AÖF DERS NOTLARINA HOŞ GELDİN!

Ders notlarına erişmek için lütfen ücretsiz kayıt olunuz.

Ücretsiz Kayıt ol!

FİNAL Medeni Hukuk 1 Dersi 5. Ünite Ders Notları

Moderator
Mesajlar
419
Tepkime puanı
28
Puanları
18
TÜZEL KİŞİ KAVRAMI, TÜRLERİ, DERNEKLER VE VAKIFLAR 5. ÜNİTE

A-TÜZEL KİŞİ KAVRAMI

*Türk modern hukuk sisteminde bazı topluluk ve kurumlar da hak sahibi kılınmış kendilerine kişilik verilmiş.
*Bireylerin fani olması, ömürlerinin kısalığı, ortak bir amacı gerçekleştirmek için birden çok kişinin bir araya gelip hareket etmesi, böylece maddi olarak daha güçlü olabilmeleri tüzel kişiliğin doğmasına yol açan sebeplerden sadece bir kaçıdır.
*Tüzel kişilerin bağımsız olması 3 unsura bağlıdır: a) örgütlenme b) sürekli amaç c) tüzel kişinin hukuk düzeni tarafından tanınmasıdır.
TÜZEL KİŞİLİĞİN KURULUŞU
Tüzel kişiler insanlar gibi fizyolojik değil ve başlangıçlarını doğuma bağlayamayız onun için hukuk sistemi tarafından tüzel kişiliğin başlangıcı belirlenir. Tüzel kişilerin kuruluşunu açıklamada üç farklı sistemden bahsedilir. Bunlar, serbest kuruluş sistemi, izin sistemi ve tescil sistemidir.
*İzin sistemine göre kişi veya mal topluluklarının tüzel kişilik kazanması ve hak süjesi haline gelmesi devletin iznine bağlıdır.
*Tescil sisteminde ise tüzel kişiliğin kurulması için gerekli koşullara uyulup uyulmadığının resmi makamlarca incelenmesini öngörür.
*Serbest kuruluş sisteminde ise, tüzel kişiliğin kazanılması için gerekli olan asgari koşullar mevzuat tarafından belirlenir ve bu koşulların yerine getirilip getirilmediği herhangi bir resmi makamın kontrolüne tabi tutulmaksızın, koşullar yerine getirildiği anda tüzel kişilik kazanılmış olur.
TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ
*Tüzel kişiler ya kendiliğinden ya da yetkili organın veya makamın kararıyla sona erebilirler.
Bir tüzel kişinin kanunda belirtilen hallerde, başka bir işleme gerek kalmaksızın, kanun gereği kendiliğinden sona ermesine dağılma (infisah) denir. Tüzel kişilik, yetkili organ veya kanunda düzenleme ile mahkeme kararıyla da sona erebilir.
*Sona eren tüzel kişinin tüm hukuki ilişkilerinin de sona erdirilmesine tasfiye adı verilir.
*Tahsis: Tasfiye işlemleri tamamlandıktan sonra, eğer kalırsa, kalan safi malvarlığının TMK m. 54 gereğince, tüzel kişinin sona erme şekline göre farklı hükümler çerçevesinde özgülenmesi.
TÜZEL KİŞİLERİN TÜRLERİ
2 ye ayrılır: Özel Hukuk Tüzel Kişileri, Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
1- Özel Hukuk Tüzel Kişileri
Özel hukuk alanında bir hukuki işlem ile (kanun hükmüyle) kurulmuş olan tüzel kişilerdir. Özel Hukuk Tüzel Kişileri kendi içinde 2 ye ayrılır:
a- Kazanç Paylaşma Amacı Güden Tüzel Kişiler
Bunlar kolektif ortaklık, komandit ortaklık, limited ortaklık ve anonim ortaklık ile kooperatifler.
b- Kazanç Paylaşma Amacı Gütmeyen Tüzel Kişiler
Dernek ve vakıflar. Dernek altında sendikada bu tür bir tüzel kişiliktir.
2- Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
Kamu otoritesine sahip kamu görevi yapan tüzel kişilerdir. Kamu hukuku tüzel kişileri, kamu idareleri ile kamu kurum ve kuruluşlarıdır.
a-Kamu İdareleri: Kamu idareleri kamu hizmeti görmek için kurulmuş ve örgütlenmiş tüzel kişilerdir. Bunlar, devlet, il, belediyeler ve köylerden ibarettir.
Devlet, bütün ülke çapında her türlü kamu hizmetlerini yapmayı üzerine alan bir tüzel kişidir.
İl ise, yerel idare teşkilatının en büyük kısmını oluşturur. İllerin bağımsız tüzel kişiliği yoktur. İl idaresinin başı validir.
Mahallî mahiyetteki ihtiyaçları düzenleme ve gidermek amacıyla kurulmuş olan tüzel kişilere belediye denilmektedir. Belediyenin karar ve danışma organı Belediye Meclisi ve Belediye Encümenidir.
Köyler ise, henüz belediye teşkilatı kurulmamış olan yerler olup tüzel kişiliğe sahiptir.
b- Kamu Kurum ve Kuruluşları
Tüzel kişilik tanımış kamu hizmeti gören kuruluşlardır. Karayolları, Devlet Su İşleri, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Üniversiteler bu tür kurumlardır. Meslek kuruluşları da kamu kurumu ve kuruluşudur. Örnek, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Noterler Birliği.
B- DERNEKLER
*Kişi topluluğu biçimindeki ve kazanç paylaşma amacı gütmeyen tüzel kişilerdir. Özel bir kanun olan *Dernekler Kanunu da doğrudan dernekleri düzenlemek üzere çıkarılmıştır.
*Derneklerin tüzel kişilik kazanması için 4 unsur gereklidir: kişi unsuru, amaç unsuru, süreklilik unsuru ve tüzel kişiliğe sahip olma unsurudur.
* Kanun koyucu bir derneğin kurulabilmesi için en az yedi gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelmesini şart koşmaktadır.
*Derneklerde birlikteliğin sürekliliği aranır.
*Dernekler kendisini oluşturan gerçek veya tüzel kişiden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptir.
Derneklerin Kuruluşu
*Derneklerin kuruluşunda serbest kuruluş sisteminden vazgeçilerek normatif bildirim sistemi benimsenmiştir. Her derneğin tüzüğü olmak zorundadır. Tüzük derneğin örgütü ve iç düzenlenişine ilişkin hükümleri içeren belgedir. Dernek tüzüğünde derneğin adı, amacı, gelir kaynakları, üyelik koşulları, organları ve örgütü ile geçici yönetim kurulunun gösterilmesi zorunludur.
* Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir.
* derneğin kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık varsa 30 gün içinde bu noksanlıklar düzeltilmelidir.
* Yani evlenme ve mahkeme kararıyla da ergin kılınan kişiler derneğin kurucu üyesi olabilirler.
* Üyelik, dernek ile üye arasına kurulan hukuki ilişkinin adıdır. Gerçek veya tüzel kişiler derneğe üye olabilir. Kuruluş amaçları aynı olan beş veya daha fazla dernek birleşerek federasyonu; en az üç federasyon da birleşerek konfederasyonu oluşturabilir.
Derneğin Organları
Derneklerin, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu olmak üzere üç tane zorunlu organı vardır.
Genel kurul: Derneğin tüm üyelerinden oluşur. Karar alma organıdır. Tıpkı yasama organı gibi. Olağan ve olağanüstü olmak üzere iki tür toplantı yapar. Olağan genel kurul toplantıları en az 3 yılda bir yapılmalıdır. Dernek organlarını seçmek, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkartılma hakkında son kararı vermek, derneğin feshine karar vermek gibi yetkilerde genel kurula aittir.
Yönetim kurulu: Derneğin yürütme ve icra organı olup, aynı zamanda derneği dışa karşı temsil eder. Genel kurul tarafından seçilen beş asıl ve beş yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulunun dernek tüzüğüne göre oluşması sürekli olarak imkânsız hale gelmişse, dernek kendiliğinden sona erer.
Denetim kurulu: Genel kurul tarafından seçilen en az üç asıl ve üç yedek üyeden oluşur. Derneğin iç denetimini sağlayan organıdır.
Derneğin Sona Ermesi

*Dernek üç farklı şekilde sona erebilir. Bunlar, derneğin kendi kendini feshetmesi, derneğin kanun uyarınca kendiliğinden dağılmış ve derneklerin mahkeme kararıyla kapatılmasıdır.
* Derneğin feshi kararı, fesih için toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğu ile alınabilir.
Fesih: Devam etmekte olan bir hukuki ilişkiyi, tek taraflı yenilik doğuran bir irade beyanı ile ileriye dönük olarak sonlandırma.
Derneğin kendiliğinden sona erme halleri
Amacın gerçekleşmesinin olanaksız hale gelmesi, sürenin sona ermesi,
İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
Borç ödemede acze düşmüş olması,
Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hale gelmesi,
Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması.
Belirtilen üç sona erme halinden hangisi sebebiyle olursa olsun dernek sona erdikten sonra yapılacak işlem, derneğin malvarlığının tasfiye edilmesidir. Derneğin tasfiye ve devir işlemlerinin tamamlanmasının ardından dernekler kütüğündeki kaydı silinir.

C- VAKIFLAR
*Vakıflar, gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.
*Ülkemizde vakıflar yardımlaşmanın en önemli göstergelerinden biri olmuştur.
*Vakıflar Medeni Kanun ve Vakıflar Kanununa tabidir.
*Ülkemizde 2008 yılında gerçekleştirilen bir kanun değişikliği ile gerek eski gerekse yeni vakıflar artık tek bir kanunda toplanarak, ikiliğe son verilmiştir. Böylece ülkemizde bulunan tüm vakıflar artık Vakıflar Kanunu ile Medeni Kanun hükümlerine tabidir.
Vakfın Kuruluşu ve İşleyişi
*Vakfın Unsurları: Mal, Sürekli ve Belli Amaca Özgüleme, Tüzel Kişilik olmak üzere 3 tanedir.
* Vakfeden kişi gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir.
* Tam ehliyetli ve sınırlı ehliyetliler vakıf kurabilir. Sınırlı ehliyetsizler ise ancak vasiyetname ile vakıf kurabilirler. Ancak bunun için ayırt etme gücüne sahip olmaları ve 15 yaşını bitirmiş olmaları gerekir.
* Vakıf kurma iradesi, resmi senetle veya ölüme bağlı tasarruf türlerinden vasiyet ile açıklanır.
* Vakıf kurma iradesini gösteren belgeye vakıf senedi denir. Vakıf senedinde vakfın adı, amacı, bu amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli ile yerleşim yeri gösterilir.
* Vakıflarda amaç çoğu zaman kamu yararına hizmet edecek nitelik taşır.
* Vakıf kurma işlemi tamamlandıktan sonra, vakıf, vakfın yerleşim yeri asliye mahkemesinde tutulan özel bir sicile tescil edilir.
* Vakfın bir tek zorunlu organı vardır, bu da yönetim kuruludur. Yönetim kurulunun bir kişiden oluşması dahi mümkündür. Vakfın tüm işlerini görmek ve vakfı dışa karşı temsil etmek yönetim kurulu tarafından gerçekleştirilir.
* Vakıf, Vakıflar Genel Müdürlüğünün teftiş ve denetimine tabidir, bu nedenle vakıfta zorunlu denetim kurulu da bulunmamaktadır.
* Vakıflar, kanundan dolayı, mahkeme kararıyla veya vakfedenin iradesiyle sona ererler. Sona ermesi resmi gazete de duyurulur.
************************************************** *************************
 
Üst