- Mesajlar
- 255
- Tepkime puanı
- 24
- Puanları
- 18
ÜNİTE -1 İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATINDA TEMEL KAVRAMLAR
Çalışan, kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir.
Çalışan temsilcisi, İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışandır.
Destek elemanı, asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişidir.
Eğitim kurumu, İş Güvenliği Uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseselerdir.
Genç çalışan, onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışandır.
İş Güvenliği Uzmanı, usul ve esasları ilgili yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemandır.
İş kazası, iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaydır.
İşveren, çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.
İşveren vekili, işveren adına hareket eden, işin ve iş yerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.
İş yeri, mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyondur.
İş yeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş yeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB), iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
Meslek hastalığı, mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığıdır.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB), Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Önleme, İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Risk, Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Risk değerlendirmesi, İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile hlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
Tehlike, İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlike sınıfı, İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iş yeri için belirlenen tehlike grubudur.
Teknik eleman, teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır.
İşyeri hemşiresi, 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş iş yeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memurudur
YÖNETMELİKLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMLARI
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde ve Desteklenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Çalışan temsilcisi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışadır.
İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB), iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
Onaylı defter, iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her iş yeri için tek olan defterdir.
Ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB), kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, iş yerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Sorumlu müdür, iş yeri hekimliği veya iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, OSGB’lerde tam süreli istihdam edilen ve bu birimlerin iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişidir.
İtiraz komisyonu, ilgili mevzuat kapsamında hizmet veren kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınma veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirmek ve sonuçlandırmak üzere; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü ve ilgili Genel Müdür Yardımcısı, ilgili Daire Başkanları ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarından üç üyeden oluşan komisyondur.
Toplum Sağlığı Merkezi Birimi (TSMB), Sağlık Bakanlığına bağlı, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Hizmet sunucusu, iş sağlığı ve güvenliği hizmeti vermek üzere Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş kişi, kurum veya kuruluşlardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Kabul edilebilir risk seviyesi, yasal yükümlülüklere ve iş yerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesidir.
Önleme, iş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Ramak kala olay, iş yerinde meydana gelen; çalışan, iş yeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu hâlde zarara uğratmayan olaydır.
Risk, Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Risk değerlendirmesi, iş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
Tehlike, iş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Acil servis hizmetleri, büyük endüstriyel kazalarda, kuruluşta ve civarında zararın en aza indirilmesindeki kolluk güçleri, itfaiye, ambulans, sahil güvenlik, sivil savunma ve arama-kurtarma hizmetleri dâhil sağlık ve güvenlik hizmetleridir.
Alt seviyeli kuruluş, ilgili mevzuatta verilen tehlikeli madde listelerinde, (Sütun 2’deki) “eşik değerlere” eşit veya üzerinde, ancak (Sütun 3’teki ) “değer”lerin altındaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran kuruluştur.
Büyük endüstriyel kaza, herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında çevre ve/veya insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım, yangın veya patlama olayıdır.
Depolama, tehlikeli maddenin, güvenli bir yerde, gerekli şartlar sağlanmış olarak kontrol altında tutulması veya stokta bulundurulmasıdır.
Heyet, güvenlik raporu incelemesi neticesinde yapılacak işlemlere karar veren iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili en az üç iş müfettişinden oluşan heyetidir.
İşletmeci, işletme sahibi veya 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen işveren tanımı kapsamında, bir kuruluşun veya tesisin işletilmesinden sorumlu ve/veya buradaki teknik işletme hakkında karar verici herhangi bir gerçek veya tüzel kişidir.
Kantitatif risk değerlendirmesi, sayısal tabanlı bilimsel metotlarla yapılan risk değerlendirme metodolojisidir.
Komisyon, güvenlik raporlarını incelemek üzere, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili en az üç iş müfettişinden oluşan komisyondur.
Kuruluş, karayolu, demiryolu veya kıta içi suyolu ile ayrılmış iki veya daha fazla alanın bir bütün olarak değerlendirildiği aynı yerleşkede yer alan ve aynı işletmecinin kontrolü altında bulunan ortak altyapı veya faaliyetler de dâhil olmak üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen iş yeri tanımı kapsamında, tehlikeli maddelerin bulunduğu bir veya daha fazla tesisin bulunduğu tüm alandır.
Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi, kantitatif risk değerlendirmesi sonucuna göre senaryo edilen büyük kaza riskinin indirilmesi gereken frekans seviyesidir.
Risk, tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma, çevre kirliliği ya da başka zararlı sonuçların meydana gelme ihtimalidir.
Tehlike, kuruluşta var olan ya da dışarıdan gelebilecek, insanı, kuruluşu veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlikeli madde, ilgili mevzuatta (Ek-1, Bölüm 1, Sütun1’de) listelenen veya (Ek-1, Bölüm 2, Sütun 1’de) listelenen bir kategori içerisindeki hammadde, ürün, yan ürün, artık ve/veya ara ürün olarak mevcut olan veya endüstriyel bir kimyasal prosesin kontrol kaybı esnasında oluşabilecek bir maddeyi veya müstahzardır.
Tesis, tehlikeli maddelerin kullanıldığı, işlendiği, üretildiği veya depolandığı bir kuruluş içerisindeki teknik ünite ve bu ünitenin işleyişi için gerekli olan teçhizat, yapılar, boru tesisatı, iş ekipmanları ile birime hizmet eden demiryolu rampa hatlarını, tersaneleri ve doldurma-boşaltma rıhtımlarını, platformlarını, şamandıra sistemlerini, yüzen veya sabit dalgakıranları, ambarları veya benzer yapılardır.
Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Kanserojen madde;
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olabilecek veya kanser oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarlardır.
İlgili mevzuatın ekinde (Ek-1’de) belirtilen maddeler, işlemler ve bu işlemler sırasında ortaya çıkan madde veya müstahzarı ifade eder.
Mutajen madde, solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarlardır.
Sınır değer, aksi belirtilmedikçe kanserojen veya mutajen maddenin, çalışanın solunum bölgesinde bulunan havadaki, ilgili mevzuatta (Ek-2’de) belirlenen referans zaman aralığındaki, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur.
Solunum bölgesi, merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Alerjik madde, solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddeleridir.
Alevlenir madde, parlama noktası 21°C - 55°C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.
Aşındırıcı madde, canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.
Biyolojik sınır değeri, kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırdır.
Çevre için tehlikeli madde, çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir.
Çok kolay alevlenir madde, 0°C’den düşük parlama noktası ve 35°C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz hâldeki maddelerdir.
Çok toksik madde, çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
Kanserojen madde, Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte tanımlanan kanserojen maddedir.
Kimyasal madde, doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlardır.
Kimyasal maddelerin kullanıldığı işlemler, bu maddelerin üretilmesi, işlenmesi, kullanılması, depolanması, taşınması, atık ve artıkların arıtılması veya uzaklaştırılması işlemlerdir.
Kolay alevlenir madde, enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen maddeyi veya ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı hâldeki maddeyi veya parlama noktası 21°C’nin altında olan sıvı hâldeki maddeyi veya su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir.
Mesleki maruziyet sınır değeri, başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.
Mutajen madde, Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte tanımlanan mutajen maddedir.
Oksitleyici madde, özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir.
Patlayıcı madde, atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi hâldeki maddelerdir.
Sağlık gözetimi, çalışanların belirli bir kimyasal maddeye maruziyetleri ile ilgili olarak sağlık durumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirmelerdir.
Solunum bölgesi, Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.
Tahriş edici madde, mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir
Tehlikeli kimyasal madde, Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeleri ve müstahzarları veya yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya iş yerinde bulundurulma şekli nedeni ile çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeleri veya mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelerdir.
Toksik madde; az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
Üreme için toksik madde; solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.
Zararlı madde; solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Biyolojik etkenler, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre kültürleri ve insan endoparazitleridir.
Hücre kültürü, çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in–vitro olarak geliştirilmesidir.
Mikroorganizma, genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda olmayan mikrobiyolojik varlığıdır.
Kişisel Koruyucu Donanımlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
AT, Avrupa Topluluğudur.
AT Tip İnceleme Belgesi, onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenerek imalatçıya verilen KKD'nin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunu gösterir belgedir.
AT Uygunluk Beyanı, imalatçının piyasaya arz ettiği KKD'nin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunu beyan ettiği belgedir.
Komisyon, Avrupa Birliği Komisyonudur
İş Ekipmanlarının Kullanımında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Bakım, İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır. İş ekipmanı, işin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatıdır.
İş ekipmanının kullanımı, iş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyetidir.
Maruz kişi, tamamen veya kısmen tehlikeli bölgede bulunan kişidir.
Operatör, iş ekipmanını kullanma görevi verilen çalışan veya çalışanlardır.
Özel risk taşıyan iş ekipmanı, tehlikelerin teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanıdır.
Periyodik kontrol, iş ekipmanlarının, ilgili mevzuatta öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi, ilgili mevzuatta belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve ilgili mevzuatta (EK-III’te) yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
Tehlikeli bölge, İş ekipmanının bünyesinde veya çevresinde yer alan ve kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgedir.
Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Mesleki eğitim, Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitimdir
Asbestle Çalışmalarda ve Tozla Mücadelede
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Asbest söküm çalışanı, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlamış ve kurs bitirme belgesi almış çalışandır.
Asbest söküm uzmanı, ilgili mevzuat kapsamında belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olarak kurs bitirme belgesi alan kişidir.
Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA), Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değerdir.
İnert toz, Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlardır.
Kristal yapıda SiO2, Kuvars, tridimit ve kristobalitdir.
Lifsi tozlar, Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan parçacıklardır.
Okuyucu, ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması konusunda eğitim almış hekimdir.
Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı), Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalıktır.
Solunabilir toz, Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozlardır.
Standart akciğer radyografisi, En az 35x35 cm ebatında ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer radyografisini veya dijital akciğer radyografisidir.
Toz, ilgili mevzuata göre iş yeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıklardır.
Toz ölçümü, İşyeri ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesidir.
Tozla Mücadele Komisyonu (TMK), ilgili mevzuat çerçevesinde çalışma hayatında tozla ilgili konularda ihtiyaç ve öncelikleri belirleyerek teknik ve tıbbi açıdan görüş ve öneri hazırlamak amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyondur.
Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA), Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değerdir.
Çalışanların Gürültü ve Titreşim ile ilgili Risklerden Korunmasında
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
En yüksek ses basıncı (Ptepe), C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değeridir.
Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(re. 20 µPa], TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasıdır.
Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat), TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasıdır.
Bütün vücut titreşimi, vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimdir.
El-kol titreşimi, insanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimdir.
Maruziyet eylem değeri, aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değerdir.
Maruziyet sınır değeri, çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değerdir.
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılmalarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Müfettiş, Baş iş müfettişi, iş müfettişi ve yetkili iş müfettişi yardımcılarıdır.
Genç işçi, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişidir.
Çocuk işçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişidir.
Hafif iş, Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,
Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işlerdir
İş Ekipmanlarının Kullanımında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Bakım, iş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır.
İş ekipmanı, işin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatdır.
İş ekipmanının kullanımı, iş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyetdir.
Maruz kişi, tamamen veya kısmen tehlikeli bölgede bulunan kişidir.
Operatör, iş ekipmanını kullanma görevi verilen çalışan veya çalışanlardır.
Özel risk taşıyan iş ekipmanı, tehlikelerin teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanıdır.
Periyodik kontrol, iş ekipmanlarının, ilgili mevzuatta öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi, ilgili mevzuatta belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve ilgili mevzuatta yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
Tehlikeli bölge, İş ekipmanının bünyesinde veya çevresinde yer alan ve kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgedir.
İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi İle Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Eğiticilerin eğitimi belgesi, En az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesidir.
Eğitim kurumu, İş güvenliği uzmanlarının ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu’na göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseselerdir.
Eğitim programı, Uzaktan, yüz yüze ve uygulamalı eğitim derslerinin tarih ve saatleri, asil ve yedek eğiticileri, katılımcıları ile eğitim mekânı gibi unsurlardan ve bu unsurlara ilişkin her türlü bilgi ve belgeden oluşan programdır.
İş güvenliği uzmanı, İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanıdır.
Komisyon, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan Komisyondur.
Sorumlu müdür, İş yeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan, tam süreli istihdam edilen ve eğitim kurumlarının iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişidir.
Teknik eleman, Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır.
Diğer sağlık personeli, İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen iş yeri hemşireliği belgesine sahip kişilerdir.
İşyeri hekimi, İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş iş yeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
İtiraz komisyonu, ilgili mevzuat kapsamında hizmet veren kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınma veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirmek ve sonuçlandırmak üzere; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü ve ilgili Genel Müdür Yardımcısı, ilgili Daire Başkanları ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarından üç üyeden oluşan komisyondur.
İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Akreditasyon, Laboratuvarların, muayene ve belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması ve düzenli aralıklarla denetlenmesidir.
Akreditasyon Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK veya Avrupa Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon Forumu ile karşılıklı tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından birisidir.
Akreditasyon standardı, “Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar” standardıdır.
Deney personeli, İş hijyeni ölçüm, analiz, test, numune alma işlemlerini gerçekleştiren laboratuvar tarafından yetkilendirilmiş kişidir.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizi, Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasıdır.
Kalite yöneticisi, En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş ve laboratuvar yönetim sistemi kurulmasından, uygulanmasından, iyileştirilmesinden, tespit edilen eksik ve/veya uygunsuzlukların yönetime bildiriminden sorumlu kişidir.
Laboratuvar, İş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapmak üzere kurulmuş, özel veya kamu kurum ve kuruluş laboratuarıdır
Laboratuvar yöneticisi, En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarından ve laboratuvarın yönetiminden sorumlu kişidir.
Ön yeterlik belgesi, İş hijyeni ölçüm, test ve analizi kapsamına giren metotlardan henüz akreditasyonu bulunmayan ve ilgili mevzuatın öngördüğü ilgili diğer şartları yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük tarafından verilen “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Ön Yeterlik Belgesi”dir.
Yerinde inceleme, Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi alacak laboratuvarın, ilgili mevzuat hükümlerini yerine getirip getirmediğini belirlemek amacıyla, laboratuvarın değerlendirilme ve raporlanmasıdır.
Yeterlik belgesi, ilgili mevzuat hükümlerini yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük tarafından verilen “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Yeterlik Belgesi”dir.
Yeterlik yoklaması, Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvarın, ilgili mevzuatın hükümlerine uygun çalışıp çalışmadığının tespiti amacıyla yapılan her türlü ani, programlı veya şikâyete bağlı olarak yerinde ve/veya hizmet verilen iş yeri ortamında takip edilmesidir
Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasıdır.
Ateşleyici, patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip kişidir.
Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yerdir.
Baca, maden içerisinden sürülen galeridir.
Baraj, yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engellerdir.
Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyudur.
Cep, galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli çalışanların ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvalardır.
Çatlak, ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçalardır.
Çatlak sökümü, Bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesidir.
Freno, varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemidir
Grizu, metanın havayla karışımıdır.
Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerleridir.
Lağım, taş içerisinde sürülen galeridir.
Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yoludur.
Ocak, kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın çıkartıldığı yatımlı ve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma, taşıma, havalandırma tesislerini, yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, açık işletmelerde giriş çıkış yolları ile tüm maden kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın döküldüğü döküm sahalarıdır.
Röset, kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerleridir.
Sıkılama, lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasıdır.
Sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı işyerleri, Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması, arama amacıyla sondaj yapılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç satışa hazırlanması işleridir.
Şev, kademe, alın ve yüzlerindeki eğimidir.
Topuk, işletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarıdır.
Varagel, dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yeridir.
Yeraltı ve yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerleri, Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması, madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç, satışa hazırlanması işleridir.
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Alt işveren, Bir işverenden, iş yerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece bu iş yerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.
İşveren, Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır
Kendi nam ve hesabına çalışan, Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapan ve projenin tamamlanmasında profesyonel katkı sağlayan kişidir
Proje, Yapı işlerinin tasarımından tamamlanmasına kadar yürütülen bütün işlerdir.
Proje sorumlusu, işveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel kişidir.
Sağlık ve güvenlik koordinatörü, projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve ilgili mevzuatta belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişilerdir.
Sağlık ve güvenlik planı, muhtemel risklerin değerlendirilip yapı işi süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak tedbirlerin, organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının tamamından sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması sağlanan plandır.
Yapı alanı, Yapı işlerinin yürütüldüğü alandır.
Yapı işleri, İnşaat ve çeşitli mühendislik işlerinin yürütüldüğü, yerüstü veya yeraltında, su üstü veya su altında yapılan, ilgili mevzuattaki yer alan işler ile benzeri diğer işlerdir.
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Ekranlı araç, uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araçtır.
Operatör, esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişidir.
Çalışma merkezi, operatörün/çalışanın oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa ya da yüzey, operatör/çalışan-makine ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduğu çalışma alandır
Elle Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Elle taşıma işi, bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işlerini ifade eder.
Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşullarında
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Gece postası, 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece çalışma sürelerini kapsayan ve yedi buçuk saati geçmeyen çalışma zamanıdır. Kadın çalışan, on sekiz yaşını doldurmuş kadın çalışandır.
Gebe veya Emziren Kadınların Çalışma Şartlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Gebe veya emziren kadınların çalışma şartlarında temel İş Sağlığı ve Güvenliği kavramları:
Gebe çalışan, herhangi bir sağlık kuruluşundan alınan belge ile gebeliği hakkında işverenini bilgilendiren çalışandır.
Emziren çalışan, tabi olduğu mevzuat hükümleri uyarınca süt izni kullanmakta olan ve işverenini durum hakkında bilgilendiren çalışandır.
Emzirme odaları, çalışanların bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için ayrılan odalardır.
Yurt/çocuk bakım yurdu/kreş, 0-60 aylık çocuklar ile velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan 60-66 aylık çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerlerdir.
Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, herhangi bir işverenden geçici bir süre ile işçilerini kendi iş yerinde mesleklerine uygun işlerde çalıştırmak üzere devralan işverendir.
Özel sağlık gözetimi, çalışanın kişisel sağlık durumu dikkate alınarak işin yürütümü dolayısıyla maruz kaldığı tehlikelere yönelik yapılan sağlık gözetimidir
Acil Durumlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Acil durum, İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylardır.
Acil durum planı, İş yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.
Güvenli yer, Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yerdir.
İşin Durdurulmasında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Heyet, Kurul Başkanlığı tarafından görevlendirilen teftişe yetkili üç müfettişten oluşan heyettir. Kurul, Bakanlık İş Teftiş Kurulu Başkanlığıdır.
Metal işleri, İşkolları Yönetmeliğine göre metal işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
Müfettiş, İş yerlerini iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili iş müfettişidir.
Mülki idare amiri, İllerde valiyi, büyükşehirler dâhil ilçelerde kaymakamdır.
Rapor, Müfettiş tarafından 7 nci veya 11 inci maddeler gereği iş yerinde işin durdurulmasına sebep olan hususların tespit edilmesi hâlinde veya 10 uncu madde gereği yapılan inceleme sonucu düzenlenen idari tedbir rapordur.
Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işler, İşkolları Yönetmeliğine göre petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
Yapı işleri, İşkolları Yönetmeliğine göre inşaat işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
ÜNİTE 2 – İSG MEVZUATINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği”nin amacı; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yürütmek üzere kurulacak İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (İSGB) kuruluşu ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (OSGB) yetkilendirilmeleri, yetki belgelerinin iptali, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNDEN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İşverenin Katılım Sağlama ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri
İşveren, iş yerlerinde çalışanları arasından ilgili mevzuatta belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla
İşveren, iş yerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB’lerden hizmet alarak yerine getirebilir.
İşveren, İş yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda İSGB kurar. Tam süreli İş yeri Hekimi görevlendirilen iş yerlerinde, Diğer Sağlık Personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir
İŞVERENİN YÜKÜMLÜĞÜ
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili görevlendirilen personelin etkin bir şekilde çalışması amacıyla gerekli kolaylığı sağlamak ve bu hususta planlama ve düzenleme yapmakla,
Görevlendirdiği kişi veya OSGB’lerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılamakla,
İş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla,
Görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’ler tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmekle,
İş yeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı ve Diğer Sağlık Personelinin görevlerini yerine getirebilmeleri için, Bakanlıkça belirlenen sürelerden az olmamak kaydı ile yeterli çalışma süresini sağlamakla,
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen İş yeri hekimi veya İş Güvenliği uzmanını Genel Müdürlüğe bildirmekle,
Bakanlıkça belirlenecek İş Sağlığı ve Güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe bilgi vermekle
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yürütmek üzere iş yerinden personel görevlendirmek veya OSGB’lerden hizmet almak suretiyle bu konudaki yetkilerini devreden işverenin bu hizmetlere ilişkin yükümlülükleri devam eder
Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerini yürütebilirler
İşverenin Katılım Sağlama ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşveren;
İş yerinden görevlendirilecek veya hizmet alınacak OSGB’de görevli İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin görevlendirilmesi konusunda çalışan temsilcilerinin önceden görüşlerinin alınmasını sağlar.
Görevlendirdiği veya hizmet aldığı OSGB’de görev yapan kişiler ile bunların çalışma saatleri, görev, yetki ve sorumlulukları konusunda çalışan temsilcisi ve çalışanları bilgilendirir.
Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’yi, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi iş yerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
Başka bir iş yerinden kendi iş yerine çalışmak üzere gelen çalışanların sağlık bilgilerine, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’lerin ulaşabilmesini sağlar.
İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı gereği, yükümlü olduğu kayıt ve bildirimleri görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB ile işbirliği içerisinde yapar.
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İş yerinde yürütülen İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydı,
İşten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını saklar.
Onaylı defter iş yerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır
Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise İş Güvenliği uzmanı ve İş yeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.
Çalışanın iş yerinden ayrılarak başka bir iş yerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak bir ay içerisinde gönderir
Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri
Çalışanlar ve temsilcileri, iş yerinde yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin amaç ve usulleri konusunda haberdar edilir ve elde edilen verilerin kullanılması hakkında bilgilendirilirler
İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı veya işveren tarafından verilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili mevzuata uygun talimatlara uyar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yerine getirmek üzere işveren tarafından görevlendirilen kişi veya OSGB’lerin yapacağı çalışmalarda işbirliği yapar.
İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin çalışmalara, sağlık muayenelerine, bilgilendirme ve eğitim programlarına katılır. Makine, tesisat ve kişisel koruyucu donanımı verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda ve amacına uygun olarak kullanır.
Teftişe yetkili makam tarafından iş yerinde tespit edilen noksanlık ve ilgili mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile işbirliği yapar
İş yerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber verir
İŞ YERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ VE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN SAĞLANMASI
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, ya da kısa adıyla İSGB; en az bir İş yeri hekimi ile iş yerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir İş Güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer sağlık personeli de görevlendirebilir
İş Sağlığı ve Güvenliği birimlerinde aşağıdaki şartlar sağlanır.
İSGB, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesine ve çalışan personel sayısına uygun büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.
Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak üzere bir İş Güvenliği Uzmanı odası ile İş yeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek her İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir.
İSGB’ler ilgili mevzuatın eklerinde belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve iş yerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütülmesi Amacıyla Sağlanacak Şartlar
50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren,
İş yeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve İş Güvenliği uzmanına 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder.
İş yerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur
50’den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetini etkin verebilmesi için çalışma süresince kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar
Birden fazla iş yerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları gibi yerlerde bulunan ve 50’den az çalışanı olan işverenlerin yürütecekleri İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri için; koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak üzere ortaklaşa kullanılabilecek bir mekân oluşturulabilir
Tam süreli İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde, iş yerinde buraya (maddeye) göre oluşturulan ve belirtilen şartları karşılayan birim, düzenlenen sağlık raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, ya da kısa adıyla OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;
İş yeri hekimi,
İş Güvenliği uzmanı,
Diğer Sağlık personeli, istihdamı zorunludur
OSGB’lerde tam süreli görevlendirilenler, başka bir OSGB’de veya iş yerinde aynı unvanla veya Bakanlıkça yetkilendirilen eğitim kurumlarında eğitici unvanıyla görev alamaz
İş yeri hekimi tarafından kullanılmak üzere en az 10 metrekarelik bir muayene odası, 15 metrekarelik ilkyardım ve acil müdahale, 10 metrekarelik İş Güvenliği Uzmanı odaları ile 12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve lavabodan oluşur.
OSGB’ler kuruldukları il ve sınır komşusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir. Sınır illerin dışında hizmet verilebilmesi için, bu mevzuatta belirtilen şartları sağlayarak o illerde şube açılması zorunludur
OSGB’ler yetkilendirildikleri il sınırı içerisinde izinsiz şube açamayacağı gibi herhangi bir şekilde irtibat bürosu da açamazlar
OSGB’lerin, işyerlerine hizmet verdikleri sürece yetki aldıkları adreste, açık ve faaliyette bulunması esastır
OSGB, sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş yeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte belirtilen niteliklere uygun şekilde oluşturulur ve ilgili mevzuatın eklerinde belirtilen araç ve gereçlerle donatılır
OSGB’lerin zemin katta veya müstakil binalarda kurulması esastır. Ancak tuvalet ve arşiv bölümleri hariç OSGB’lerde bulunması gereken diğer bölümler, yol seviyesinden girişi olmayan katlarda kurulamaz. Tuvalet ve arşiv bölümleri ise OSGB’ye ait olmak kaydıyla bodrum katta bulunabilir. Kat niteliklerinin tespitinde tapu kayıtları esas alınır
Adres değişikliği işlemi tamamlanıncaya kadar hizmet vermek isteyen OSGB’ler, yetki aldığı mevcut adreste faaliyetine devam eder. Unvan değişikliğinde yetki belgesi yenileme başvuru süresi 30 gündür.
Şirket ortaklarında değişiklik olması halinde, durum 30 gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir
İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ VE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİNİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
İSGB ve OSGB’lerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
İş yerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsayacak şekilde, çalışma ortamı gözetimi konusunda işverene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından,
Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılacak sağlık gözetiminin uygulanmasından,
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına sunulmasından,
İş yerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasından,
Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, çalışma ortamının gözetimi, çalışanların sağlık gözetimi, iş kazası ve meslek hastalığı ile İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından,
Çalışanların yürüttüğü işler, iş yerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, iş yerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından,
İş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri ile ilgili yönetmelik ile İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik kapsamında hizmet verdikleri alanlarda belirtilen görevlerin yerine getirilip getirilmediğinin izlenmesinden SORUMLUDUR.
Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve dosyalar OSGB’lerce işverene teslim edilir
OSGB’ler, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını başka bir kişi veya kuruma devredemezler.
OSGB’lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler İSG-KATİP üzerinden beş işgünü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
OSGB’ler herhangi bir sebeple faaliyetlerini bırakmaları veya belgelerinin Genel Müdürlükçe iptal edilmesi halinde 30 gün içinde yetki belgelerinin asıllarını Genel Müdürlüğe iade ederler.
OSGB’de sorumlu müdür olarak görevlendirilen kişinin değişmesi veya bu kişinin görevinden ayrılması durumunda, OSGB’ce en geç 30 gün içerisinde yeni sorumlu müdürün İSG-KATİP üzerinden atanması zorunludur.
Görevlendirme Belgesi ve Sözleşme
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin sunulması amacıyla işyerlerinde görevlendirilen kişilerin, doğum, hastalık ve yıllık izin gibi zorunlu nedenler sebebiyle değiştirilmesi ve değişiklik süresinin 30 günü geçmesi halinde, durum Genel Müdürlüğe bildirilir
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetinin sunulması için hesaplanan zorunlu süre bölünmek suretiyle birden fazla kişi görevlendirmesi yapılamaz.
OSGB ile işveren arasında İSG-KATİP sistemindeki örneğine uygun sözleşme düzenlenir ve karşılıklı olarak en geç beş gün içerisinde sistem üzerinden onaylanır
İş yerinde çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, İş yeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı, Diğer Sağlık Personeli ile İSG-KATİP sistemindeki örneğine uygun sözleşme veya görevlendirme belgesi düzenlenir ve karşılıklı olarak en geç beş gün içerisinde sistem üzerinden onaylanır
Kamuya ait işyerlerinde Devlet Memurları Kanununa tabi çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, görevlendirme yapılan kurum tarafından İş yeri hekimi ile, İş Güvenliği uzmanı ile, diğer sağlık personeli ile ilgili mevzuatın eklerindeki örneğine uygun görevlendirme belgesi düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası kurum tarafından, biri görevlendirme yapılan kişiler tarafından saklanır. Son nüsha kurum tarafından beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
İşverenin, İş yeri Hekimliği, İş Güvenliği Uzmanlığı veya Diğer Sağlık Personeli görevini kendisinin üstlenmesi durumunda, işveren tarafından ilgili mevzuatın ekindeki örneğine uygun çalışma taahhütnamesi iki nüsha halinde düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
İSGB ve OSGB’lerde görevlendirme zorunluluğu bulunanların görevlerinden ayrılması durumunda yerine 30 gün içerisinde aranan niteliklere sahip personel görevlendirilir ve Genel Müdürlüğe bildirilir.
İSGB veya OSGB’ler işverenle, iş yerinde çalışanlarla, çalışan temsilcileriyle ve bulunması halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 22 nci maddesinde belirtilen İş Sağlığı ve Güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışır
ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİNİN BAŞVURULARI VE YETKİLENDİRİLMELERİ
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Başvuru İşlemleri
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Yetkilendirilmesi
OSGB tarafından yetki belgesi almak amacıyla yapılan başvuru Genel Müdürlükçe en geç on iş günü içinde incelenir
Eksiklikler en geç kırk beş gün içinde tamamlanır. Herhangi bir eksikliği bulunmayan başvurular için en geç yirmi iş günü içinde yerinde inceleme yapılır. Yerinde inceleme işlemlerinde tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için en fazla kırk beş gün süre verilir
Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise dosya iade edilir ve iadeden itibaren bir yıl boyunca yapılan başvurular, bir yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır.
OSGB’nin bu mevzuatta belirtilen şartları taşıması halinde, genel Müdürlüğe gönderilmesini takiben başvuru dosyasında belirtilen adres ve unvana münhasıran, en geç on iş günü içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlıgı ve Genel Müdürlükçe yetki belgesi düzenlenir.
OSGB’ler, aşağıda belirtilen hususlara uymak zorundadır.
Tabela ve basılı evrak, broşür, afiş ve diğer elektronik ortamlarda herhangi bir amaçla kullanılan her türlü yazılı ve görsel dokümanda sadece yetki belgesinde belirtilen isim ve unvan kullanılır.
OSGB’ler tarafından,kurum unvanına göre hazırlanan ve boy/en oranı 2/3 olan tabela, OSGB’nin bulunduğu binanın uygun bir kısmına veya girişine asılır. Aynı binada, Genel Müdürlükçe yetkilendirilen birden fazla kurum bulunması durumunda, kullanılacak tabela için Genel Müdürlük onayı alınması şartıyla, tüm unvanları gösteren tek bir tabela kullanılabilir. Bakanlık logosu, bu tabela haricinde hiçbir yazılı veya görsel doküman veya ortamda kullanılamaz.
Özel kuruluşlar tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan isimler ticari isim veya unvan olarak kullanılamaz.
Sorumlu Müdürün Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
OSGB’lerde tam zamanlı görevli bulunan İş yeri hekimleri veya İş Güvenliği uzmanları aynı zamanda sorumlu müdürlük görevini de yürütebilir.
İSG Genel Müdürlük tarafından sadece sorumlu müdür muhatap kabul edilir.
OSGB’lerin Faaliyet Alanları
Genel Müdürlükçe yetkilendirilmedikleri konularda hizmet veremez ve faaliyette bulunamazlar. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili her türlü ölçüm ve analiz için gerekli donanımı OSGB’nin faaliyet gösterdiği adreste bulundurabilir ve ilgili personeli bünyesinde çalıştırabilirler
Belge Alma ve Vize İşlemleri
Yetki belgelerinin, OSGB ve TSMB tarafından beş yılda bir vize ettirilmesi zorunludur.
Belge almak veya vize işlemlerini yaptırmak isteyen kurumların;
Bu mevzuatın ilgili hükümlerine uygunluk sağlamaları,
Bakanlıkça belirlenen belge veya vize bedelini ödemeleri,
gereklidir
Yetkilendirilen kurumlar, beş yılın tamamlanmasına en fazla 60 gün kala vize işlemleri için Genel Müdürlüğe E-Devlet sistemi altyapısını kullanarak müracaat eder
Vize süresinin bitiminden itibaren üç ay içinde vize işleminin tamamlanmaması durumunda yetki belgesi Genel Müdürlükçe doğrudan iptal edilir.
İhtarlar
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda OSGB’nin o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin taban puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
OSGB’lere uygulanan ihtar puanlarına ilişkin itirazlar, işlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır. Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz.
Yetkilerin Askıya Alınması, İptali ve İtiraz
Mevzuat uyarınca yetkilendirilen OSGB’lerin yetki belgeleri, ihtar puanları toplamının 300’e ulaşması durumunda Genel Müdürlükçe altı ay süreyle askıya alınır.
Aşağıdaki durumlardan birinin varlığının tespiti hâlinde
Bu mevzuat gereği düzenlenen evrakın gerçeğe aykırılığının tespiti halinde üç ay,
Şirket ortaklarının uygunsuzluğunun ilgili kuruma bildirilmesine rağmen durumun 30 gün içerisinde düzeltilmemesi halinde üç ay,
Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı şekilde şube veya irtibat bürosu açmaları halinde altı ay,
Yetki aldığı adres veya il sınırları dışında hizmet verilmesi halinde altı ay,
Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmesi hâlinde altı ay,
Genel Müdürlükten onay alınmadan adres değişikliği yapılması veya unvan değişikliği ile ilgili bildirim yükümlülüğünü 30 gün içinde yerine getirmemesi hâlinde
Bir yıl, süreyle ilgili merkez veya şubeye verilen yetki belgesinin geçerliliği askıya alınır.
OSGB’lerin yetki belgesi;
İlgili hükümde istenen başvuru evraklarından herhangi birinin gerçeğe aykırılığının tespiti hâlinde,
Bir vize döneminde üç defa askıya alınması hâlinde,
Belgesinin geçerliliğinin askıda olduğu süre içinde sözleşme yaptığının veya hizmet verdiğinin tespiti hâlinde,
doğrudan iptal edilir
Yetki belgesi iptal edilen OSGB ve şubelerinin kurucu veya ortaklarının, iptal tarihinden itibaren iki yıl içerisinde yaptığı başvurular; iki yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır.
Belgesinin geçerliliği askıya alınanlar veya iptal edilenlere Genel Müdürlükçe yazılı bildirim yapılır ve internet sayfasında ilan edilir.
Bu mevzuat uyarınca kurumlara uygulanan yetki belgesinin askıya alınma veya iptaline ilişkin işlemlere itirazlar, işlemlerin tebliğ tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır
İtiraz Komisyonu, bu mevzuat uyarınca yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınması veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirerek karara bağlar. Komisyonun kararı, oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu belirleyicidir. Komisyon kararı, Genel Müdürlükçe uygulanır
ÜNİTE 3 – İSG MEVZUATINDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI
Teknik eleman, teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının İş Sağlığı ve Güvenliği programı mezunlarını ifade eder.
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB), İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimini ifade eder.
Onaylı defter, İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her işyeri için tek olan defteri ifade eder.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi ifade eder.
Komisyon, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan Komisyonunu ifade eder.
Sorumlu müdür, İşyeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan, tam süreli istihdam edilen ve eğitim kurumlarının iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişiyi ifade eder
Eğiticilerin eğitimi belgesi, en az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesini ifade eder.
Eğitim kurumu, İş Güvenliği Uzmanlarının ve Diğer Sağlık Personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseseleri ifade eder.
Eğitim programı, Uzaktan, yüz yüze ve uygulamalı eğitim derslerinin tarih ve saatleri, asil ve yedek eğiticileri, katılımcıları ile eğitim mekânı gibi unsurlardan ve bu unsurlara ilişkin her türlü bilgi ve belgeden oluşan programını ifade eder.
“İSG-KATİP”, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin Genel Müdürlükçe kayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programını ifade eder
İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İşveren,
iş yerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi,çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla;
çalışanları arasından ilgili yönetmeliklerde belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla iş yeri hekimi,
iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirir.
Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.
İşveren, iş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar.
İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.
İşveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar.
İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bu çalışanların işverenlerini bilgilendirir.
İşverenin; İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda uzman görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin sorumluluklarını etkilemez.
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili maliyeti çalışanlara yansıtamaz.
İşveren, belirtilen durumlarda, ilgili yargı sürecini takip eder ve sonucunu İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirir.
İş yeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma Yükümlüğü
İşveren ayrıca tam süreli İş Güvenliği Uzmanı görevlendirme yükümlülüğü olmasa dahi; iş yerinde görev yapacak olan İş Güvenliği Uzmanına İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde belirlenen kriterlere uygun bir yer göstermek zorundadır.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ NİTELİKLERİ, GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İş Güvenliği Uzmanlarının Nitelikleri ve Görevlendirilmeleri
İş Güvenliği Uzmanlarından;
(C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta,
(B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda,
(A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan iş yerlerinde çalışabilirler.
Birden fazla İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği iş yerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanının, iş yerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir
İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi
“A” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi;
“B” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belgesi;
(C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını İş Güvenliği Uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,
İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olanlara İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir
“C” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belgesi;
İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri
Rehberlik;
Risk değerlendirmesi;
Çalışma ortamı gözetimi;
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
İlgili birimlerle işbirliği;
Rehberlik;
İş yerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.
İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek. İş yerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak. İş yerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.
Risk değerlendirmesi;
Çalışma ortamı gözetimi;
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
İlgili birimlerle işbirliği;
İş Güvenliği Uzmanlarının Yetkileri
İşverene yazılı olarak bildirilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, İş Güvenliği Uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek.
İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.
Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.
Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak
Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir
Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle İş Güvenliği Uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.
İş Güvenliği Uzmanlarının Yükümlülükleri
İş Güvenliği Uzmanları, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş Güvenliği Uzmanları, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen İş Güvenliği Uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır.
İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri
10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika.
Diğer işyerlerinden;
Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 2000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu iş yerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.
İş Güvenliği uzmanlarının belgelendirilmesi
İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi almak isteyen ve sınavda başarılı olan adayların belgelendirme başvurularının değerlendirilmesi amacıyla, her aday için açılacak dosyanın elektronik ortamda veya yazılı olarak eğitim kurumları tarafından, eğitim programlarına katılmadan doğrudan sınava girecek olan adayların ise belirtilen nitelikleri haiz olduklarını gösteren belgelerin şahsen veya posta yoluyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne ibraz edilmesi gerekmektedir.
İbraz edilmesi gereken belgelerin aslı ile birlikte bir örneğinin getirilmesi halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce tasdiki yapılır.
Eğitim kurumlarınca ibraz edilen belgelerin doğruluğundan eğitim kurumları, şahsen ibraz edilmesi gereken belgelerin doğruluğundan ise şahıslar sorumludur
İş Güvenliği uzmanlarının eğitimleri
İş Güvenliği Uzmanlarının eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan “Komisyon” tarafından belirlenir.
Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, İş Güvenliği Uzmanları için en az bir İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır
(C) sınıfı belge sahiplerinin (B) sınıfı, (B) sınıfı belge sahiplerinin ise (A) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı temel eğitim programına katılmış olmaları durumunda, alınan bu eğitimler kişinin mevcut belgesiyle ilgili yenileme eğitiminden sayılır
Eğitim alma şartı aranmaksızın sınavlara katılım hakkı tanınanlar, bu haklarını en fazla iki defada kullanabilirler. Bu kişilerin sınavlarda iki defa başarısız olması durumunda, ilgili eğitim programını tamamlamak şartıyla sınavlara katılabilirler
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda kişi ve kurumların o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin tavan puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
Yetkilerin askıya alınması ve iptali
Yetkilendirilen veya belgelendirilen İş Güvenliği Uzmanlığı Belgelerinin geçerliliği; İhtar puanları toplamının, İş Güvenliği Uzmanı için 100 puana ulaşması, Denetim veya kontrollerde tespit edilen noksanlıkların giderilmesi için verilen en fazla otuz günlük süre sonunda noksanlıkların devam etmesi, hâllerinden birinin gerçekleşmesi durumunda altı ay süreyle askıya alınır
Yetki belgelerinin geçerliliğinin altı ay süreyle askıya alınması işlemini gerektiren durumların bir vize süresi içinde tekrarı hâlinde bir yıl süreyle yetki belgesinin geçerliliği askıya alınır
Yetkilendirilen İş Güvenliği Uzmanının yetki belgesi; Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı şekilde şube açmaları, yetki aldığı adres veya il sınırları dışında hizmet vermeleri, Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmeleri, Bir vize döneminde üçüncü defa yetki belgelerinin geçerliliğinin askıya alınmasını gerektiren şartların oluşması, Yetki belgesinin amacı dışında kullanıldığının veya yetki aldıkları adreste İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yetkilendirilmedikleri konularda hizmet verdiği veya faaliyette bulunduğunun tespiti, Belgesi askıda olan İş Güvenliği Uzmanının bu süre içinde faaliyetleri ile ilgili sözleşme yaptıklarının veya hizmet vermelerinin tespiti, hâllerinden birinin varlığı halinde doğrudan iptal edilir.
İş Güvenliği uzmanının mesleki bağımsızlık ve etik ilkeleri
Sınıflar arası yükselme
(C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesine sahip olanlardan;
ÜNİTE 4 – İSG MEVZUATINDA İŞ YERİ HEKİMLİĞİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİ
İş yeri Hekimliği Belgesi
İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak İş yeri Hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dâhil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde,
İş ve meslek hastalıkları yan dal uzmanlığını alan hekimlere istekleri halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) tarafından verilir
İş yeri Hekimlerinin Görevleri
Rehberlik;
Risk değerlendirmesi;
İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.
Gebe veya emziren kadınlar, 18 yaşından küçükler, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı olanlar, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, malul ve engelliler, alkol, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi özel politika gerektiren grupları yakın takip ve koruma altına almak, bilgilendirmek ve yapılacak risk değerlendirmesinde özel olarak dikkate almak
Sağlık gözetimi;
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.
İş yerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek.
Yöneticilere, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve çalışanlara genel sağlık, iş sağlığı ve güvenliği, hijyen, bağımlılık yapan maddelerin kullanımının zararları, kişisel koruyucu donanımlar ve toplu korunma yöntemleri konularında eğitim vermek, eğitimin sürekliliğini sağlamak.
Çalışanları iş yerindeki riskler, sağlık gözetimi, yapılan işe giriş ve periyodik muayeneler konusunda bilgilendirmek.
İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve sağlık gözetimi sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu İş Güvenliği Uzmanı ile işbirliği hâlinde uygun olarak hazırlamak.
Bakanlıkça belirlenecek iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri İSG KATİP sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe bildirmek.
İlgili birimlerle işbirliği;
Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen İş yeri Hekimleri, çalıştıkları iş yeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle İş yeri Hekiminin ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.
İş Yeri Hekiminin Yükümlülükleri
İş yeri Hekimleri, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş yeri Hekimleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
İş yeri hekimleri, işverene yazılı olarak bildirdikleri iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden acil durdurma gerektiren haller ile yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı gibi hayati tehlike arz edenleri, belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, iş yerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmekle yükümlüdürler.
.
İş yeri Hekimlerinin Çalışma Süreleri
Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 2000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.
Tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan iş yerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 750 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir
İş yeri hekiminin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar iş yerinde hizmet sunulur. Birden fazla iş yeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve yöneticilik görevi bulunmayan tabipler ile aile hekimleri hariç diğer işyerlerinde çalışan İş yeri hekimleri tam gün çalıştığı iş yeri dışında fazla çalışma yapamaz
DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN NİTELİKLERİ, GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ İLE ÇALIŞMA USÛL VE ESASLARI
Diğer Sağlık Personeli Belgesi
Diğer Sağlık Personeli Belgesi , belirtilen unvana sahip kişilerden;
Diğer Sağlık Personeli eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak Diğer Sağlık Personeli sınavında başarılı olanlara,
İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği programlarında lisansüstü eğitimini tamamlayanlara,
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde 5 yıl fiilen çalışmış olanlara,
istekleri halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir
Diğer Sağlık Personelinin Görevleri :
Diğer Sağlık Personelinin Yetkileri
Görevi gereği iş yerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek
Görevinin gerektirdiği konularda işveren ve İş yeri hekiminin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş yerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.
Diğer Sağlık Personelinin Yükümlülükleri
İş yerinde görevli Diğer Sağlık Personeli, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş yerinde görevli Diğer Sağlık Personeli, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
Diğer Sağlık Personeli, görevlendirildiği iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tespit ve tavsiyelerini İş yeri hekimine iletmekle yükümlüdür.
Diğer Sağlık Personelinin Çalışma Süreleri
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 ila 249 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 15 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika.
İŞ YERİ HEKİMLERİNİN VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN EĞİTİMLERİ,
SINAVLARI VE BELGELENDİRİLMELERİ
İş Yeri Hekimlerinin Eğitimleri
İş yeri hekimlerinin eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce belirlenir. Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, İş yeri hekimleri için en az bir İş yeri hekiminin görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır.
Diğer Sağlık Personelinin Eğitimleri
Diğer sağlık personelinin eğitim programları uzaktan ve yüz yüze eğitim şeklinde uygulanır ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenir. Eğitim programının süresi 90 saatten az olamaz. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir.
Diğer sağlık personeli eğitimlerini verebilecek kamu kurumlarının kendi kanunlarından doğan hakları saklıdır.
Eğitim programlarını tamamlayan adayların sınavları Bakanlıkça yapılır veya yaptırılır.
Adaylardan eğitim ve sınav şartı arananlar ancak eğitim programını tamamladıktan sonra düzenlenecek sınavlara katılabilirler.
Doğrudan sınava girme hakkı tanınan adayların, sınavlara katılabilmeleri için Genel Müdürlüğe yapılacak son başvuru tarihinden önce mezun olmaları gereklidir.
Sınavlarda 100 puan üzerinden en az 70 puan alan adaylar başarılı sayılır, sınav sonuçlarına itirazlar sınavı düzenleyen kurum tarafından sonuçlandırılır.
İş Yeri Hekimlerinin Belgelendirilmesi
İş yeri hekimliği belgesi almaya hak kazanan adayların belgeleri e-devlet sistemine geçildikten sonra Genel Müdürlükçe elektronik olarak düzenlenir.
Adaylar, belgelerinin düzenlenebilmesi için ilgili şartları yerine getirdiklerine dair belge ve bilgileri elektronik ortamda Genel Müdürlüğe bildirmekle yükümlüdür.
İhlaller ve İhtar Puanı Uygulanması
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda kişi ve kurumların o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin tavan puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
Kişi ve kurumlara uygulanan ihtar puanlarına ilişkin itirazlar, işlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır. Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz
Yetkilerin Askıya Alınması, İptali ve İtiraz
Yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi ve kurumların belgelerinin geçerliliği ihtar puanları toplamının, kişiler için 100, kurumlar için 200 puana ulaşması durumunda altı ay süreyle askıya alınır. Sorumlu müdür ve eğiticilere verilen ihtar puanları kişinin sadece eğitici belgesine uygulanır.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen İş yeri hekiminin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.
Belgesi askıya alınan İş yeri hekiminin İSG-KATİP sistemi üzerindeki mevcut tüm sözleşmeleri, askıya alınma sürecinin başlangıcından itibaren herhangi bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilir
Düzenlenen evrakın gerçeğe aykırılığının tespiti halinde üç ay,
Şirket ortaklarının uygunsuzluğunun ilgili kuruma bildirilmesine rağmen durumun 30 gün içerisinde düzeltilmemesi halinde üç ay,
Yetki aldığı adres dışında hizmet vermeleri veya irtibat bürosu açmaları halinde altı ay,
Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmeleri halinde altı ay,
Genel Müdürlükten onay alınmadan adres değişikliği yapılması veya unvan değişikliği ile ilgili bildirim yükümlülüğünü 30 gün içinde yerine getirmemesi halinde bir yıl süreyle askıya alınır.
Bir vize döneminde eğitim kurumunun yetki belgesinin üç defa askıya alınması,
Belgesi askıda olan kişi ve kurumların bu süre içinde faaliyetleri ile ilgili sözleşme yaptıklarının veya hizmet vermelerinin tespiti,
ÜNİTE 5- İSG MEVZUATINDA KURUM VE ORGANİZASYONLAR
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (İSGGM)
İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI (İTK)
İş Teftişinin dayanağını Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi olmasıdır.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 11.07.1947 tarihli ve 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Denetimi Sözleşmesi, iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır.
Türkiye, 13.12.1950 tarih ve 5690 sayılı yasayla bu sözleşmeyi onaylayarak yükümlülük altına girmiştir
İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın görevleri:
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (ÇASGEM)
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin idare organları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı ile Danışma Kurulundan müteşekkildir
Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı, Eğitim ve Araştırma Merkezinin amiri olup Çalışma Vekili tarafından tayin edilir. Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı aşağıda yazılı vazifeleri ifa eder:
Eğitim ve Araştırma Merkezinin işlerini bu kanunun hükümleri dairesinde yürütmek ve idari, mali ve diğer her türlü muamelatını tedvir etmek;
Danışma Kurulunu toplantıya davet etmek ve bu Kurul tarafından alınan kararlar hakkında gerekli muameleyi yapmak;
Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından tayin olunur. Müdürün gaybubetinde kendisine vekâlet eder. Müdür tarafından verilen vazifeleri ifa eyler
ÇASGEM Danışma Kurulu, Bakanın görevlendireceği Müsteşar Yardımcısının başkanlığında; Başkan, Çalışma Genel Müdürlüğü, Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde birer temsilci, İş Teftiş Kurulu Başkanının görevlendireceği bir baş iş müfettişi, Bakanlık Personel Dairesi Başkanı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Koordinasyon Daire Başkanı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sigorta İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdür Yardımcısı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdür Yardımcısı ile üniversitelerin iş hukuku, sosyal politika, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili dallarında çalışanlar arasından Yükseköğretim Kurulunca görevlendirilecek iki öğretim üyesinden oluşur
ÇASGEM Danışma Kurulunun görevleri
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ (İSGÜM)
Türkiye'nin 1932 yılında Birleşmiş Milletler'e üye olduğunda ILO'nun da üyeliğini kazanmıştır. Ülkemiz, o tarihten bugüne kadar ILO çalışmalarına üye ülke sıfatıyla katılmıştır.
Türkiye ILO üyesi olduğunda Çalışma Bakanlığı henüz kurulmamıştır. Çalışma hayatına ilişkin çalışmalar İktisat Bakanlığı tarafından yürütülmektedir ve ilk olarak ILO üyeliğinin ardından İktisat Bakanlığına bağlı bir İş Bürosu kurulmuştur.
1945 yılında Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Bakanlığın kuruluşundan itibaren ana hizmet birimi olarak “İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü” kurulmuştur.
ILO Birleşmiş Milletler Kalkınma Yardımı Özel Fonundan sağlanan finansman ile 1968 yılında İş Sağlığı Merkezi kuruluş çalışmalarını yürütmek üzere ILO uzmanı İSGÜM kuruluş çalışmalarına destek vermiştir
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından AB destekli iki büyük Proje hayata geçirilmiştir: 2004–2006 tarihlerinde “Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Güçlendirilmesi Projesi – İSAG” ve 2007–2009 yıllarında uygulanan “Gezici İş Sağlığı Araçlarının Kurulması Projesi – İSAG II
ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluş amacını, oluşumunu, görevlerini ve çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla, Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlülüğe giren “Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği”, 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun Bakanlar Kurulu Kararı eki İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Kuruluş Amacı
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi, ülke genelinde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur. Konsey, çalışmalarında ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve ülke koşullarını göz önünde bulundurur. Çalışma hayatının İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevcut şartlarının iyileştirilmesi ve güvenlik kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla üyelerin işbirliği içinde çalışmasını esas alır. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ülke politikalarını oluşturmada tarafların görüş ve düşüncelerinin alınmasını sağlar.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Oluşumu
Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel müdür,
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığından ilgili birer genel müdür,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı,
İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi,
İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kararı ile belirlenen, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Görevleri
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey , yılda iki defa olağan toplanır. Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık aylarında yapılır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi olarak Bakanlığa bildirilmiş olan üyenin toplantılara katılımı esastır.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri ihtiyaç duymaları halinde toplantılara ilgili uzman personel ile katılabilirler. Çalışma grubu üyeleri de toplantıya davet edilebilir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerine, olağan ve olağanüstü toplantıya davet yazısı toplantı gününden en az bir ay önce gündem taslağı ile birlikte gönderilir.
Yıllık olağan ve olağanüstü toplantılar öncesinde Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri, gündem maddesi önerilerini ve toplantıya katılıp katılamayacaklarını en geç yedi gün önce Konsey sekretaryasına yazılı olarak bildirirler.
Toplantı yeter sayısı temsilcilerin salt çoğunluğudur.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri dışındaki temsilcilerin oy hakkı yoktur. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu yönünde karar alınır. Çekimser oy kullanılamaz.
Alınan kararlar toplantı tutanağı ile kayıt altına alınır ve tutanak toplantıya katılan üyeler tarafından imzalanır. Karara katılmayan üye, gerekçelerini tutanakta belirtir.
Çalışma grupları, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi kurum ve kuruluşlar ile Konsey dışındaki gerçek ya da tüzel kişilerin önerdikleri konu başlıkları ile ilgili olarak Konseyce uygun bulunması halinde kurulur. Çalışma grubunun üyeleri ve başkanı Konsey Başkanı tarafından belirlenir
Çalışma grupları çalışmalarını tamamladıktan sonra, çalışma grubu Başkanı sekretaryaya yazılı olarak sonuç raporunu gönderir ve ilk Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey toplantısında raporunu sunar.
.
İşverenin Yükümlülüğü
Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.
Asıl işveren alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı elli ve daha fazla ise asıl işveren ve alt işveren ayrı ayrı kurul kurar. İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerinin yürütülmesi ve kurullarca alınan kararların uygulanması konusunda işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
Bir işyerinde sadece asıl işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla ise bu durumda kurul asıl işverence kurulur. Kurul oluşturma yükümlülüğü bulunmayan alt işveren, kurul tarafından alınan kararların uygulanması ile ilgili olarak koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
Alt işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla, asıl işverenin çalışan sayısı ellinin altında ise işyerinde kurul alt işverence oluşturulur. Asıl işveren alt işverenin oluşturduğu kurula işbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
Asıl işveren ve alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı ellinin altında ve toplam çalışan sayısı elliden fazla bulunduğu durumlarda ise koordinasyon asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur. Kurulun oluşumunda üyeler ilgili hükme (6 ncı maddeye) göre her iki işverenin ortak kararı ile atanır.
İSG Kurulunun Oluşumu
Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise İş Güvenliği Uzmanıdır.
İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür
İş Güvenliği uzmanı, İş yeri hekimi, görevli bir kişi ve sivil savunma uzmanı işveren veya işveren vekili tarafından atanırlar.
Birden fazla İş Güvenliği uzmanı ve İş yeri hekiminin bulunduğu işyerlerinde işveren tarafından görevlendirme yapılır.
İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinde o işyerinin tehlike sınıfına uygun uzmanlar arasından birisi görevlendirilir.
O iş yerindeki formen, ustabaşı veya ustaların yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilir.
Seçimle belirlenememesi hâlinde işveren tarafından atanır ve aynı usullerle yedekleri seçilir
Eğitim
İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine İş Sağlığı ve Güvenliği konularında eğitim verilmesi sağlanır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri aşağıdaki konuları kapsar;
Kurulun görev ve yetkileri,
Kurulun Görev ve Yetkileri
İş yerinin niteliğine uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine almak
İSG Kurulunun Çalışma Usulleri
İşveren veya işveren vekili, kurul için gerekli toplantı yeri, araç ve gereçleri sağlar.
İşveren veya işveren vekili, kurulca hazırlanan toplantı tutanaklarını, kaza ve diğer vakaların inceleme raporlarını ve kurulca işyerinde yapılan denetim sonuçlarına ait kurul raporlarını, iş müfettişlerinin incelemesini sağlamak amacıyla, işyerinde bulundurur.
İSG kurulunun yükümlülüğü
Kurullar, yapacakları tekliflerde, bulunacakları tavsiyelerde ve verecekleri kararlarda işyerinin durumunu ve işverenin olanaklarını göz önünde bulundururlar.
Kurul üyeleri, görevleri nedeniyle işyerlerinin yapım ve üretim teknikleri, ticari sırları ve ekonomik durumları hakkında gördükleri veöğrendiklerini gizli tutmak zorundadırlar.
Kurullar, İş Sağlığı ve Güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerine işyerlerinde yapacakları teftiş ve incelemelerde kolaylık sağlamak ve yardımcı olmakla yükümlüdür.
Çalışanların yükümlülüğü
Çalışanlar sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarınca konulan kurallar, yasaklar ile alınan karar ve tedbirlere uymak zorundadırlar.
İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi, uygulanması ve alınan tedbirlere uyulması hususunda çalışanlar kurullarla işbirliği yaparlar.
Kurullar tarafından alınan kararlar veya uygulamada karşılaştıkları güçlükler hakkında çalışanlar çalışan temsilcileri aracılığı ile kurula bilgi verirler.
ÜNİTE 6 - İSG MEVZUATINDA İŞ GÖREMEZLİK VE MALÛLİYET
TEMEL KAVRAMLAR
Bakmakla yükümlü olduğu kişi, genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan; eşini; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın 5510 Sayılı Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını; Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını ifade eder.
Hizmet akdi, Borçlar Kanununda tanımlanan hizmet akdini ve iş mevzuatında tanımlanan iş sözleşmesini veya hizmet akdini ifade eder.
Kısa vadeli sigorta kolları, İş Kazası ve Meslek Hastalığı sigortası kollarını, uzun vadeli sigorta kolları ise malûllük ve ölüm sigortası kollarını ifade eder.
Hak sahibi, sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malûllük aylığı almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını ifade eder.
Sigortalı, kısa veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiyi ifade eder.
Genel sağlık sigortası, kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı ifade eder.
Gelir, iş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine, yapılan sürekli ödemeyi ifade eder.
Aylık, malûllük ve ölüm sigortaları hâlinde yapılan sürekli ödemeyi ifade eder.
Ödeme dönemi, Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıkların, ödeme tarihinden takip eden ödeme tarihine kadar geçen süreyi ifade eder. Kurum Sağlık Kurulu, kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaşlanma hâlini, vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını ve malûllük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden veya diş hekimlerinden oluşan kurulları ifade eder.
Sağlık hizmeti, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere mevzuat gereği finansmanı sağlanacak tıbbî ürün ve hizmetleri ifade eder. Aile hekimi, Sağlık Bakanlığı tarafından aile hekimi olarak yetkilendirilen ve Kurum ile sözleşme yapmış hekimleri ifade eder.
Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmeti, kişilerin hastalıktan korunması veya sağlıklı olma halinin sürdürülmesi amacıyla, kişiye yönelik olarak finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerini ifade eder.
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri, ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerini ifade eder. Katılım payı, sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutarı ifade eder.
Peşin sermaye değeri, kurumca, mevzuatta belirtilen giderlerin yaş, kesilme ihtimali ve Kurumca belirlenecek iskonto oranı dikkate alınarak hesaplanan tutarı ifade eder.
İş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulananların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları da uygulanır
Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, mevzuat kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası ile bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bunlar için Türkiye İş Kurumu prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte 5510 Sayılı Kanun kapsamında işyeri ve işveren sayılmaz
3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası;
meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile Yükseköğretim Kanununun ilgili maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, mevzuata göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası uygulanır.
Bunlar sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır
İş Kazası ve Meslek Hastalığı
İş kazası;
Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır
İlk bent ile son bendin kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran İşveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde,
ikinci bent kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç iş günü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
İlk bentte belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
Kuruma bildirilen olayın İş Kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir.
Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın İş Kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, mevzuat hükmüne göre tahsil edilir
Meslek Hastalığı
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;
Meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir
Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli soruşturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir
İş Kazası veya Meslek Hastalığında Sağlanan Haklar
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Hallerindeki İş Göremezlik
İş kazası veya meslek hastalığı hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç; İş Kazasının veya doğumun olduğu tarihten,
meslek hastalığında ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içinde mevzuata göre hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır
On iki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas günlük kazanç; çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün İş Kazasına uğraması hâlinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulur.
Sigortalı sayılanların ödenek veya gelire esas günlük kazançlarının hesabında:
Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.
İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.
İş kazası ile meslek hastalığı sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, yukarıdaki hükümlere göre hesaplanacak günlük kazancın otuz katıdır.
Geçici iş göremezlik
Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla;
İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için,
Sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
İş Kazası, Meslek Hastalığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde mevzuata göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir
Bir sigortalıda iş kazası, meslek hastalığı hâllerinden birkaçı birleşirse, geçici iş göremezlik ödeneklerinden en yükseği verilir.
Geçici iş göremezlik ödenekleri, toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile kamu idarelerinin işverenleri tarafından Kurumca belirlenen usûl ve esaslara göre Kurum adına sigortalılara ödenerek, daha sonra Kurum ile mahsuplaşmak suretiyle tahsil edilebilir.
Birden Çok İş Kazası ve Meslek Hastalığı Hali ile Sürekli İş Göremezlik
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır
Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır.
Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, ilgili mevzuata göre hesaplanan aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.
Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir.
Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
Sigortalı sayılanlara, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Yukarıdaki fıkralara göre hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son ay ile gelir başlangıç tarihi arasında mevzuat hükmüne göre artırılarak belirlenir. Sigortalının sürekli iş göremezlik geliri;
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılardan, aynı engellilik veya Meslek Hastalığı nedeniyle istirahat raporu alanlara, yazılı istek tarihinden itibaren mevzuata göre hesaplanacak bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile aylık sürekli iş göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici iş göremezlik ödeneği olarak verilir.
Sigortalının yeniden bir iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması hâlinde, meydana gelen engellilik hâllerinin bütünü göz önüne alınarak kendisine, sürekli iş göremezliğini doğuran son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir hesaplanır.
Ancak, sigortalının son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak geliri, hesaplanan ilk gelirinden az ise sigortalının sürekli iş göremezlik geliri ilk kazanç üzerinden ödenir. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik hâllerinde meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının belirlenmesi mevzuatla düzenlenir
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu mağdur olanlara ve hak sahiplerine sağlanan haklar
İş kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, gereğince tespit edilecek aylık kazancının % 70'i, ilgili mevzuata göre güncellenerek gelir olarak bağlanır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 veya daha fazla oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, ilgili mevzuata göre belirlenen tutar, mevzuat hükümlerine göre hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması hâlinde sigortalının almakta olduğu sürekli iş göremezlik geliri, mevzuat hükümlerine göre hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.
Mevzuat göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine gelir bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. Gelirin başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında ilgili mevzuat uygulanır.
İş kazası ve meslek hastalığında işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu
5510 Sayılı Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.
İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir
İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından görevlendirilen diğer kişilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler için kurumuna veya ilgililere rücû edilmez
Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, 5510 Sayılı Kanun uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve verilecek ödenekler için, iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan hak sahiplerine veya iş kazası sonucu ölen kusurlu sigortalının hak sahiplerine, Kurumca rücû edilmez.
Çalışanın kendisinden kaynaklanan sebeplerle iş göremezliğinin artması
Sigortalının aşağıdaki sayılan nedenlerden dolayı iş kazasına veya meslek hastalığına uğraması, tedavi süresinin uzaması veya iş göremezliğinin artması hâllerinde geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri;
İlgili mevzuatta belirtilenler tarafından iş kazasının anılan bentte belirtilen süre içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, sigortalıya yapılacak iş göremezlik ödenekleri bildirim tarihinden itibaren ödenir.
Süresinde bildirilmeyenlerin iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalması
Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi hâlinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı hâlleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir.
Kısa vadeli sigorta kolları bakımından iş kazası, meslek hastalığı sigortalarından geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği süre, ilgili mevzuatta belirtilen çalışma sürelerine girmediği gibi, iş göremezliğin başladığı veya hastalığın anlaşıldığı yahut doğumun olduğu tarihten önceki bir yılın hesabında da dikkate alınmaz.
Malûliyet
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, mevzuat kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, ilgili bent kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya engelliliği sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.
Malûliyetteki haklar ve yararlanma şartları
Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
Malûl sayılması,
En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya iş yerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması hâlinde malûllük aylığı bağlanır. Mevzuata göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur
Malûllük aylığı; prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, Mevzuat hükümlerine göre hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır. Ancak, mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır
Malûllük aylığı, mevzuat kapsamındaki sigortalılar ile mevzuat kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık hâline tabi olarak çalışmamış olanların;
Ölümde sağlanan haklar ve yararlanma şartları
Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
Ölüm aylığı;
Sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında;
Ölen sigortalının ilgili hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların veya,
Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının, her birine % 25'i,
Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar;
Sigortalının ölüm tarihini,
Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması hâlinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılır. Hak sahiplerine bağlanan aylıklar mevzuatta belirtilen şartların ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Ancak mevzuatın ilgili yerlerinde belirtilenlerden öğrenci olanların sigortalı sayılmaları, bağlanan aylıkların kesilmesini gerektirmez. Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması hâlinde, mevzuatın ilgili yerlerinde belirtilen şartlar saklı kalmak kaydıyla, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren yeniden aylık bağlanır
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde cenaze yardımı
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malûllük aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir.
Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.
Cenaze ödeneğinin mevzuatta sayılan bazı kişilere ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
Mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması hâlinde, Kurum tarafından cenaze ödeneği ödenmez. Mevzuata göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda; malûllük, ölüm sigortaları ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malûllük aylığının yarısı bağlanır.
Malûllükte kontrol muayenesi
Kurum yürütülen soruşturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere; Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını, Sigortalının, isteğe bağlı sigortalının veya bunların hak sahiplerinin malûllük, iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını, tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilir.
Malûllük, sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar, malûllük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğunu ileri sürerek aylık ve gelirlerinde değişiklik yapılmasını isteyebilecekleri gibi; Kurum da sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar ile aylık veya gelir bağlanan ve çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocukların kontrol muayenesine tâbi tutulmasını talep edebilir.
Muayenesinde yeniden tespit edilecek malûllük durumuna göre, malûllük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri, yeni malûllük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak artırılır, azaltılır veya kesilir. Çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocuklara bağlanmış bulunan gelir ve aylıklar, kontrol muayenesi sonunda tespit edilecek malûllük durumuna göre, rapor tarihinden sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kabul edilebilir bir özrü olmadığı halde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malûllük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri ile çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocukların kendilerine bağlanmış olan gelir veya aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Malûllükte ve iş göremezlikte sağlık raporu
Usûlüne uygun sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgeler ile gerekli diğer belgelerin incelenmesiyle; yurt dışında tedavi için yapılacak sevklere, vazife malûllük derecesini, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu tespit edilen meslekte kazanma gücünün kaybına veya meslekte kazanma gücünün kaybı derecelerine ilişkin usulüne uygun düzenlenmiş sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden Kurumca verilen karara ilgililerin itirazı hâlinde, durum Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır. Mevzuatta aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malûllük ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar
ÜNİTE 7- İSG MEVZUATINDA FİZİKSEL RİSKLER
TEMEL KAVRAMLAR
En yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini,
Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 μPa]: TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder.
Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder.
Bütün vücut titreşimi:
Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve
güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve
omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
El – kol titreşimi :
İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve rına yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
Maruziyet eylem değeri:
Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri ifade eder.
Maruziyet sınır değeri:
Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri ifade eder.
Gürültüye Maruziyet Eylem Değerleri ve Maruziyet Sınır Değerleri
En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa
En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A)
Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir.
Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.
Gürültüye Maruziyet Risklerinin Değerlendirilmesi
Anlık darbeli gürültüye maruziyet dâhil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
Gürültüye maruziyetin önlenmesi ve azaltılması
Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;
Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
İş yeri, iş yeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;
Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi, hususlarını göz önünde bulundur
Gürültüye karşı kişisel korunma
işveren;
İşveren tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar;
Gürültüye karşı çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
İşveren, Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’in kapsadığı konularda ve özellikle;
İlgili maddeye göre gerçekleştirilecek olan risk değerlendirmesi,
İlgili maddeye göre risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanacak tedbirler,
ilgili maddede belirtilen kulak koruyucularının seçilmesi,
hususlarında çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
İşitme kaybı için sağlık gözetimi
İşveren;
çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti hâlinde;
TİTREŞİM RİSKİ
Titreşime Maruziyet Sınır ve Eylem Değerleri
El-kol titreşimi için;
Bütün vücut titreşimi için;
Titreşime Maruziyetin Belirlenmesi
El-kol titreşiminde maruziyetin ölçümü
Bütün vücut titreşiminde maruziyet değerlendirmesi
Bütün vücut titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi, günlük maruziyet değerinin hesaplanmasına dayalı olarak sekiz saatlik dönemde A(8) sürekli ivme eşdeğeri cinsinden tanımlanan en yüksek (rms) değeri olarak hesaplanan,
Deniz taşımacılığında, 1 Hz`in üzerindeki titreşimler değerlendirmeye alınacaktır.
Titreşimde Risk Değerlendirmesi
Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine,
Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,
İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,
Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
Düşük sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına,
Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere.
Titreşime maruziyetin önlenmesi veya azaltılması
Maruziyetin sınırlandırılması
Çalışanın maruziyeti, hiçbir koşulda Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’in ilgili maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır
Titreşime maruziyette çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
Çalışanda mekanik titreşime maruz kalmanın sonucu olarak tanımlanabilir bir hastalık veya olumsuz bir sağlık etkisi saptanması hâlinde:
Deniz ve hava taşımacılığında; çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunmasıyla ilgili genel ilkelere uyulması koşuluyla, bütün vücut titreşimi bakımından, işin ve işyerinin özellikleri açısından, alınan tüm teknik ve idari önlemlere rağmen maruziyet sınır değerlerine uyulmasının mümkün olmadığı koşullarda, Yönetmelik’in ilgili maddesi uygulanmaz.
Çalışanın mekanik titreşim maruziyetinin genellikle ilgili maddede belirtilen maruziyet eylem değerlerinin altında olduğu ama zaman zaman belirgin değişiklikler gösterdiği ve maruziyet sınır değerini aştığı durumlarda, Yönetmelik’in ilgili maddesi uygulanmaz.
Bu durumda; 40 saatlik ortalama maruziyet değeri, maruziyet sınır değerinden düşük olmalı ve çalışma ortamındaki farklı kaynakların neden olacağı toplam riskin, maruziyet sınır değerine ulaşıldığında oluşabilecek riskten daha az olduğu kanıtlanmalıdır.
Yukarıda bentlerde belirtilen uygulamaya, özel koşullar dikkate alınarak ortaya çıkan risklerin en aza indirildiğinin ve ilgili çalışanların uygun sağlık gözetimine tabi tutulduklarının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince tespit edilmesi halinde dört yıl için izin verilebilir. Mevcut durum, iyileştirici koşullar en kısa sürede sağlanarak ortadan kaldırılır
Çalışan, kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir.
Çalışan temsilcisi, İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışandır.
Destek elemanı, asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişidir.
Eğitim kurumu, İş Güvenliği Uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseselerdir.
Genç çalışan, onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış çalışandır.
İş Güvenliği Uzmanı, usul ve esasları ilgili yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemandır.
İş kazası, iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaydır.
İşveren, çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.
İşveren vekili, işveren adına hareket eden, işin ve iş yerinin yönetiminde görev alan işveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır.
İş yeri, mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyondur.
İş yeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş yeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB), iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
Meslek hastalığı, mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığıdır.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB), Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Önleme, İş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Risk, Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Risk değerlendirmesi, İş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile hlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
Tehlike, İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlike sınıfı, İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iş yeri için belirlenen tehlike grubudur.
Teknik eleman, teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır.
İşyeri hemşiresi, 25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş iş yeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memurudur
YÖNETMELİKLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMLARI
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde ve Desteklenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Çalışan temsilcisi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışadır.
İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB), iş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
Onaylı defter, iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her iş yeri için tek olan defterdir.
Ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB), kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, iş yerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Sorumlu müdür, iş yeri hekimliği veya iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, OSGB’lerde tam süreli istihdam edilen ve bu birimlerin iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişidir.
İtiraz komisyonu, ilgili mevzuat kapsamında hizmet veren kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınma veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirmek ve sonuçlandırmak üzere; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü ve ilgili Genel Müdür Yardımcısı, ilgili Daire Başkanları ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarından üç üyeden oluşan komisyondur.
Toplum Sağlığı Merkezi Birimi (TSMB), Sağlık Bakanlığına bağlı, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimdir.
Hizmet sunucusu, iş sağlığı ve güvenliği hizmeti vermek üzere Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş kişi, kurum veya kuruluşlardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Kabul edilebilir risk seviyesi, yasal yükümlülüklere ve iş yerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesidir.
Önleme, iş yerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Ramak kala olay, iş yerinde meydana gelen; çalışan, iş yeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu hâlde zarara uğratmayan olaydır.
Risk, Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Risk değerlendirmesi, iş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
Tehlike, iş yerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya iş yerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Acil servis hizmetleri, büyük endüstriyel kazalarda, kuruluşta ve civarında zararın en aza indirilmesindeki kolluk güçleri, itfaiye, ambulans, sahil güvenlik, sivil savunma ve arama-kurtarma hizmetleri dâhil sağlık ve güvenlik hizmetleridir.
Alt seviyeli kuruluş, ilgili mevzuatta verilen tehlikeli madde listelerinde, (Sütun 2’deki) “eşik değerlere” eşit veya üzerinde, ancak (Sütun 3’teki ) “değer”lerin altındaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran kuruluştur.
Büyük endüstriyel kaza, herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında çevre ve/veya insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım, yangın veya patlama olayıdır.
Depolama, tehlikeli maddenin, güvenli bir yerde, gerekli şartlar sağlanmış olarak kontrol altında tutulması veya stokta bulundurulmasıdır.
Heyet, güvenlik raporu incelemesi neticesinde yapılacak işlemlere karar veren iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili en az üç iş müfettişinden oluşan heyetidir.
İşletmeci, işletme sahibi veya 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen işveren tanımı kapsamında, bir kuruluşun veya tesisin işletilmesinden sorumlu ve/veya buradaki teknik işletme hakkında karar verici herhangi bir gerçek veya tüzel kişidir.
Kantitatif risk değerlendirmesi, sayısal tabanlı bilimsel metotlarla yapılan risk değerlendirme metodolojisidir.
Komisyon, güvenlik raporlarını incelemek üzere, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili en az üç iş müfettişinden oluşan komisyondur.
Kuruluş, karayolu, demiryolu veya kıta içi suyolu ile ayrılmış iki veya daha fazla alanın bir bütün olarak değerlendirildiği aynı yerleşkede yer alan ve aynı işletmecinin kontrolü altında bulunan ortak altyapı veya faaliyetler de dâhil olmak üzere, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen iş yeri tanımı kapsamında, tehlikeli maddelerin bulunduğu bir veya daha fazla tesisin bulunduğu tüm alandır.
Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi, kantitatif risk değerlendirmesi sonucuna göre senaryo edilen büyük kaza riskinin indirilmesi gereken frekans seviyesidir.
Risk, tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma, çevre kirliliği ya da başka zararlı sonuçların meydana gelme ihtimalidir.
Tehlike, kuruluşta var olan ya da dışarıdan gelebilecek, insanı, kuruluşu veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
Tehlikeli madde, ilgili mevzuatta (Ek-1, Bölüm 1, Sütun1’de) listelenen veya (Ek-1, Bölüm 2, Sütun 1’de) listelenen bir kategori içerisindeki hammadde, ürün, yan ürün, artık ve/veya ara ürün olarak mevcut olan veya endüstriyel bir kimyasal prosesin kontrol kaybı esnasında oluşabilecek bir maddeyi veya müstahzardır.
Tesis, tehlikeli maddelerin kullanıldığı, işlendiği, üretildiği veya depolandığı bir kuruluş içerisindeki teknik ünite ve bu ünitenin işleyişi için gerekli olan teçhizat, yapılar, boru tesisatı, iş ekipmanları ile birime hizmet eden demiryolu rampa hatlarını, tersaneleri ve doldurma-boşaltma rıhtımlarını, platformlarını, şamandıra sistemlerini, yüzen veya sabit dalgakıranları, ambarları veya benzer yapılardır.
Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Kanserojen madde;
Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olabilecek veya kanser oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarlardır.
İlgili mevzuatın ekinde (Ek-1’de) belirtilen maddeler, işlemler ve bu işlemler sırasında ortaya çıkan madde veya müstahzarı ifade eder.
Mutajen madde, solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarlardır.
Sınır değer, aksi belirtilmedikçe kanserojen veya mutajen maddenin, çalışanın solunum bölgesinde bulunan havadaki, ilgili mevzuatta (Ek-2’de) belirlenen referans zaman aralığındaki, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur.
Solunum bölgesi, merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır
Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Alerjik madde, solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddeleridir.
Alevlenir madde, parlama noktası 21°C - 55°C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.
Aşındırıcı madde, canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.
Biyolojik sınır değeri, kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırdır.
Çevre için tehlikeli madde, çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir.
Çok kolay alevlenir madde, 0°C’den düşük parlama noktası ve 35°C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz hâldeki maddelerdir.
Çok toksik madde, çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
Kanserojen madde, Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte tanımlanan kanserojen maddedir.
Kimyasal madde, doğal halde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan, bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya karışımlardır.
Kimyasal maddelerin kullanıldığı işlemler, bu maddelerin üretilmesi, işlenmesi, kullanılması, depolanması, taşınması, atık ve artıkların arıtılması veya uzaklaştırılması işlemlerdir.
Kolay alevlenir madde, enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen maddeyi veya ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı hâldeki maddeyi veya parlama noktası 21°C’nin altında olan sıvı hâldeki maddeyi veya su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir.
Mesleki maruziyet sınır değeri, başka şekilde belirtilmedikçe, 8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.
Mutajen madde, Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte tanımlanan mutajen maddedir.
Oksitleyici madde, özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir.
Patlayıcı madde, atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi hâldeki maddelerdir.
Sağlık gözetimi, çalışanların belirli bir kimyasal maddeye maruziyetleri ile ilgili olarak sağlık durumlarının belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirmelerdir.
Solunum bölgesi, Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.
Tahriş edici madde, mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokal eritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir
Tehlikeli kimyasal madde, Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeleri ve müstahzarları veya yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve kullanılma veya iş yerinde bulundurulma şekli nedeni ile çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek maddeleri veya mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelerdir.
Toksik madde; az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.
Üreme için toksik madde; solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.
Zararlı madde; solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir
Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Biyolojik etkenler, herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre kültürleri ve insan endoparazitleridir.
Hücre kültürü, çok hücreli organizmalardan türetilmiş hücrelerin in–vitro olarak geliştirilmesidir.
Mikroorganizma, genetik materyali replikasyon veya aktarma yeteneğinde olan hücresel veya hücresel yapıda olmayan mikrobiyolojik varlığıdır.
Kişisel Koruyucu Donanımlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
AT, Avrupa Topluluğudur.
AT Tip İnceleme Belgesi, onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenerek imalatçıya verilen KKD'nin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunu gösterir belgedir.
AT Uygunluk Beyanı, imalatçının piyasaya arz ettiği KKD'nin ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunu beyan ettiği belgedir.
Komisyon, Avrupa Birliği Komisyonudur
İş Ekipmanlarının Kullanımında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Bakım, İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır. İş ekipmanı, işin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatıdır.
İş ekipmanının kullanımı, iş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyetidir.
Maruz kişi, tamamen veya kısmen tehlikeli bölgede bulunan kişidir.
Operatör, iş ekipmanını kullanma görevi verilen çalışan veya çalışanlardır.
Özel risk taşıyan iş ekipmanı, tehlikelerin teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanıdır.
Periyodik kontrol, iş ekipmanlarının, ilgili mevzuatta öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi, ilgili mevzuatta belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve ilgili mevzuatta (EK-III’te) yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
Tehlikeli bölge, İş ekipmanının bünyesinde veya çevresinde yer alan ve kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgedir.
Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Mesleki eğitim, Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerindeki gelişimlerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitimdir
Asbestle Çalışmalarda ve Tozla Mücadelede
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Asbest söküm çalışanı, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlamış ve kurs bitirme belgesi almış çalışandır.
Asbest söküm uzmanı, ilgili mevzuat kapsamında belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olarak kurs bitirme belgesi alan kişidir.
Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA), Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değerdir.
İnert toz, Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlardır.
Kristal yapıda SiO2, Kuvars, tridimit ve kristobalitdir.
Lifsi tozlar, Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve boyu eninin üç katından büyük olan parçacıklardır.
Okuyucu, ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması konusunda eğitim almış hekimdir.
Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı), Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalıktır.
Solunabilir toz, Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozlardır.
Standart akciğer radyografisi, En az 35x35 cm ebatında ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer radyografisini veya dijital akciğer radyografisidir.
Toz, ilgili mevzuata göre iş yeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan parçacıklardır.
Toz ölçümü, İşyeri ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesidir.
Tozla Mücadele Komisyonu (TMK), ilgili mevzuat çerçevesinde çalışma hayatında tozla ilgili konularda ihtiyaç ve öncelikleri belirleyerek teknik ve tıbbi açıdan görüş ve öneri hazırlamak amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyondur.
Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA), Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değerdir.
Çalışanların Gürültü ve Titreşim ile ilgili Risklerden Korunmasında
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
En yüksek ses basıncı (Ptepe), C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değeridir.
Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(re. 20 µPa], TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasıdır.
Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat), TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasıdır.
Bütün vücut titreşimi, vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimdir.
El-kol titreşimi, insanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimdir.
Maruziyet eylem değeri, aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değerdir.
Maruziyet sınır değeri, çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değerdir.
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılmalarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Müfettiş, Baş iş müfettişi, iş müfettişi ve yetkili iş müfettişi yardımcılarıdır.
Genç işçi, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişidir.
Çocuk işçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişidir.
Hafif iş, Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;
Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,
Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işlerdir
İş Ekipmanlarının Kullanımında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Bakım, iş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır.
İş ekipmanı, işin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatdır.
İş ekipmanının kullanımı, iş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyetdir.
Maruz kişi, tamamen veya kısmen tehlikeli bölgede bulunan kişidir.
Operatör, iş ekipmanını kullanma görevi verilen çalışan veya çalışanlardır.
Özel risk taşıyan iş ekipmanı, tehlikelerin teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına alınamadığı iş ekipmanıdır.
Periyodik kontrol, iş ekipmanlarının, ilgili mevzuatta öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi, ilgili mevzuatta belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve ilgili mevzuatta yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
Tehlikeli bölge, İş ekipmanının bünyesinde veya çevresinde yer alan ve kişiler için sağlık ve güvenlik yönünden risklerin bulunduğu bölgedir.
İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi İle Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Eğiticilerin eğitimi belgesi, En az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesidir.
Eğitim kurumu, İş güvenliği uzmanlarının ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu’na göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseselerdir.
Eğitim programı, Uzaktan, yüz yüze ve uygulamalı eğitim derslerinin tarih ve saatleri, asil ve yedek eğiticileri, katılımcıları ile eğitim mekânı gibi unsurlardan ve bu unsurlara ilişkin her türlü bilgi ve belgeden oluşan programdır.
İş güvenliği uzmanı, İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanıdır.
Komisyon, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan Komisyondur.
Sorumlu müdür, İş yeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan, tam süreli istihdam edilen ve eğitim kurumlarının iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişidir.
Teknik eleman, Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır.
Diğer sağlık personeli, İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen iş yeri hemşireliği belgesine sahip kişilerdir.
İşyeri hekimi, İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş iş yeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
İtiraz komisyonu, ilgili mevzuat kapsamında hizmet veren kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınma veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirmek ve sonuçlandırmak üzere; İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü ve ilgili Genel Müdür Yardımcısı, ilgili Daire Başkanları ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarından üç üyeden oluşan komisyondur.
İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlarda
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Akreditasyon, Laboratuvarların, muayene ve belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması ve düzenli aralıklarla denetlenmesidir.
Akreditasyon Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK veya Avrupa Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon Forumu ile karşılıklı tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından birisidir.
Akreditasyon standardı, “Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar” standardıdır.
Deney personeli, İş hijyeni ölçüm, analiz, test, numune alma işlemlerini gerçekleştiren laboratuvar tarafından yetkilendirilmiş kişidir.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizi, Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasıdır.
Kalite yöneticisi, En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş ve laboratuvar yönetim sistemi kurulmasından, uygulanmasından, iyileştirilmesinden, tespit edilen eksik ve/veya uygunsuzlukların yönetime bildiriminden sorumlu kişidir.
Laboratuvar, İş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapmak üzere kurulmuş, özel veya kamu kurum ve kuruluş laboratuarıdır
Laboratuvar yöneticisi, En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarından ve laboratuvarın yönetiminden sorumlu kişidir.
Ön yeterlik belgesi, İş hijyeni ölçüm, test ve analizi kapsamına giren metotlardan henüz akreditasyonu bulunmayan ve ilgili mevzuatın öngördüğü ilgili diğer şartları yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük tarafından verilen “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Ön Yeterlik Belgesi”dir.
Yerinde inceleme, Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi alacak laboratuvarın, ilgili mevzuat hükümlerini yerine getirip getirmediğini belirlemek amacıyla, laboratuvarın değerlendirilme ve raporlanmasıdır.
Yeterlik belgesi, ilgili mevzuat hükümlerini yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük tarafından verilen “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Yeterlik Belgesi”dir.
Yeterlik yoklaması, Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvarın, ilgili mevzuatın hükümlerine uygun çalışıp çalışmadığının tespiti amacıyla yapılan her türlü ani, programlı veya şikâyete bağlı olarak yerinde ve/veya hizmet verilen iş yeri ortamında takip edilmesidir
Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasıdır.
Ateşleyici, patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip kişidir.
Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yerdir.
Baca, maden içerisinden sürülen galeridir.
Baraj, yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engellerdir.
Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyudur.
Cep, galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli çalışanların ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvalardır.
Çatlak, ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçalardır.
Çatlak sökümü, Bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesidir.
Freno, varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemidir
Grizu, metanın havayla karışımıdır.
Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerleridir.
Lağım, taş içerisinde sürülen galeridir.
Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yoludur.
Ocak, kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın çıkartıldığı yatımlı ve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma, taşıma, havalandırma tesislerini, yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan sabit tesisleri, açık işletmelerde giriş çıkış yolları ile tüm maden kazıları, bu kazılardan çıkan pasanın döküldüğü döküm sahalarıdır.
Röset, kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerleridir.
Sıkılama, lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasıdır.
Sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı işyerleri, Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması, arama amacıyla sondaj yapılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç satışa hazırlanması işleridir.
Şev, kademe, alın ve yüzlerindeki eğimidir.
Topuk, işletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarıdır.
Varagel, dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yeridir.
Yeraltı ve yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerleri, Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması, madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması, çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç, satışa hazırlanması işleridir.
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Alt işveren, Bir işverenden, iş yerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece bu iş yerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.
İşveren, Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır
Kendi nam ve hesabına çalışan, Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapan ve projenin tamamlanmasında profesyonel katkı sağlayan kişidir
Proje, Yapı işlerinin tasarımından tamamlanmasına kadar yürütülen bütün işlerdir.
Proje sorumlusu, işveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel kişidir.
Sağlık ve güvenlik koordinatörü, projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve ilgili mevzuatta belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişilerdir.
Sağlık ve güvenlik planı, muhtemel risklerin değerlendirilip yapı işi süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak tedbirlerin, organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının tamamından sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması sağlanan plandır.
Yapı alanı, Yapı işlerinin yürütüldüğü alandır.
Yapı işleri, İnşaat ve çeşitli mühendislik işlerinin yürütüldüğü, yerüstü veya yeraltında, su üstü veya su altında yapılan, ilgili mevzuattaki yer alan işler ile benzeri diğer işlerdir.
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Ekranlı araç, uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araçtır.
Operatör, esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişidir.
Çalışma merkezi, operatörün/çalışanın oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa ya da yüzey, operatör/çalışan-makine ara yüz yazılımı, monitör, klavye, yazıcı, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduğu çalışma alandır
Elle Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Elle taşıma işi, bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işlerini ifade eder.
Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşullarında
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Gece postası, 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece çalışma sürelerini kapsayan ve yedi buçuk saati geçmeyen çalışma zamanıdır. Kadın çalışan, on sekiz yaşını doldurmuş kadın çalışandır.
Gebe veya Emziren Kadınların Çalışma Şartlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Gebe veya emziren kadınların çalışma şartlarında temel İş Sağlığı ve Güvenliği kavramları:
Gebe çalışan, herhangi bir sağlık kuruluşundan alınan belge ile gebeliği hakkında işverenini bilgilendiren çalışandır.
Emziren çalışan, tabi olduğu mevzuat hükümleri uyarınca süt izni kullanmakta olan ve işverenini durum hakkında bilgilendiren çalışandır.
Emzirme odaları, çalışanların bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için ayrılan odalardır.
Yurt/çocuk bakım yurdu/kreş, 0-60 aylık çocuklar ile velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan 60-66 aylık çocukların bakım ve eğitimlerinin yapıldığı yerlerdir.
Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, herhangi bir işverenden geçici bir süre ile işçilerini kendi iş yerinde mesleklerine uygun işlerde çalıştırmak üzere devralan işverendir.
Özel sağlık gözetimi, çalışanın kişisel sağlık durumu dikkate alınarak işin yürütümü dolayısıyla maruz kaldığı tehlikelere yönelik yapılan sağlık gözetimidir
Acil Durumlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Acil durum, İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylardır.
Acil durum planı, İş yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.
Güvenli yer, Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yerdir.
İşin Durdurulmasında İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları
Heyet, Kurul Başkanlığı tarafından görevlendirilen teftişe yetkili üç müfettişten oluşan heyettir. Kurul, Bakanlık İş Teftiş Kurulu Başkanlığıdır.
Metal işleri, İşkolları Yönetmeliğine göre metal işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
Müfettiş, İş yerlerini iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişe yetkili iş müfettişidir.
Mülki idare amiri, İllerde valiyi, büyükşehirler dâhil ilçelerde kaymakamdır.
Rapor, Müfettiş tarafından 7 nci veya 11 inci maddeler gereği iş yerinde işin durdurulmasına sebep olan hususların tespit edilmesi hâlinde veya 10 uncu madde gereği yapılan inceleme sonucu düzenlenen idari tedbir rapordur.
Tehlikeli kimyasallarla çalışılan işler, İşkolları Yönetmeliğine göre petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
Yapı işleri, İşkolları Yönetmeliğine göre inşaat işkolunda olup, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 9 uncu maddesi uyarınca çıkarılan tebliğde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılan işlerdir.
ÜNİTE 2 – İSG MEVZUATINDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği”nin amacı; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yürütmek üzere kurulacak İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (İSGB) kuruluşu ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (OSGB) yetkilendirilmeleri, yetki belgelerinin iptali, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNDEN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İşverenin Katılım Sağlama ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri
İşveren, iş yerlerinde çalışanları arasından ilgili mevzuatta belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla
- İş yeri Hekimi,
- İş Güvenliği Uzmanı görevlendirir.
- On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri ayrıca Diğer Sağlık Personeli görevlendirir.
- Gerekli nitelikleri haiz olması hâlinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
İşveren, iş yerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB’lerden hizmet alarak yerine getirebilir.
İşveren, İş yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda İSGB kurar. Tam süreli İş yeri Hekimi görevlendirilen iş yerlerinde, Diğer Sağlık Personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir
İŞVERENİN YÜKÜMLÜĞÜ
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili görevlendirilen personelin etkin bir şekilde çalışması amacıyla gerekli kolaylığı sağlamak ve bu hususta planlama ve düzenleme yapmakla,
Görevlendirdiği kişi veya OSGB’lerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılamakla,
İş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla,
Görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’ler tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmekle,
İş yeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı ve Diğer Sağlık Personelinin görevlerini yerine getirebilmeleri için, Bakanlıkça belirlenen sürelerden az olmamak kaydı ile yeterli çalışma süresini sağlamakla,
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen İş yeri hekimi veya İş Güvenliği uzmanını Genel Müdürlüğe bildirmekle,
Bakanlıkça belirlenecek İş Sağlığı ve Güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe bilgi vermekle
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yürütmek üzere iş yerinden personel görevlendirmek veya OSGB’lerden hizmet almak suretiyle bu konudaki yetkilerini devreden işverenin bu hizmetlere ilişkin yükümlülükleri devam eder
Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerini yürütebilirler
İşverenin Katılım Sağlama ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşveren;
İş yerinden görevlendirilecek veya hizmet alınacak OSGB’de görevli İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin görevlendirilmesi konusunda çalışan temsilcilerinin önceden görüşlerinin alınmasını sağlar.
Görevlendirdiği veya hizmet aldığı OSGB’de görev yapan kişiler ile bunların çalışma saatleri, görev, yetki ve sorumlulukları konusunda çalışan temsilcisi ve çalışanları bilgilendirir.
Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’yi, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi iş yerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
Başka bir iş yerinden kendi iş yerine çalışmak üzere gelen çalışanların sağlık bilgilerine, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB’lerin ulaşabilmesini sağlar.
İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı gereği, yükümlü olduğu kayıt ve bildirimleri görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı OSGB ile işbirliği içerisinde yapar.
İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
İş yerinde yürütülen İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydı,
İşten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını saklar.
Onaylı defter iş yerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri veya noterce her sayfası mühürlenmek suretiyle onaylanır
Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise İş Güvenliği uzmanı ve İş yeri hekimi tarafından saklanır. Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek zorundadır.
Çalışanın iş yerinden ayrılarak başka bir iş yerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak bir ay içerisinde gönderir
Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri
Çalışanlar ve temsilcileri, iş yerinde yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin amaç ve usulleri konusunda haberdar edilir ve elde edilen verilerin kullanılması hakkında bilgilendirilirler
İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı veya işveren tarafından verilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili mevzuata uygun talimatlara uyar.
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini yerine getirmek üzere işveren tarafından görevlendirilen kişi veya OSGB’lerin yapacağı çalışmalarda işbirliği yapar.
İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin çalışmalara, sağlık muayenelerine, bilgilendirme ve eğitim programlarına katılır. Makine, tesisat ve kişisel koruyucu donanımı verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda ve amacına uygun olarak kullanır.
Teftişe yetkili makam tarafından iş yerinde tespit edilen noksanlık ve ilgili mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile işbirliği yapar
İş yerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber verir
İŞ YERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ VE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN SAĞLANMASI
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi
İş yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi, ya da kısa adıyla İSGB; en az bir İş yeri hekimi ile iş yerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir İş Güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer sağlık personeli de görevlendirebilir
İş Sağlığı ve Güvenliği birimlerinde aşağıdaki şartlar sağlanır.
İSGB, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesine ve çalışan personel sayısına uygun büyüklükte bir yerde kurulur. Bu birimin asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.
Bu birimlerde sekizer metrekareden az olmamak üzere bir İş Güvenliği Uzmanı odası ile İş yeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve 12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur. Tam zamanlı görevlendirilecek her İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanı için aynı şartlarda ayrı birer oda tahsis edilir.
İSGB’ler ilgili mevzuatın eklerinde belirtilen araç ve gereçler ile donatılır ve iş yerinde çalışanların acil durumlarda en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütülmesi Amacıyla Sağlanacak Şartlar
50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren,
İş yeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve İş Güvenliği uzmanına 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder.
İş yerinde ayrıca acil durumlarda çalışanların en yakın sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur
50’den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetini etkin verebilmesi için çalışma süresince kullanılmak üzere uygun bir yer sağlar
Birden fazla iş yerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları gibi yerlerde bulunan ve 50’den az çalışanı olan işverenlerin yürütecekleri İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri için; koordinasyon yönetim tarafından sağlanmak üzere ortaklaşa kullanılabilecek bir mekân oluşturulabilir
Tam süreli İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde, iş yerinde buraya (maddeye) göre oluşturulan ve belirtilen şartları karşılayan birim, düzenlenen sağlık raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, ya da kısa adıyla OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;
İş yeri hekimi,
İş Güvenliği uzmanı,
Diğer Sağlık personeli, istihdamı zorunludur
OSGB’lerde tam süreli görevlendirilenler, başka bir OSGB’de veya iş yerinde aynı unvanla veya Bakanlıkça yetkilendirilen eğitim kurumlarında eğitici unvanıyla görev alamaz
İş yeri hekimi tarafından kullanılmak üzere en az 10 metrekarelik bir muayene odası, 15 metrekarelik ilkyardım ve acil müdahale, 10 metrekarelik İş Güvenliği Uzmanı odaları ile 12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve lavabodan oluşur.
OSGB’ler kuruldukları il ve sınır komşusu illerde hizmet sunmaya yetkilidir. Sınır illerin dışında hizmet verilebilmesi için, bu mevzuatta belirtilen şartları sağlayarak o illerde şube açılması zorunludur
OSGB’ler yetkilendirildikleri il sınırı içerisinde izinsiz şube açamayacağı gibi herhangi bir şekilde irtibat bürosu da açamazlar
OSGB’lerin, işyerlerine hizmet verdikleri sürece yetki aldıkları adreste, açık ve faaliyette bulunması esastır
OSGB, sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş yeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelikte belirtilen niteliklere uygun şekilde oluşturulur ve ilgili mevzuatın eklerinde belirtilen araç ve gereçlerle donatılır
OSGB’lerin zemin katta veya müstakil binalarda kurulması esastır. Ancak tuvalet ve arşiv bölümleri hariç OSGB’lerde bulunması gereken diğer bölümler, yol seviyesinden girişi olmayan katlarda kurulamaz. Tuvalet ve arşiv bölümleri ise OSGB’ye ait olmak kaydıyla bodrum katta bulunabilir. Kat niteliklerinin tespitinde tapu kayıtları esas alınır
Adres değişikliği işlemi tamamlanıncaya kadar hizmet vermek isteyen OSGB’ler, yetki aldığı mevcut adreste faaliyetine devam eder. Unvan değişikliğinde yetki belgesi yenileme başvuru süresi 30 gündür.
Şirket ortaklarında değişiklik olması halinde, durum 30 gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir
İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ VE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİNİN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
İSGB ve OSGB’lerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
İş yerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önleyici ve düzeltici faaliyeti kapsayacak şekilde, çalışma ortamı gözetimi konusunda işverene rehberlik yapılmasından ve öneriler hazırlayarak onayına sunulmasından,
Çalışanların sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile yapılacak sağlık gözetiminin uygulanmasından,
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri ve bilgilendirilmeleri konusunda planlama yapılarak işverenin onayına sunulmasından,
İş yerinde kaza, yangın, doğal afet ve bunun gibi acil müdahale gerektiren durumların belirlenmesi, acil durum planının hazırlanması, ilkyardım ve acil müdahale bakımından yapılması gereken uygulamaların organizasyonu ile ilgili diğer birim, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmasından,
Yıllık çalışma planı, yıllık değerlendirme raporu, çalışma ortamının gözetimi, çalışanların sağlık gözetimi, iş kazası ve meslek hastalığı ile İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin bilgilerin ve çalışma sonuçlarının kayıt altına alınmasından,
Çalışanların yürüttüğü işler, iş yerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları ve maruziyet bilgileri ile işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi sonuçları, iş kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, iş yerindeki kişisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanmasından,
İş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri ile ilgili yönetmelik ile İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik kapsamında hizmet verdikleri alanlarda belirtilen görevlerin yerine getirilip getirilmediğinin izlenmesinden SORUMLUDUR.
Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve dosyalar OSGB’lerce işverene teslim edilir
OSGB’ler, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını başka bir kişi veya kuruma devredemezler.
OSGB’lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler İSG-KATİP üzerinden beş işgünü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
OSGB’ler herhangi bir sebeple faaliyetlerini bırakmaları veya belgelerinin Genel Müdürlükçe iptal edilmesi halinde 30 gün içinde yetki belgelerinin asıllarını Genel Müdürlüğe iade ederler.
OSGB’de sorumlu müdür olarak görevlendirilen kişinin değişmesi veya bu kişinin görevinden ayrılması durumunda, OSGB’ce en geç 30 gün içerisinde yeni sorumlu müdürün İSG-KATİP üzerinden atanması zorunludur.
Görevlendirme Belgesi ve Sözleşme
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin sunulması amacıyla işyerlerinde görevlendirilen kişilerin, doğum, hastalık ve yıllık izin gibi zorunlu nedenler sebebiyle değiştirilmesi ve değişiklik süresinin 30 günü geçmesi halinde, durum Genel Müdürlüğe bildirilir
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetinin sunulması için hesaplanan zorunlu süre bölünmek suretiyle birden fazla kişi görevlendirmesi yapılamaz.
OSGB ile işveren arasında İSG-KATİP sistemindeki örneğine uygun sözleşme düzenlenir ve karşılıklı olarak en geç beş gün içerisinde sistem üzerinden onaylanır
İş yerinde çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, İş yeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı, Diğer Sağlık Personeli ile İSG-KATİP sistemindeki örneğine uygun sözleşme veya görevlendirme belgesi düzenlenir ve karşılıklı olarak en geç beş gün içerisinde sistem üzerinden onaylanır
Kamuya ait işyerlerinde Devlet Memurları Kanununa tabi çalışanlar arasından görevlendirme yapılması durumunda, görevlendirme yapılan kurum tarafından İş yeri hekimi ile, İş Güvenliği uzmanı ile, diğer sağlık personeli ile ilgili mevzuatın eklerindeki örneğine uygun görevlendirme belgesi düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası kurum tarafından, biri görevlendirme yapılan kişiler tarafından saklanır. Son nüsha kurum tarafından beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
İşverenin, İş yeri Hekimliği, İş Güvenliği Uzmanlığı veya Diğer Sağlık Personeli görevini kendisinin üstlenmesi durumunda, işveren tarafından ilgili mevzuatın ekindeki örneğine uygun çalışma taahhütnamesi iki nüsha halinde düzenlenir ve bu belgenin bir nüshası beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
İSGB ve OSGB’lerde görevlendirme zorunluluğu bulunanların görevlerinden ayrılması durumunda yerine 30 gün içerisinde aranan niteliklere sahip personel görevlendirilir ve Genel Müdürlüğe bildirilir.
İSGB veya OSGB’ler işverenle, iş yerinde çalışanlarla, çalışan temsilcileriyle ve bulunması halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 22 nci maddesinde belirtilen İş Sağlığı ve Güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışır
ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİNİN BAŞVURULARI VE YETKİLENDİRİLMELERİ
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Başvuru İşlemleri
- Ticari şirketler için tescil edildiğini gösteren Ticaret Sicil Gazetesi ve imza yetkisi olanları gösteren imza sirküleri.
- Tam süreli görevlendirilen kişilerin iş sözleşmeleri veya görevlendirme belgeleri ile bu kişilere ait İş yeri hekimliği, İş Güvenliği uzmanlığı, diğer sağlık personeli belgeleri bu kişiler OSGB sahibi veya ortağı ise tam süreli çalışacaklarına dair taahhütname.
- OSGB’nin sorumlu müdürünün kabul şerhli görevlendirme yazısı, bu kişi şirket sahibi veya ortağı ise sorumlu müdürlük taahhütnamesi.
- Faaliyet gösterilecek yere ait olan yapı kullanma izin belgesi.
- Faaliyet gösterilecek yere ait olan ve yetkili makamlarca verilen ada, pafta, parsel bilgilerini gösteren numarataj veya adres tespit belgesi.
- Faaliyet gösterilecek yere ait tapu senedi ile birlikte kira sözleşmesi veya intifa hakkı belgesi.
- Faaliyet gösterilecek yere ait olan ve bu mevzuatta belirtilen bütün bölümlerin yer aldığı inşaat teknikeri, mimar veya inşaat mühendisi tarafından onaylanmış 1/100 ölçekli plan.
- İlgili mevzuata göre faaliyet gösterilecek yerde yangına karşı gerekli tedbirlerin alındığına ve bu yerde OSGB açılmasında sakınca olmadığına dair yetkili merciler tarafından verilen belge.
- Tapu kütüğünde mesken olarak kayıtlı bir gayrimenkulde OSGB’nin faaliyet gösterebileceğine dair kat malikleri kurulunun oybirliğiyle aldığı karar örneği Başvuru dosyasında aşağıda belirtilen ekler bulunur:
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Yetkilendirilmesi
OSGB tarafından yetki belgesi almak amacıyla yapılan başvuru Genel Müdürlükçe en geç on iş günü içinde incelenir
Eksiklikler en geç kırk beş gün içinde tamamlanır. Herhangi bir eksikliği bulunmayan başvurular için en geç yirmi iş günü içinde yerinde inceleme yapılır. Yerinde inceleme işlemlerinde tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için en fazla kırk beş gün süre verilir
Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise dosya iade edilir ve iadeden itibaren bir yıl boyunca yapılan başvurular, bir yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır.
OSGB’nin bu mevzuatta belirtilen şartları taşıması halinde, genel Müdürlüğe gönderilmesini takiben başvuru dosyasında belirtilen adres ve unvana münhasıran, en geç on iş günü içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlıgı ve Genel Müdürlükçe yetki belgesi düzenlenir.
OSGB’ler, aşağıda belirtilen hususlara uymak zorundadır.
Tabela ve basılı evrak, broşür, afiş ve diğer elektronik ortamlarda herhangi bir amaçla kullanılan her türlü yazılı ve görsel dokümanda sadece yetki belgesinde belirtilen isim ve unvan kullanılır.
OSGB’ler tarafından,kurum unvanına göre hazırlanan ve boy/en oranı 2/3 olan tabela, OSGB’nin bulunduğu binanın uygun bir kısmına veya girişine asılır. Aynı binada, Genel Müdürlükçe yetkilendirilen birden fazla kurum bulunması durumunda, kullanılacak tabela için Genel Müdürlük onayı alınması şartıyla, tüm unvanları gösteren tek bir tabela kullanılabilir. Bakanlık logosu, bu tabela haricinde hiçbir yazılı veya görsel doküman veya ortamda kullanılamaz.
Özel kuruluşlar tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan isimler ticari isim veya unvan olarak kullanılamaz.
Sorumlu Müdürün Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
- OSGB personelinin görevlendirilmesinin takibinden,
- OSGB kayıtlarının tutulması ve düzenli olarak arşivlenmesinden,
- Genel Müdürlük tarafından istenen belgelerin hazırlanmasından,
- OSGB’lerin başvuru, yetkilendirme, vize işlemlerinin takibinden, sorumludur
OSGB’lerde tam zamanlı görevli bulunan İş yeri hekimleri veya İş Güvenliği uzmanları aynı zamanda sorumlu müdürlük görevini de yürütebilir.
İSG Genel Müdürlük tarafından sadece sorumlu müdür muhatap kabul edilir.
OSGB’lerin Faaliyet Alanları
Genel Müdürlükçe yetkilendirilmedikleri konularda hizmet veremez ve faaliyette bulunamazlar. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili her türlü ölçüm ve analiz için gerekli donanımı OSGB’nin faaliyet gösterdiği adreste bulundurabilir ve ilgili personeli bünyesinde çalıştırabilirler
Belge Alma ve Vize İşlemleri
Yetki belgelerinin, OSGB ve TSMB tarafından beş yılda bir vize ettirilmesi zorunludur.
Belge almak veya vize işlemlerini yaptırmak isteyen kurumların;
Bu mevzuatın ilgili hükümlerine uygunluk sağlamaları,
Bakanlıkça belirlenen belge veya vize bedelini ödemeleri,
gereklidir
Yetkilendirilen kurumlar, beş yılın tamamlanmasına en fazla 60 gün kala vize işlemleri için Genel Müdürlüğe E-Devlet sistemi altyapısını kullanarak müracaat eder
Vize süresinin bitiminden itibaren üç ay içinde vize işleminin tamamlanmaması durumunda yetki belgesi Genel Müdürlükçe doğrudan iptal edilir.
İhtarlar
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda OSGB’nin o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin taban puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
OSGB’lere uygulanan ihtar puanlarına ilişkin itirazlar, işlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır. Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz.
Yetkilerin Askıya Alınması, İptali ve İtiraz
Mevzuat uyarınca yetkilendirilen OSGB’lerin yetki belgeleri, ihtar puanları toplamının 300’e ulaşması durumunda Genel Müdürlükçe altı ay süreyle askıya alınır.
Aşağıdaki durumlardan birinin varlığının tespiti hâlinde
Bu mevzuat gereği düzenlenen evrakın gerçeğe aykırılığının tespiti halinde üç ay,
Şirket ortaklarının uygunsuzluğunun ilgili kuruma bildirilmesine rağmen durumun 30 gün içerisinde düzeltilmemesi halinde üç ay,
Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı şekilde şube veya irtibat bürosu açmaları halinde altı ay,
Yetki aldığı adres veya il sınırları dışında hizmet verilmesi halinde altı ay,
Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmesi hâlinde altı ay,
Genel Müdürlükten onay alınmadan adres değişikliği yapılması veya unvan değişikliği ile ilgili bildirim yükümlülüğünü 30 gün içinde yerine getirmemesi hâlinde
Bir yıl, süreyle ilgili merkez veya şubeye verilen yetki belgesinin geçerliliği askıya alınır.
OSGB’lerin yetki belgesi;
İlgili hükümde istenen başvuru evraklarından herhangi birinin gerçeğe aykırılığının tespiti hâlinde,
Bir vize döneminde üç defa askıya alınması hâlinde,
Belgesinin geçerliliğinin askıda olduğu süre içinde sözleşme yaptığının veya hizmet verdiğinin tespiti hâlinde,
doğrudan iptal edilir
Yetki belgesi iptal edilen OSGB ve şubelerinin kurucu veya ortaklarının, iptal tarihinden itibaren iki yıl içerisinde yaptığı başvurular; iki yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır.
Belgesinin geçerliliği askıya alınanlar veya iptal edilenlere Genel Müdürlükçe yazılı bildirim yapılır ve internet sayfasında ilan edilir.
Bu mevzuat uyarınca kurumlara uygulanan yetki belgesinin askıya alınma veya iptaline ilişkin işlemlere itirazlar, işlemlerin tebliğ tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır
İtiraz Komisyonu, bu mevzuat uyarınca yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi veya kurumların belgelerinin askıya alınması veya iptali ile ilgili itirazları değerlendirerek karara bağlar. Komisyonun kararı, oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu belirleyicidir. Komisyon kararı, Genel Müdürlükçe uygulanır
ÜNİTE 3 – İSG MEVZUATINDA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI
Teknik eleman, teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin meslek yüksekokullarının İş Sağlığı ve Güvenliği programı mezunlarını ifade eder.
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi (İSGB), İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimini ifade eder.
Onaylı defter, İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı tarafından yapılan tespit ve tavsiyeler ile gerekli görülen diğer hususların yazıldığı, seri numaralı ve sayfaları bir asıl iki kopyalı şekilde düzenlenmiş her işyeri için tek olan defteri ifade eder.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi ifade eder.
Komisyon, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan Komisyonunu ifade eder.
Sorumlu müdür, İşyeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan, tam süreli istihdam edilen ve eğitim kurumlarının iş ve işlemlerinden Bakanlığa karşı sorumlu olan kişiyi ifade eder
Eğiticilerin eğitimi belgesi, en az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesini ifade eder.
Eğitim kurumu, İş Güvenliği Uzmanlarının ve Diğer Sağlık Personelinin eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından kurulan müesseseleri ifade eder.
Eğitim programı, Uzaktan, yüz yüze ve uygulamalı eğitim derslerinin tarih ve saatleri, asil ve yedek eğiticileri, katılımcıları ile eğitim mekânı gibi unsurlardan ve bu unsurlara ilişkin her türlü bilgi ve belgeden oluşan programını ifade eder.
“İSG-KATİP”, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili iş ve işlemlerin Genel Müdürlükçe kayıt, takip ve izlenmesi amacıyla kullanılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programını ifade eder
İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İşveren,
iş yerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi,çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla;
çalışanları arasından ilgili yönetmeliklerde belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla iş yeri hekimi,
iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirir.
Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.
İşveren, iş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar.
İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.
İşveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar.
İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bu çalışanların işverenlerini bilgilendirir.
İşverenin; İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda uzman görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin sorumluluklarını etkilemez.
İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile ilgili maliyeti çalışanlara yansıtamaz.
İşveren, belirtilen durumlarda, ilgili yargı sürecini takip eder ve sonucunu İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne bildirir.
İş yeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz
İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma Yükümlüğü
İşveren ayrıca tam süreli İş Güvenliği Uzmanı görevlendirme yükümlülüğü olmasa dahi; iş yerinde görev yapacak olan İş Güvenliği Uzmanına İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde belirlenen kriterlere uygun bir yer göstermek zorundadır.
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ NİTELİKLERİ, GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İş Güvenliği Uzmanlarının Nitelikleri ve Görevlendirilmeleri
İş Güvenliği Uzmanlarından;
(C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta,
(B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda,
(A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan iş yerlerinde çalışabilirler.
Birden fazla İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği iş yerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanının, iş yerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir
İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi
“A” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi;
- (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını İş Güvenliği Uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,
- Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; İş Sağlığı ve Güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlara,
- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüveya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara,
- İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine,
- İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanlarına İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.
“B” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belgesi;
(C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını İş Güvenliği Uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,
İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olanlara İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir
“C” sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belgesi;
- (C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
- İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı eğitimine katılanlara İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.
İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri
Rehberlik;
Risk değerlendirmesi;
Çalışma ortamı gözetimi;
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
İlgili birimlerle işbirliği;
Rehberlik;
İş yerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak tasarım, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı, seçimi ve kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, bakımı, muhafazası ve test edilmesi konularının, İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.
İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek. İş yerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak. İş yerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmayan, ancak çalışana, ekipmana veya işyerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.
Risk değerlendirmesi;
- İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.
Çalışma ortamı gözetimi;
- Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, iş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek.
- İş yerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek.
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
- Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.
- Çalışma ortamıyla ilgili İş Sağlığı ve Güvenliği çalışmaları ve çalışma ortamı gözetim sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu İşyeri Hekimi ile işbirliği halinde örneğine uygun olarak hazırlamak (Şekil 2).
- Çalışanlara yönelik bilgilendirme faaliyetlerini düzenleyerek işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek.
- Gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerini hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmek.
- Bakanlıkça belirlenecek İş Sağlığı ve Güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri, İSG KATİP’e bildirmek.
İlgili birimlerle işbirliği;
- İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak.
- Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını İşyeri Hekimiyle birlikte hazırlamak.
- Bulunması halinde üyesi olduğu İş Sağlığı ve Güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak,
- Çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.
İş Güvenliği Uzmanlarının Yetkileri
İşverene yazılı olarak bildirilen İş Sağlığı ve Güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin, İş Güvenliği Uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirmek.
İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.
Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.
Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak
Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen İş Güvenliği Uzmanları, çalıştıkları işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir
Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle İş Güvenliği Uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.
İş Güvenliği Uzmanlarının Yükümlülükleri
İş Güvenliği Uzmanları, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş Güvenliği Uzmanları, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen İş Güvenliği Uzmanının yetki belgesinin geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır.
İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri
10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en az 60 dakika.
Diğer işyerlerinden;
- Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika.
- Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika.
Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 2000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş Güvenliği Uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci maddede belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş Güvenliği Uzmanı ek olarak görevlendirilir.
Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu iş yerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.
İş Güvenliği uzmanlarının belgelendirilmesi
İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi almak isteyen ve sınavda başarılı olan adayların belgelendirme başvurularının değerlendirilmesi amacıyla, her aday için açılacak dosyanın elektronik ortamda veya yazılı olarak eğitim kurumları tarafından, eğitim programlarına katılmadan doğrudan sınava girecek olan adayların ise belirtilen nitelikleri haiz olduklarını gösteren belgelerin şahsen veya posta yoluyla İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne ibraz edilmesi gerekmektedir.
İbraz edilmesi gereken belgelerin aslı ile birlikte bir örneğinin getirilmesi halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce tasdiki yapılır.
Eğitim kurumlarınca ibraz edilen belgelerin doğruluğundan eğitim kurumları, şahsen ibraz edilmesi gereken belgelerin doğruluğundan ise şahıslar sorumludur
İş Güvenliği uzmanlarının eğitimleri
İş Güvenliği Uzmanlarının eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri, Bakan veya Bakanlık Müsteşarı tarafından belirlenecek bir yetkilinin başkanlığında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve İş Teftiş Kurulu Başkanlığından seçilecek üyeler ile gerek görüldüğünde üniversitelerin tıp, hukuk, eğitim, mühendislik ve iletişim fakültelerinden seçilecek öğretim üyelerinden oluşan “Komisyon” tarafından belirlenir.
Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, İş Güvenliği Uzmanları için en az bir İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır
(C) sınıfı belge sahiplerinin (B) sınıfı, (B) sınıfı belge sahiplerinin ise (A) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı temel eğitim programına katılmış olmaları durumunda, alınan bu eğitimler kişinin mevcut belgesiyle ilgili yenileme eğitiminden sayılır
Eğitim alma şartı aranmaksızın sınavlara katılım hakkı tanınanlar, bu haklarını en fazla iki defada kullanabilirler. Bu kişilerin sınavlarda iki defa başarısız olması durumunda, ilgili eğitim programını tamamlamak şartıyla sınavlara katılabilirler
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda kişi ve kurumların o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin tavan puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
Yetkilerin askıya alınması ve iptali
Yetkilendirilen veya belgelendirilen İş Güvenliği Uzmanlığı Belgelerinin geçerliliği; İhtar puanları toplamının, İş Güvenliği Uzmanı için 100 puana ulaşması, Denetim veya kontrollerde tespit edilen noksanlıkların giderilmesi için verilen en fazla otuz günlük süre sonunda noksanlıkların devam etmesi, hâllerinden birinin gerçekleşmesi durumunda altı ay süreyle askıya alınır
Yetki belgelerinin geçerliliğinin altı ay süreyle askıya alınması işlemini gerektiren durumların bir vize süresi içinde tekrarı hâlinde bir yıl süreyle yetki belgesinin geçerliliği askıya alınır
Yetkilendirilen İş Güvenliği Uzmanının yetki belgesi; Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı şekilde şube açmaları, yetki aldığı adres veya il sınırları dışında hizmet vermeleri, Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmeleri, Bir vize döneminde üçüncü defa yetki belgelerinin geçerliliğinin askıya alınmasını gerektiren şartların oluşması, Yetki belgesinin amacı dışında kullanıldığının veya yetki aldıkları adreste İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce yetkilendirilmedikleri konularda hizmet verdiği veya faaliyette bulunduğunun tespiti, Belgesi askıda olan İş Güvenliği Uzmanının bu süre içinde faaliyetleri ile ilgili sözleşme yaptıklarının veya hizmet vermelerinin tespiti, hâllerinden birinin varlığı halinde doğrudan iptal edilir.
İş Güvenliği uzmanının mesleki bağımsızlık ve etik ilkeleri
- İş sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ve eğitimlerde görevlendirilenler;
- Sağlık ve güvenlik riskleri konusunda, işveren ve çalışanlara önerilerde bulunurken hiçbir etki altında kalmazlar.
- Hizmet sundukları kişilerle güven, gizlilik ve eşitliğe dayanan bir ilişki kurar ve ayrım gözetmeksizin tümünü eşit olarak değerlendirirler.
- Çalışma ortamı ve koşullarının düzenlenmesinde, kendi aralarında, yönetici ve çalışanlarla iletişime açık ve işbirliği içerisinde hareket ederler.
- Mesleki bağımsızlığın sonuçları hiçbir şekilde İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde görevlendirilenlerin aleyhine kullanılamaz ve yapılan sözleşmelere mesleki anlamda bağımsız çalışmayı kısıtlayabilecek şartlar konulamaz
Sınıflar arası yükselme
(C) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesine sahip olanlardan;
- Başvurdukları tarihte adlarına 1500 gün prim ödenenler, (B) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belge sınavına,
- Başvurdukları tarihte adlarına 3000 gün prim ödenenler, (A) sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı belge sınavına, girmeye hak kazanırlar.
ÜNİTE 4 – İSG MEVZUATINDA İŞ YERİ HEKİMLİĞİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİ
İş yeri Hekimliği Belgesi
İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak İş yeri Hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dâhil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde,
İş ve meslek hastalıkları yan dal uzmanlığını alan hekimlere istekleri halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSGGM) tarafından verilir
İş yeri Hekimlerinin Görevleri
Rehberlik;
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri kapsamında çalışanların sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili işverene rehberlik yapmak.
- İş yerinde yapılan çalışmalar ve yapılacak değişikliklerle ilgili olarak iş yerinin tasarımı, kullanılan maddeler de dâhil olmak üzere işin planlanması, organizasyonu ve uygulanması, kişisel koruyucu donanımların seçimi konularının iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına ve genel iş sağlığı kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak için işverene önerilerde bulunmak.
- İş yerinde çalışanların sağlığının geliştirilmesi amacıyla gerekli aktiviteler konusunda işverene tavsiyelerde bulunmak.
- Kantin, yemekhane, yatakhane, kreş ve emzirme odaları ile soyunma odaları, duş ve tuvaletler dahil olmak üzere iş yeri bina ve eklentilerinin genel hijyen şartlarını sürekli izleyip denetleyerek, çalışanlara yürütülen işin gerektirdiği beslenme ihtiyacının ve uygun içme suyunun sağlanması konularında tavsiyelerde bulunmak.
- İş yerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının nedenlerinin araştırılması ve tekrarlanmaması için alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak.
- İş yerinde meydana gelen ancak ölüm ya da yaralanmaya neden olmadığı halde çalışana, ekipmana veya iş yerine zarar verme potansiyeli olan olayların nedenlerinin araştırılması konusunda çalışma yapmak ve işverene önerilerde bulunmak.
- İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirmek
Risk değerlendirmesi;
İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak.
Gebe veya emziren kadınlar, 18 yaşından küçükler, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı olanlar, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, malul ve engelliler, alkol, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi özel politika gerektiren grupları yakın takip ve koruma altına almak, bilgilendirmek ve yapılacak risk değerlendirmesinde özel olarak dikkate almak
Sağlık gözetimi;
- Sağlık gözetimi kapsamında yapılacak işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler ile ilgili olarak çalışanları bilgilendirmek ve onların rızasını almak.
- Gece postaları da dâhil olmak üzere çalışanların sağlık gözetimini yapmak.
- Çalışanın kişisel özellikleri, iş yerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile iş yerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları doğrultusunda; az tehlikeli sınıftaki işlerde en geç beş yılda bir, tehlikeli sınıftaki işlerde en geç üç yılda bir, çok tehlikeli sınıftaki işlerde en geç yılda bir, özel politika gerektiren grupta yer alanlardan çocuk, genç ve gebe çalışanlar için en geç altı ayda bir defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak iş yeri hekiminin gerek görmesi hâlinde bu süreler kısaltılır.
- Çalışanların yapacakları işe uygun olduklarını belirten işe giriş ve periyodik sağlık muayenesi ile gerekli tetkiklerin sonuçlarını düzenlemek ve iş yerinde muhafaza etmek.
- Özel politika gerektiren gruplar, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı alanlar, kronik hastalığı, madde bağımlılığı, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi çalışanların, uygun işe yerleştirilmeleri için gerekli sağlık muayenelerini yaparak rapor düzenlemek, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı almış çalışanın olması durumunda kişinin çalıştığı ortamdaki diğer çalışanların sağlık muayenelerini tekrarlamak.
- Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile iş yerinde olabilecek sağlık tehlikeleri arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler yapılmasını planlayarak işverenin onayına sunmak ve alınan sonuçların çalışanların sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak.
- İş yerindeki sağlık gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydetmek, İş Güvenliği Uzmanı ile işbirliği yaparak iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve bu konuları da içerecek şekilde yıllık çalışma planını hazırlayarak işverenin onayına sunmak, uygulamaların takibini yapmak ve uygun yıllık değerlendirme raporunu hazırlamak.
Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;
Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ilgili mevzuata uygun olarak planlanması konusunda çalışma yaparak işverenin onayına sunmak ve uygulamalarını yapmak veya kontrol etmek.
İş yerinde ilkyardım ve acil müdahale hizmetlerinin organizasyonu ve personelin eğitiminin sağlanması çalışmalarını ilgili mevzuat doğrultusunda yürütmek.
Yöneticilere, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu üyelerine ve çalışanlara genel sağlık, iş sağlığı ve güvenliği, hijyen, bağımlılık yapan maddelerin kullanımının zararları, kişisel koruyucu donanımlar ve toplu korunma yöntemleri konularında eğitim vermek, eğitimin sürekliliğini sağlamak.
Çalışanları iş yerindeki riskler, sağlık gözetimi, yapılan işe giriş ve periyodik muayeneler konusunda bilgilendirmek.
İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve sağlık gözetimi sonuçlarının kaydedildiği yıllık değerlendirme raporunu İş Güvenliği Uzmanı ile işbirliği hâlinde uygun olarak hazırlamak.
Bakanlıkça belirlenecek iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren konularla ilgili bilgileri İSG KATİP sistemi üzerinden Genel Müdürlüğe bildirmek.
İlgili birimlerle işbirliği;
- Sağlık gözetimi sonuçlarına göre, İş Güvenliği Uzmanı ile işbirliği içinde çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını değerlendirmek.
- Bulunması hâlinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak.
- İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgi ve eğitim sağlanması için ilgili taraflarla işbirliği yapmak.
- İş kazaları ve meslek hastalıklarının analizi, iş uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik programlar ile yeni teknoloji ve donanımın sağlık açısından değerlendirilmesi ve test edilmesi gibi mevcut uygulamaların iyileştirilmesine yönelik programların geliştirilmesi çalışmalarına katılmak.
- Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Yönetmeliğine göre meslek hastalığı ile ilgili sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye yetkili hastaneler ile işbirliği içinde çalışmak, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına yakalanan çalışanların rehabilitasyonu konusunda ilgili birimlerle işbirliği yapmak.
- İş sağlığı ve güvenliği alanında yapılacak araştırmalara katılmak.
- Gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği talimatları ile çalışma izin prosedürlerinin hazırlanmasında İş Güvenliği Uzmanına katkı vermek.
- Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını İş Güvenliği Uzmanıyla birlikte hazırlamak.
- İş yerinde görevli çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.
- İş yerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.
- Görevi gereği iş yerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.
- Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş yerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.
Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen İş yeri Hekimleri, çalıştıkları iş yeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle İş yeri Hekiminin ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.
İş Yeri Hekiminin Yükümlülükleri
İş yeri Hekimleri, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş yeri Hekimleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
İş yeri hekimleri, işverene yazılı olarak bildirdikleri iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden acil durdurma gerektiren haller ile yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı gibi hayati tehlike arz edenleri, belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, iş yerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmekle yükümlüdürler.
.
İş yeri Hekimlerinin Çalışma Süreleri
- Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika.
- Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika.
Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 2000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.
Tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan iş yerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir İş yeri hekimi görevlendirilir.
Çalışan sayısının 750 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar İş yeri hekimi ek olarak görevlendirilir
İş yeri hekiminin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar iş yerinde hizmet sunulur. Birden fazla iş yeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve yöneticilik görevi bulunmayan tabipler ile aile hekimleri hariç diğer işyerlerinde çalışan İş yeri hekimleri tam gün çalıştığı iş yeri dışında fazla çalışma yapamaz
DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN NİTELİKLERİ, GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ İLE ÇALIŞMA USÛL VE ESASLARI
- İşveren tarafından Diğer Sağlık Personeli olarak görevlendirilecekler, geçerli Diğer Sağlık Personeli belgesine sahip olmak zorundadır.
- Tam süreli İş yeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, Diğer Sağlık Personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.
- Diğer Sağlık Personelinin görevlendirilmesinde, hesaplanan çalışma süreleri bölünerek birden fazla kişiye verilemez.
- Vardiyalı çalışma yapılan işyerlerinde işveren tarafından vardiyalara uygun şekilde görevlendirme yapılır.
Diğer Sağlık Personeli Belgesi
Diğer Sağlık Personeli Belgesi , belirtilen unvana sahip kişilerden;
Diğer Sağlık Personeli eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak Diğer Sağlık Personeli sınavında başarılı olanlara,
İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği programlarında lisansüstü eğitimini tamamlayanlara,
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde 5 yıl fiilen çalışmış olanlara,
istekleri halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir
Diğer Sağlık Personelinin Görevleri :
- İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin planlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve yönlendirilmesinde İş yeri hekimi ile birlikte çalışmak, veri toplamak ve gerekli kayıtları tutmak.
- Çalışanların sağlık ve çalışma öykülerini işe giriş/periyodik muayene formuna yazmak ve İş yeri hekimi tarafından yapılan muayene sırasında hekime yardımcı olmak.
- Özel politika gerektiren grupların takip edilmesi ve gerekli sağlık muayenelerinin yaptırılmasını sağlamak.
- İlk yardım hizmetlerinin organizasyonu ve yürütümünde İş yeri Hekimi ile birlikte çalışmak. Çalışanların sağlık eğitiminde görev almak.
- İş yeri bina ve eklentilerinin genel hijyen şartlarının sürekli izlenip denetlemesinde İş yeri hekimiyle birlikte çalışmak.
- İş yeri hekimince verilecek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer görevleri yürütmek.
- İş yerinde görevli çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.
Diğer Sağlık Personelinin Yetkileri
Görevi gereği iş yerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek
Görevinin gerektirdiği konularda işveren ve İş yeri hekiminin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş yerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak.
Diğer Sağlık Personelinin Yükümlülükleri
İş yerinde görevli Diğer Sağlık Personeli, belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
İş yerinde görevli Diğer Sağlık Personeli, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur.
Diğer Sağlık Personeli, görevlendirildiği iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tespit ve tavsiyelerini İş yeri hekimine iletmekle yükümlüdür.
Diğer Sağlık Personelinin Çalışma Süreleri
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 ila 249 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 15 dakika.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika.
İŞ YERİ HEKİMLERİNİN VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN EĞİTİMLERİ,
SINAVLARI VE BELGELENDİRİLMELERİ
İş Yeri Hekimlerinin Eğitimleri
İş yeri hekimlerinin eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce belirlenir. Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, İş yeri hekimleri için en az bir İş yeri hekiminin görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır.
Diğer Sağlık Personelinin Eğitimleri
Diğer sağlık personelinin eğitim programları uzaktan ve yüz yüze eğitim şeklinde uygulanır ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyonca belirlenir. Eğitim programının süresi 90 saatten az olamaz. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir.
Diğer sağlık personeli eğitimlerini verebilecek kamu kurumlarının kendi kanunlarından doğan hakları saklıdır.
Eğitim programlarını tamamlayan adayların sınavları Bakanlıkça yapılır veya yaptırılır.
Adaylardan eğitim ve sınav şartı arananlar ancak eğitim programını tamamladıktan sonra düzenlenecek sınavlara katılabilirler.
Doğrudan sınava girme hakkı tanınan adayların, sınavlara katılabilmeleri için Genel Müdürlüğe yapılacak son başvuru tarihinden önce mezun olmaları gereklidir.
Sınavlarda 100 puan üzerinden en az 70 puan alan adaylar başarılı sayılır, sınav sonuçlarına itirazlar sınavı düzenleyen kurum tarafından sonuçlandırılır.
İş Yeri Hekimlerinin Belgelendirilmesi
İş yeri hekimliği belgesi almaya hak kazanan adayların belgeleri e-devlet sistemine geçildikten sonra Genel Müdürlükçe elektronik olarak düzenlenir.
Adaylar, belgelerinin düzenlenebilmesi için ilgili şartları yerine getirdiklerine dair belge ve bilgileri elektronik ortamda Genel Müdürlüğe bildirmekle yükümlüdür.
İhlaller ve İhtar Puanı Uygulanması
Bir takvim yılı içinde hafif ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 30’a, orta ihlallerin ihtar puanlarının toplamının 60’a ulaşması durumunda kişi ve kurumların o yıl içinde işleyecekleri diğer hafif ve orta ihlaller bir üst derecenin tavan puanı esas alınarak uygulanır.
Beş yıllık sürenin sonunda vize işlemini tamamlayan kişi ve kurumların; uygulanmasının üzerinden en az bir yıl geçmiş olan tüm ihtar puanları silinir.
Kişi ve kurumlara uygulanan ihtar puanlarına ilişkin itirazlar, işlemin tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde Genel Müdürlüğe yapılır. Bu süreden sonra yapılacak itirazlar dikkate alınmaz
Yetkilerin Askıya Alınması, İptali ve İtiraz
Yetkilendirilen veya belgelendirilen kişi ve kurumların belgelerinin geçerliliği ihtar puanları toplamının, kişiler için 100, kurumlar için 200 puana ulaşması durumunda altı ay süreyle askıya alınır. Sorumlu müdür ve eğiticilere verilen ihtar puanları kişinin sadece eğitici belgesine uygulanır.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali yargı kararı ile kesinleşen İş yeri hekiminin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.
Belgesi askıya alınan İş yeri hekiminin İSG-KATİP sistemi üzerindeki mevcut tüm sözleşmeleri, askıya alınma sürecinin başlangıcından itibaren herhangi bir işleme gerek kalmaksızın iptal edilir
Düzenlenen evrakın gerçeğe aykırılığının tespiti halinde üç ay,
Şirket ortaklarının uygunsuzluğunun ilgili kuruma bildirilmesine rağmen durumun 30 gün içerisinde düzeltilmemesi halinde üç ay,
Yetki aldığı adres dışında hizmet vermeleri veya irtibat bürosu açmaları halinde altı ay,
Sunmakla yükümlü oldukları hizmetlerin tamamını veya bir kısmını devretmeleri halinde altı ay,
Genel Müdürlükten onay alınmadan adres değişikliği yapılması veya unvan değişikliği ile ilgili bildirim yükümlülüğünü 30 gün içinde yerine getirmemesi halinde bir yıl süreyle askıya alınır.
Bir vize döneminde eğitim kurumunun yetki belgesinin üç defa askıya alınması,
Belgesi askıda olan kişi ve kurumların bu süre içinde faaliyetleri ile ilgili sözleşme yaptıklarının veya hizmet vermelerinin tespiti,
ÜNİTE 5- İSG MEVZUATINDA KURUM VE ORGANİZASYONLAR
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (İSGGM)
- İş Sağlığı ve Güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlamak ve mevzuat çalışması yapmak. Ulusal politikalar belirlemek, bu politikalar çerçevesinde programlar hazırlamak.
- Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak
- Etkin denetim sağlamak amacıyla gerekli önerilerde bulunmak, sonuçlarını izlemek.
- Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek
- Üretilen ve ithal edilen kişisel koruyucu donanımların piyasa gözetimi ve denetimini yapmak, bu hususlarda usul ve esasları belirlemek
- İş Sağlığı ve Güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulanmasını sağlamak.
- Faaliyet konuları ile ilgili yayın ve dokümantasyon çalışmaları yapmak ve istatistikleri düzenlemek.
- Meslekî eğitim görenler, rehabilite edilenler, özel risk grupları ve kamu hizmetlerinde çalışanlar da dâhil olmak üzere tüm çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları amacıyla gerekli çalışmaları yaparak tedbirlerin alınmasını sağlamak.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetlemek.
- İş yerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere görevlendirilecek İş yeri hekimleri, İş Güvenliği uzmanları ve diğer görevlilerin İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili eğitim ve belgelendirme usul ve esaslarını belirlemek
- İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ölçüm, analiz, teknik kontrol, risk analizi ve değerlendirmesi, eğitim, danışmanlık, uzmanlık hizmetlerini yapmak ve bu tür hizmetleri verecek özel ve tüzel kişi ve kuruluşların niteliklerini belirlemek, yetki vermek, yetkilerini iptal etmek, kontrol ve denetimini sağlamak.
- İş yeri hekimi, İş Güvenliği uzmanı, diğer teknik ve sağlık personel ile işçilere eğitim vermek için kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren şirketler ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerini yetkilendirmek, gerektiğinde yetkilerini iptal etmek, hizmetin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin kontrol ve denetimini sağlamak, İş yeri hekimi ve İş Güvenliği uzmanının eğitimleri sonundaki sınavları yapmak veya yaptırmak, belgelerini vermek.
İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI (İTK)
İş Teftişinin dayanağını Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından onaylanan uluslararası bir sözleşmeden alan tek denetim örgütlenmesi olmasıdır.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 11.07.1947 tarihli ve 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Denetimi Sözleşmesi, iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır.
Türkiye, 13.12.1950 tarih ve 5690 sayılı yasayla bu sözleşmeyi onaylayarak yükümlülük altına girmiştir
İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın görevleri:
- Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dışı teftiş, inceleme ve soruşturma yapmak.
- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu uyarınca işyerlerinde inceleme yapmak, iş ve işlemleri teftiş etmek.
- Kayıt dışı istihdamla mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek
- Kayıt dışılık ile ilgili tespit yapılması halinde ilgili kurumlara gereği için bildirimde bulunmak. Müfettişlerin iş teftişi ile ilgili faaliyet ve işlemleri hakkında teftiş, inceleme ve soruşturmaları yürütmek.
- Bakanın emri veya onayı üzerine Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşların her türlü hesap, faaliyet ve işlemlerinin, ilgili mevzuat çerçevesinde uygulanması ile buralardaki amir, memur ve diğer görevlilerin görevleri ile hal ve hareketlerinin incelenmesini, teftişini, soruşturmasını ve ön incelemesini yapmak.
- Özel kanunlarla verilen teftiş, denetim, soruşturma ve diğer görevleri yürütmek. Çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izlemek.
- Çalışma şartları, çalışma ortamı, çalışma ilişkileri, iş kazaları ve meslek hastalıkları, kayıt dışılık, İş Sağlığı ve Güvenliğine yönelik ihlaller ve benzeri risk kriterlerine dayanarak işyerleri ve sektörler düzeyinde analizler yapmak; müfettiş sayısı ve Kurulun diğer kaynakları göz önünde bulundurularak denetlenecek sektörleri her yıl için belirlenecek esaslara göre sınıflandırmak suretiyle riskli sektörlerdeki işyerlerinin denetimine öncelik vermek.
- Çalışma hayatının denetimi ve raporlanmasına ilişkin ilke, yöntem, standart ve teknikleri geliştirmek, denetim rehberleri hazırlamak, denetimlerin etkinliğini ve verimliliğini artırıcı tedbirleri almak, bu konuda görüş ve önerilerde bulunmak.
- Denetim sonuçlarına göre işgücü piyasasını geliştirecek ve çalışanların hayat seviyelerini yükseltecek tavsiye ve tekliflerde bulunmak.
- Uluslararası sözleşmeler çerçevesinde işyerlerinde uygulamaları incelemek ve izlemek.
- Denetim sonuçlarına ilişkin istatistikleri tutmak, derlemek, değerlendirmek ve yorumlamak.
- Bakanlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun çalışmasını temin etmek amacıyla gerekli teklifleri hazırlamak ve Bakana sunmak.
- Bakan tarafından teftiş hizmetleri ile ilgili olarak verilen benzer görevleri yapmak.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (ÇASGEM)
- Çalışma hayatı, sosyal güvenlik, İş Sağlığı ve Güvenliği, işçi işveren ilişkileri, istihdam, verimlilik, toplam kalite yönetimi, iş piyasası etütleri, ergonomi, çevre, ilk yardım, iş istatistikleri ve benzeri konular ile işyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere görevlendirilecek İş yeri hekimi, mühendis, teknik eleman, hemşire ve diğer sağlık personeline İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda gerektiğinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili birimleri veya ilgili kurum ve kuruluşlar ile birlikte, eğitim programları hazırlamak, eğitim vermek veya eğitim hizmeti satın almak, sertifikalandırmak, bu konularla ilgili araştırmalar yapmak veya yaptırmak,
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bağlı kuruluşları ile ilgili kuruluşlarının personeli ile özel veya kamu sektöründe faaliyet gösteren işyerlerindeki işçi, işveren veya yönetici personel için eğitim, seminer ve konferanslar tertip etmek veya bu konularda tertiplenmiş eğitim, konferans ve seminerlere iştirak etmek, Çalışma meseleleri üzerinde Millî ve milletlerarası bölge seminerleri tertip etmek;
- Çalışma mevzuları ile ilgili araştırmalar ve incelemeler yapmak ve bu mevzularda vesaik toplamak;
- Alakalıların talebi veya muvafakati ile iş yerlerinin çalışma mevzuları ve iş verimi ile ilgili meselelerini inceleyerek istişare ve tavsiyelerde bulunmak;
- İmkânları nispetinde istatistikler hazırlamak;
- Türkçe ve yabancı dillerde gayesi ile alakalı derleme ve neşriyat yapmak
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezinin idare organları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı ile Danışma Kurulundan müteşekkildir
Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı, Eğitim ve Araştırma Merkezinin amiri olup Çalışma Vekili tarafından tayin edilir. Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkanı aşağıda yazılı vazifeleri ifa eder:
Eğitim ve Araştırma Merkezinin işlerini bu kanunun hükümleri dairesinde yürütmek ve idari, mali ve diğer her türlü muamelatını tedvir etmek;
Danışma Kurulunu toplantıya davet etmek ve bu Kurul tarafından alınan kararlar hakkında gerekli muameleyi yapmak;
Eğitim ve Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından tayin olunur. Müdürün gaybubetinde kendisine vekâlet eder. Müdür tarafından verilen vazifeleri ifa eyler
ÇASGEM Danışma Kurulu, Bakanın görevlendireceği Müsteşar Yardımcısının başkanlığında; Başkan, Çalışma Genel Müdürlüğü, Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünden en az genel müdür yardımcısı düzeyinde birer temsilci, İş Teftiş Kurulu Başkanının görevlendireceği bir baş iş müfettişi, Bakanlık Personel Dairesi Başkanı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Koordinasyon Daire Başkanı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sigorta İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık İşleri Genel Müdür Yardımcısı, Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdür Yardımcısı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdür Yardımcısı ile üniversitelerin iş hukuku, sosyal politika, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili dallarında çalışanlar arasından Yükseköğretim Kurulunca görevlendirilecek iki öğretim üyesinden oluşur
ÇASGEM Danışma Kurulunun görevleri
- Eğitim ve Araştırma Merkezi ile ilgili yönetmelikler hakkında görüş bildirmek.
- Eğitim ve Araştırma Merkezinin eğitim, araştırma, danışmanlık, yayın ve diğer faaliyetlerini yönlendirmek.
- Eğitim ve Araştırma Merkezinin yıllık faaliyetlerini değerlendirmek.
- Eğitim ve Araştırma Merkezinin çalışmalarının etkinliğini artırıcı önerilerde bulunmak
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ (İSGÜM)
Türkiye'nin 1932 yılında Birleşmiş Milletler'e üye olduğunda ILO'nun da üyeliğini kazanmıştır. Ülkemiz, o tarihten bugüne kadar ILO çalışmalarına üye ülke sıfatıyla katılmıştır.
Türkiye ILO üyesi olduğunda Çalışma Bakanlığı henüz kurulmamıştır. Çalışma hayatına ilişkin çalışmalar İktisat Bakanlığı tarafından yürütülmektedir ve ilk olarak ILO üyeliğinin ardından İktisat Bakanlığına bağlı bir İş Bürosu kurulmuştur.
1945 yılında Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Bakanlığın kuruluşundan itibaren ana hizmet birimi olarak “İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü” kurulmuştur.
ILO Birleşmiş Milletler Kalkınma Yardımı Özel Fonundan sağlanan finansman ile 1968 yılında İş Sağlığı Merkezi kuruluş çalışmalarını yürütmek üzere ILO uzmanı İSGÜM kuruluş çalışmalarına destek vermiştir
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından AB destekli iki büyük Proje hayata geçirilmiştir: 2004–2006 tarihlerinde “Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Güçlendirilmesi Projesi – İSAG” ve 2007–2009 yıllarında uygulanan “Gezici İş Sağlığı Araçlarının Kurulması Projesi – İSAG II
ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluş amacını, oluşumunu, görevlerini ve çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla, Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlülüğe giren “Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği”, 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun Bakanlar Kurulu Kararı eki İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmeye dayanılarak hazırlanmıştır.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Kuruluş Amacı
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi, ülke genelinde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur. Konsey, çalışmalarında ulusal ve uluslararası gelişmeleri ve ülke koşullarını göz önünde bulundurur. Çalışma hayatının İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili mevcut şartlarının iyileştirilmesi ve güvenlik kültürünün ülke genelinde yaygınlaştırılması amacıyla üyelerin işbirliği içinde çalışmasını esas alır. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında ülke politikalarını oluşturmada tarafların görüş ve düşüncelerinin alınmasını sağlar.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Oluşumu
Bakanlık İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü, Çalışma Genel Müdürü, İş Teftiş Kurulu Başkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından bir genel müdür,
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığından ilgili birer genel müdür,
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet Personel Başkanlığından bir başkan yardımcısı,
İşveren, işçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluşlarının en fazla üyeye sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi,
İhtiyaç duyulması hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kararı ile belirlenen, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda faaliyet gösteren kurum veya kuruluşlardan en fazla iki temsilci.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Görevleri
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği politika ve stratejileri için öneriler geliştirmek ve alınan kararların kurumlarda uygulanmasını tavsiye etmek,
- İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki ihtiyaç ve öncelikleri dikkate alarak Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi, hedefler ve eylem planının belirlenmesi için öneriler geliştirmek
- Çalışanların ve işverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili konularda eğitimleri, bilgilendirilmeleri, bilinçlendirilmeleri ile İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünün oluşturulması konusunda görüş bildirmek,
- İş Sağlığı ve Güvenliği konularında araştırma ve geliştirmeye yönelik projeler önermek,
- Gerekli görülmesi durumunda çalışma grupları kurmak ve üyelerini belirlemek,
- İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda toplum ve çalışan yararını gözeterek, Bakanlık ve diğer kurumlar arası koordinasyon, bilgi paylaşımı ve işbirliğine katkı sağlamak,
- İş Sağlığı ve Güvenliğinin izleme ve inceleme çalışmalarında bulunmak,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerinin temsil ettikleri kurum ve kuruluşlarda, Konsey toplantılarında alınan her türlü karar ve düzenlemenin ve İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının uygulanmasını izlemek, görüş ve önerilerde bulunmak,
- Her yıl Mart ayı sonuna kadar, politika belgesi ve eylem planı kapsamında bir önceki yıla ait kurum faaliyet raporunu Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey sekretaryasına iletmek
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey toplantılarına başkanlık yapmak,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin toplanma tarihi ve yerine karar vermek,
- Üyeler tarafından gönderilen gündem önerilerini dikkate alarak Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey gündemini onaylamak,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin görüşleri doğrultusunda, çalışma gruplarında yer alacak üyeleri ve başkanlarını belirlemek,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin ve çalışma gruplarının faaliyetlerinin verimli ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak,
- Konseyde alınan kararları Bakana sunmak,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin faaliyetleri ile ilgili toplantı ve görüşmelerde Konseyi temsil etmek ve kamuoyunu bilgilendirmek
- Toplantı tarihini, yerini ve gündemini içeren davet yazılarını hazırlamak ve Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerine bildirmek,
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey çalışmalarının tutanak, dosyalama, evrak işlemleri ile arşiv faaliyetlerini yürütmek
- Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey ve çalışma gruplarının toplantıları için gerekli organizasyon ve koordinasyonu sağlamak,
- İlgili kurum ve kuruluşlarla iletişim ve bilgi akışını sağlamak,
- Oluşturulan görüş, öneri ve faaliyet raporlarını Başkana sunmak,
- Çalışma grupları üyeleri arasındaki koordinasyonu sağlamak, çalışmalarının ilerlemesini ve faaliyetlerini izlemek
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey , yılda iki defa olağan toplanır. Bu toplantılar her yılın Haziran ve Aralık aylarında yapılır. Başkanın veya üyelerin üçte birinin teklifi ile olağanüstü olarak da toplanabilir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi olarak Bakanlığa bildirilmiş olan üyenin toplantılara katılımı esastır.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri ihtiyaç duymaları halinde toplantılara ilgili uzman personel ile katılabilirler. Çalışma grubu üyeleri de toplantıya davet edilebilir.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyelerine, olağan ve olağanüstü toplantıya davet yazısı toplantı gününden en az bir ay önce gündem taslağı ile birlikte gönderilir.
Yıllık olağan ve olağanüstü toplantılar öncesinde Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri, gündem maddesi önerilerini ve toplantıya katılıp katılamayacaklarını en geç yedi gün önce Konsey sekretaryasına yazılı olarak bildirirler.
Toplantı yeter sayısı temsilcilerin salt çoğunluğudur.
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyeleri dışındaki temsilcilerin oy hakkı yoktur. Oyların eşitliği hâlinde başkanın oyu yönünde karar alınır. Çekimser oy kullanılamaz.
Alınan kararlar toplantı tutanağı ile kayıt altına alınır ve tutanak toplantıya katılan üyeler tarafından imzalanır. Karara katılmayan üye, gerekçelerini tutanakta belirtir.
Çalışma grupları, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey üyesi kurum ve kuruluşlar ile Konsey dışındaki gerçek ya da tüzel kişilerin önerdikleri konu başlıkları ile ilgili olarak Konseyce uygun bulunması halinde kurulur. Çalışma grubunun üyeleri ve başkanı Konsey Başkanı tarafından belirlenir
Çalışma grupları çalışmalarını tamamladıktan sonra, çalışma grubu Başkanı sekretaryaya yazılı olarak sonuç raporunu gönderir ve ilk Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konsey toplantısında raporunu sunar.
.
İşverenin Yükümlülüğü
Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.
Asıl işveren alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı elli ve daha fazla ise asıl işveren ve alt işveren ayrı ayrı kurul kurar. İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetlerinin yürütülmesi ve kurullarca alınan kararların uygulanması konusunda işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
Bir işyerinde sadece asıl işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla ise bu durumda kurul asıl işverence kurulur. Kurul oluşturma yükümlülüğü bulunmayan alt işveren, kurul tarafından alınan kararların uygulanması ile ilgili olarak koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
Alt işverenin çalışan sayısı elli ve daha fazla, asıl işverenin çalışan sayısı ellinin altında ise işyerinde kurul alt işverence oluşturulur. Asıl işveren alt işverenin oluşturduğu kurula işbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
Asıl işveren ve alt işverenin çalışan sayıları ayrı ayrı ellinin altında ve toplam çalışan sayısı elliden fazla bulunduğu durumlarda ise koordinasyon asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur. Kurulun oluşumunda üyeler ilgili hükme (6 ncı maddeye) göre her iki işverenin ortak kararı ile atanır.
İSG Kurulunun Oluşumu
- İşveren veya işveren vekili,
- İş Güvenliği uzmanı,
- İşyeri hekimi,
- İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi,
- Bulunması hâlinde sivil savunma uzmanı,
- Bulunması hâlinde formen, ustabaşı veya usta,
- Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması hâlinde baş temsilci.
Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise İş Güvenliği Uzmanıdır.
İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür
İş Güvenliği uzmanı, İş yeri hekimi, görevli bir kişi ve sivil savunma uzmanı işveren veya işveren vekili tarafından atanırlar.
Birden fazla İş Güvenliği uzmanı ve İş yeri hekiminin bulunduğu işyerlerinde işveren tarafından görevlendirme yapılır.
İş Güvenliği Uzmanının görevlendirilmesinde o işyerinin tehlike sınıfına uygun uzmanlar arasından birisi görevlendirilir.
O iş yerindeki formen, ustabaşı veya ustaların yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilir.
Seçimle belirlenememesi hâlinde işveren tarafından atanır ve aynı usullerle yedekleri seçilir
Eğitim
İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine İş Sağlığı ve Güvenliği konularında eğitim verilmesi sağlanır. Kurul üyelerinin ve yedeklerinin eğitimleri aşağıdaki konuları kapsar;
Kurulun görev ve yetkileri,
- İş Sağlığı ve Güvenliği konularında ulusal mevzuat ve standartlar,
- Sıkça rastlanan iş kazaları ve tehlikeli vakaların nedenleri,
- İş hijyeninin temel ilkeleri,
- İletişim teknikleri,
- Acil durum önlemleri,
- Meslek hastalıkları,
- İş yerlerine ait özel riskler,
- Risk değerlendirmesi
Kurulun Görev ve Yetkileri
İş yerinin niteliğine uygun bir İş Sağlığı ve Güvenliği iç yönerge taslağı hazırlamak, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunmak ve yönergenin uygulanmasını izlemek, izleme sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul gündemine almak
- İş Sağlığı ve Güvenliği konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek,
- İş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek, tedbirleri belirlemek, işveren veya işveren vekiline bildirimde bulunmak,
- İş yerinde meydana gelen her iş kazası ve iş yerinde meydana gelen ancak iş kazası olarak değerlendirilmeyen iş yeri ya da iş ekipmanının zarara uğratma potansiyeli olan olayları veya meslek hastalığında yahut İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili bir tehlike hâlinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak, alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işveren veya işveren vekiline vermek,
- İş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği eğitim ve öğretimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili programları hazırlamak, işveren veya işveren vekilinin onayına sunmak ve bu programların uygulanmasını izlemek ve eksiklik görülmesi hâlinde geri bildirimde bulunmak,
- İş yerinin İş Sağlığı ve Güvenliği durumuyla ilgili yıllık bir rapor hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde edilen tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları değerlendirerek belirlemek ve işverene teklifte bulunmak,
İSG Kurulunun Çalışma Usulleri
- Kurullar ayda en az bir kere toplanır. Ancak kurul, iş yerinin tehlike sınıfını dikkate alarak, tehlikeli işyerlerinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir.
- Toplantının gündemi, yeri, günü ve saati toplantıdan en az kırk sekiz saat önce kurul üyelerine bildirilir. Gündem, sorunların ve varsa iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin projelerin önem sırasına göre belirlenir. Kurul üyeleri gündemde değişiklik isteyebilirler. Bu istek kurulca uygun görüldüğünde gündem buna göre değiştirilir.
- Ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası hâlleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde kurul üyelerinden herhangi biri kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir. Bu konudaki tekliflerin kurul başkanına veya sekreterine yapılması gerekir. Toplantı zamanı, konunun ivedilik ve önemine göre tespit olunur.
- Kurul toplantılarının günlük çalışma saatleri içinde yapılması asıldır. Kurulun toplantılarında geçecek süreler günlük çalışma süresinden sayılır.
- Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Çekimser oy kullanılamaz. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu kararı belirler. Çoğunluğun sağlanamadığı veya başka bir nedenle toplantının yapılmadığı hallerde durumu belirten bir tutanak düzenlenir.
- Her toplantıda, görüşülen konularla ilgili alınan kararları içeren bir tutanak düzenlenir. Tutanak, toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanır. İmza altına alınan kararlar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın işverene bildirilmiş sayılır. İmzalı tutanak ve kararlar sırasıyla özel dosyasında saklanır.
- Toplantıda alınan kararlar gereği yapılmak üzere ilgililere duyurulur. Ayrıca çalışanlara duyurulması faydalı görülen konular işyerinde ilân edilir.
- Her toplantıda, önceki toplantıya ilişkin kararlar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakkında başkan veya kurulun sekreteri tarafından kurula gerekli bilgi verilir ve gündeme geçilir
İşveren veya işveren vekili, kurul için gerekli toplantı yeri, araç ve gereçleri sağlar.
İşveren veya işveren vekili, kurulca hazırlanan toplantı tutanaklarını, kaza ve diğer vakaların inceleme raporlarını ve kurulca işyerinde yapılan denetim sonuçlarına ait kurul raporlarını, iş müfettişlerinin incelemesini sağlamak amacıyla, işyerinde bulundurur.
İSG kurulunun yükümlülüğü
Kurullar, yapacakları tekliflerde, bulunacakları tavsiyelerde ve verecekleri kararlarda işyerinin durumunu ve işverenin olanaklarını göz önünde bulundururlar.
Kurul üyeleri, görevleri nedeniyle işyerlerinin yapım ve üretim teknikleri, ticari sırları ve ekonomik durumları hakkında gördükleri veöğrendiklerini gizli tutmak zorundadırlar.
Kurullar, İş Sağlığı ve Güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerine işyerlerinde yapacakları teftiş ve incelemelerde kolaylık sağlamak ve yardımcı olmakla yükümlüdür.
Çalışanların yükümlülüğü
Çalışanlar sağlık ve güvenliğin korunması ve geliştirilmesi amacıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarınca konulan kurallar, yasaklar ile alınan karar ve tedbirlere uymak zorundadırlar.
İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi, uygulanması ve alınan tedbirlere uyulması hususunda çalışanlar kurullarla işbirliği yaparlar.
Kurullar tarafından alınan kararlar veya uygulamada karşılaştıkları güçlükler hakkında çalışanlar çalışan temsilcileri aracılığı ile kurula bilgi verirler.
ÜNİTE 6 - İSG MEVZUATINDA İŞ GÖREMEZLİK VE MALÛLİYET
TEMEL KAVRAMLAR
Bakmakla yükümlü olduğu kişi, genel sağlık sigortalısının, sigortalı sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan; eşini; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın 5510 Sayılı Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarını; Geçiminin genel sağlık sigortalısı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını ifade eder.
Hizmet akdi, Borçlar Kanununda tanımlanan hizmet akdini ve iş mevzuatında tanımlanan iş sözleşmesini veya hizmet akdini ifade eder.
Kısa vadeli sigorta kolları, İş Kazası ve Meslek Hastalığı sigortası kollarını, uzun vadeli sigorta kolları ise malûllük ve ölüm sigortası kollarını ifade eder.
Hak sahibi, sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malûllük aylığı almakta olanların ölümü hâlinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını ifade eder.
Sigortalı, kısa veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiyi ifade eder.
Genel sağlık sigortası, kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı ifade eder.
Gelir, iş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine, yapılan sürekli ödemeyi ifade eder.
Aylık, malûllük ve ölüm sigortaları hâlinde yapılan sürekli ödemeyi ifade eder.
Ödeme dönemi, Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıkların, ödeme tarihinden takip eden ödeme tarihine kadar geçen süreyi ifade eder. Kurum Sağlık Kurulu, kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaşlanma hâlini, vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını ve malûllük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden veya diş hekimlerinden oluşan kurulları ifade eder.
Sağlık hizmeti, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere mevzuat gereği finansmanı sağlanacak tıbbî ürün ve hizmetleri ifade eder. Aile hekimi, Sağlık Bakanlığı tarafından aile hekimi olarak yetkilendirilen ve Kurum ile sözleşme yapmış hekimleri ifade eder.
Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmeti, kişilerin hastalıktan korunması veya sağlıklı olma halinin sürdürülmesi amacıyla, kişiye yönelik olarak finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerini ifade eder.
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri, ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmelerini ifade eder. Katılım payı, sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ödenecek tutarı ifade eder.
Peşin sermaye değeri, kurumca, mevzuatta belirtilen giderlerin yaş, kesilme ihtimali ve Kurumca belirlenecek iskonto oranı dikkate alınarak hesaplanan tutarı ifade eder.
İş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulananların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları da uygulanır
Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, mevzuat kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası ile bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. Bunlar için Türkiye İş Kurumu prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte 5510 Sayılı Kanun kapsamında işyeri ve işveren sayılmaz
3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası;
meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile Yükseköğretim Kanununun ilgili maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, mevzuata göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası uygulanır.
Bunlar sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır
İş Kazası ve Meslek Hastalığı
İş kazası;
Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır
İlk bent ile son bendin kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran İşveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde,
ikinci bent kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç iş günü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
İlk bentte belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
Kuruma bildirilen olayın İş Kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir.
Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın İş Kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, mevzuat hükmüne göre tahsil edilir
Meslek Hastalığı
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;
- Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
- Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
Meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir
Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli soruşturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir
İş Kazası veya Meslek Hastalığında Sağlanan Haklar
- Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.
- Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
- Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
- İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Hallerindeki İş Göremezlik
İş kazası veya meslek hastalığı hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç; İş Kazasının veya doğumun olduğu tarihten,
meslek hastalığında ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki on iki aydaki son üç ay içinde mevzuata göre hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır
On iki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas günlük kazanç; çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün İş Kazasına uğraması hâlinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulur.
Sigortalı sayılanların ödenek veya gelire esas günlük kazançlarının hesabında:
Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.
İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.
İş kazası ile meslek hastalığı sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, yukarıdaki hükümlere göre hesaplanacak günlük kazancın otuz katıdır.
Geçici iş göremezlik
Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla;
İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için,
Sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması hâlinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir.
İş Kazası, Meslek Hastalığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde mevzuata göre hesaplanacak günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir
Bir sigortalıda iş kazası, meslek hastalığı hâllerinden birkaçı birleşirse, geçici iş göremezlik ödeneklerinden en yükseği verilir.
Geçici iş göremezlik ödenekleri, toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile kamu idarelerinin işverenleri tarafından Kurumca belirlenen usûl ve esaslara göre Kurum adına sigortalılara ödenerek, daha sonra Kurum ile mahsuplaşmak suretiyle tahsil edilebilir.
Birden Çok İş Kazası ve Meslek Hastalığı Hali ile Sürekli İş Göremezlik
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve engellilik nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır
Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır.
Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, ilgili mevzuata göre hesaplanan aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.
Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir.
Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
Sigortalı sayılanlara, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Yukarıdaki fıkralara göre hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son ay ile gelir başlangıç tarihi arasında mevzuat hükmüne göre artırılarak belirlenir. Sigortalının sürekli iş göremezlik geliri;
- Geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
- Geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş göremezlik durumuna girilmişse, buna ait sağlık kurulu raporu tarihini takip eden ay başından başlar.
Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılardan, aynı engellilik veya Meslek Hastalığı nedeniyle istirahat raporu alanlara, yazılı istek tarihinden itibaren mevzuata göre hesaplanacak bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile aylık sürekli iş göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici iş göremezlik ödeneği olarak verilir.
Sigortalının yeniden bir iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması hâlinde, meydana gelen engellilik hâllerinin bütünü göz önüne alınarak kendisine, sürekli iş göremezliğini doğuran son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir hesaplanır.
Ancak, sigortalının son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak geliri, hesaplanan ilk gelirinden az ise sigortalının sürekli iş göremezlik geliri ilk kazanç üzerinden ödenir. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik hâllerinde meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının belirlenmesi mevzuatla düzenlenir
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu mağdur olanlara ve hak sahiplerine sağlanan haklar
İş kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, gereğince tespit edilecek aylık kazancının % 70'i, ilgili mevzuata göre güncellenerek gelir olarak bağlanır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 veya daha fazla oranda kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, ilgili mevzuata göre belirlenen tutar, mevzuat hükümlerine göre hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerin, ölümün iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması hâlinde sigortalının almakta olduğu sürekli iş göremezlik geliri, mevzuat hükümlerine göre hak sahiplerine gelir olarak bağlanır.
Mevzuat göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine gelir bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. Gelirin başlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında ilgili mevzuat uygulanır.
İş kazası ve meslek hastalığında işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu
5510 Sayılı Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.
İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir
İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından görevlendirilen diğer kişilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler için kurumuna veya ilgililere rücû edilmez
Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, 5510 Sayılı Kanun uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve verilecek ödenekler için, iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan hak sahiplerine veya iş kazası sonucu ölen kusurlu sigortalının hak sahiplerine, Kurumca rücû edilmez.
Çalışanın kendisinden kaynaklanan sebeplerle iş göremezliğinin artması
Sigortalının aşağıdaki sayılan nedenlerden dolayı iş kazasına veya meslek hastalığına uğraması, tedavi süresinin uzaması veya iş göremezliğinin artması hâllerinde geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri;
- Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iş göremezlik oranının artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iş göremezlik oranı esas alınarak dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
- Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden İş Kazasına uğrayan, Meslek Hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas alınarak üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
- Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, yarısı tutarında ödenir.
- Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge almaksızın çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiş olanlar da yersiz yapılan ödeme tarihinden itibaren mevzuat hükümlerine göre geri alınır.
İlgili mevzuatta belirtilenler tarafından iş kazasının anılan bentte belirtilen süre içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, sigortalıya yapılacak iş göremezlik ödenekleri bildirim tarihinden itibaren ödenir.
Süresinde bildirilmeyenlerin iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalması
Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi hâlinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı hâlleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir.
Kısa vadeli sigorta kolları bakımından iş kazası, meslek hastalığı sigortalarından geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalının iş göremediği süre, ilgili mevzuatta belirtilen çalışma sürelerine girmediği gibi, iş göremezliğin başladığı veya hastalığın anlaşıldığı yahut doğumun olduğu tarihten önceki bir yılın hesabında da dikkate alınmaz.
Malûliyet
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, mevzuat kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, ilgili bent kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün % 60'ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya engelliliği sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.
Malûliyetteki haklar ve yararlanma şartları
Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
Malûl sayılması,
En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya iş yerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması hâlinde malûllük aylığı bağlanır. Mevzuata göre sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur
Malûllük aylığı; prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, Mevzuat hükümlerine göre hesaplanır. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır. Ancak, mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır
Malûllük aylığı, mevzuat kapsamındaki sigortalılar ile mevzuat kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık hâline tabi olarak çalışmamış olanların;
- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini,
- Mevzuat kapsamında çalışmakta olanların ise, malûliyetleri sebebiyle görevlerinden ayrıldıkları tarihi, takip eden ay başından itibaren başlar.
Ölümde sağlanan haklar ve yararlanma şartları
Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
- Ölüm aylığı bağlanması.
- Ölüm toptan ödemesi yapılması.
- Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
- Cenaze ödeneği verilmesi.
Ölüm aylığı;
- En az 1800 gün malûllük, ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
- Mevzuatta yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malûllük aylığı almakta iken veya malûllük aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
- Bağlanmış bulunan malûllük aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş
Sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında;
- Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı malûllük aylığı,
- Malûllük aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalışmaya başlaması sebebiyle aylığı kesilen sigortalının ölüm tarihi esas alınarak mevzuata göre tespit edilecek aylığı,
- Mevzuat kapsamında malûllük ve ölüm sigortaları primi ödemiş olan sigortalının prim ödeme gün sayısı, 9000 günden az ise 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, mevzuat hükümlerine göre hesaplanan aylığı esas alınır. Ancak, mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır
Ölen sigortalının ilgili hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
- Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu mevzuatın ilgili bentleri hariç bu mevzuatın kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i,
- Mevzuat kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılanların veya,
Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının, her birine % 25'i,
- Çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50'si,
- Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması hâlinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i, oranında aylık bağlanır
Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar;
Sigortalının ölüm tarihini,
Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması hâlinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılır. Hak sahiplerine bağlanan aylıklar mevzuatta belirtilen şartların ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Ancak mevzuatın ilgili yerlerinde belirtilenlerden öğrenci olanların sigortalı sayılmaları, bağlanan aylıkların kesilmesini gerektirmez. Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması hâlinde, mevzuatın ilgili yerlerinde belirtilen şartlar saklı kalmak kaydıyla, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren yeniden aylık bağlanır
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde cenaze yardımı
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri, malûllük aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olup da ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir.
Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir.
Cenaze ödeneğinin mevzuatta sayılan bazı kişilere ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kişilere ödenir.
Mevzuat kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması hâlinde, Kurum tarafından cenaze ödeneği ödenmez. Mevzuata göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda; malûllük, ölüm sigortaları ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malûllük aylığının yarısı bağlanır.
Malûllükte kontrol muayenesi
Kurum yürütülen soruşturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere; Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını, Sigortalının, isteğe bağlı sigortalının veya bunların hak sahiplerinin malûllük, iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını, tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilir.
Malûllük, sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar, malûllük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğunu ileri sürerek aylık ve gelirlerinde değişiklik yapılmasını isteyebilecekleri gibi; Kurum da sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar ile aylık veya gelir bağlanan ve çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocukların kontrol muayenesine tâbi tutulmasını talep edebilir.
Muayenesinde yeniden tespit edilecek malûllük durumuna göre, malûllük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri, yeni malûllük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak artırılır, azaltılır veya kesilir. Çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocuklara bağlanmış bulunan gelir ve aylıklar, kontrol muayenesi sonunda tespit edilecek malûllük durumuna göre, rapor tarihinden sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kabul edilebilir bir özrü olmadığı halde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malûllük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri ile çalışma gücünün en az % 60’ını yitiren malûl çocukların kendilerine bağlanmış olan gelir veya aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Malûllükte ve iş göremezlikte sağlık raporu
Usûlüne uygun sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgeler ile gerekli diğer belgelerin incelenmesiyle; yurt dışında tedavi için yapılacak sevklere, vazife malûllük derecesini, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu tespit edilen meslekte kazanma gücünün kaybına veya meslekte kazanma gücünün kaybı derecelerine ilişkin usulüne uygun düzenlenmiş sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden Kurumca verilen karara ilgililerin itirazı hâlinde, durum Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır. Mevzuatta aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malûllük ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar
ÜNİTE 7- İSG MEVZUATINDA FİZİKSEL RİSKLER
TEMEL KAVRAMLAR
En yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini,
Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 μPa]: TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder.
Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder.
Bütün vücut titreşimi:
Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve
güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve
omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
El – kol titreşimi :
İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve rına yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
Maruziyet eylem değeri:
Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri ifade eder.
Maruziyet sınır değeri:
Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri ifade eder.
Gürültüye Maruziyet Eylem Değerleri ve Maruziyet Sınır Değerleri
En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa
En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A)
Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir.
Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.
Gürültüye Maruziyet Risklerinin Değerlendirilmesi
Anlık darbeli gürültüye maruziyet dâhil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
- Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine,
- Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
- Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,
- Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
- Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
- Sağlık gözetiminde elde edinilen güncel bilgilere,
- Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına özel önem verir.
Gürültüye maruziyetin önlenmesi ve azaltılması
- Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi,
- Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının seçilmesi,
- İş yerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,
- İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,
Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;
Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
İş yeri, iş yeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,
Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;
Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi, hususlarını göz önünde bulundur
Gürültüye karşı kişisel korunma
işveren;
- Çalışanın gürültüye maruziyeti ilgili belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aştığında, kulak koruyucu donanımları çalışanların kullanımına hazır hâlde bulundurur.
- Çalışanın gürültüye maruziyeti ilgili belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlar ve denetler.
- Kulak koruyucu donanımların kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve bu madde gereğince alınan kişisel korunma tedbirlerinin etkinliğini kontrol eder.
İşveren tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar;
- İşitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir.
- Çalışanlar tarafından doğru kullanılır ve korunur.
- Çalışana tam olarak uyar
- .Hijyenik şartların gerektirdiği durumlarda çalışana özel olarak sağlanır
Gürültüye karşı çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
- Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,
- Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar,
- İlgili maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,
- Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi,
- Kulak koruyucularının doğru kullanılması,
- İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden yapılacağı,
- Çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin amacı, Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları hususlarında bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar.
İşveren, Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’in kapsadığı konularda ve özellikle;
İlgili maddeye göre gerçekleştirilecek olan risk değerlendirmesi,
İlgili maddeye göre risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanacak tedbirler,
ilgili maddede belirtilen kulak koruyucularının seçilmesi,
hususlarında çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
İşitme kaybı için sağlık gözetimi
İşveren;
- Kanunun 15 inci maddesine göre gereken durumlarda,
- İşyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gerekli görüldüğü hâllerde,
- İşyeri hekimince belirlenecek düzenli aralıklarla, çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar
- İlgili (5 inci) maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri işverence yaptırılır.
- Risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, ilgili (5 inci) maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri yaptırılabilir
çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti hâlinde;
- Çalışan, işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.
- İşveren;
- İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.
- Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.
- Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.
- Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
TİTREŞİM RİSKİ
Titreşime Maruziyet Sınır ve Eylem Değerleri
El-kol titreşimi için;
- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5 m/s2.
- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5 m/s2.
Bütün vücut titreşimi için;
- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s2.
- Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s2
Titreşime Maruziyetin Belirlenmesi
- Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları.
- Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dâhil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.
El-kol titreşiminde maruziyetin ölçümü
- Kullanılan yöntemler mekanik titreşime maruz kalan çalışanların kişisel maruziyetini belirleyebilecek nitelikte olacaktır.
- TS EN ISO standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine göre, kullanılan cihazlar ve yöntemler, ölçülecek mekanik titreşimin karakteristiğine, çevresel etkilere ve ölçüm aygıtlarının özelliklerine uyumlu olacaktır.
- Çift elle kullanılan aygıtlarda, ölçümler her el için ayrı ayrı yapılacaktır. Maruziyet, her iki eldeki en yüksek değer esas alınarak belirlenecek ve diğer el ile ilgili bilgiler de verilecektir
Bütün vücut titreşiminde maruziyet değerlendirmesi
Bütün vücut titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi, günlük maruziyet değerinin hesaplanmasına dayalı olarak sekiz saatlik dönemde A(8) sürekli ivme eşdeğeri cinsinden tanımlanan en yüksek (rms) değeri olarak hesaplanan,
Deniz taşımacılığında, 1 Hz`in üzerindeki titreşimler değerlendirmeye alınacaktır.
Titreşimde Risk Değerlendirmesi
Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine,
Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,
İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan bilgilere,
Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip etmediğine,
Düşük sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına,
Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere.
Titreşime maruziyetin önlenmesi veya azaltılması
- Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek.
- Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan, ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek.
- Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri, el-kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı ekipman sağlamak.
- İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak.
- İşyerini ve çalışma ortamını uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek.
- Mekanik titreşime maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimi vermek.
- Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandırmak.
- Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerini düzenlemek.
- Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlamak
Maruziyetin sınırlandırılması
Çalışanın maruziyeti, hiçbir koşulda Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’in ilgili maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır
Titreşime maruziyette çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi
- Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan önlemler,
- Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik’in ilgili maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,
- Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve ölçüm sonuçları ile kullanılan iş ekipmanlarından kaynaklanabilecek yaralanmalar,
- Mekanik titreşime bağlı yaralanma belirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,
- İlgili mevzuata göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı,
- Mekanik titreşime maruziyeti en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları.
Çalışanda mekanik titreşime maruz kalmanın sonucu olarak tanımlanabilir bir hastalık veya olumsuz bir sağlık etkisi saptanması hâlinde:
- Çalışan, iş yeri hekimi tarafından kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir. Çalışanların özellikle, maruziyetin sona ermesinin ardından yapılacak sağlık gözetimi ile ilgili bilgi ve önerileri alması sağlanır.
- İşveren, tıbbi gizlilik dikkate alınarak, sağlık gözetiminde saptanan dikkate değer bulgular hakkında bilgilendirilir.
- İş yerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir,
- Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir,
- Çalışanın titreşime maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi de dâhil, riskleri önlemek veya azaltmak için gerekli tüm tedbirleri alır,
- Benzer biçimde maruz kalan çalışanların sağlık durumunun gözden geçirilmesi için düzenli bir sağlık gözetiminin uygulanmasını sağlar. Böyle durumlarda iş yeri hekimi, maruz kalan çalışanlar için tıbbi muayene isteyebilir.
Deniz ve hava taşımacılığında; çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunmasıyla ilgili genel ilkelere uyulması koşuluyla, bütün vücut titreşimi bakımından, işin ve işyerinin özellikleri açısından, alınan tüm teknik ve idari önlemlere rağmen maruziyet sınır değerlerine uyulmasının mümkün olmadığı koşullarda, Yönetmelik’in ilgili maddesi uygulanmaz.
Çalışanın mekanik titreşim maruziyetinin genellikle ilgili maddede belirtilen maruziyet eylem değerlerinin altında olduğu ama zaman zaman belirgin değişiklikler gösterdiği ve maruziyet sınır değerini aştığı durumlarda, Yönetmelik’in ilgili maddesi uygulanmaz.
Bu durumda; 40 saatlik ortalama maruziyet değeri, maruziyet sınır değerinden düşük olmalı ve çalışma ortamındaki farklı kaynakların neden olacağı toplam riskin, maruziyet sınır değerine ulaşıldığında oluşabilecek riskten daha az olduğu kanıtlanmalıdır.
Yukarıda bentlerde belirtilen uygulamaya, özel koşullar dikkate alınarak ortaya çıkan risklerin en aza indirildiğinin ve ilgili çalışanların uygun sağlık gözetimine tabi tutulduklarının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince tespit edilmesi halinde dört yıl için izin verilebilir. Mevcut durum, iyileştirici koşullar en kısa sürede sağlanarak ortadan kaldırılır