- Mesajlar
- 255
- Tepkime puanı
- 24
- Puanları
- 18
ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI
ÜNİTE – 6 KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ
- Kırgızistan’ın komşuları; Çin, Tacikistan, Özbekistan, Kazakistan.
- Özbekler, Kırgızlar ve Tacikler arasında sorun olan verimli tarım arazisi; Fergana Vadisidir.
- Orta Asya’da Komünist Parti yönetiminden gelmeyen ilk cumhurbaşkanı; Askar Akayev.
- 2005’teki isyan hareketinden sonra eski muhalefet lideri Kurmanbek Bakiyev cumhurbaşkanı olmuş, 2010’da çıkan isyanla da Belarus’a kaçmıştır.
- Fergana Bölgesindeki etnik nüfustan kaynaklanan sorunu çözmek için Sovyet döneminde uygulanan politika; Eksklav ve Anklav.
- Kırgızistan; Şanghay İşbirliği Örgütüne 2001 yılında kurucu üye olarak katılmıştır.
- ABD ve Kırgızistan arasındaki ilişkiler, büyük oranda Manas Askeri Üssü ile ilgilidir.
- Kırgızca yazılan ilk tarih kitabı; Osman Ali Sıdıkulu’nun Ufa’da, 1913’te yayınlanan; Mahtasar Tarih-i Kırgıziye’dir.
- Kırgızistan’ın yüzölçümü; 200.000km2 ‘dir.
- Doğası ve coğrafi yapısı sebebiyle Orta Asya’nın İsviçre’si; Kazakistan’dır.
- VI. y.y. sonlarında Çin kaynakları, Kırgızları Hakas olarak tanımlıyordu.
- Kara Kırgız Özerk Oblast’ı 1920 yılında kuruldu.
- Kırgızistan, SSCB tarafından birlik cumhuriyeti statüsünü 1936 yılında almıştır.
- Kırgızistan Parlamentosunun, “Üst Danışma Kurulu, kurultay” anlamına gelen adı; Coğurku Keneş.
- Kırgızistan’da etnik çatışmaların en fazla yaşandığı bölge; Oş.
- Müslüman Çinlilere, Kırgızlar tarafından verilen isim; Durgan.
- ABD’nin Manas Askeri Üssü için verdiği yıllık kira; 60 milyon dolardır.
- Kırgızistan’ı tanıyan ilk ülke; Türkiye.
- Kırgızistan’ın başkentinin adı, Sovyet döneminde; Frunze idi.
- Kırgızistan’da kullanılan alfabeler, sırasıyla; Arap, Latin, Kiril.
- 1895 yılında, yazarı tarafından kaleme alınan Kazak-Kırgız Tarihi adlı kitap; 1934’te Kızıl Kırgız Tarihi adıyla yayınlanmıştır.
- Manas Destanı ve Kırgızlarla ilgili çalışmalarıyla tanınan bilim adamı; W.Radlof.
- İshak Moldo’nun Kırgız Edebiyat tarihi için en önemli eseri; Zilzile ve Şabdan Koğuşu.
- Kırgızistan’ın en önemli manasçısı; Sayakbay Karaleyev.
- ÜNİTE – 7 ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ
- Türkistanlı Aydınlar ve diğer ileri gelenlerin 1917 Rus devrimi sonrası Hollanda’da oluşturdukları milli meclisin önderi; Mustafa Çokav’dır.
- Orta Asya’daki mevcut cumhuriyetlerin ortadan kaldırılıp etnik esasa dayalı cumhuriyetler kurulması, Stalin döneminde gerçekleşmiştir.
- Özbekistan, Şanghay İşbirliği Örgütüne 2001 yılında üye olmuştur.
- Özbekistan, pamuk üretiminin büyük bölümünü Fergana Vadisinden elde etmektedir.
- Özbekçe, 1989 yılında resmi dil olmuş, 1993 yılında da Latin alfabesine geçmiştir.
- 447.000km2 yüzölçümü olan Özbekistan topraklarının dörtte üçü; Çöl, Yarı Çöl ve Bozkırdır. Ekilebilir tarım alanı ise %9’dur.
- Özbekistan’da 2000’li yıllardan beri Rusça öğrenimi teşvik edilmektedir.
- Bugünkü Özbekistan’ın başkenti; Taşkent’tir.
- Orta Asya bölgesinde nüfusça en yoğun ülke; Özbekistan’ındır.
- Özbekistan’ın nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölge, Fergana’dır.
- Özbeklerin, Özbekistan içindeki oranı; %80.
- Özbekçenin, Farsça etkisinde kalan lehçesinin konuşulduğu yerler; Taşkent, Semerkand, Buhara, Fergana.
- Hive Bölgesinde konuşulan lehçe; Oğuz Lehçesidir.
- 1920’lerde yenilikçi Özbek aydınları tanımlayan kavram; Cedit.
- Buhara Halk Cumhuriyeti; 1924-25 yıllarında lağvedildi.
- Özbekistan’da en uzun süre hüküm süren (1959-1983) Şeref Raşidov’dur.
- Fergana bölgesinde çıkan çatışmalarla baş edemediği gerekçesiyle görevden alınan Özbek lider; Refik Nişanov.
- Sadriddin Ayni’nin Ceditçi aydınlarının uğradığı zulümleri ele aldığı eser; Buhara Cellatları.
- Özbekistan’ın bağımsızlıktan sonraki lideri; İslam Kerimov’dur.
- ABD’nin Özbekistan’daki Askeri Üssü; Hanabad.
- Sovyetlerin kadın politikalarının amacı; Kadınların işgücünden yararlanmaktır.
- Komünist Partisi Merkezi, 1925 yılında, edebiyatın sosyalist amaçlara hizmet ettirilmesi yönünde karar aldı.
- Özbekistan ekonomisinin dayandığı temel kaynaklar; Petrol, Doğalgaz, Altın ve Pamuk.
- 1928 – 1933 yıllarında, Sovyetlerde Kollektifleştirme politikası uygulaması sonunda zengin Türkmenler hayatını kaybetmiş, din adamları ve aydınlar sürgüne gönderilmiştir.
- Moskova’nın Sovyetleştirme politikalarına uzun süre destek veren Türkmen yönetici; Muhammednazar Gapurov’dur.
- Çifte vatandaşlık yasası çıkaran tek Orta Asya cumhuriyeti; Türkmenistan.
- Türkmenistan’daki Türkmenlerin nüfusa oranı; %79’dur.
- Karakum Çölü; 350.000km2 ’dir. Burada yer alan sülfür rezervi, dünya rezervlerinin %25’ini oluşturur.
- Türkmenistan’ın, Dünyanın dördüncü büyük rezervini topraklarında bulundurduğu yeraltı kaynağı; Doğal gazdır.
- Türkmenistan’daki din işleri başkanı; Geneş.
- Türkmenistan’a komşu olan ülkeler; Kazakistan, İran, Özbekistan, Afganistan.
- Türkmenistan Türkçesi, 1990 yılında resmi dil olmuştur.
- Türkmenistan’da etkili olan boyların bir araya geldiği kurum; Aksakallar Meclisi (1990 yılında kurulmuştur).
- Türkmenistan, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. (İlk devlet başkanı; Saparmurat Niyazov, 1995 yılında Türkmenbaşı unvanını almıştır)
- Türkmenbaşı döneminin sembollerinden olan eser; Ruhname’dir (2001 yılında yayınlanmıştır).
- Türkmenistan’ın daimi tarafsız ülke olma kararı, BM’de, 12 Aralık 1995 yılında ilan edildi.
- Halk kurulu anlamına gelen ve 1992 – 2008 yıllarında faaliyet gösteren iktidar kuruluş; Halk Maslahatı’dır.
- Halk Maslahatı’nın kaldırılmasından sonra yerini alan parti; Türkmenistan Demokratik Parti.
- Sanayiciler ve İşadamları Partisi, 2012 yılında kurulmuştur.
- Türkmenistan’da devlet yönetim sisteminde elitler; Tireler, Kızıl Arvat, Mari Balkanabat, Daşoğuz, Ahal ve Carcov.
- Hazar Bölgesindeki gazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılmasını öngören proje; Transhazar Doğalgaz Boru Hattı’dır.
- Rusya’nın, Nabucco projesini baltalamak için geliştirdiği boru hattı; Güney Akım Doğalgaz Boru Hattı.
- Türkmenistan, Kazakistan ve Özbekistan gazını Rusya’ya taşıyan boru hattı; Orta Asya Merkez Boru Hattı’dır.
- Türkmenistan’dan İran’a doğalgaz taşıyan boru hattı; Devletabad-Hangeran Boru Hattı.
- Türkmenistan’daki tarım alanlarının gelişmesini sağlayan proje; Karakum Kanal Projesidir.
- Türkmenistan, yeraltı kaynaklarının çeşitlenmesi konusunda ABD ve AB ile birlikte hareket etmektedir.
- Türkmenistan’ın TAPİ Projesi, Moskova’ya karşı ciddi anlamda bağımsızlığını güçlendireceğini düşünülmektedir.
- 2012 nüfus sayımında Türkmenistan nüfusu; 6 milyondur.
- ÜNİTE – 9 TATAR, BAŞKURT, ÇUVAŞ, KIRIM VE GAGAVUZ CUMHURİYETLERİ
- Rusya Federasyonuna bağlı 21 özerk cumhuriyetten, 7 tanesi Türk’tür. Bunlar; Tataristan, Başkurdistan, Çuvaş, Saha (Yakutistan), Altay, Hakasya ve Tuva’dır.
- Tatar nüfusunun %70’i, Tataristan dışındadır.
- Tataristan nüfusu; 4 milyondur. Bunun %54’ü Tatar, %40’ı Rus, %3’ü Çuvaş’tır.
- Tataristan Cumhuriyeti; Volga Federal İdari Bölgesine dâhildir.
- Tataristan, dış ülkelerle ilişkiler kurma hakkını, 1994 tarihinde, Moskova ile imzalanan Yetkiler Paylaşma Anlaşması ile elde etmiştir.
- Sapan ve Toy kelimelerinden gelen ve Tataristan’ın devlet bayramı statüsü verilen özel gün; Sabantuy.
- Başkurdistan Cumhuriyeti; 11 Ekim 1990 yılında egemenliğini ilan etmiştir.
- 1993’te seçimleri Rahimov kazanmış, arkasından Başkurdistan Anayasası kabul edilmiştir.
- Başkurt milli kahramanı; Salavat Yulayev’dir.
- Başkurdistan Cumhuriyeti; Volga Federal İdari Bölgesine dâhildir.
- Çuvaş Cumhuriyeti; Volga Federal İdari Bölgesine dâhildir.
- Çuvaşlar, Hristiyan’dır.
- Çuvaş Özerk Cumhuriyeti, 21 Nisan 1925 yılında kurulmuştur.
- Dünyada 2 milyon Başkurt vardır ve bunların %25’i Başkurdistan dışındadır.
- Başkurtların sorun yaşadığı topluluk, Tatarlardır.
- Başkurdistan’da 5400 eğitim kurumu vardır.
- 1774’te Rusya ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Küçük Kaynarca Anlaşması ile Kırım, bağımsızlığını kazanmıştır.
- Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti; 18 Ekim 1921’de kurulmuştur.
- Kırım başkenti; Simferopol’dür.
- Kırım nüfusunun %58’i Rus’tur.
- 21 Haziran 1991’de kurulan Kırım-Tatar Meclisinin Başkanı; Mustafa Cemiloğlu’dur.
- Tataristan’ın ilk devlet başkanı; Mintimir Şeymiyev.
- Tatarların nüfusa oranı; %54’tür.
- Tataristan başkenti, Kazan’dır.
- Rusya’nın İslam ülkeleriyle münasebetlerinde köprü rolü oynayan ülke; Tataristan’dır.
- Kazan’da ilk Gimnazyum 1753 yılında açılmıştır. Bugün ise toplam 36 adet gimnazyum vardır.
- Tataristan’da 1989’dan beri Rusça ve Tatarca olarak çıkan dergi; İdil.
- Gagavuz Özerk Bölgesinin başkenti; Komrat’tır.
- Kendi ülkelerinde, Gagavuzlar, nüfusun %82’ini oluşturur.
- ÜNİTE – 10 SİBİRYA VE KAFKASYA’DAKİ ÖZERK CUMHURİYETLER VE DOĞU TÜRKİSTAN
- Altay Cumhuriyeti’nin komşuları; Kazakistan, Çin, Moğolistan, Hakasya Özerk Cumhuriyeti.
- Altay Türklerini oluşturan boylar; Altay-Kiji, Telengit, Teleüt, Tuba, Kumandı, Çalkandı
- Altay Türklerinin eski inancı; Burhancılık.
- Altay Cumhuriyeti’nin resmi dilleri; Altay Türkçesi ve Rusça.
- Altay Cumhurbaşkanı; Glava unvanını kullanır.
- Altay Cumhuriyeti’nde, 2004 yılından beri cumhuriyetin lideri, Moskova tarafından atanmaktadır.
- Hakaslar; Sagay, Kamasin, Kızıl, Kırgız, Beltir, Koybalı, Kaç boylarından oluşur.
- Hakasya Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu’nun; Sibirya Federal İdari Bölgesine dâhildir.
- Hakasya Cumhuriyeti’nin yeri; Sibirya’nın Güneyi – Yenisey Irmağının yukarı kısmı.
- Hakasya’nın başkenti; Abakan’dır. Hakasya’nın toplam nüfusu 550 bin olup, yüz ölçümü; 62 bin km2’dir.
- Hakasya, 17. y.y. ’da Rus hâkimiyetine girmiştir.
- 20. y.y. ‘dan önce Hakaslar, kendilerine; Tadar olarak adlandırmışlardır.
- Tuva’nın başkenti; 110 bin nüfuslu Kızıl şehridir.
- Tuva’nın yüzölçümü 168 bin km2, toplam nüfusu 311 bin ’dir.
- Tuva’da nüfusun %67 ‘si Tuvalardan oluşur.
- Tuvaların geleneksel inancı; Şamanizm’dir.
- Tuva Parlamentosuna; Yüksek Hural denir.
- Sibirya bölgesinde 4 tane Türk Cumhuriyeti vardır.
- Bütün Türk Cumhuriyetlerinin yüzölçümü olarak en büyüğü; Saha Cumhuriyeti’dir.
- Saha Cumhuriyeti, Rusya federal bölgelerinden; Uzakdoğu Federal İdari Bölgesine bağlıdır.
- Saha (Yakustitan) Cumhuriyetinin nüfusu; 1 milyondur.
- Yakut Özerk SSCB’si 1922’de, Saha Cumhuriyeti ise; 1992’de kurulmuştur.
- Saha Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı; Mihail Nikolayev’dir.
- 1989’da ortaya çıkan Kumuk milli hareketine; Tenglik adı verilir.
