YAKIN ÇAĞ AVRUPA TARİHİ
ÜNİTE – 1 FRANSIZ İHTİLALİ VE NAPOLYON DÖNEMİ
- EtatsGeneraux:
- Daha çok aristokrat çevreden oluşur.
- Kralın dayandığı toplumsal çevrelerden oluşur.
- Makamlar, babadan oğula geçebiliyor ya da satılabiliyordu.
- Vergi ve yasa değişikliklerini onaylama yetkisi vardı.
- Fransız Kurucu Meclisinin özellikleri;
- İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi ile hak ve özgürlükler tanındı.
- Güçler ayrılığı ilkesine dayalı meşruti monarşi özellikleri taşıyordu.
- Anayasa, kurucu meclis tarafından hazırlandı ve XIV. Louis’in onayından sonra yürürlüğe girdi.
- En yüksek mevkiye sahip olan kralın yetkileri anayasa ile sınırlandırıldı.
- Yasama meclise, yürütme halkın seçtiği tarafsız yargıçlara aittir.
- Yasama Meclisi döneminde yaşanan olaylar;
- Meclis, kral yandaşı muhafazakârlar ve cumhuriyetçiler olarak ikiye ayrıldı.
- Koalisyon savaşlarında Avusturya ve Prusya’ya karşı savaşıldı.
- Bourbon Hanedanı Pillnitz Bildirisi ile Avrupalı devletlerden yardım istendi.
- Monarşik devletler, ihtilalin yayılmasından korkarak Fransa’ya yardım etti.
- Konvansiyon Meclisi Döneminde yaşanan olaylar;
- Kral ve kraliçe infaz edildi
- Kraldan sonra diktatörlüğünü kuran Robespierre, giyotine gönderildi.
- Kralın öldürülmesile Prusya ve Almanya ittifakına, İngiltere ve İspanya gibi ülkelerin katılması sağlandı.
- Fransa, İspanya ve Prusya ile imzalanan anlaşma ile cumhuriyet tanınmıştı.
- Avrupa’da güçlü merkezi krallıkların kurulmasını sağlayan nedenler;
- Silah teknolojisindeki gelişmeler
- Ticari alandaki gelişmeler
- Bazı senyörlerin zamansız güçlenmesi
- Feodal yapının zayıflaması
- 18. y.y. ‘da Avrupa’yı siyasi ve toplumsal düşünceler, Amerikan Bağımsızlık Savaşı’ndan etkilenmiştir.
- 18. y.y Fransa’sında halkın oluşturduğu sınıf; TierEtats
- 18. y.y. ‘da Fransa’yı, Bourbon Hanedanı yönetiyordu.
- Montesquieu’nun “Kanunların Ruhu” eseri; Yasama, yürütme ve yargı mekanizmalarının ayrılığı ile beraber meşruti monarşiyi savunmuştur.
- Ansiklopedia, Diderot tarafından yazılmıştır.
- Acem Mektupları’nın yazarı Fransız düşünür; Montesquieu.
- Fransa’da Danışma Meclisi niteliğindeki meclis; TiersGeneraux.
- Konvansiyon Meclisi içinde yer alan partiler;
- Jakobenler (Cumhuriyetçiler)
- Jirondenler (Teokrasi Yanlıları)
- Föyonler (Meşrutiyetçiler)
- Montanyarlar (Radikal Grup)
- Fransa’da I. Cumhuriyet dönemi; 1804’de NapolyoBonapart’ın kendini imparator ilan etmesiyle son bulmuştur.
- 1799’da Napolyon’un geçici hükümet kurarak yönetimi eline aldığı dönem; Konsüllük Dönemidir.
ÜNİTE – 2 NAPOLYON HARPLERİNDEN SONRA AVRUPA (1815-1848)
- Viyana Kongresi; çok uluslu devlet yönetimlerini liberal ve milliyetçi akımların zararlarından korunma amacıyla toplanmıştır.
- Viyana Kongresi sonrası gelişen olaylar;
- Fransa’nın kuzeybatısında Yeni Birleşik Hollanda kuruldu
- İsviçre, 22 kantondan oluşan konfederasyona dönüşerek tarafsızlığını garanti altına aldı ve Norveç ile ittifak oluşturdu.
- Hannover ve Sardinya’da Piyomente Devleti kuruldu
- Prusya, Fransa ve Almanya ile sınır olarak Avusturya ile karşı karşıya geldi.
- Rusya, Polonya üzerinde haklar elde ederek Avrupa siyasetine dâhil oldu.
- Viyana Kongresi sonrası Fransa’nın konumu;
- Kuzeyinde Yeni Birleşik Hollanda kuruldu
- Fransa’nın rakipleri ile arasına yeni devletler girdi
- Doğuda Hannover Krallığı ile sınır oldu
- Fransa, İngiltere ile üst düzey ilişkileri olan devletlerle çevrildi
- Rusya’nın Osmanlı ile ilişkisi;
- 1792 Yaş Anlaşması ile Kırım’ı topraklarına kattı
- 1828 İran Savaşı ile Gürcistan ve Azerbaycan’ı kontrolü altına aldı.
- 1829 Edirne Anlaşması yapıldı
- Osmanlı Devleti’ndeki Ortodoks ve Slavların koruyucusu politikası izlendi
- Yakın Çağ’da tarihe yeni bakış açıları geliştirerek siyasal hayatı etkileyen düşünürler;
- David Friedrich Strauss
- Ludwig Feverbach
- Ludwig Büchner
- Karl Marks
- Avusturya Monarşisinin 19. y.y. ‘da uyguladığı politikaların sonuçları;
- Uygulanan baskı, işçi ve burjuva sınıfının tepkisine neden olmuştur.
- İtalya, Macaristan ve Prag’da 1848-1849 ayaklanmalarıyla sahne dışına itildi.
- Kutsal İttifak’tan, sadece Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanabildi.
- Ayaklanmalar sonrasında kral geri adım atmak durumunda kaldı.
- Prusya, 1806’da Fransa tarafından işgal edildi.
- Alman Konfederasyonunun kurulmasına öncülük eden devlet; Prusya’dır.
- 1848 Berlin Ayaklanması; Prusya’da liberal bir anayasanın çıkarılmasında etkili olmuştur.
- Rusya, Kırım’ı, 1792 Yaş Anlaşması ile Osmanlı Devleti’nden almıştır.
- İtalya’daki yabancı işgaline karşı kurulan milliyetçi gizli örgüt; Carbonari.
- Avusturyalılara karşı İtalya’nın bağımsızlığını savunan GuiseppeMazzini’nin kurduğu örgüt; Genç İtalya.
- İspanya ve Portekiz’in Amerika kıtasındaki sömürgeleri; Viyana Kongresi ile İngiltere’nin eline geçmeye başlamıştır.
- Napoyon’un Fransa’dan sürülmesinden sonra Bourbon Hanedanı’nın tahtı ele geçirdiği 1814-1830 yılları arasındaki döneme “Restorasyon Dönemi” denilmiştir. Aynı zamanda Şubat Devrimi ile başlayan döneme de adını vermiştir.
- Şubat Devrimini hazırlayan olaylar;
- Basının canlanması
- Gıda Fiyatlarının artması
- İşçilerin iş güvencesi ve ücret artısı taleplerinin artması
- Tüm erkek vatandaşların oy hakkı istemesi
- Napolyon’un sürgünden çıkarak Bourbon Hanedanı’nı Belçika’ya sürdüğü tarihten, Waterloo yenilgisine kadar geçen süre; Yüzgün Dönemi olarak anılır.
- Buhar gücünü makinalarda kullanılmasını sağlayan bilim insanı; James Watt’tır.
ÜNİTE – 3 19. Y.Y. ‘IN İKİNCİ YARISINDA AVRUPA (1848-1871)
- III. Napolyon, Fransa’yı Avrupa ve dünya üzerinde güçlü kılmak için dış politikasını, Bağımsızlık hareketlerine destek verme olarak belirlemiştir.
- Çok uluslu ve mezhepli bir yapıya sahip olması nedeniyle Avusturya, 1848 Olaylarından en çok etkilenen ülke olmuştur.
- 1848 Olaylarının Almanya ve Prusya ‘ya etkileri;
- Prusya’da Anayasa ilan edilerek meşruti monarşiye geçildi
- İtalyan ayaklanmaları başarısızlıkla sonuçlandı
- Almanların birlik kurması çeyrek asır gecikti
- Hollanda ve Danimarka’da yeni anayasalar düzenlendi
- İşçi ayaklanmaları sertlikle bastırıldı
- Kırım savaşına katılan devletler; Fransa, Avusturya, Piyomonte, İngiltere
- Kırım Savaşı sonrası Paris Anlaşması imzalanmıştır.
- Kırım Savaşı’nın sonuçları;
- Rusya, Avrupa siyasetinin dışına itildi
- Rusya, Bosna ve Hersek’ten (Memleketeyn) çekildi.
- Osmanlı Devleti askeri amaçlarla borç aldı
- Savaş sonrası yapılan anlaşmaya Hristiyan ahali hakkında 34 madde konulmuştur.
- Liberalizmi tam ve etkin olarak uygulayan ülke; İngiltere olmuştur.
- Ayastefanos Anlaşması;
- Ruslar, Edirne’ye kadar geldi
- Doğuda Ruslar, Edirne’ye kadar geldi
- Bulgaristan kuruldu
- Karadağ ve Romanya’ya bağımsızlık verildi
- Osmanlılar, Balkanlarda yoğun toprak kaybı yaşadılar
- Avrupa’da endüstriyel gelişimini erken sağlayan ülkeler; Fransa-İngiltere-Almanya-İsviçre.
- 1848 olayları, Fransa’da başlamıştır.
- 1848 olaylarının başarısız geçmelerinin temel nedeni; Yönetimlere muhalif grupların, birbirleri ile mücadeleye girişmesidir.
- 1848 yılında Kral Lui Philip’in tahttan inmesiyle yaşanan 1,5 yıllık süreye; II. Cumhuriyet dönemi denilmiştir.
- III. Napolyon’un plesibite imparator seçildiği dönemi; İkinci İmparatorluk Dönemi adı verilmiştir.
- K.Marks ve F.Engels’in işçi hakları üzerine yayınladığı “komünizmin ilk belgesi” niteliğindeki bildiri; Komünist Manifesto’dur.
- Piyomente ve Fransa’nın 1859’da Avusturya’yı mağlup ettiği savaş sonrası imzalanan anlaşma; Zürih Anlaşmasıdır
- Piyomente ve Fransa’nın 1860’da imzaladığı anlaşma, Torino Anlaşmasıdır.
- 1870 yılında Almanya’nın, Fransa’yı mağlup ettiği savaş; Sedan savaşıdır.
- I. Wilhelm’in Alman İmparatoru unvanı alarak Alman Birliği’ni kurduğu dönem; II. Reich dönemi olarak anılır.
- 93 Harbi sonrası Osmanlı ile Rusya arasında Ayastefanos anlaşması imzalanmıştır.
- 93 Harbi sonrası, Avrupalı devletlerin müdahalesi ile Rusya’nın imzaladığı anlaşma; Berlin anlaşmasıdır.
ÜNİTE – 4 ALMAN BİRLİĞİNİN KURULMASINDAN I.DÜNYA SAVAŞI’NA KADAR AVRUPA (1871-1914)
- Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşları öncesinde Balkanlarda karşılaştığı sorunlar;
- Makedonya Ayaklanması
- Jön Türk İhtilali
- Bosna Hersek’in Avusturya tarafından ilhakı
- Arnavutluk İsyanı
- Avrupa’da 20. y.y. ‘daki gelişmelerin temel nedeni; 1775 yılında İngiltere’de başlayan sanayi devrimidir.
- İngiltere ve İskoçya’nın birleşmesiyle birlikte oluşan devlet; Britanya.
- İngiltere, İrlanda’yı topraklarına katmasıyla, Birleşik Krallık olarak adlandırılmıştır.
- Rusya’nın 19. y.y. sonlarında tekrar Balkanlar’a yönelmesinin temel nedeni; Japonya’nın İngiltere desteği ile Orta Asya’da Rusya’yı mağlup etmesidir.
- Rusya’da II. Aleksandr döneminde gerçekleşen reformlar;
- Yargı yasası düzenlendi
- Serf köylülere özgürlük bağışlandı
- Köy okulları açıldı
- Alman tarzı üniversiteler açıldı
- 1815 Viyana Kongresi’nde Avrupa monarşilerinin mimarı olan Avusturya Başbakanı; Metternich.
- Avusturya’da 20. y.y. ‘da I. Dünya Savaşına kadar hüküm süren hanedanlık; Habsburg Hanedanlığıdır.
- Alman Birliği’nin oluşmasını sağlayan imparator; I. Wilhelm’dir.
- 1909’da İtalya ve Rusya arasında yapılan anlaşma; Rokkoni Anlaşmasıdır.
- Trablusgarp Savaşının temel nedeni; İtalya’nın sömürge için zayıf devlet arayışıdır.
- Trablusgarp Savaşı sonrası İtalya ve Osmanlı Devleti arasında imzalanan anlaşma; Uşi Anlaşmasıdır.
- Uşi Anlaşmasının sonuçları;
- Osmanlı, Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetti.
- Ege adalarının büyük bir kısmına geçici de olsa İtalya yerleşti.
- İtalya, Kuzey Afrika’da sömürge elde etti.
- İtalya, büyük devletlerin safında yer almış oldu.
- I. Balkan Savaşı’nı sonlandıran anlaşma; Londra Anlaşmasıdır.
- Osmanlı’nın I. Balkan savaşında kaybettiği topraklar; Manastır-Edirne-Selanik-Yanya.
- II. Balkan Savaşı’nı sonlandıran anlaşma; Bükreş Anlaşmasıdır.
- Balkan Savaşı’na direkt etki eden iki devlet; Rusya veAvusturya’dır.
- Ulus-Devlet kurma yolunda Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanan ilk ulus; Sırplardır.
- Sırplar, Osmanlı egemenliğinden sonra, ilk otonom devletlerini, Ayastefanos anlaşması ile sağlamışlardır.
- II. Balkan Savaşının çıkmasındaki temel neden; Londra Anlaşmasının hiçbir Balkan ülkesini memnun etmemesidir.