Güvenlik Kavramı ve Suç Önleme Teknikleri

GİRİŞ

Güvenlik olgusu kavramsal olarak kendisine ait sınırlamaları daima genişletme eğilimindedir. Yaşanan olaylar ortaya çıkan yeni durum ve ihtiyaçlar bu alanda değişikliği çoğu kez zorunlu hâle getirmektedir.

GENEL OLARAK GÜVENLİK KAVRAMININ TANIMI

Güvenlik denince ilk olarak akla gelen devlet ve onun temel unsurlarının korunmasıdır. Ardından silahlı ve genel kollukla sağlanan suç ve suçluluğa karşı önleyici ve adlî süreci içine alan bir yaklaşım akla gelmektedir

SUÇ VE SUÇ ÖNLEME TEKNİKLERİ

Dolaylı ve dolaysız olarak suç olgusu toplumu bir bütün olarak etkilemekte ve ilgilendirmektedir. Nüfus artışı ve iç göçler yoluyla özellikle büyük kentlerimizde kümelenen nüfus yoğunluğu beraberinde suç oranlarında artışı ve güvenlik algısında negatif bir farklılaşmayı getirmiştir.



“Suç algısı yönetiminde aydınlatma, yakalama, adli mahkûmiyet, ceza ve tutukevleri, adalet gibi kavramlar doksanlarla esas olarak direk suçlu yerine suç sorununa çözüm odaklı önleyici politikaların geliştirilmesine doğru kaymıştır.

Bu doğrultuda:

· Suçların işlenmesine neden olan unsurların tespit edilmesi ve ortadan kaldırılması,

· Suçların işlenmesini zorlaştırmak ve potansiyel suçluları caydırmak amacıyla imar planları ve fiziki düzenlemelere ilişkin çalışmaların yapılması,

· Suç korkusunun giderilmesine yönelik çalışmaların yapılması,

· Vatandaşların suç önleme konusunda bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi,

· Suç mağdurlarına yardım ve destek hizmetlerinin sunulması,

· Eski hükümlülere yönelik çalışmaların yapılması hayati bir öneme sahiptir.

Bireyler ve toplumsal açıdan güvenlik, sunulan hizmetlerin görünürlülüğü açısından önemlidir.

Önleyici tedbirler arasında yaya ve motorize devriyelerin bulunması hem devlet otoritesinin varlığı hem de bireylerin kendilerini güvende hissetmeleri açısından hayati değere sahiptir

. Devriye hizmetlerinin belirli bir rutine bağlanmadan, bir sistem dâhilinde devamlı olması belirli bir yer ve zamanda etkili sonuçlar verebilir.

Bu tedbirlerin geniş bir bölgede toplumun farklı kesimlerini içine alacak şekilde yürütülmesi, potansiyel suçlular üzerinde caydırıcılık yaratmasının, suçu önlemenin yanında suçluların yakalanması konusunda da özel bir öneme sahip olduğu bilinmektedir….





SUÇ ÖNLEMEDE TEORİK YAKLAŞIMLAR

Suç önleme yaklaşımları geleneksel, liberal ve radikal olmak üzere üç temel kategoriye ayrılmaktadır..

Geleneksel Yaklaşım

“Geleneksel model yasaları, devletin ve kamunun otoritesini ön plana çıkaran bir modeldir” Özellikle genel kolluk kavramında “kuvvet yerine hizmet” anlayışının ortaya çıkışı bu yaklaşımı da sorgulanır kılmış ve beraberinde özel sektörde kullanılan bazı yaklaşımlarla beraber bu yaklaşımda 1990’lı yıllarla hızlı bir dönüşümün önü açılmıştır.

Kriminiloji, sosyoloji ve yönetim bilimlerindeki gelişmeler özellikle suçun önlenmesinde güvenlik uygulamalarından geleneksel yaklaşıma Toplum destekli polislik gibi yönelimi katmıştır ..

Liberal Yaklaşım

“Liberaller yoksulluk, yoksun bırakılma, işsizlik gibi suçun “temel nedenlerini” ele alarak suçu farklı açılardan ele almışlardır.. Liberal model suçun kendisinden çok, suç işlemeye meyilli potansiyel suçlu gruplar üzerinde odaklanmaktadır. Birey ve içerisinde bulunulan toplum arasındaki ilişki, olumlu ya da olumsuz etkileşime yol açmaktadır.

Radikal Yaklaşım

“Suça, suçluluğa, ceza adalet sisteminin ve devletin işleyişine dair güç ve çatışma eksenli bir bakış açısı getirmiş” ve “toplumdaki eşitsizliklerin suçların oluşmasındaki en önemli unsur olduğunu ileri sürmektedir. Bu yaklaşımda sosyal devlet ile birlikte bazı sorunların çözüme kavuşması öngörülebilir.

SUÇLA MÜCADELEDE ÖNLEYİCİ POLİSLİK VE SUÇ ÖNLEME MODELLERİ

Suçla mücadele konusunda somut olarak New York modellenecek olursa özellikle bu şehirde 1970’li, 1980’li yıllarda suç ve suçluluk konusunda bir patlama yaşanması sonucunda polislik hizmetleri günümüzde detaylı istihbarat, istatistik, teknolojik imkânlar ve toplum destekli polislik üzerinde odaklanmış olup 1990’lı yıllarla birlikte önemli başarılar elde edilmiştir.

Polislik hizmetleri ve güvenlik politikalarında Kırık Camlar “Broken Windows” (En küçük ayrıntıların bile gözardı edilmeden her türlü suçlulukla ilgilenilmesi), Suça Karşı Sıfır Tolerans “Zero Tolerance”, İstihbarat Temelli Polislik “Intelligance-Led Policing”, Toplum Destekli Polislik “Community Policing”, Sorun Merkezli Polislik “Problem-Oriented Policing” , Polis ve Komşuluk Güvenliği, Toplum Destekli Polislik gibi yeni ve farklı mücadele yöntemleri uygulanmıştır.

Yaşama hakkı, insanın en temel haklarının başında gelir. Ancak güvenliğin olduğu yerde yaşama hakkından söz edilir. Bu yönüyle emniyet ve güvenlik konusu insanoğlunun var oluşundan bu yana her zaman öncelikli konulardan biri olmuştur

Suçönleme modellerinden bahsedecek olursak karşımıza “Proaktif Model, Suç Önleyici Model, Adli/Tepkisel Model, Onarıcı (Cezalandırıcı/Islah Edici) Model” gibi örnekler çıkmaktadır..









SUÇ ÖNLEME PROGRAMLARININ UYGULAMA AŞAMALARI

Caydırıcılık yoluyla suç önleme, suç önleyici yaklaşımların merkez noktasıdır. Bu kapsamda izlenen süreç, ele alınması düşünülen sorunun ciddiyeti ve boyutlarının değerlendirilmesi ile mücadelede kullanılacak vasıta ve yöntemlerin tespit edilmesi konusunda bazı çalışmaları gerekli kılar

Bu çerçevede önleyici süreç, Lewin’in 1940’lı yıllarda bulduğu beş aşamalı sosyal araştırma sürecinin pratik uygulamasından oluşmaktadır.

Bunlar şunlardır:

Verilerin toplanması ve sorunun tespit edilmesi,

verilerin analiz edilmesi,

önleyici güvenlik tedbirlerinin gözden geçirilmesi ve planlanması,

En uygun planın seçilmesi ve uygulanması,

sonuçların takip edilmesi ve değerlendirmenin yapılması.

TÜRKİYE’DE SUÇ ÖNLEME TEKNİKLERİ

Öncelikle suça sebep olan hususların belirlenmesi ve bunların ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılması gerekmektedir

Bu yapılırken de eğitim ve sosyal yardım kurumları, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimler, kısacası tüm paydaşlar ile iş birliği ve koordinasyona gidilmelidir

Ülkemizdefiziki düzenlemeler yoluyla suçun işlenişini zorlaştırmak ve caydırmak, Vatandaşın bilinçlendirilmesi, suç mağdurları ve yakınlarına yardım – destek, sabıkalı vatandaşların topluma kazandırılması çalışmaları bu kapsamda değerlendirilebilir

KARŞILAŞTIRMALI BAKIŞ AÇISI İLE SUÇU ÖNLEME

Ülkemizdeki suç önlemeyle ilgili yapılan çalışmalar ve ulaşılan modelleri inceledikten sonra dünyadaki uygulamaları da incelemek bütüncül olarak bizlere karşılaştırmalı bir bakış açısı kazandıracaktır.

Dünyada farklı modeller ile suçla mücadele yürütülmektedir

Mesela Devriye (Motorize, yaya, atlı), Okul Polisliği, Belli Mıntıka, Sokak ve Suç Mahallerin Teknik ve Fiziki Takibi, Güven Timleri, Huzur Toplantıları, Kırık Camlar “Broken Windows” (En küçük Ayrıntıların bile göz ardı edilmeden her türlü suçlulukla ilgilenilmesi), Suça Karşı Sıfır Tolerans “Zero Tolerance”, İstihbarat Temelli Polislik “Intelligance-Led Policing”,Toplum Destekli Polislik “Community Policing”, Sorun Merkezli Polislik “Problem-Oriented Policing”, Polis ve Komşuluk Güvenliği, Suçluların Rehabilitasyonu ve Topluma Kazandırılması, Suçun Salgın Hastalığa Benzetilmesi “Tipping Point”, Suçun Mali Boyutu ve Analizi şeklinde sıralanabilir

ABD’de mahallî düzeyde temel polis fonksiyonları ekip (devriye), suç araştırması, trafik kontrolü, ahlaka aykırı fiilleri ve zararlı alışkanlıkları önlemek, çocuk suçluluğunu kontrol etmek gibi yerine getirilmesi gereken bu görevlere göre hat birimleri kurulmuştur.

Bu görevlerin yürütülmesinde etkinlik sağlamak üzere bölge karakolları (district station) ile sorumluluğun dağıtılmasına gidilmektedir. Devriye (patrol), güvenlik hizmetlerinin yerine getirilmesinde vazgeçilmez bir yoldur. Bilindiği üzere devriye hizmetleri, hizmete hazır, önleyici fonksiyonları ile oldukça faydalı hizmetlerdir.

1924 yılında 440 memuru olan FBI, günümüzde yaklaşık 21 bin memurdan oluşmaktadır. İkinci Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar, federal kanunlara aykırı olarak işlenen veya çocuk kaçırma, uyuşturucu kaçakçılığı, iç bozgunculuk ve karşı- casuslukla mücadele gibi devletler arası nitelik arz eden suçlar üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. Mevcut yapısı içerisinde laboratuvarları, kimlik tespit birimleri, bilgisayar veri merkezleri sayesinde, yerel güçlere katkılar sağlamaktadır. 1989’dan beri ise, FBI görevlileri bulundukları federe devletin muvafakatini bile almadan suçluları tutuklayabilmektedirler..

New York Polis Teşkilatı 19. yüzyılda Londra Metropoliten Polis Teşkilatı’nı model alarak kurulmuş olup Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük ve en geniş metropoliten polis teşkilatıdır. New York Polis Teşkilatı, New York şehrinin beş merkezî ilçesinde (boroughs) kanun hakimiyeti ve soruşturma hizmetlerini yürütmektedir. Teşkilatın kendi tanımına göre görevi, “hukuku uygulamak, huzuru korumak, korkuyu azaltmak, güvenli bir çevre yaratmak, suçu önlemek ve takip etmek”tir

Bu başarının altında yatan temel ilkeler; “mümkün olduğunca zaman ve olay yerine yakın olmak, aktif bilgi toplama ve sorgulama çalışmaları, kullanılışlı ve suçluluğa uygun sürekli denetlenen taktikler, hızlı polis reaksiyonları ve ilerici polis önlemleri, ‘küçük suçlular ve düzeni rahatsız edenlere’ karşı sıkı ve baskı uygulayıcı yaklaşımlar (zero tolerance)

New York’ta “sıfır tolerans” politikası doğrultusunda; suçluları korkutma ve caydırma stratejisi işe yaramıştır



İngiltere’de “yaya devriyeler (foot patrols), komşu gözetleme planları (community watch schemes), danışma kurulları (consulative commitees) ve kamu düzeninin sağlanması için topluma dayalı bir polislik yaklaşımını sağlayan toplumdestekli polislik (community policing)” gibi çalışmalarla, polisin zor kullanmaya dayalı bir yapıdan ziyade uzlaşmacı polislik imajıyla hareket etmesi, vatandaşların katılımı üzerinde çok önemli etkiler yaratmaktadır

Londra Metropolitan Polis İdaresi 23 üyeden oluşur. Bunların 12’si Londra Meclisi’ni (London Assembly) temsilen belediye başkanı tarafından atanırlar, 4’ü İçişleri Bakanlığı (Home Office) tarafından seçilen Sulh Yargıçları’dır, 7’si bağımsızdır ve bunların da biri doğrudan İçişleri Bakanı tarafından atanır. Geri kalan yerler için açık ilan verilir.

Metropoliten Polis İdaresi’nin Başkanı (Chair) üyeler tarafından seçilir ve bütün üyeler aday olabilir. Her üye en az bir belediye ile ilişki hâlindedir. Bu nedenle nerede yaşarsanız yaşayın, üyelerden birisi bölgedeki polis hizmetleri ile yakından ilgilidir

İngiltere, ABD ve Hollanda’da Blue-point Programı ile kabahatlerde etkili bir azalma sağlanmıştır. Bu programın özünde okul öncesi ve okul sonrası sosyalleşme çalışmaları, riskli ailelerin ziyaret edilerek aile reislerinin eğitilmesi, eğitimde durumu iyi olmayan ailelere kaynak sağlanması, eğitim amaçlı işler bulunması hedeflenmiştir..

Ev ve araba hırsızlıklarına yönelik olarak “Koza Komşu Gözetleme Programı” geliştirilmiştir.

ABD’de kriminoloji doktrininde suçluluğun sebebleri “root causes” fakirlik, işsizlik, sosyal eşitsizlik, farklı muamele, ailelerin ve grupların organize olamamalarından kaynaklanan eksikliği gibi sosyal noksanlıklarda bulunmuştur.

ABD’de “Tipping Point” teorisi ile suçluluk bir salgına benzetilmekte ve suç dalgası kolayca sele dönüşebileceğinden hemen durdurulması gerektiği düşünülmektedir. Bu teoride amaç suçun belirli bir seviyeye ulaşmadan bastırılmasıdır.

Amerika’daki suç önleme programlarının ekonomik açıdan bir değerlendirilmesini yapacak olursak 1999 yılı rakamlarına göre, daha fazla kişiye istihdam verildiğinde vergi gelirinde artış sağlanması, düzenli bir hayat ortaya çıktığından ev kiralarında artışın meydana gelmesi, yakalama, tutuklama, hapsetme, yargılama aşamalarındaki harcamaların azalması ortaya çıkmaktadır.