AÖF DERS NOTLARINA HOŞ GELDİN!

Ders notlarına erişmek için lütfen ücretsiz kayıt olunuz.

Ücretsiz Kayıt ol!

VİZE Kültür Tarihi Vize Ders Notu

Administrator
Yönetici
Mesajlar
255
Tepkime puanı
24
Puanları
18
ÜNİTE 1

EVRENSEL BİR KAVRAM;KÜLTÜR



*Kültür kavram
ı latincede ekip ürün almak üretmek anlamındadır.*Düşüncelerin evrimi,teknik ve teknolojinin gelişimi,sanat etkinliklerinin çeşitliliği,hayat tarzlarının değişmesi,inanç sistemlerinin kendini yenilemesi sonucunda çok zengin anlamlara bürünmüştür.*Bir kültür uygarlığın oluşması için;bir kentin varlığı,belli bir iş emek ve çabanın gerçekleşmesi,bir üretim olayına ulaşılması ve yönetim sisteminin oluşturulması ön koşuldur.



-Kültürel emperyalizm-->Tarihin birçok döneminde egemen kültürlerin varlığının ve etkisinin olmasıdır.



-Kültürel etkileşim-->Bir kültür içinde yaşayan toplulukların kendi kültürleri içindeki farklı kültürlerin inançlarından,adaletler'inden,hayat tarzlarından etkilenmesidir.



-Kültürlenme-->
Kültürel bir etkilenme sürecinde bir kültürün öteki bir kültürün etkisiyle evrim ve değişim sürecine girmesidir.



-Etnosantrizim-->Bir topluluğun yada bireyin kendi kültürünün değerlerini yüce ve tek kabul ederek farklı kültürleri kendi değer sistemiyle yargılamasıdır.



-Kültürel çatışma-->
Kültürlenme olayının tek yönlü bir yol izleyip egemen kültür kimliğine bürünerek ulusal ve yerel kültürleri istila edercesine agresif bir özellik kazandığı durumda ortaya çıkar.



ÜNİTE 2



TARİH ÖNCESİ DÖNEM...>PALEOLİTİK (ESKİ TAŞ) DÖNEMİ;




*İnsanlar avcı ve toplayıcı olarak yaşamışlardır.*Sığınmak için mağaraları veya kaya sığınaklarını kullanmışlardır.*Avlanmak ve yaşamlarını kolaylaştırmak için aletler üretmişlerdir.*Vahşi bir yaşam sürmüşler fakat klanlar halinde yaşamışlardır.*ateşi bulmuşlardır.



NEOLİTİK DEVRİM (YENİ TAŞ DEVRİ);



*Doğada asalak olarak yaşamaya son vermişler ve tarıma başlamışlardır.*Yerleşik hayata geçip ilk köylerini kurmuşlardır.*halk klanlar halinde yaşamaya devam etmiştir.*çanak çömlek üretimini geliştirmişler.*Doğada buldukları nesneleri kap kacak olarak kullanmışlar.*tekerleği keşfetmişler,metalleri işlemeye başlamışlar.*bakır,tunç ve demir en yoğun kullanılan madenlerdir.



SÜMERLER;*şehrin merkezini tapınak oluşturmaktaydı.*her şeyin sahibi tanrı ve onun adına kenti yöneten rahipti.*çivi yazısını kullanmışlardır.*ilk yazıyı ve kent devletlerini onlar oluşturmuşlardır.



AKADLAR;*sümerlerin egemenliğine son vermişler ama sümerlerden farklı bir kültür yaratmamışlardır.*tanrı ile kral kavramı birbirinden ayrılmıştır.*Kral kanun yapıcıdır.*Kral sargon dünya hakimiyetini kurmaya çalışmıştır.



BABİLLER;*Kral hamurabi kanunları yazılı olarak kayda alınmış ilk devlet yasalarıdır.



ASURLULAR;*Anadolu da ticaret kolonileri kurmuşlar.*savaş aletlerini geliştirmişler.*altını değerli maden olarak kabul eden ilk devlettir.



MISIRLILAR;*mısır aşağı ve yukarı olmak üzere ikiye ayrılır.*yukarı mısırın başkenti theben,aşağı mısırın başkenti memphistir.*eski imparatorluk döneminde piramitler inşa edilmiştir.*yeni krallık döneminde mısır en geniş sınırlarına ulaşmıştır.*mısır-hitit arasında kadeş antlaşması imzalanmıştır.*ilk takvim mısırda düzenlenmiştir.



SURİYE-FİLİSTİN;*neolitik devrim yaşanmıştır.*Mısır, Anadolu ve birçok yerden getirilen metal Suriye de işlenmiştir.*dışa kapalı bir toplum yapısına sahiptirler.*Hristiyanlık bu topraklarda başlamıştır.*Suriye de etkin olan kültür denizciliktir.*günümüz alfabesinin temelini Fenike kültürü oluşturur.*Filistin'e hakim olanlar ise İsrail oğullarıdır.



İRAN-ELAM;*İran coğrafyasına öncelikle Elam'lar daha sonra Medler ve Persler egemen olmuştur.*Pers kralı "kralların kralı" olarak anılır.*Persler Arami dilini kullanmışlardır.*topraklara "satrap" adı verilen Pers valileri yerleştirilmiştir.



HİTİTLER;*Mezopotamya dan çivi yazısını almışlar fakat hiyeroglif yazısını benimsemişlerdir.*Asur ticaret kolonilerine son vermişlerdir.*Mittani krallığı ile birleşmişler.*demir kullanımı artmış ve demir ticareti gelişmiştir.*Hititler tanrılarına çok bağlıydılar.



MİTTANİLER;*Hitit ve Asurluların egemenliğinde yaşamışlar,*savaş sanatında süvari ve at arabasının kullanımını ilk kez dünya kültürüne kazandırmışlardır.



URARTULAR;*metal işçiliğinde ileri gitmişler ve krallarını kaya mezarlarına gömmüşlerdir.*çivi yazısını kullanmışlardır.



FRİGLER;*Kralları gordios ünlü 'gordios düğümü'nü yapan kişidir.Büyük İskender biR kılıç darbesiyle düğümü çözmüştür.*Mimaride taş,kerpiç ve ahşap kullanmışlardır.



LİDYALILAR;*Kraliyet tarafından ağırlığı ve değeri garanti altına alınan ilk parayı kullanmışlardır.*dinlerinde kuvava baş tanrıçadır.*atlı askerleri bulmuş ve ticaretle güçlenmiş lerdir.



HELENLER
;*ilk demokrasiyi ve cumhuriyet rejimini kurmuşlardır.*yazılı yasalarla toplumda düzeni sağlamaya çalışmışlardır.



Spartalılar--->savaşçı kişilikleri ve disiplinleriyle öne çıkmışlardır.Köy yerine kışlalarda yaşamayı tercih etmişlerdir.atina-------->demokrasinin ilk tohumları atılmıştır.Bilge,barışçı,aristokrat ve bilimlere açık nitelikleri ile dikkat çekmişlerdir.



ROMALILAR;*Roma'da disiplin önemlidir ve bir Roma ailesinde 'baba' sözü kutsaldır.*Roma'nın en büyük başarılarından birisi elde ettiği şeyleri elinde tutabilme yetisidir.*Roma'nın en çok ilerleme kaydettiği alanlardan biri de hukuktur.*Mimaride Roma harcını kullanmaları devrim yaratmıştır.

ÜNİTE 3



AVRUPA DA ORTA ÇAĞ KÜLTÜRÜ...>LATİNCE ANTİK YUNAN ETKİSİ,HRİSTİYANLIK;*Orta çağ Avrupa'sı başta dil olmak üzere Roma kültürünün pek çok unsurunu benimsemiştir.*Orta çağ kültürünün oluşumunda Yunan faktörünün dolaylı bir etkisi olduğu söylenir.*Bizans kurumları kültürü ve sanatı ile de Romayı takip etmiştir.



HRİSTİYAN KÜLTÜRÜNÜN YAYILMASI VE KÖKLEŞMESİ;*Bu çağı belgeleyebilecek somut arkeolojik veriler yetersizdir.*Erken orta çağda Avrupa'nın okuma yazma bilen alt tabakası manastır çevrelerinde yetişen din adamlarından ibarettir.*Erken orta çağda inşaat malzemesi olarak taş kullanımı azalmış,ahşap kullanımı yaygınlaşmıştır.



VİKİNGLER;*Kaba,ilkel,medeniyetten uzak,göçebe ve savaşçı bir kavimdir.*taşınabilir kullanım eşyaları ve silahlar üretmişlerdir.*kuyumculuk,maden işçiliği,ahşap oymacılık ve denizcilik alanlarında ustalardır.*gemi viking kültüründe güç simgesi olarak algılanmıştır.



KRAL ŞARLMAN VE AVRUPA'NIN BİÇİMLENMESİ;*Kral Şarlman bütünlemiş bir Avrupa hayal ederek Avrupa'nın biçimlenmesini başlatır.



KOLERANJ RÖNESANSI DÖNEMİ;
*Şarlmanın kilise ve manastır inşaatlarıyla büyük bir kültürel atılım gerçekleştirdiği dönemdir.*Kral Şarlman kültürel birlik ve dil birliği için düzenlemelere girişmiştir.*Kral Şarlman saray ve manastırlara bağlı okullar açmıştır.*Kral Şarlman entellektüellerle iş birliği yapmıştır.



ROMANESK SANAT; *Bu stile roma üslubunu anımsatan anlamında romanesk denmiştir.*Roma kültürü kökenlidir.*tüm Avrupayı etkisi altına alan ilk büyük sanat akımıdır.*Hac yollarında kırsal manastırların inşası yapılmıştır.*koralenj ve otto rönesansı dönemi stilidir.



ORTA ÇAĞIN SON YÜZYILLARI,ŞEHİRLEŞME VE ETKİLERİ
;*Orta çağın son yüzyılları büyük yükselişlere ve düşüşlere sahne olmuştur.*13. YY'da yaşanan yükselişin en önemli etkeni şehirleşme ve şehir kültürünün oluşmasıdır.*Entellektüel gelenek kurumsallaşmaya başlar ve zenginleşir.*kent okulları açılır ve okuma yazma oranı yükselir.*ilk üniversiteler açılır,kitapların dolaşım alanı genişler.



GOTİK SANAT;*Gotik mimarisinin en belirleyici özelliği yuvarlak kemer yerine sivri kemerin kullanılmaya başlanmasıdır.*Anıtsal nitelikli katedral ve kilise inşası yapılmıştır.



*Antik yunan filozoflarının düşünceleri batıya ilk kez "İslam filozoflarının çevirileri ve yorumlarının Endülüs devletleri aracılığıyla yaygınlaşmasıyla" ulaşmıştır.DANTE ALİGHİERİ=>İlahi komedyaGİOVANNİ BOCCACİO=>DecaremonAZİZ AUGUSTİNO=>Hristiyan kilisesinin "tanrı devletin yeryüzündeki temsilcisi" olarak tanımlayarak bağnaz düşüncenin öncülüğünü yapmıştır.



ANADOLU ORTA ÇAĞI SELÇUKLU AYDINLIĞI...>SİYASAL GÖRÜNÜM;*Tarih geleneği Anadolu'da ki Türk varlığını Selçuklularla başlatır.*Anadolu'da ki orta çağ Selçuklular ve onları izleyen beylikler ile Bizans 'ın birlikte yaşadıkları bir süredir.*Türkler Anadolu da hep batıya doğru ilerlemiştir.*Selçuklular öncesi çok parçalı ve heterodoks bir kültür söz konusudur.

KÜLTÜREL GÖRÜNÜM;*Türkiye deki Selçuklu sanatı çok farklı kültür çevrelerinin süzgecinden geçmiştir.*Selçuklu olan ile olmayanın fark edilmesini kolaylaştıran göstergeler ortaya çıkmıştır.*İnanç yapıları,mezar anıtları,kervansaray ve medrese mimarisi Anadolu ya özgü biçimlere farklı bir gelişme yolu tutmuştur.*Selçuklu sanatı farklı bir çehreye sahiptir.

SELÇUKLU CAMİLERİ;*Şehirlerin odak yapılarıdır.*her şehrin toplanma yeri olduğundan toplumsal ve siyasal merkez niteliğindedir.*Cami mimarisi bir ekonomik güç belirtisi olduğu kadar yöneticinin prestij göstergesidir.*destekli iç mekan,dışta taç kapı,içte mihrap ile zengin bir süs envanteri sunmaktadır.*Cami planları farklı mimari üsluba sahiptir ve yüzyıldan yüzyıla değişir.

SELÇUKLU MEDRESELERİ;*Eğitimin amaçları doğrultusunda belirlenen okulların şehir merkezlerinde kalıcı kurumlara dönüşmesi medreselerin şekillenmesini gerektirmiştir.*şehrin odak noktasını oluşturan gösterişli mimari kütlelerdir.*dışa kapalı,küçük pencereli,giriş cephesinde taç kapıya sahip bir yapıdır.*iç bölümleri eğitime uygun olarak şekillenmiştir.*kapalı veya açık avlulu olarak iki farklı ilkeye göre şekillenmiştir.*tek veya iki katlı olabilir.

KERVANSARAYLAR VE TİCARİ HAYATTA ÖNEMİ;*Yollar üzerinde kervanların dinlenmesi ve gecelemesi için inşa edilmiş büyük hanlara "kervansaray" denir.*Yolcuları ve ticari eşyayı korumak için yapılmıştır.*iç kısımda ocaklı koğuşlar,nalbant,berber,depo hacimleri ve hamam vardır.*çoğunda bir mescitte bulunur.

KÜNBETLER,MEZAR ANITLARI;*İslam kültürü çerçevesinde 9. yy'a kadar mezar anıtı görülmez.*mezar anıtı Türklerin elinde gelişmiş bir mimari tiptir.*Koni yada piramidal örtülü mezar anıtlarına "künbet" adı verilir.*yapıların planları kare,daire veya çokgendir.*künbet mimarisinde en çok dikkat çeken özellik toprak düzeyinin altındaki mezar odasıdır.*Asya göçebe geleneklerinin izlerini taşır.

ANADOLU TÜRK SÜSLEMELERİ,EJDERLER VE ÇİÇEKLER;*Selçuklu motif haznesi karmaşık ve enerji dolu olduğu kadar başlangıcı daha eskilere inen çağrışımlar verir.*İslam öncesi Türk tarihinin eski katmanlarının izlerini taşır.*Selçuklu süslemelerinde 'Asya hayvan üslubunun' izlerine rastlanır.*özel bir üslup sergiler.*"Rumi" adı verilen bitkisel form tombulca bir virgüle benzetilir.*Şekillerin içinde saklı bulunan anlamın çözülmesi İkonogafi araştırmalarının problemidir fakat açıklamada yetersiz kalır.

BİLİM,EDEBİYAT,FELSEFE;*Selçuklularda kent yaşamının gelişmesi ve ticaret yollarının güvenliği bilim,edebiyat ve felsefenin ilerlemesine katkıda bulunmuştur.*Dönemin belirleyici felsefesi tasavvuf felsefesidir ve bu konuda "Mevlana Celaleddin Rumi (mesnevi-eserin dili farsçadır),Hacı Bektaş-ı Veli (makalat-bütün insanların kardeş olduğunu işlemiştir) ve Yunus Emre (divan-insan sevgisi,kardeşlik temaları işlenmiştir)" önemli isimlerdir.
 
Son düzenleme:
Üst