Yaşlanması Asamblesinde gündeme gelmiştir. Daha sonra 1991’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu yaşlılar için ilkeleri belirlemiş ve bu ilkeleri ülkelerin ulusal programlarına adapte etmelerini önermiştir. Birleşmiş Milletlerin kabul ettiği yaşlı ilkeleri şunlardır:


İtibar ve Saygınlık
Katılım
Bağımsızlık
Kendini gerçekleştirme
Bakım

Toplum yaşlanmasının giderek artan önemi ile birlikte DSÖ tarafından 1999 yılı “Uluslararası Yaşlılar Yılı” olarak ilan edilmiş, üretken ve aktif yaşlılık sürecinin önemi üzerinde durulmuştur. Viyana’da yapılan ilk toplantıdan 20 yıl sonra 2002 yılında, Dünya Yaşlanma Asamblesi Madrid’te toplanmış ve 2002 Eylem Planı yürürlüğe konulmuştur. Bu eylem planı içinde yer alan amaç, hedef ve taahhütler şunlardır:

Yaşlıların insan haklarının ve temel özgürlüklerinin tam olarak tanınması ve gerçekleştirilmesi,

Yaşlıların ekonomik, politik ve sosyal yaşama tam ve etkili olarak katılması amacıyla güçlendirilmesi,

Yaşlılara yaşam boyu öğrenme ve toplum içinde yer alma olanaklarına erişim gibi fırsatların yaşamın ileri yıllarında da sağlanarak yaşam boyunca bireysel gelişme, kişisel tatmin ve iyi olma durumlarının sürdürülmesi,

Bütün ekonomik, sosyal, kültürel hakların yanında vatandaşlık ve siyasi haklara da sahip olmalarının sağlanması ve yaşlılara karşı her türlü şiddet ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması,

Cinsiyete dayalı ayrımcılığın ortadan kaldırılması yoluyla yaşlılarda cinsiyet eşitliğinin sağlanması,

Sosyal kalkınma için ailenin önemi, kuşaklar arası bağlılık, dayanışma ve karşılıklı ilişkilerin öneminin kavranması,

Yaşlılar için, koruyucu ve rehabilite edici hizmetler dahil olmak üzere, sağlık hizmetleri, destek ve sosyal koruma sağlanması,

Uluslararası Eylem Planı’nın uygulamaya dönüştürülmesi için yaşlılar ile hükûmet, sivil toplum ve özel sektörün bütün düzeyleri arasında iş birliğinin kolaylaştırılması

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, birçok diğer konunun yanı sıra yaşlanmanın bireysel, sosyal ve sağlık yönleri üzerinde odaklanmak amacıyla bilimsel araştırmalar yapılarak bu konuda bilgi ve becerilerin artırılması ve teknolojiden yararlanılması,

Yaşlanmakta olan bireylerin durumlarının ve farklı koşullarının tanınması ve onları etkileyen konularda seslerini duyurmalarının sağlanması için çeşitli yolların araştırılması gerektiğinin kabul edilmesi.

Yaşlı hakları şu şekilde sıralanarak açıklanabilir;
Politik ve Toplumsal Yaşama Katılım Hakkı
Eğitim ve Kültür Hakkı
Her Tür Şiddet, İstismar ve Ayrımcılığa Karşı Korunma Hakkı
Adil Gelir ve Sosyal Güvenlik Hakkı
Çalışma ve İstihdam Hakkı
Sağlık Hakkı

Aile Hakkı
Konut ve Barınma Hakkı
Güvenli Bir Çevrede Yaşama Hakkı
Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmetlerden Yararlanma Hakkı
Bakım Hakkı

Ülkemizde yaşlılara yönelik bu sosyal haklar, gerek 1961 gerekse 1982 Anayasalarında “sosyal ve ekonomik haklar” başlığı altında tanımlanmıştır. 1982 tarihli T.C. Anayasası’na göre yaşlılar devletçe korunur. Yaşlılara devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar kanunla düzenlenir.


Engelli Hakları

Engelli bireylerin haklarının uluslararası dayanağı niteliğinde başta Birleşmiş Milletler olmak üzere, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, Uluslararası Çalışma Örgütü gibi birçok uluslararası kuruluşça çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Kuşkusuz engelli bireylere yönelik bu düzenlemeler içerisinde önemli bir yere sahip olan Birleşmiş Milletlerin yayımladığı “Engelli Kişilerin Haklarına Dair Bildiri” ile Avrupa Konseyi bünyesinde kabul edilen Avrupa Sosyal Şartı’nda ayrıntılı bir şekilde düzenleme konusu yapılan engelli haklarının amaçları şu şekilde sıralanabilir;

(Engelli Haklarına Gereksinim Duyulmasının Nedenleri)

İnsanlık onuruna saygı gösterilmesi
Aynı yastaki vatandaşlar ile aynı temel haklara sahip olma
Mümkün olduğu kadar normal ve tam bir insan gibi nezih bir hayat yasama
Mümkün olduğu kadar kendilerini yeterli hâle getirecek tedbirlerin alınmasını isteme

Protez ve ortopedik araçlar da dahil tıbbi ve sosyal rehabilitasyon, eğitim, mesleki, öğrenim ve rehabilitasyon, yardım, danışmanlık, barınma hizmetleri ile diğer hizmetler gibi tıbbi, psikolojik ve işlevsellik muamelesi görme

Ekonomik ve sosyal güvenlik ile yaşamlarını nezih bir düzeyde sürdürme, kabiliyetleri ölçüsünde çalışma veya yararlı, üretici ve kazanç sağlayıcı bir meslek icra etme ve sendikalara katılma

Ekonomik ve sosyal planlamanın her aşamasında özel ihtiyaçların dikkate alınmasını isteme

Kendi aileleri veya bakıcı aileler ile birlikte yasama ve her türlü sosyal, yaratıcı veya eğlendirici faaliyete katılma

İkamet ile ilgili olarak farklı muameleye tabi tutulmama

Bütün istismarlara, ayrımcı, kötüye kullanıcı veya onur kırıcı nitelikteki bütün düzenlemelere ve muamelelere karsı korunma

Hukuki yardıma ihtiyaç duyduklarında hukuki yardım alma ve onlara karsı bir dava açılmışsa uygulanacak olan usulde kendilerinin fiziksel ve zihinsel şartlarının tam olarak dikkate alınmasını talep etmek

Haklarını ilgilendiren bütün konularda ve engelli kişilerin örgütleri ile istişare edilmesi

Engelli kişilerin, onların ailelerinin ve yasadıkları çevrenin, engelli haklarından her türlü uygun vasıta ile bilgilendirilmesi

Engelli bireylerin bağımsız olmalarını toplumla bütünleşmelerini ve toplum yaşamına katılımlarının sağlanması

Türkiye’de Engelli Hakları;
Çevresel Mimari ve Erişim Hakkı
Bağımsız Yasayabilme ve Topluma Dahil Olma Hakkı
Eğitim ve Kültür Hakkı
Sağlık, Bakım ve Rehabilitasyon Hakkı
Çalışma ve İstihdam Hakkı
Ulaşım Hakkı
Engelli Durumlarına Özgü Özel Araçlardan Yararlanma Hakkı
İletişim Hakkı

Sosyal Güvenlik Hakkı
Sosyal Yardım ve Hizmetlerden Yararlanma Hakkı
Her Tür Şiddet, İstismar ve Ayrımcılığa Karsı Korunma Hakkı
Örgütlenme Hakkı








Eğitim ve Kültür Hakkı Bakımından Engellilere Sağlanan Kolaylıklar;
Üniversite sınavına giren engelli öğrenciler için fiziksel düzenlemeler yapılması

Başarılı ve ihtiyaç sahibi engelli öğrencilere Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından öncelikli olarak öğrenim kredisi, kredisi, katkı kredisi ve yurt tahsisi yapılması

Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin okullara erişiminin sağlanması için ücretsiz taşınması
Ortaöğretimdeki işitme engelli öğrencilerin meslek liselerine sınavsız yerleştirilmesi

Yüksek Eğitim Kurumuna girmeye hak kazanan öğrencilerin valilik bünyesindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından Başkanlık Bursu alabilmesi ve yardımcı ders gereçlerinin temini konusunda destek verilmesi

Kredi ve Yurtlar Kurumunun %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen öğrencilere öncelik tanınması ve harç üzerinden %50 indirim yapması

Halk Eğitim Merkezlerinde mesleki eğitim programı alan %40 ve üzeri engellilerden herhangi bir ücret alınmaması
Devlet Tiyatroları’nda engellilerden ücret talep edilmemesi
Engelli tiyatrolarının Kültür Bakanlığından maddi destek alması
Özel tiyatro ve sinemalarda engelliler için indirim uygulanması

Hasta Hakları
Sağlık hakkının ana hedefleri şu şekilde sıralanabilir:
Modern çevrenin yarattığı tüm tehlikelerden insanın korunması,

Ekonomik, sosyal, coğrafi tüm sınırlılıklara karşın herkesin bakım ve tedavi hizmeti olması

Her insanın yaşamını ve üretkenliğini güvencede sürdürmesini sağlayan yeteneklerini geliştirme fırsatına sahip olması,

Tüm girişimlerin insan bütünlüğü ve saygınlığına, onuruna uygun olmasıdır
Hasta Haklarının Hukuki Dayanakları

Uluslararası Hukuki Düzenlemeler
Hasta Haklarına Yönelik Uluslararası Hukuki Düzenlemeler;
İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi

Biyoloji ve Tıbbin Uygulanması Bakımından İnsan Hakları Haysiyetinin Korunmasına Dair Sözleşme

İşkencenin ve Gayriinsani ya da Küçültücü Ceza Muamelenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi

1972 Tarihli Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirmesi
1981 Tarihli Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi
1994 Tarihli Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam Bildirgesi)
1995 Tarihli Dünya Tabipler Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi

1972 Tarihli Amerika Hastaneler Birliği Hasta Hakları Bildirgesi: Bu bildirgede hastanın hastalığının tanısına, tedavisine ve gelişimine ilişkin doğru, eksiksiz ve anlayabileceği dilde bilgi almaya ve akla uygun bir karar verebilmesine olanak sağlanmasını beklemeye hakkı olduğu belirtilmiştir

1981 Tarihli Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi:
Hekimini özgürce seçme hakkı,
Bir dış baskı altında kalmadan özgürce çalışabilen bir hekim tarafından bakılma hakkı,

Yeterli ölçüde bilgilendirildikten sonra tedaviyi kabul ya da reddetme hakkı,

Kendisiyle ilgili tüm tıbbi ve kişisel bilgilerin gizliliğine gereken saygıyı göstermesini hekimden bekleme hakkı,
Onurlu bir biçimde ölme hakkı,

Dinî temsilci de dâhil olmak üzere, ruhsal ve manevi yönden teselli edilmeyi isteme ya da reddetme hakkı.


1994 Tarihli Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi (Amsterdam Bildirgesi):
Sağlık hizmetlerinde insan hakları ve değerleri
Bilgilendirme
Onay
Mahremiyet ve özel hayata saygı
Bakım ve tedavi hakkı
Başvuru

1995 Tarihli Dünya Tabipleri Birliği Bali Hasta Hakları Bildirgesi: Dünya Tabipler Birliği tarafından Eylül 1995 tarihinde Endonezya’nın Bali kentinde yapılan toplantıda Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi gözden geçirilerek Bali Bildirgesi yayımlanmıştır.

Kaliteli tıbbi bakım hakkı
Seçim yapma özgürlüğü
Kendi kaderini belirleme hakkı
Bilinci kapalı hasta
Yasal ehliyeti olmayan hasta
Hastanın isteğine karşın yapılan girişimler
Bilgilendirme hakkı
Gizlilik hakkı
Sağlık eğitimi hakkı
Onur hakkı

Dinî destek hakkı

Sağlıkla İlgili Yasama Kaynakları
224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun
1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun
1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu
2219 Sayılı Hususî Hastaneler Kanunu
2659 Sayılı Adli Tıp Kurumu Kanunu
3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
5258 Sayılı Aile Hekimliği Kanunu
2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun
5368 Sayılı Verem Savası Hakkında Kanun
5624 Sayılı Kan ve Kan Ürünleri Kanunu

Sağlıkla İlgili Yürütme Kaynakları;
181 Sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname:
Özel Hastaneler Tüzüğü
Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Tüzüğü
Uluslararası Sağlık Tüzüğü
Ispençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Nizamnamesi

Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği
Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
Halkın Sağlık Eğitimi Yönetmeliği
Hasta Hakları Yönetmeliği
İlkyardım Yönetmeliği
Hasta Hakları Uygulama Yönergesi




Hasta haklarının ana başlıkları şu şekilde sıralanabilir;
Sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı
Sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı
Hasta haklarının korunması
Tıbbi müdahalede hastanın rızası
Tıbbi araştırmalar
Diğer haklar




Hasta Haklarının Türleri
Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı
Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Kapsamı;
Adalet ve hakkaniyete uygun olarak yararlanma

Bilgi isteme
Sağlık kurulusunu seçme ve değiştirme
Personeli tanıma, seçme ve değişme
Öncelik sırasının belirlenmesini isteme
Tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım
Tıbbi gereklilikler dışında müdahale yasağı
Ötenazi yasağı
Tıbbi özen gösterilmesi


Genel Olarak Bilgi İsteme
Kayıtları İnceleme
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
Bilgi Vermenin Usulü
Bilgi Verilmesi Uygun Olmayan ve Önlem Alınması Gereken Durumlar
Bilgi Verilmesini Yasaklama

Hasta Haklarının Korunması
Hastanın Hasta Haklarının Korunması Kapsamındaki Hakları;
Mahremiyete saygı gösterilmesi

Rıza olmaksızın tıbbi ameliyeye tabi tutulmama
Bilgilerin gizli tutulması




Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası Kapsamındaki Hakları;
Rıza Olmaksızın Tıbbi İsleme Tabii Tutulmama
Tıbbi Müdahalelerde Hastanın Rızasının Alınması
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma

Ergin Olmayan veya Kısıtlı Olan Hastanın Tıbbi Müdahaleye İştirakinin Sağlanması
Rızanın Sekli Geçerliliği
Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
Organ ve Doku Alınmasında Rıza
Aile Planlaması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi
Rızanın Kapsamı


11

Diğer Haklar
Hasta Hakları Yönetmeliğine Göre Hastanın Temel Haklar Dışındaki Diğer Hakları;
Güvenliğin sağlanması

Dinî vecibeleri yerine getirebilme ve dinî hizmetlerden faydalanma
İnsani değerlere saygı gösterilmesi ve ziyaret
Refakatçi bulundurma
Hizmetin sağlık kurum ve kurulusu dışında verilmesi




BAKIM GEREKTİREN BİREYLERİN SORUMLULUKLARI

Genel Nitelikteki Sorumlulukları

Bakım gerektiren bireyler kendi sağlıklarına dikkat etmek için elinden geleni yapmalı ve sağlıklı yasam için verilen önerilere uymalıdır.

Bakım gerektiren bireyler basit durumlarda kendi bakımlarını yapmalıdır.

Bakım gerektiren birey, bakım aldığı kurumu ve yetkili kişiyi sağlık, bakım, sosyal güvenlik ve kişisel bilgilerindeki değişiklikler konusunda zamanında bilgilendirmelidir.

Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanlarını Bilgilendirme

Yakınmaları, daha önce geçirdiği hastalıkları, yatarak herhangi bir tedavi görüp görmediğini, eğer varsa hâlen kullandığı ilaçları ve tüm sağlığıyla ilgili bilgileri eksiksiz vermelidir.

Bakımı ile ilgili bilgileri eksiksiz vermelidir.

Hastane ve Bakım Merkezi Kurallarına Uyma

Bakım gerektiren birey, başvurduğu sağlık kurulusunun ve bakım kurulusunun kural ve uygulamalarına uymalıdır.

Bakım gerektiren birey, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve diğer sosyal güvenlik kurumlarınca belirlenen sevk zincirine ve yönlendirme kurallarına uymalıdır.

Bakım gerektiren birey tedavi, randevulu hizmet veren bir sağlık tesisinden yararlanıyorsa randevunun tarih ve saatine uymalı ve değişikliği ilgili yere bildirmelidir.

Bakım gerektiren birey sağlık ve bakım personelinin diğer bakım gerektiren bireylerin ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir.

Bakım gerektiren birey hastane ve bakım merkezinin malzemelerine verdiği zararları karşılamak zorundadır.

Tedavisi, Bakımı ve Rehabilitasyonu İle İlgili Önerilere Uyma

Bakım gerektiren birey tedavisi, bakımı ve rehabilitasyonu ile ilaçlarla ilgili önerileri dikkatle dinlemeli ve anlayamadığı yerleri sormalıdır.

Bakımı gerektiren birey tedavisi, bakımı ve rehabilitasyonu ile ilgili önerilere uyum sağlayamama durumu söz konusu ise bunu sağlık ve bakım personellerine bildirmelidir.

Bakım gerektiren birey sağlık bakım ve taburculuk sonrası bakım planını beklendiği gibi doğru anlayıp anlamadığını belirtmelidir.

Bakım gerektiren birey uygulanacak tedaviyi, bakımı ve rehabilitasyonu reddetmesi veya önerilere uymamasından doğan sonuçlardan kendisi sorumludur.











Engelli hakları ile ilgili uluslararası düzenlemeler şu şekilde sıralanabilir:
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Birleşmiş Milletler Sakat Hakları Sözleşmesi
Avrupa Sosyal Şartı
Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO)’ 142 Sayılı Sözleşmesi
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO)’ 159 Sayılı Sözleşmesi
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi
Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 20 Aralık 1993 tarihinde yapılan 48. toplantısında 48/96 sayılı kararla kabul edilen “Sakatlar İçin Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar”

ÜLKEMİZDE
5378 sayılı Engelliler (Özürlüler) Kanunu

5378 sayılı Engelliler (Özürlüler) ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun.







Bakım Gerektiren Bireylere Girişimde Disiplinlerarası Çalışma Bakım gerektiren bireylere girişimde
Sağlık personeli,
Psikolog,
Sosyal hizmet
Uzmanı (sosyal çalışmacı),
Çocuk gelişimci,
Özel eğitimci ve
Ev ekonomisti de önemli sorumluluklar üstlenir

Sağlık Personeli

Bakım gerektiren bireylere girişimde görev üstlenen sağlık personeli; doktor, hemşire, dil ve konuşma terapisti, fizyoterapist, ergoterapist ve diyetisyendir.
Doktor

Tıbbi koordinasyonu sağlar, hizmetten yararlananların sağlık durumlarını takip eder, tıbbi danışmanlık ve eğitim verir.
Hemşire

Hizmetten yararlananların sağlık durumları hakkında doktora bilgi verir. İlaçların doğru ve düzenli bir biçimde alınmasını sağlar
Dil ve Konuşma Terapisti

Dil ve konuşma terapisti/patoloğu insan iletişimi ve dil (lisan)-konuşma ile ilgilenir ve nedenlerine bakmaksızın çocuklarda, ergenlerde, yetişkinlerde ve yaşlılarda tüm ses, konuşma, yutma fonksiyonları ve dil (lisan) bozukluklarını tedavi eder.

Fizyoterapist

Doktor tarafından tanısı konan bireylerin fizyoterapi ve rehabilitasyon programlarını planlar ve uygular.
Ergoterapist

Hizmetten yararlananların belirlenen aktivite ve görevlerde performanslarını düzeltmeye, güçlendirmeye ve artırmaya çalışır, adaptasyon ve üretkenlik için gerekli olan beceri ve fonksiyonları öğrenmelerine yardımcı olur.


Diyetisyen

Hizmetten yararlananların sağlık ve yaş durumlarını göz önünde bulundurarak düzenli, dengeli ve sağlıklı beslenebilmeleri.

Psikolog

Hizmetten yararlananların motivasyonunun yükseltilmesi duygusal boşalımlarının sağlanması, endişe ve kaygılarının en aza indirilmesi, ihtiyaç duydukları konularda danışmanlık hizmeti verilmesi, aynı sorunu paylaşan kişilerle tedavi, serbest zaman değerlendirme vb. gruplar oluşturulması gibi konularda mesleki çalışmalar yapar.

Sosyal Hizmet Uzmanı (Sosyal Çalışmacı)

Meslek elemanları arasındaki koordinasyon ve eş güdümü sağlar. Sosyal inceleme ve değerlendirme raporunu hazırlar, vaka yöneticiliği yapar, ev ziyaretleri gerçekleştirir. Psiko-sosyal destek ve danışmanlık hizmeti verir.

Çocuk Gelişimci

Çocuk gelişimcinin temel hedefi; 0-18 yaş grubu normal, özel gereksinimi olan, hasta, korunmaya muhtaç ve risk altındaki çocukların gelişimlerini desteklemektir.
Özel Eğitimci

Özel eğitim gerektiren bireylerin tespiti amacıyla yapılacak taramalarda yer alır, uygun eğitim önlemleri alınmasını sağlar; özel eğitimde, ailelere yönelik çeşitli bilgilendirme ile rehberlik program ve çalışmalarını ilgili birim ve kurumların iş birliğiyle planlar, uygular, değerlendirir ve izler.

Ev Ekonomisti

Hizmetten yararlananların ekonomik düzeylerini yükseltmek, yaşayışlarını iyileştirmek ve mevcut kaynaklarını daha verimli kullanmalarını sağlamak amacıyla eğitim planlar ve uygular; ev idaresi, mal ve hizmet satın alma konularında gerekli yönlendirmeleri yapar; ev aletlerinin, yiyecek ve giyeceklerin seçilmesi ve kullanılması hakkında önerilerde bulunur.

Bakım Elemanı

Yaşlı, engelli veya yasta bakım gerektiren bireyin bakımında tıbbi hizmetler dışında kişisel bakımına (saçının yıkanması, tırnağının kesilmesi, yemeğinin yedirilmesi, tuvalete götürülmesi vb.) sosyal aktivitelerinin yaptırılmasına (basit zihinsel ve fiziksel aktivitelerin yaptırılmasına) yardımcı olan ve bireysel gereksinimine uygun bakımını üstlenen ara meslek elemanıdır.

Bakım elemanının sahip olması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilir
Meslek ahlakına sahip
Profesyonel eğitim almış
Hizmet sunduğu ve birlikte çalıştığı bireyleri fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan anlayabilen
Empati kurma bilgi ve becerisine sahip

Yazılı ve sözlü iletişim bilgisini geliştiren, anlama ve konuşma yeteneğine sahip, etkili ve güzel konuşan
İnsan ilişkilerine önem veren
Sağlığın önemini kavramış
Programlı çalışmayı seven
Irk, din, renk, dil, mezhep, cins ayırt etmeden her türlü hastaya gerekli olan bakımı veren
Mesleğini topluma bilgisi, becerisi ve davranışlarıyla en iyi şekilde tanıtan
Yaratıcı, dikkatli, çalışkan, gayretli, karar verme cesareti gösterebilen
Temiz ve düzenli olan
Bedenen ve ruhen sağlıklı
Is yerine ait araç ve gereç kullanımına özen gösteren
Is güvenliğine dikkat eden
Mesleğin gereklerine uygun bir şekilde giyinen
Sorumluluk duygusu yüksek, sabırlı, özverili ve duyarlı olan
Dürüst ve yardımsever olan

Görgü kurallarını bilen ve uygulayan
Hızlı ve doğru karar verebilme yeteneğine sahip


Şefkatli, samimi, içten, sevecen ve güler yüzlü
Mesafeli davranma yeteneğine sahip
Is ve özel hayatı birbirine karıştırmayan
Ekip çalışması yapabilme yeteneğine sahip
Başka meslek grupları ile is birliği yapabilen
Alternatif düşünebilme yeteneğine sahip
Psikolojik yönden strese dayanıklı

Bakım gerektiren bireylerin yaşlı, hasta ve engelli olmasına göre, “yaşlı bakımı elemanı”, “hasta bakımı elemanı” ve “engelli bakım elemanı” şeklinde üç tür bakım elemanından söz etmek mümkündür.

Yaşlı Bakımı Elemanı

Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında; yaşlı bireylerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleri, yaşlı kişilerin kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç ve gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen elemandır.

Yaşlı Bakım Elemanlarının Görevleri
Yaslının gereksinimlerini bilmek
Bakım planı hazırlamak
Yaslının alışkanlıklarını ortaya çıkarmak
Yaslının ailesine, doktoruna bulunduğu huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek
Günlük bakımını yapmak
Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçlar alınmasını sağlamak
İletişim kurmalarını sağlamak
Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak
Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak
Yaslının oda düzenini sağlamak
Yaslıya yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek
Yaslıya pozisyon vermek
Gerekli araç ve gereci kullanmak ve temizliğini yapmak
Kendi sağlığı ve is güvenliği için önlem almak
Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak
Mesleki ile ilgili teknolojik gelişimlerini izlemek
Ölüm anında yanında olmak

Yaşlı Bakım Elemanının Sahip Olması Gereken Beceriler
İletişim yeterliliği
Temel sağlık ile ilgili yeterlilikler
Vücut mekaniği ile ilgili yeterlilikler
Yaslının bakımı ile ilgili yeterlilikler

Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanma
Çalıştıkları ortamlarda kendi sorumlulukların bilincinde olma

Engelli Bakımı Elemanı

Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında; engelli bireylerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleri, engelli kişilerin kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç ve gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen elemandır.


Engelli Bakım Elemanlarının Görevleri
Engelli gereksinimlerini bilmek
Bakım planı hazırlamak
Engellinin alışkanlıklarını ortaya çıkarmak
Engellinin ailesine, doktoruna, bulunduğu huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek
Günlük bakımını yapmak
Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak
İletişim kurmalarını sağlamak
Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak
Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak
Engellinin oda düzenini sağlamak
Engelliye yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek
Engelliye pozisyon vermek
Gerekli araç ve gereci kullanmak ve temizliğini yapmak
Kendi sağlığı ve is güvenliği için önlem almak
Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak
Meslek ile ilgili teknolojik gelişmeleri izlemek

Hasta Bakım Elemanının Sahip Olması Gereken Beceriler
İletişim yeterliliği
Temel sağlık ile ilgili yeterlilikler
Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanma
Çalıştıkları ortamlarda kendi sorumlulukların bilincinde olma

Hasta Bakımı Elemanı

Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında; hasta bireylerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleri, hasta kişilerin kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç ve gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen elemandır.

Hasta Bakım Elemanlarının Görevleri
Hastanın gereksinimlerini bilmek
Bakım planı hazırlamak
Altında çalışanları denetlemek
Nöbet tutmak
Hastanın alışkanlıklarını ortaya çıkarmak
Hastanın ailesine, doktoruna, bulunduğu huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek
Hastanın günlük bakımını yapmak
Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak
Hastanın iletişim kurmasını sağlamak

Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak
Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak
Hastanın oda düzenini sağlamak
Hastaya yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek
Hastaya pozisyon vermek
Gerekli araç ve gereci kullanmak ve temizliği yapmak
Kendi sağlığı ve is güvenliği için önlem almak
Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak
Meslek ile ilgili teknolojik gelişmeleri izlemek


Mesleki gelişime ilişkin etkinliklere katılmak
Ölüm anında yanında olmak

Engelli Bakım Elemanının Sahip Olması Gereken Beceriler
İletişim yeterliliği
Temel sağlık ile ilgili yeterlilikler
Bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanma
Çalıştıkları ortamlarda kendi sorumluluklarının bilincinde olma
Engelliler ve engelli bakım hizmetleri ile ilgili yeterlilikler

Bakım Elemanlarının Görev ve Sorumlulukları

Bakım gerektiren bireyin sosyal ilişkilerinin devam etmesine, gerektiğinde, sosyal dayanışma mekanizmalarının harekete geçirilmesine özen göstermelidir.

Bakıma muhtaç bireyin bireysel ihtiyaçlarına göre bakım planı hazırlamalı ve kişisel tercihlerini önemsemelidir.

Bakıma muhtaç bireyi de hizmete katan bir yaklaşım sergilemelidir.
İnsan sevgisi ve hoşgörüsü ile donanmış olmalıdır.

Sadece bakıma muhtaç bireyin değil, kendisinin de gereksinimlerini gözden kaçırmamalı, kendini değersiz görmemelidir.

Yaşlı, engelli ve hasta bireylere bakım hizmeti sunan informal ya da formal bakım elemanlarının sorumluluk ve görevleri; “bakım gerektiren bireye yönelik görev ve sorumluluklar”, “mesleki görev ve sorumluluklar” ve “ahlaki görev ve sorumluluklar” şeklinde sınıflandırılabilir.

BAKIM ELEMANLARINA YÖNELİK ETİK, İLKE VE KURALLAR

Etik, bireyler için belirli bir toplum içinde davranış kuralları şeklinde anlaşılabileceği gibi bu davranış kurallarıyla ilgilenen felsefenin bir dalı ve iyi ve güzel huylar şeklinde de anlaşılabilir.

Meslek etiği, “belirli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturup koruduğu, meslek üyelerine emreden, onları belli bir şekilde davranmaya zorlayan, kişisel eğilimlerini sınırlayan; yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan, meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.

Bakım elemanı etiği, sadece bu meslek mensuplarına özgülenmiş bir meslek etiği olarak, bu meslek mensuplarının bakım hizmetlerini yürütürken nasıl davranmaları gerektiğini öngören mesleki ilkelerdir.

Bakım Elemanlığı Mesleğinin Etik İlkeleri
Mesleki liyakat
Mesleki ilerleme
Mesleki istişare

Mesleki sorumluluk
Farkındalık sorumluluğu
Mesleğe ve bakıma muhtaçlara saygı
İnsan sevgisi
Ayrımcılık yapmama
Mahremiyet ve gizlilik
Maddi istismardan kaçınma
Psiko- sosyal istismardan kaçınma
Sağlıklı is ilişkileri
Kurumsal sadakat


BAKIM ETİĞİNİN YARARLARI

Bakım Elemanları Açısından:
Bakım gerektiren bireye yönelik davranış ve sorumlulukların neler olduğunu belirler.
Motivasyonu ve mesleki doyumu artırır.
Davranışlarda tutarlılık sağlar.
Mesleğin toplumsal değerini güçlendirir.
Etik ve manevi olarak prensip sahibi olmayı sağlar.

Karar verme özgürlüğü ve bağımsızlığını sağlar.

Bakım Gerektiren Bireyler Açısından:
Güven duygusunun gelişmesine sebep olur.
Kayıtların doğru tutulmasına neden olur.

Tedavi ve bakımda kullanılan araç-gereç ve donanım kaynaklarının, yetki, yetenek ve yeterliliklerin eşitlik ilkesine uygun dağılımını sağlar.
Bakım eylemi sırasında karşılaşılabilecek baskı ve ön yargıları engeller.

Bakım Elemanlarının Hakları
Uygulamayı İsteme Hakkı
Güvenlik Hakkı
Emeklilik Hakkı
Çekilme Hakkı
Sendika Kurma ve Kurulu Sendikalara Üye Olma Hakkı
Yıllık İzin ve Diğer İzin Hakları
İsnat ve İftiralara Karsı Koruma Hakkı
Kovuşturma ve Yargılamanın Özel Hükümlerine Tabi Olması

Bakım Elemanlarının Sorumlulukları

Devlet memurları, T.C. Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde T.C. kanunlarına sadakatle uymak zorundadır.

Kamu görevlileri görevlerini tarafsız ve devlete bağlı bir şekilde yürütmelidir. Kamu görevlileri, resmî sınıflarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadır.

Kamu görevlileri yurt dışında devlet itibarını veya görev haysiyetini zedeleyici il ve davranışlarda bulunamaz.

Kamu görevlileri amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hâl ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumludur.

Kamu görevlileri kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karsı sorumludur.

Kamu görevlileri görevlerini özenle yerine getirmelidir.

Kamu görevlileri kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak zarara uğrattıkları kişilerin zararlarından sorumludur.

Kamu görevlileri kanunda öngörüldüğü şekilde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.

Kamu görevlileri, kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler.

Kamu görevlileri toplu eylem ve hareketlerde bulunamaz.

Kamu görevlilerinin greve karar vermeleri, grev düzenlemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır.


Kamu görevlileri ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunamaz.
Kamu görevlilerinin hediye alması, menfaat sağlaması yasaktır.
Kamu görevlilerine denetimdeki teşebbüsten menfaat sağlama yasağı getirilmiştir.
Kamu görevlilerinin gizli bilgileri açıklaması yasaktır.

Bakım Elemanlarının İş Kanunu Hükümlerine Uymamasının Yaptırımları
Kişiye Görevini Gereği gibi Yapmasının Hatırlatılması ya da Uyarılması
İşten Çıkarma veya Is Sözleşmesinin Feshi
Kıdem Tazminatı Hakkının Sona Ermesi
Maddi ve/veya Manevi Tazminat Ödeme Zorunluluğu

Bakım Elemanlarının Ağır Hastalık ve Ölüm Hâlinde Yapması Gerekenler
Klinik ve biyolojik ölümü ayırt edebilmeli
Ölüm anında sağlık personelinin önerileri doğrultusunda yaşlı ve hastaya gerekli yardımı yapabilmeli

Durumdan sağlık personelini haberdar etmeli
Ölüm kesinleştikten sonra yapılması gerekenleri bilmeli
Din görevlisine haber vermeli

Hastanın ailesine ölümü açıklanırken ailede ruhsal ve bedensel olarak ölüm haberini en kolay kabullenecek olgunluğa sahip kişiyi belirleme konusunda doktora yardımcı olmalıdır.






BAKIM PLANLAMASI KAVRAMI

Bakım planlaması ise hedefleri gerçekleştirmek için görevleri ve programları özetleyen, geliştirme stratejilerinin ve hedeflerin belirlendiği süreçtir. Planlamada neyin, nasıl ve kim tarafından yapılacağına önceden karar verilir.

Bakım planlaması, bakıma muhtaçlığın boyutunun ve bakım ihtiyacının derecesinin tespiti ile kişiye özgü bakım planının ve önceliklerinin belirlenmesi bakımından önemlidir.

Bakım Planlamasının Kapsamı

Bireylerin/çocukların, ailenin/bakıcının ve profesyonellerin görüşlerini içeren tüm ilgililerin fikirleri ve bakış açılarının yer aldığı toplama ve paylaşma hikâyelerini

Gereksinim alanlarının sistematik bir şekilde gözden geçirilmesini
Nelerin önemli olduğunu anlamaya yardımcı olacak bilginin araştırılıp tartışılmasını
Neyin elde edilmek istendiğine yönelik amaçların düzenlenmesini
Nelerin elde edilmek istendiğine yönelik amaçların düzenlenmesini

Nelerin yapılacağını, sorumlunun kim olacağını ve sürecin ne zaman gözden geçirileceğini içeren aksiyon planlamasını

Bakımın olabildiğince güvenli bir şekilde nasıl sunulması gerektiğine yönelik risk yönetimi

BAKIM PLANLAMASININ AŞAMALARI
Sağlık Durumu Analizi
Amaçlar ve Hedefler

Kaynakların Değerlendirilmesi
Öncelikler
Bakım Planı Hazırlama


Programlama ve Uygulama
İzleme
Değerlendirme

Bireysel bakım planı; bakıma muhtaç engellinin bakımına ilişkin fiziksel, psiko-sosyal vb. alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebeplerini ve tespit edilen veriler doğrultusunda hangi alanlarda ve kapsamda bakıma ihtiyacı olduğunun belirlenmesini, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda yapılabilecek çalışmaları içeren ve genel çerçevesi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca belirlenen plandır.

Bakım Planının Kapsamı
Amaçlar: Neden bunu yapıyoruz?
Sonuçlar/Çıktılar: Neleri elde etmeyi planlıyoruz?
Aksiyonlar/Eylemler: Bunu nasıl yapacağız?
Sorumluluklar: Bunu kim yapacak?
Yerler ve Zamanlar: Nerelerde yapılacak?
Zaman Çizelgesi: Ne zaman ve kim tarafından yapılacak?

Dikkate Alınacak Diğer Gereksinimler: Irk ve kültür, ekonomik dezavantaj, toplumsal cinsiyet, yas, din inanış, engellilik ve cinsiyet vb. dikkate alınması gereken diğer etmenler belirlenir.

Bakım Planının İçeriğinde Yer Alması Gereken Diğer Hususlar
Bireyin rolünü içermeli
Bireyin güçlerine odaklanmalı
Bireyin cinsiyet, cinsel kimlik ve cinsiyet rolleri kadar kültürel ve etnik geçmişlerini de yansıtmalı
Bireyin yaşamına dair, tüm ilgili özelliklerin eylem ve çıktılarını içermeli
Beklenmedik olay ve kriz düzenlemelerini içermeli
Bir yıllık dönem içerisindeki sonraki gözden geçirme tarihini içermeli
Uygun olduğu takdirde transfer ayrıntılarını yansıtmalı
Karşılanmayan gereksinimleri tanımlamalı

BAKIM PLANININ HAZIRLANMASI

Bakım planı yapmak için öncelikle bakım sürecinin ilk aşaması olarak ifade edilen bakım ihtiyacının boyutu ve derecesinin belirlenmesi gerekir.

Bakım Planının Hazırlanma Aşamaları
Bilgi Edinme Süreci
Bakım Teşhislerinin Konulması
Bakım Hizmetlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi ve Bakım Planının Revizyonu
Bakım Programının Belirlenmesi ve Uygulanması
Bakım Hizmetlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi ve Bakım Planının Revizyonu

Bakıma Muhtaç Bireylerin Potansiyelleri

İç Potansiyel: Azim, gayret, inanç, sabır, dayanıklılık gibi bireyin kimlik ve kişilik yapısından kaynaklanan içsel güç kaynaklarıdır.

Dış Potansiyel: Bakıcı ile bireylerinin varlığı, ev düzeninin ve mimari yapısının bireye uygun hâle getirilmesi gibi bakıma muhtaç bireye çevreden sağlanabilen her türlü insani, maddi ve teknik destektir.

Fiziki Potansiyel: Kısıtlı bile olsa bireyin hareketliliğini ve bağımsızlığını sağlayan mevcut bedensel gücüdür.






Bakım Teşhisinin Unsurları
Bakıma muhtaç bireylerin bedeni, psiko-sosyal durumu hakkında veri tabanının oluşturulması
Veri tabanının analizi ve bilgilerinin değerlendirilmesi
Bakıma muhtaç bireyin olumsuz ve olumlu yönleriyle teşhislerinin konulması
Teşhislerin doğruluğunun, bakıma muhtaç bireye teyit ettirilmesi

Bakım Elemanının Bakım Hedeflerini Belirlerken Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Her zaman katılımcılığı ve karşılıklı görüş alışverişinde bulunmayı kendine rehber edinerek muhatapları ile birlikte onların da onayını alarak bakım hizmetlerinden elde etmek istediği hedeflerini belirlemelidir.

Bakım hedeflerini mümkün olduğunca somut bir biçimde ifade edebilmeli ve kayda geçirmelidir.

Sadece gerçekleştirilebilir olan gelişimleri bakım hedeflerine almalıdır.

Bakıma muhtaç bireyden beklenilen tutum ve davranışların gelişimini ve/veya fiziksel yetersizliklerle ilgili değişimi açıkça ifade edebilmelidir.

Bakıma muhtaç bireyde beklenilen olumlu değişimin hangi zaman sürecinde veya tarihinde gerçekleşebileceğini net bir şekilde açıklamalıdır.

Bakım hedeflerinin tespitinde yakın ve uzak ayırımını yapmalıdır.

Belirlenen bakım hedeflerinin gerçekleşmediğini anlayabilmek için hedefleri belirli aralıklarla gözden geçirmelidir.

Bakım Programı Planlanırken Saptanması Gereken Hususlar
Yapılacak isin tanımı
İsin ne zaman yapılacağı
İsin nasıl yapılacağı
İsin nerede yapılacağı
İsin hangi aralıklarla yapılacağı
İsin yapılması için ne kadar süreye ihtiyaç olduğu
Bakım Planı Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Bakım planını hazırlayan kişi kendi kelimeleri ve cümlelerini kullanmakla birlikte jargon ve kısaltmalardan arındırılmış tanıdık ve doğal bir dil kullanmaya dikkat etmeli

Bakım planının hizmet alan kişinin yararı için var olduğunu anlayarak ve “uygun” hizmetler etrafında değil de bakım alacak bireylerin etrafında şekillendirerek hazırlanmalı

Bakım planını hazırlarken ilgili kişilerin bakım planında olabildiğince uzlaşmasını sağlamalı
Bakım planını hazırlarken ilgili kişilerin bakım planında olabildiğince uzlaşmasını sağlamalı
Bakım planını ilgili kişilere imzalama fırsatı sunacak şekilde düzenlemeli
Bakım planını bireylerin uygun ve rahat olduğu bir durumdayken üretmeli

Bakım planını hazırlarken hizmet kullanıcılarının katılımının sağlanması yaklaşımından hareketle esnek davranmalı

Bakım Planlaması Sürecinde Yararlanılan Formlar
İlk değerlendirme formu
Kişisel değerlendirme formu
Risk değerlendirme formu
Bakım planı formu
Kayıt formu








ÜNİTE 1

1 Aşağıdakilerden hangisi bakım hizmetlerinin gruplandırılmasında kullanılan ölçütlerden biri değildir?

A. Hizmetin maliyeti
B. Sunulan hizmetin süresi
C. Hizmetin verildiği yer
D. Hizmeti sunan bireyin durumu
E. Bakıma ihtiyaç duyma nedenleri

2 Aşağıdakilerden hangisi engelli bireye verilen kişisel bakım hizmetlerinden biri değildir? A. Tuvalet gereksinimini gidermede yardım edilmesi B. Odasının temizlenmesi

C. Yemek ve içecek gereksiniminin giderilmesi

D. Engelli bireyin engel durumuna ilişkin bilgi verilmesi E. Saçlarının taranması

3 Erken dönemdeki bakım hizmetlerinin, ilk yetersizliğin oluşumundan itibaren içerdiği dönem aşağıdakilerden hangisidir?
İlk 0-2 ay

İlk 0-3 ay
İlk 2-4 ay
İlk 0- 6 ay
İlk 3-6 ay

4 Aşağıdakilerden hangisi evde bakım hizmetinin Batı ülkelerinde ortaya çıktığı dönemdir?
A. 1930’lu yıllar
B. 1940’lı yıllar
C. 1950’li yıllar
D. 1960’lı yıllar
E. 1970’li yıllar

5 Günlük yaşam aktiviteleri ile yardımcı günlük yaşam aktiviteleri desteğini içeren bakım hizmeti türü aşağıdakilerden hangisidir?
A. Sosyal Bakım Hizmeti
B. Evde Yardım Hizmeti
C. Tıbbi Bakım Hizmeti
D. Evde Takip Hizmeti
E. Süreli Bakım Hizmeti

6 Aşağıdakilerden hangisi evde bakım hizmetlerinde çalışanlardan günlük yaşam aktiviteleri kapsamında özellikle beklenen hizmetlerden biri değildir?

A. Ev işleri
B. Kişisel bakım ve destek
C. Telefonda yardım hizmetleri
D. Beslenme ve sağlık hizmetleri
Sosyal destek ve danışmanlık hizmetleri









7 Aşağıdakilerden hangisi evde bakım hizmetlerinin kurumsal bakım hizmetleri ile karşılaştırıldığında ortaya çıkan yararlardan biri değildir?
A. İhtiyaçların karşılanmasından duyulan tatmin
B. Kısa sürede sonuca ulaşılması
C. Bireye özerklik hakkı tanıması
D. Sunumunun kolay ve maliyetinin düşük olması
E. Bakıma muhtaç bireyin belirli işlevlerinde kayıp yaşamaması

8 Kurumsal bakım hizmetleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın hangi birimine bağlı kuruluşlarca sürdürülmektedir?
A. Engelliler ve Yaşlılar Genel Müdürlüğü
B. Darülaceze Müessesesi Müdürlüğü
C. Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü
D. Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü
E. Bakım Hizmetleri Genel Müdürlüğü

9 Aşağıdakilerden hangisi toplum temelli bakımın amaçlarından biri değildir?

A. Özel gereksinimli bireyleri yaşadıkları sosyal çevreden uzaklaştırmadan yaşamlarını kendi evlerinde sürdürmelerini sağlamak

B. Özel gereksinimli bireylere yönelik hizmet dağılımını geliştirmek C. Özel gereksinimli bireylere daha eşit fırsatlar sağlamak
D. Özel gereksinimli bireylerin haklarını iyileştirmek ve korumak

E. Aile yanında bakılması mümkün olmayan özel gereksinmli kişilere bakım sağlamak

10 Aşağıdakilerden hangisi disiplinlerarası mobil bir ekip tarafından yerine getirilen ve kurumsal bakıma alternatif olan bakım türüdür?
A. Profesyonel Olmayan Bakım Hizmetleri
B. Toplum Temelli Bakım Hizmetleri
C. Profesyonel Bakım Hizmetleri
D. Evde Bakım Hizmetleri
E. Gündüzlü Bakım Hizmetleri

































1 Aşağıdakilerden hangisi kas ve iskelet sisteminde yetersizlik, eksiklik ve işlev kaybı olan kişidir? A. Görme Engelli

B. Ortopedik Engelli
C. Dil ve Konuşma Engelli
D. İşitme Engelli
E. Zihinsel Engelli

2 Aşağıdakilerden hangisi yaşlıların temel gereksinimleri arasında yer almaz?
A. Sosyal güvence varlığı
B. Ekonomik yeterlilik
C. Toplum tarafından kabul görme ve saygınlık
D. Sağlık hizmetlerine sadece kurumda erişim
E. Güvenli barınma koşulları

Biyolojik yaşlanmanın tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

A. Zaman akışı içinde edinilen sosyal davranış ve sosyal konumun ve bireyin sosyal rollerinin değişmesidir.
B. Parasal koşullardaki değişikliklerin etkisiyle yaşlı kişinin yaşam tarzının değişmesidir.

C. Yoksulluğa ya da alışkanlığa bağlı olarak ya da beslenme, sağlık ve diş bakımı yetersizliği, orta zenginlikte ya da zenginlikte aşırı beslenme, hareket eksikliği gibi ömür boyu süren etmenler nedeniyle ortaya çıkan bir yaşlanma türüdür.
D. Bireyin davranışsal uyum yeteneğindeki yaşa bağlı değişimlerdir.
E. Zamana bağlı olarak bireyin anatomi ve fizyolojisindeki değişimlerdir.

4 Aşağıdakilerden hangisi yaşlanma türleri arasında yer almaz?
A. Ekonomik Yaşlanma
B. Biyolojik Yaşlanma
C. Kültürel Yaşlanma
D. Patolojik Yaşlanma
E. Psikolojik Yaşlanma

5 Aşağıdakilerden hangisi kronik hastalıklar arasında yer almaz?
A. Gribal Enfeksiyon
AIDS
Kanser
Şeker Hastalığı
Tüberküloz

6 Aşağıdakilerden hangisi Birleşmiş Milletlerin kabul ettiği yaşlı ilkeleri arasında yer almaz?
Bağımsızlık

Katılım
Bakım
Ötenazi hakkı
Kendini gerçekleştirme










7 Aşağıdakilerden hangisi yaşlıların temel günlük yaşam aktiviteleri arasında yer almaz?
Banyo
Finans
Tuvalet
Giyinme
Beslenme

8 Aşağıdakilerden hangisi yaşlıların enstrümental günlük yaşam aktiviteleri arasında yer almaz? A. Telefon kullanma
Alışveriş
Yemek hazırlama
Ev korunması
Banyo

9 Aşağıdakilerden hangisi Engelli bireyler için eğitim ve kültür hakkı kapsamında sağlanan kolaylıklara örnek gösterilebilir?

A. Cep telefonu operatör şirketlerin %40 ve üzeri engelliler için indirimler uygulaması

B. Belediyelerce kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve umumi binaların engellilerin ulaşabilirliğine uygun olarak yapılması

C. Başarılı ve ihtiyaç sahibi engelli öğrencilere Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından öncelikli olarak öğrenim kredisi, katkı kredisi ve yurt tahsisi yapılması

D. Demiryolu ulaşımında, %40 ve üzeri engellilere %50 indirim uygulanması ve %50 ve üzeri ağır engellilerden ise ücret talep edilmemesi

E. H sınıfı sürücü belgesine sahip olan engellilerin yurt içinden aldıkları özel tertibatlı otomobillerde katma değer vergisi indiriminden yararlanması ve taşıt alım vergisinden muaf tutulması

10 Bedensel, akli ve ruhsal yapıdaki bozulmalar sonucu doğal yaşama yetilerinin kısıtlanması ya da bu yetilerden tamamen yoksun kalınması durumuna ne ad verilir?

Engellilik
Rehabilitasyon
Bakım
Kronik hastalık
Yaşlılık

































1Aşağıdakilerden hangisi Yaşlı Bakım Elemanının görevleri arasında yer almaz?
A. Bakım planı hazırlamak
B. Yaşlının alışkanlıklarını ortaya çıkarmak
C. Yaşlıya kültürel faaliyet yaptırmak
D. Yaşlının günlük bakımını yapmak
E. Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak

2 Aşağıdakilerden hangisi bakım gerektiren bireyin tıbbi hizmetler dışında kişisel bakımına yönelik olarak yardımcı olunan aktivitelerden değildir?
A. Ameliyat yapılması
B. Saçının yıkanması
Tırnağının kesilmesi
Yemeğinin yedirilmesi
Tuvalete götürülmesi

3 Aşağıdakilerden hangisi Bakım Elemanlarının özellikleri arasında yer almaz?
A. Empati kurma bilgi ve becerisine sahip olma
B. Meslek ahlakına sahip olma
C. Profesyonel eğitim almış olma
D. En az üniversite mezunu olma

E. Dürüst ve yardımsever olma

4 Aşağıdakilerden hangisi Bakım Elemanlarının sahip olmaları gereken ilkelerden değildir? A. Mesleki liyakat
B. Ayrımcılık yapmak
C. Mesleki ilerleme
D. Mesleki istişare
E. Mesleki sorumluluk

5 Aşağıdakilerden hangisi bakım hizmetlerinde disiplinlerarası çalışmalarda sağlık personeli olarak görev almaz?
Hemşire
Fizyoterapist
Doktor

Ergoterapist
Özel Eğitimci

6 Bakım hizmetlerinde hizmetten yararlananların sağlık ve yaş durumlarını göz önünde bulundurarak düzenli, dengeli ve sağlıklı beslenebilmelerini sağlamak hangi meslek grubunun görevlerinden biridir?

Diyetisyen
Hemşire
Fizyoterapist
Özel eğitimci
Çocuk gelişimci









7 Aşağıdakilerden hangisi Yaşlı Bakım Elemanının sahip olması gereken beceriler arasında yer almaz? A. İletişim yeterliği
B. Temel sağlık ile ilgili yeterlikler
C. Acil sağlık müdahalesi gerektiren durumlarda yaşlıya müdahalede bulunabilme
D. Yaşlının bakımı ile ilgili yeterlikler
E. Vücut mekaniği ile ilgili yeterlikler

8 Aşağıdakilerden hangisi yaşlı bakım hizmetinde bakım elemanları tarafından kaydı tutulması gereken konular arasında yer almaz?
A. Günlük yaşam aktiviteleri
B. Siyasi görüş
C. Mental durum
D. Fiziksel hastalıklar
E. Sosyo-ekonomik durum

9 Aşağıdakilerden hangisi yaşlılara yönelik bakım hizmeti verilen yerler arasında yer almaz?
Huzurevleri
Bakımevleri
Hastaneler
Yetiştirme yurtları
Geronto-psikiyatri klinikleri

10 Aşağıdakilerden hangisi evde bakım hizmetinin verilmesinde yararlanılan meslek gruplarından değildir?
Diyetisyen
Hemşire
Sosyal Hizmet Uzmanı
Fizyoterapist
İşletmeci






































1 Aşağıdakilerden hangisi bakım planlamasının içeriğinde yer alması gereken hususlardan biri değildir?

A. Örgüt performansı
B. Gereksinim alanları
C. Amaçların düzenlenmesi
D. Aksiyon planlaması

E. Risk yönetimi

2 Aşağıdakilerden hangisi bakım planlamasının aşamalarından biri değildir?
A. Bakım planı hazırlama
İzleme
Ekonomik tercihler
Değerlendirme
Amaçlar ve hedefler

3 Aşağıdakilerden hangisi bakım planlamasının aşamalarından biri değildir?
A. Sağlık durumu analizi
B. Kaynakların değerlendirilmesi
Öncelikler
Programlama ve uygulama

Politika oluşturma

4 Aşağıdakilerden hangisi bakım planının özelliklerinden biri değildir?
A. Multi-profesyonel, kurumlararası çabanın ürünü olması
B. Bürokratik bir egzersiz olması
C. En uygun ortam ve oturumda üretilmesi
D. Tam bir ihtiyaç değerlendirmesine dayanması
E. Risk yönetimi aracı olması

5 Aşağıdakilerden hangisi bakım planının özelliklerinden biri değildir?
A. En uygun kişi tarafından koordine edilmesi
B. Planın parçası olan kişilerle etkin ve etkili bir biçimde paylaşılması
C. Yazılı ve kayıtlı aksiyon planı olması
D. Bir istekler listesi olması

E. İnsanların sahip olduklarını hissettikleri bir şey olması

6 Aşağıdakilerden hangisi tüm hizmet kullanıcıları için bakım planlarında yer alması gereken hususlardan biri değildir?
Amaçlar
Sonuçlar
Hiyerarşik yapılar
Aksiyonlar
Sorumluluklar

7 Aşağıdakilerden hangisi bakım planlarının içeriğinde yer alması gereken hususlardan biri değildir? A. Bireyin rolü
B. Bakım kuruluşunun gereksinimleri
C. Bireyin güçleri

D. Bireyin kimlik bilgileri
E. Bireyin karşılanmayan gereksinimleri


8 Aşağıdakilerden hangisi bakım planının hazırlanması sürecinde izlenilmesi gereken aşamalardan biri değildir?

A. Bilgi edinme süreci

B. Bakım teşhislerinin konulması

C. Bakım hedeflerinin belirlenmesi

D. Bakım programının belirlenmesi ve uygulanması

E. Bakım politikalarının tartışılması



9 Temel gereksinimlerini karşılama veya giderme bakımından kendi kendine yeterli, çoğu zaman sürekli olarak bakım elemanına veya araç-gerece gereksinim duymayan, yaşlı, engelli ve/veya hasta bakıma muhtaç birey bağımlılık dereceleri sınıflandırmasında aşağıdaki kategorilerin hangisinde yer alır?

A. Kısmen bağımlı ve sınırlı bağımsız birey

Sınırlı bağımsız birey

Kısmen bağımlı birey

Bağımsız birey

Bütünüyle bağımlı birey



10 Azim, gayret, inanç, sabır ve dayanıklılık gibi bireyin kimlik ve kişilik yapısından kaynaklanan içsel güç kaynaklarına ne ad verilir?

A. İç potansiyel

B. Dış potansiyel



C. Fiziki potansiyel

D. Kişilik güç

E. Kimlik gücü